Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2016 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2016 r. w Gdańsku

sprawy J. U.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 stycznia 2016 r., sygn. akt VI U 3389/14

oddala apelację.

SSA Bożena Grubba SSA Grażyna Czyżak SSA Aleksandra Urban

Sygn. akt III AUa 471/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 grudnia 2014 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., po rozpoznaniu wniosku J. U. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony J. U., domagając się zmiany tej decyzji i przyznania mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu swego stanowiska procesowego ubezpieczony twierdził, że pracował w warunkach szczególnych od 25 października 1974 roku i pracował do 31 lipca 1989 roku, a następnie od 1 września 1989 roku do dnia dzisiejszego w formie samozatrudnienia, jako kierowca samochodu ciężarowego. W związku z powyższym domagał się on zmiany decyzji i przyznania mu prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, powołując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 25 stycznia 2016r. Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu J. U. prawo do emerytury od 24 grudnia 2014r. oraz nie stwierdził odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Ubezpieczony urodzony (...), ubezpieczony J. U. w dniu 25 listopada 2014 roku złożył wniosek o emeryturę. Jako członek Otwartego Funduszu Emerytalnego wniósł także o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym za pośrednictwem zakładu na dochody budżetu państwa.

W okresie swojej aktywności zawodowej ubezpieczony pracował w okresie od 15 lipca 1969 roku do 17 lutego 1973 roku oraz od 27 lutego 1974 roku do 16 kwietnia 1976 roku w Przedsiębiorstwie (...) w B. na stanowisku montera. W okresie tego zatrudnienia od 24 kwietnia 1974 roku do 16 kwietnia 1976 roku ubezpieczony odbył zasadniczą służbę wojskową, a po powrocie ze służby wojskowej do tego przedsiębiorstwa z dniem 16 kwietnia 1976 roku rozwiązał stosunek pracy z tym przedsiębiorstwem. W okresie tego zatrudnienia ubezpieczony pracował na podstawie umowy o naukę zawodu z dnia 19 czerwca 1969 roku i w okresie od 15 lipca 1969 roku do 30 czerwca 1970 roku jako uczeń nauki rzemiosła w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych w zakresie naprawy silników i podwozi.

W okresie, gdy ubezpieczony był uczniem nie wykonywał pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż 3 dni po 8 godzin pracował, a 3 dni się uczył. Pracę w zawodzie montera samochodowego w pełnym wymiarze czasu pracy rozpoczął stale od 1 lipca 1972 roku po zakończeniu nauki. Praca ta wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku montera samochodowego w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych. Ubezpieczony pracował w kanałach remontowych po 8 godzin dziennie, a tylko sporadycznie, gdy kanały remontowe były zajęte wykonywał prace na zewnątrz pomieszczeń Przedsiębiorstwa (...) w B., w którym były kanały remontowe, przeważnie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w kanałach remontowych.

Po powrocie z zasadniczej służby wojskowej jeden dzień jeszcze przepracował w tym Przedsiębiorstwie (...). Naprawiał takie samochody w kanałach remontowych jak T., K.,Ż. Hale naprawcze Przedsiębiorstwa (...) w B. położone były najpierw przy ulicy (...), a następnie zostały przeniesione na ulicę (...) w B.. Na jednej zmianie pracowało 20 mechaników - przy ulicy (...) w hali remontowej, a na ulicy (...) pracowało 30 mechaników. W kanałach remontowych były naprawiane hamulce, mechanizmy różnicowe, wały napędowe, skrzynie biegów, sprzęgła.

Następnie w okresie od 3 maja 1976 roku do 31 lipca 1989 roku ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...) w B., które następnie zmieniło nazwę na Przedsiębiorstwo (...) w B.. W okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie od 3 maja 1976 roku do 31 grudnia 1978 roku oraz od 20 czerwca 1979 roku do 31 lipca 1989 roku ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3 i pół tony specjalizowanych, specjalistycznych, specjalnych. W szczególności były to samochody nazywane w dokumentach jako Ż., pojazd kołowy, czy też jako dźwig samochodowy, jak również jako betoniarka, tak zwany S..

Natomiast w okresie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie od 1 stycznia 1979 roku do 19 czerwca 1979 roku ubezpieczony pracował jako kierowca samochodu marki Ż., którego ciężar całkowity był poniżej 3 i pół tony. Było to chwilowe zatrudnienie na tym stanowisku wynikające z faktu, iż pojazd samochodowy, tak zwany Ż., był w tym czasie w kapitalnym remoncie.

