Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. M. prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia rentowego po zmarłej córce O. M.. W uzasadnieniu wskazano, że brak było podstaw do wypłaty w/w niezrealizowanego świadczenia ,ponieważ A. M. nie spełniła przesłanek o jakich mowa w art. 136 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

/ decyzja k.248-248 odwrót plik I akt ZUS/

W dniu 31 sierpnia 2015 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie A. M. od ww. decyzji. Skarżąca wniosła o wypłatę renty rodzinnej należnej O. M. do dnia jej śmierci tj. do 14 sierpnia 2013 r. oraz o wypłatę renty rodzinnej należnej zmarłej córce za okresy wakacji z lat ubiegłych , których to należności nie wypłacił organ rentowy. A. M. wskazała ,że córka od 2005 r. przebywała w L. i tam kontynuowała naukę. Wnioskodawczyni podniosła ,że renta rodzinna przysługuje przez 12 miesięcy w roku ,również za okresy wakacji, nawet jeśli dziecko po wakacjach nie kontynuuje nauki. A. M. podkreśliła ,że do dnia śmierci zarówno O. M. jak i mąż córki pozostawali na jej utrzymaniu. Odwołująca wniosła o zasądzenie na jej rzecz od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kwoty 10 000,00 zł (wraz z ustawowymi odsetkami ) z uwagi na przewlekłość postępowania i doznany stres psychiczny oraz odsetek w prawidłowej kwocie od wypłaconego jej zasiłku pogrzebowego.

/odwołanie k.2-5/

W odpowiedzi na odwołanie, która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 14 września 2015 r. , organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał , że świadczenie należne po zmarłym uprawnionym do emerytury/renty wypłaca się innemu członkowi rodziny tylko wówczas gdy spełnia on warunki do uzyskania renty rodzinnej lub gdy zmarły pozostawał na utrzymaniu członka rodziny. Zgodnie z art. 71 ustawy emerytalnej rodzice mają prawo do renty rodzinnej , jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania. Organ rentowy zaznaczył ,że A. M. jako matka O. M. zaliczana jest do kręgu osób uprawnionych do renty rodzinnej ,jednakże nie spełnia warunku przyczyniania się córki do jej utrzymania. W odniesieniu do kwestii wypłaty odsetek od zasiłku pogrzebowego organ rentowy wskazał ,że na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 2 czerwca 2015 r. wypłacił A. M. zasiłek pogrzebowy po zmarłej córce w prawidłowej wysokości zarówno co do kwoty głównej jak i odsetek. W odniesieniu do kwestii odszkodowania o jakie wniosła A. M. organ rentowy wskazał ,że o takie odszkodowanie wnioskodawczyni powinna wystąpić do Sądu Rejonowego.

/odpowiedź na odwołanie k.9-10/

Zarządzeniem z dnia 19 października 2015 r. Sąd Okręgowy w Łodzi wyłączył z odwołania A. M. z dnia 31 sierpnia 2015 r. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. z dnia 10 lipca 2015 r. roszczenie A. M. o wypłatę od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w Ł. odszkodowania w kwocie 10 000,00 zł.

/zarządzenie k.14/

Na rozprawie w dniu 20 lipca 2016 r. pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie wskazując ,że kwestia wypłaty zasiłku pogrzebowego została uregulowana oraz wniósł o zasądzenie renty rodzinnej jaką miałaby otrzymywać O. M. w okresach wakacyjnych.

/oświadczenie pełnomocnika wnioskodawczyni 00:00:55 – 00:04:38 protokołu z dnia 20 lipca 2016 r. płyta CD k..61/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny :

O. M. urodziła się w dniu (...) , a zmarła w dniu 14 sierpnia 2013 r. W chwili śmierci pozostawała w związku małżeńskim z F. S. ( od dnia 7 czerwca 2012 r.)

/okoliczności bezsporne , a ponadto akt ślubu k.65/

W dniu 6 czerwca 2014 r. A. M. złożyła wniosek o wypłatę renty rodzinnej po zmarłej córce O. M. , a po jego rozpoznaniu wydano zaskarżoną decyzję.

/ decyzja k.248-248 odwrót plik I akt ZUS/

Od dnia 14 lipca 1997 r. O. M. posiadała prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu W. M..

/okoliczność bezsporna/

Z uwagi na brak kontynuowania nauki po 16-roku życia prawomocną decyzją z dnia 3 marca 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych od 1 marca 2008 r. wstrzymał wypłatę renty rodzinnej na rzecz O. M..

/decyzja k.124-125 plik I akt ZUS/

W związku z kontynuowaniem nauki przez O. M. prawomocną decyzją z dnia 4 sierpnia 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej prawo do renty rodzinnej w okresie od 1 lipca 2009 r. do 31 lipca 2009 r.

/decyzja k.140-141 plik I akt ZUS/

W związku z kontynuowaniem nauki przez O. M. prawomocną decyzją z dnia 27 listopada 2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej prawo do renty rodzinnej w okresie od 1 listopada 2009 r. do 31 lipca 2010 r.

/decyzja k.152-153 plik I akt ZUS/

Prawomocną decyzją z dnia 2 sierpnia 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę renty rodzinnej na rzecz O. M..

