Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2016 roku w Rawie Mazowieckiej

na rozprawie

sprawy z powództwa

(...) Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko

A. B.

o zapłatę

oddala powództwo.

SSR Jarosław Janeczek

Sygn. akt I C 223/16

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do Sądu 21 stycznia 2016 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. domagał się zasądzenia od A. B. kwoty 2994,93 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od kwoty 2573,52 zł od dnia 8 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że pozwana jest dłużnikiem banku na podstawie wyciągu z ksiąg banku z tytułu umowy pożyczki gotówkowej numer (...) na kwotę 2573,52 zł z tytułu należności głównej, 406,41 zł z tytułu odsetek umownych, 15 zł z tytułu kosztów. Pozwana mimo wezwania do dobrowolnej zapłaty zobowiązania nie wykonała.

Pozwana A. B. nie stawiła się na rozprawę oraz nie zajęła żadnego stanowiska w żadnej formie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 9 grudnia 2015 roku pracownicy (...) Banku (...) Spółka Akcyjna w W. wystawili wyciąg z ksiąg bankowych numer (...), w którym wskazali, że w księgach banku figuruje wymagalne zadłużenie wobec pozwanej z tytułu umowy pożyczki gotówkowej numer (...) z 19 października 2011 roku. Na wymagalne zadłużenie wedle wyciągu składa się należność główna 2573,52 zł, odsetki naliczone do 7 grudnia 2015 roku w wysokości 406,41 zł naliczone według stopy procentowej w wysokości 10,00% w stosunku rocznym oraz prowizje i opłaty bankowe w wysokości 15 zł. Wskazano również, iż dalsze należne odsetki od dnia 8 grudnia 2015 roku do dnia całkowitej spłaty należności głównej naliczane są od należności głównej w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

(dowód: wyciąg z ksiąg banku – k. 4)

W dniu 12 listopada 2015 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w W. skierowała do pozwanej pismo, w którym wskazano, że w związku z wypowiedzeniu warunków spłaty umowy numer (...) wzywa się ją do zapłaty 2573,52 zł kapitału, 382,44 zł odsetek i 15 zł prowizji i opłat oraz dalszych odsetek naliczanych według czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Pozwanej wskazano również, że nastąpi wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego i złożenie wniosku o nadanie mu klauzuli wykonalności albo złożenie do Sądu pozwu o zapłatę.

(dowód: kopia wezwania do zapłaty – k. 5, kopia dowodu nadania – k. 6)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadnie i jako takie zasługiwało wyłącznie na oddalenie.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do kwestii dotyczącej formy wydanego orzeczenia.

Zdaniem Sądu w niniejszej sprawie zaszły podstawy do wydania wyroku zaocznego.

Zgodnie z art. 339 §1 k.p.c. jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. Wydanie wyroku zaocznego nie jest możliwe pomimo niestawiennictwa pozwanego na rozprawie, jeżeli: pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie (art. 340 k.p.c.), albo sąd stwierdzi nieprawidłowość w doręczeniu wezwania albo jeżeli nieobecność pozwanego jest wywołana nadzwyczajnym wydarzeniem lub inną znaną sądowi przeszkodą, której nie można przezwyciężyć (art. 214 §1 k.p.c.). Sąd nie wyda ponadto wyroku zaocznego, jeżeli na pierwszej rozprawie, poza pozwanym, nieobecny jest także powód, który nie żądał rozpoznania sprawy w swej nieobecności, gdyż w tym przypadku sąd zawiesza postępowanie (art. 177 §1 pkt 5 k.p.c.).

Strona pozwana w sprawie w żaden sposób nie wdała się w spór, co do istoty sprawy, nie stawiła się na rozprawę pomimo, iż była o jej terminie prawidłowo zawiadomiona, nie złożyła też odpowiedzi na pozew ani w żaden inny sposób nie zajęła stanowiska w sprawie. Nie wniosła również o przeprowadzenie rozprawy w swojej nieobecności. Okoliczności sprawy nie wskazują także, aby zaistniały jakieś szczególne przeszkody uniemożliwiające jej stawiennictwo na wezwanie Sądu. Co prawda pełnomocnik powoda również nie był obecny na rozprawie, ale złożył wniosek o jej przeprowadzenie pod jego nieobecność.