Ubezpieczony wykonywał pracę w Przedsiębiorstwie (...) w B., następnie w Przedsiębiorstwie (...) w B. w okresach od 3 maja 1976 roku do 31 grudnia 1978 roku oraz od 20 czerwca 1979 roku do 31 lipca 1989 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy właśnie jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3 i pół tony specjalizowanych, specjalistycznych takich jak dźwigi samochodowe.

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie dowodów z dokumentów zebranych w aktach osobowych ubezpieczonego, dotyczących zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B., wcześniej przedsiębiorstwo to nosiło nazwę Przedsiębiorstwo (...) w B. oraz na podstawie dokumentów z akt osobowych ubezpieczonego, dotyczących jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w B., a także na podstawie dowodów z zeznań świadków W. Ś. i Z. Ś. (1) oraz z zeznań świadków Z. N., Z. Ś. (2) i T. W.. Świadkowie zeznawali na rozprawach, co potwierdza e-protokół rozprawy, karta 48 i 63, jak również na podstawie dowodu z przesłuchania ubezpieczonego J. U.. Dowody te w sposób jednoznaczny i spójny wskazywały, iż ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach wskazane w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dziennik Ustaw numer 8 pozycja 43 z późniejszymi zmianami.

W wykazie A stanowiącym załącznik do tego Rozporządzenia wskazano w dziale 8 prace w transporcie i łączności, transport w pozycji 2-giej prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3 i pół tony specjalizowanych, specjalistycznych, specjalnych pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15-tu, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów. Także w dziale 5 w budownictwie i w przemyśle materiałów budowlanych wskazuje się w pozycji trzeciej na prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych i drogowych.

Ponadto ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach wskazaną w dziale 14 pozycji 16 prace wykonywane w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych.

Sąd I instancji podkreślił, iż w Przedsiębiorstwie (...) w B. a następnie w Przedsiębiorstwie (...) w B. ubezpieczony przepracował w okresie od 3 maja 1976 roku do 31 grudnia 1978 roku 2 lata, 7 miesięcy i 29 dni, a w okresie od 20 czerwca 1979 roku do 31 lipca 1989 roku 10 lat, 1 miesiąc i 11 dni. Łącznie było to 13 lat, 9 miesięcy i 10 dni.

Z kolei w Przedsiębiorstwie (...) w B. w okresie wcześniejszym pracę w szczególnych warunkach w kanałach remontowych wykonywał on od 1 lipca 1972 roku do 17 lutego 1973 roku 7 miesięcy i 14 dni oraz od 27 lutego 1973 roku do 23 kwietnia 1974 roku 1 rok, 1 miesiąc i 24 dni.

Już samo zsumowanie tych okresów efektywnie wykonywanej pracy w szczególnych warunkach ubezpieczonego dawało wymiar czasu pracy powyżej 15 lat - 15 lat, 5 miesięcy i i 22 dni bez służby wojskowej. Zatem ubezpieczony nawet nie wliczając mu zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach legitymował się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Jednak skoro ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w B. to okres zasadniczej służby wojskowej także powinien zostać mu zaliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach. Był to okres od 24 kwietnia 1974 roku do 16 lutego 1976 roku.

Zgodnie z artykułem 108 ustępem 1 i ustępem 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dziennik Ustaw z 1967 roku Numer 44, pozycja 220 z późniejszymi zmianami w brzmieniu obowiązującym w rozważanym okresie), okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zalicza się do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy. Warunkiem zaliczenia okresu odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie wymagań, o których mowa w artykule 106 ustępie 1 lub artykule 107 ustępie 1, to jest zgłoszenie się pracownika do zakładu pracy w ciągu 30-tu dni od dnia zwolnienia ze służby wojskowej.

W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego nie ma wątpliwości, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania artykułu 108 ustępu 1 ustawy z 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony PRL zalicza się na warunkach wynikających z tego przepisu do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (Tak Uchwała siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 16 października 2013 roku II UZP 6/13, opublikowana w orzecznictwie Sądu Najwyższego Izby Pracy z 2014 roku o numerze 3 pod pozycją 42 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2014 roku I UK 96/13 opublikowanym w systemie informacji prawnej LEX Numer 1498597).

Sąd I instancji podkreślił również, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 23 lutego 2015 roku III AUa 1410/14, LEX Numer 1659042), żołnierzowi, który przed służbą nie był zatrudniony w żadnym zakładzie pracy a po zwolnieniu w ciągu 30 dni przystąpił do wykonywania zatrudnienia uznanego za zatrudnienie w warunkach szczególnych wlicza się czas odbywania służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień określonych w paragrafie 5, ustępie 1 Rozporządzenia z dnia 22 listopada 1968 roku w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dziennik Ustaw Numer 44, pozycja 318 z późniejszymi zmianami) i tym bardziej istnieją podstawy do zaliczenia okresu służby wojskowej do stażu, od którego zależą jego uprawnienia emerytalne w sytuacji, gdy przed powołaniem do służby wojskowej ubezpieczony wykonywał zatrudnienie kwalifikowane jako zatrudnienie w warunkach szczególnych, a po jej powrocie powrócił do pracy, która takiego charakteru nie miała.

Jak wykazało postępowanie dowodowe ubezpieczony w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) rozpoczął od dnia 1 lipca 1972 roku wykonywać pracę w szczególnych warunkach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów samochodowych.

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy odwołuje się także do dokumentów zebranych w aktach osobowych ubezpieczonego dotyczących jego zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) i w Przedsiębiorstwie (...), gdzie w wielu pismach angażujących ubezpieczonego na nowe kategorie zatrudnienia wskazuje się, iż był on operatorem żurawia, operatorem dźwigu, żurawia samochodowego na przykład w opinii z dnia 12 lipca 1982 roku, a także wskazuje się, że był kierowcą pojazdu samochodowego z wyjątkiem okresu od 1 stycznia 1979 roku do 19 czerwca 1979 roku, kiedy pracował jako kierowca Ż.. W piśmie z dnia 21 lutego 1980 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązki kierowcy (...), w piśmie z 10 sierpnia 1979 roku przeniesiono ubezpieczonego ze stanowiska kierowcy na stanowisko operatora betonomieszarki S.. Porównując te dowody, także pismo ubezpieczonego z wnioskiem o przyjęcie do pracy wskazuje, że chodziło mu o pracę operatora dźwigu samochodowego, kierowcy. Te zebrane w sprawie dowody zarówno z zeznań świadków, jak i z przesłuchania ubezpieczonego oraz dowody z dokumentów z akt osobowych ubezpieczonego w sposób wiarygodny w ocenie Sądu Okręgowego i spójny wskazywały, iż ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach w wyżej wskazanych okresach i na dzień 1 stycznia 1999 roku, a więc na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej legitymował się okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach w wymiarze łącznie ze służbą wojskową powyżej 17 lat, 2 miesięcy i 14 dni.

Uprawnienie do emerytury, której dochodził w niniejszej sprawie ubezpieczony J. U. unormowane jest w artykule 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dziennik Ustaw z 2015 roku pozycja 748 z późniejszymi zmianami). Ustęp 1 artykułu 184 stwierdza, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w artykule 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli po pierwsze: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz po drugie: okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w artykule 27. Ustęp 2 artykułu 184 ustawy emerytalnej stanowi, że emerytura, o której mowa w ustępie 1 przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym za pośrednictwem zakładu na dochody budżetu państwa. W artykule 32 powołanej ustawy, ustępie 2 stwierdza się, że dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ustępie 1 za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Szczegółowe warunki nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach określone zostały przez prawodawcę w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku powołanym wcześniej. Zgodnie z paragrafem 3 tego aktu prawnego za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej wymaganym okresem zatrudnienia uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