Zatem w świetle powyższych okoliczności zachodziły podstawy do wydania wyroku zaocznego.

W myśl art. 339 § 2 k.p.c. wydając wyrok zaoczny, Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Powyższy przepis wprowadza swoiste domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca (...),027 r., I CKU 87/97, Prok. i Pr. 1101,027 - wkładka, Nr 10, poz. 44).

Oznacza to, że sąd wydając wyrok zaoczny nie dokonuje weryfikacji prawdziwości twierdzeń o faktach przytoczonych przez powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Powyższa regulacja stanowi specyficzną sankcję za naruszenie ciężaru procesowego – wdania się w spór co do istoty sprawy (art. 221 k.p.c.), zrównują w skutkach brak zajęcia stanowiska przez pozwanego z przyznaniem przez niego okoliczności faktycznych (art. 230 k.p.c.)

Twierdzenia pozwu uznaje się za budzące uzasadnione wątpliwości, m.in. w sytuacji, gdy dowody i twierdzenia przedstawione przez powoda są niekompletne, pozostawiają wątpliwości co do okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sporu, nie przedstawiają pełnego obrazu rzeczywistości, wskazują na brak legitymacji procesowej powoda lub pozwanego czy są sprzeczne ze złożonymi przez powoda dokumentami.

W takiej sytuacji wydając wyrok sąd nie może oprzeć się wyłącznie na twierdzeniach powoda i należy przeprowadzić postępowanie dowodowe celem wyjaśnienia powstałych wątpliwości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 sierpnia 1972 r., III CR 153/72 OSNCP 1973 z. 5, poz. 80).

W sprawie niniejszej co strona pozwana nie zaprzeczyła istnieniu wierzytelności, bowiem nie zajęła w ogóle stanowiska w sprawie, to jednakże w ocenie Sądu przytoczone przez powoda okoliczności faktyczne budzą uzasadnione wątpliwości, co uniemożliwiało wydanie wyroku zaocznego uwzględniającego roszczenie w oparciu o twierdzenia faktyczne pozwu.

Należy podkreślić, iż twierdzenia faktyczne w rozumieniu art. 339 §2 k.p.c. muszą być wskazane przez samego powoda w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, a nie wynikać ze złożonych dokumentów (tzn. Sąd nie może stosując art. 339 §2 k.p.c. uzupełniać stanu faktycznego wskazanego przez powoda analizując przestawione dowody, gdyż takie zachowanie Sądu jest faktycznym prowadzeniem postępowania dowodowego, a nie przyjęciem za prawdziwe twierdzeń faktycznych powoda).

Okoliczności podane w treści pozwu są zbyt lakoniczne by przyjąć je za niebudzące wątpliwości. Nie zawierają one jakichkolwiek faktów poza gołosłownym twierdzeniem, że pozwana jest dłużnikiem banku na podstawie wyciągu z ksiąg.

Należy mieć na uwadze, że nawet przyjmując za prawdziwe twierdzenia faktyczne pozwu Sąd obowiązany jest dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1997 r. w sprawie I CKU 87/97).

Musi być więc możliwość – w oparciu o twierdzenia faktyczne pozwu – dokonania subsumcji podanych faktów do obowiązujących uregulowań prawnych i treści umowy stron.

Powód dochodzi w niniejszej sprawie określonych kwot pieniężnych a w treści pozwu nie podał żadnych informacji dotyczących zobowiązania stron (poza numerem umowy).

Nie wskazał, kiedy umowa została zawarta, jaką kwotę pożyczyła pozwana, kiedy miała ją zwrócić, z jakim oprocentowaniem, kiedy i w jaki sposób umowy pozwana nie dotrzymała, jakie były ustalenia umowne na wypadek niedotrzymania terminu płatności (w szczególności w zakresie odsetek), jakie były ustalenia umowne w zakresie opłat i prowizji.

Bank nie dał Sądowi żadnych twierdzeń faktycznych, co do umownego uregulowania tych kwestii przez strony, twierdzeń, z którymi można by porównać określone zdarzenia faktyczne i stwierdzić, że w związku z tym po stronie pozwanej powstał obowiązek zapłaty konkretnej kwoty pieniężnej.

Tym samym, co kwot wskazanych w pozwie, jako żądanie nie jest możliwa subsumcja stanu faktycznego do obowiązujących uregulowań prawnych w szczególności umowy stron i dojście przez Sąd do wniosku, iż powództwo w tym zakresie jest uzasadnione w oparciu o twierdzenia faktyczne z pozwu.

Uwzględnienie powództwa, wyrokiem zaocznym, w oparciu o same kwoty żądania doprowadziłoby do tego, że ocena roszczenia powoda w oparciu o uregulowania materialno-prawne byłaby całkowitą fikcją.

Wobec uzasadnionych wątpliwości, co do okoliczności faktycznych, w przytoczonych w pozwie, w szczególności, co do kwoty żądania, Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej przeprowadził postępowanie dowodowe z dokumentów (w przypadku wezwania do zapłaty raczej z kserokopii dokumentów) załączonych do pozwu.

Sąd ustalił stan faktyczny w sprawie na podstawie wskazanych powyżej dokumentów oraz kserokopii dokumentów.

Niektóre ze złożonych przez stronę powodową „dokumentów” to tylko kserokopie, to jednak ich treść nie była kwestionowana przez stronę pozwaną.

Jak trafnie wskazał, Sąd Najwyższy z unormowania art. 129 k.p.c. wynika, że jeżeli strona powołuje się w pozwie na dowód z dokumentu, musi się liczyć z tym, że będzie obowiązana złożyć w sądzie oryginał dokumentu i to nie tylko wtedy, gdy nie złożyła jego odpisu, ale także wtedy, gdy jego odpis był załącznikiem pisma. Obowiązek ten powstaje z chwilą zgłoszenia przez stronę przeciwną żądania złożenia dokumentu w oryginale. Jeżeli strona przeciwna nie wystąpi z żądaniem przedstawienia dokumentów zgłoszonych w pozwie, jako środki dowodowe, to nie powstał obowiązek procesowy ich przedłożenia i należy przyjąć, że twierdzenia w nim zawarte są niesporne (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2008 roku, I CSK 62/08, LEX nr 470020)

Przy czym należy podkreślić, że na podstawie dokumentów o charakterze prywatnym, takich jak wyciąg z ksiąg powoda (art. 95 ust 1a ustawy Prawo bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r. [Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 z późniejszymi zmianami], Sąd ustalił jedynie, że autorzy tego dokumentu złożył oświadczenie zawarte w treści tego dokumentu, a nie to, że oświadczenie to opisuje rzeczywisty stan rzeczy (art. 245 k.p.c.)

Tylko na marginesie należy wskazać, że złożonego wyciągu z ksiąg wynika raczej, że to powód jest winny jakieś pieniądze stronie pozwanej – o czym świadczy zwrot „zadłużenie wobec”. Gdyby to pozwana była winna powodowi jakieś pieniądze należałoby w języku polskim użyć zwrotu, iż w księgach banku figuruje „wierzytelność wobec”. Sąd jednak przypuszcza, że treść wyścigu świadczy tylko o słabości językowej jej autorów i ich braku znajomości specjalistycznego słownictwa, co jest dziwne wśród pracowników bankowych.

W oparciu o złożone przez powoda dokumenty nie sposób ustalić, jakiej treści była umowa numer (...) a więc tego nie sposób ustalić czy pozwana była i jest zobowiązana do zapłaty wobec powoda.

Wyklucza to zasądzenie na rzecz powoda jakiejkolwiek sumy.

Podstawą do zasądzenia żądania muszą być ustalenia faktyczne a następnie ocena ustalonych faktów w oparciu o obowiązujące prawo i umowę stron.

Sąd nie jest w stanie wykonać żadnej z tych czynności, albowiem nie ma żadnych faktów dotyczących treści zobowiązania stron oraz żadnych możliwości ustalenia treści umowy stron.

Nie może być podstawą zasądzenia na rzecz powoda żadnej kwoty tylko ta okoliczność, że dokonał on w swoich księgach zapisów księgowych określonej treści. Czasy, kiedy to było wystarczające, słusznie minęły.

Należy wskazać, iż podanie i udowodnienie faktów należy do powoda (art. 187 §1 pkt 2 k.p.c. oraz art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.).

W przypadku braku możliwości poczynienia ustaleń faktycznych skutkiem musi być oddalenie powództwa.

© JJ, 2016-07-22

SSR Jarosław Janeczek