Z kolei paragraf 4 ustęp 1 stwierdza, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienionych w wykazie A nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: po pierwsze osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i po drugie ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Wskazać także należy, iż paragraf 2 ustęp 1 stwierdza, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Ustęp 2 paragrafu 2 Rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku stwierdza z kolei, że okresy pracy, o których mowa w ustępie 1 stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie paragrafu 1 ustępu 2 Rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Ubezpieczony J. U. nie legitymował się świadectwami pracy w szczególnych warunkach za okres swojego zatrudnienia we wskazanych wyżej przedsiębiorstwach. Okoliczność ta jednak w postępowaniu sądowym nie pozbawiała go wykazywania wszelkimi dostępnymi dowodami, iż pracę w tych przedsiębiorstwach we wspomnianych wyżej okresach wykonywał w szczególnych warunkach. W ocenie Sądu Okręgowego, zgodnie z artykułem 232 Kodeksu postępowania cywilnego i artykułem 6 Kodeksu cywilnego ubezpieczonemu udało się w sposób pewny wykazać w toku postępowania dowodowego, iż w okresach zatrudnienia, o których przed chwilą była mowa wykonywał on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienie w szczególnych warunkach. Dowody te były wiarygodne i miały stanowczą, bardzo mocną moc dowodową z tego względu, że były spójne, nie zawierały wewnętrznych rozbieżności i wzajemnie się uzupełniały.

Dlatego na podstawie artykułu 184 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z powołanymi przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku oraz artykułem 477 ¹⁴ § 2 Kodeksu postępowania cywilnego Sąd Okręgowy zmienił w punkcie 1 wyroku zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu J. U. prawo do emerytury od 1 dnia, w którym spełnił on ostatnią przesłankę nabycia tego prawa, a więc osiągnął wiek emerytalny 60 lat, co nastąpiło z dniem 24 grudnia 2014 roku. Pozostałe przesłanki nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach ubezpieczony spełnił wcześniej. W szczególności legitymował się wymaganym ogólnym stażem emerytalnym co najmniej 25 lat na dzień 1 stycznia 1999 roku, w tym okresem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 15 lat, a także jako członek Otwartego Funduszu Emerytalnego złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na tym Funduszu za pośrednictwem ZUS na dochody Budżetu Państwa jak również złożył wniosek o przyznanie świadczenia rozpoznawany w niniejszej sprawie.

W punkcie 2 wyroku Sąd Okręgowy nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego, o której mowa w artykule 118 ustęp 1a ustawy emerytalno-rentowej, albowiem istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności ustalane były w postępowaniu sądowym na podstawie dowodów, które nie mogły być przeprowadzone w postępowaniu przed organem rentowym na przykład dowody z zeznań świadków jak również, którymi organ rentowy nie dysponował, na przykład dowodami z dokumentów zebranymi w aktach osobowych ubezpieczonego, które nadesłane zostały do akt sprawy przez podmioty archiwizujące te akta. Dlatego Sąd Okręgowy nie orzekł, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Apelację od wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zaskarżając go w całości, zarzucając naruszenie przepisów art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS oraz art.233 § 1 k.p.c., poprzez przekroczenie granicy zasady swobodnej oceny dowodów.

Powołując się na powyższą podstawę apelacji organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania na mocy art.386 § 1 k.p.c., ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelujący wskazał, że mógłby zgodzić się z ustaleniami Sądu, co do uznania spornego okresu zatrudnienia jako pracy w szczególnych warunkach, jednakże nie może zgodzić się, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki wynikające z treści art. l84 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., ponieważ ubezpieczony na dzień wydania wyroku nie udowodnił wymaganych co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach - udowodnił jedynie 14 lat 6 miesięcy i 21 dni.

Skarżący nie zgodził się również z uznaniem okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do lat pracy w szczególnych warunkach, ponieważ ze świadectwa pracy z dnia 28 kwietnia 1976 r. wynika, że stosunek pracy został rozwiązany z dniem 16 kwietnia 1976 r. z powodu niepodjęcia pracy po odbyciu służby wojskowej, zatem nieprawdą jest, że ubezpieczony wrócił do pracy na to samo stanowisko i z tym samym dniem rozwiązał stosunek pracy.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszej sprawy było kumulatywne spełnienie przez wnioskodawcę J. U. przesłanek przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Podstawą prawną żądania emerytury w wieku niższym niż wymagany dla mężczyzn wiek 65 lat jest w przypadku wnioskodawcy przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna), zgodnie z którym ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 1.01.1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25- letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej dotyczy zatem wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 1.01.1999 r. już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku emerytalnego.

W przedmiotowej sprawie spór stron sprowadzał się jedynie do spełnienia przesłanek co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy żadnego okresu pracy do tego stażu.

Sąd I instancji po przeprowadzeniu postępowania dowodowego z dokumentów znajdujących się w katach osobowych wnioskodawcy oraz po przesłuchaniu ubezpieczonego i świadków W. Ś., Z. Ś. (1), Z. N., Z. Ś. (2) oraz T. W. zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w szczególnych warunkach okresy pracy od 1 lipca 1972 r. do 17 lutego 1973 r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) w B. oraz od 3 maja 1976 roku do 31 grudnia 1978 roku oraz od 20 czerwca 1979 roku do 31 lipca 1989 roku w Przedsiębiorstwie (...) w B. (późniejsza nazwa - Przedsiębiorstwo (...) w B.). W rezultacie Sąd I instancji uznał, iż wnioskodawca posiada z tego tytułu 15 lat 5 miesięcy i 22 dni stażu pracy w warunkach szczególnych.

Nadto, na podstawie art. 108 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sąd Okręgowy do stażu pracy w warunkach szczególnych wliczył ubezpieczonemu okres zasadniczej służby woskowej od 24 kwietnia 1974 r. do 16 kwietnia 1976 r.

Organ rentowy na etapie postępowania apelacyjnego nie kwestionował zaliczenia wnioskodawcy spornych okresów pracy do stażu pracy w warunkach szczególnych. Pozwany podnosił jednak, że do stażu tego nie może zostać wnioskodawcy doliczony okres zasadniczej służby woskowej, a w rezultacie wnioskodawca nie spełnił przesłanki co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych przed 1 stycznia 1999 r.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych rzeczywiście nie można zaliczyć okresu zasadniczej służby wojskowej od 24 kwietnia 1974 r. do 16 kwietnia 1976 r.

Zgodnie bowiem z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dziennik Ustaw z 1967 roku, Nr 44, poz. 220 z późniejszymi zmianami w brzmieniu obowiązującym w spornym okresie), czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

Na mocy zaś ust. 3 tego przepisu, warunkiem wliczenia służby wojskowej do okresu zatrudnienia jest zachowanie terminów, o których mowa w art. 106 ust. 1 lub w art. 107 ust. 1.

Art. 106 ust. 1 powyższej ustawy stanowi, iż zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że niezachowanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

Jak więc wynika z powyższych przepisów, warunkiem zaliczenia okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej do stażu pracy w warunkach szczególnych jest podjęcie zatrudnienia w tym samym zakładzie pracy, w którym ubezpieczony był zatrudniony przed powołaniem do służby w ciągu 30 dni od zakończenia służby.

Apelujący trafnie podnosił, iż wnioskodawca warunku tego nie spełnił. Sąd I instancji błędnie ustalił, iż ubezpieczony po powrocie ze służby wojskowej przepracował 1 dzień w Przedsiębiorstwie (...), czyli w zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed odbyciem służby wojskowej. Wnioskodawca zakończył odbywanie służby wojskowej w dniu 16 kwietnia 1976 r. i jak wynika ze świadectwa pracy z dnia 28 kwietnia 1976 r., z dniem 16 kwietnia 1976 r. rozwiązał stosunek pracy z powodu niepodjęcia stosunku pracy po odbyciu służby wojskowej. Wobec powyższego, brak było podstaw, aby okres odbywania zasadniczej służby wojskowej zaliczyć mu na podstawie art. 108 ust. 1 i 3 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do stażu pracy w warunkach szczególnych.

Niemniej jednak, pomimo niemożności zaliczenia tego okresu do stażu pracy w warunkach szczególnych, wbrew twierdzeniom apelującego, wnioskodawca i tak posiada ponad 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych.

Z zaliczonych przez Sąd Okręgowy okresów, po odjęciu okresy służby wojskowej oraz okresu od 1 stycznia 1979 r. do 19 czerwca 1979 r. (5 miesięcy i 19 dni), kiedy to wnioskodawca pracował w Przedsiębiorstwie (...) w B. jako kierowca samochodu ciężarowego poniżej 3,5 tony, a także po dodaniu okresu od 27 lutego 1973 r. do 23 kwietnia 1974 r., którego Sąd I instancji omyłkowo nie ujął w swoich obliczeniach, wnioskodawcy wychodzi bowiem staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 15 lat 6 miesięcy i 14 dni. Tym samym więc Sąd Okręgowy, pomimo częściowo błędnych ustaleń, prawidłowo uznał, iż wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanego.

SSA Grażyna Czyżak SSA Bożena Grubba SSA Aleksandra Urban