/decyzja k.156-157 plik I akt ZUS/

W związku z kontynuowaniem nauki przez O. M. prawomocną decyzją z dnia 25 listopada 2010 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej prawo do renty rodzinnej w okresie od 1 listopada 2010 r. do 31 lipca 2011 r.

/decyzja k.179-180 plik I akt ZUS/

Prawomocną decyzją z dnia 1 sierpnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę renty rodzinnej na rzecz O. M..

/decyzja k.189-190 plik I akt ZUS/

W związku z kontynuowaniem nauki przez O. M. prawomocną decyzją z dnia 29 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej prawo do renty rodzinnej w okresie od 1 września 2011 r. do 31 lipca 2012 r.

/decyzja k.195-195 odwrót plik I akt ZUS/

Prawomocną decyzją z dnia 1 sierpnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę renty rodzinnej na rzecz O. M..

/decyzja k.200-200 odwrót plik I akt ZUS/

W związku z kontynuowaniem nauki przez O. M. prawomocną decyzją z dnia 2 października 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej prawo do renty rodzinnej w okresie od 1 września 2012 r. do 31 lipca 2013 r.

/decyzja k.205-205 odwrót plik I akt ZUS/

Prawomocną decyzją z dnia 2 sierpnia 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wstrzymał wypłatę renty rodzinnej na rzecz O. M..

/decyzja k.213-213 odwrót plik I akt ZUS/

O. M. była uczniem szkoły (...) w następujących okresach:

- od 12 stycznia 2009 r. do 10 lipca 2009 r. ( kurs (...) i Finanse).

- od 14 września 2009 r. do 16 lipca 2010 r. ( kurs (...) in (...) oraz kurs K. S.).

- od 8 września 2010 r. do 11 lipca 2011 r. ( kurs (...) w zakresie (...) i Administracji)

- od 5 września 2011 r. do 9 lipca 2012 r. ( kurs (...) Dyplom (...) i Administracja (16-18) plus A.)

- od 13 września 2012 r. do 11 lipca 2013 r. ( kurs (...) in (...))

/zaświadczenie k.128 plik I akt ZUS , zaświadczenie k.150 plik I akt ZUS , zaświadczenie k.172 plik I akt ZUS , zaświadczenie k.191 plik I akt ZUS , zaświadczenie k.203 plik I akt ZUS/

Z zaświadczenia z dnia 11 marca 2014 r. wystawionego przez uczelnię ,, (...) in L.” wynika ,że O. M. miała rozpocząć w niej naukę w dniu 5 października 2013 r. ( jako datę zakończenia nauki wskazano dzień 30 czerwca 2014 r.). O. M. została skreślona z listy studentów z dniem 3 września 2013 r.

/zaświadczenie k.223 plik I akt ZUS/

Od 2004 r. O. M. wraz z matką zamieszkiwała w L. i do ukończenia 16 roku życia otrzymywała rentę rodzinną po zmarłym ojcu również w okresach wakacyjnych. Z uwagi na system kształcenia jaki obowiązuje w Anglii O. M. nie otrzymywała renty rodzinnej za okresy wakacyjne. O. M. wraz z mężem ( Afgańczykiem, nie mającym pozwolenia na pracę) pozostawała na wyłącznym utrzymaniu A. M.. Miesięczny dochód jaki uzyskiwała O. M. z tytułu renty rodzinnej wynosił około 100 funtów.

/zeznania A. M. w związku z jej informacyjnymi wyjaśnieniami k.35 odwrót/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumentację zawartą w aktach ZUS oraz aktach sprawy , a także w oparciu o zeznania wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest częściowo zasadne.

Zgodnie z jednoznacznym brzmieniem art. 922 § 2 k.c. - nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są spadkobiercami. Zatem do spadku należą cywilnoprawne prawa i obowiązki zmarłego o charakterze majątkowym, w tym ekspektatywa wierzytelności - jako prawo majątkowe, a niemajątkowe prawa i obowiązki wygasają z chwilą śmierci ich podmiotu i na nikogo przejść nie mogą. Za jednolicie ugruntowany w judykaturze uznać należy pogląd, że do spadku nie należą prawa do świadczeń powtarzających się z zakresu ubezpieczeń społecznych i zabezpieczenia emerytalnego. Zatem emerytury i renty, jako prawa zmarłego ściśle związane z jego osobą, nie są przedmiotem dziedziczenia (por. uzasadnienie wyroku TK z dnia 12 listopada 2001 r. P. 2/2001 OTK ZU 2001/8 poz. 249, uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 26 lutego 1965 r. wpisaną do księgi zasad prawnych III PO 22/64 OSNCP 1965/7-8 poz. 107, uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 19 grudnia 1968 r., również wpisaną do księgi zasad prawnych, III PZP 59/68 OSNCP 1969/5 poz. 84).

Roszczenia o emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mogą być jednak dochodzone według regulacji wyjątkowej, zawartej w art. 136 ustawy z dnia z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 roku, poz.748 z późn. zm.) . Przepis ten ustala szczególne następstwo prawne po osobie, która zgłosiła wniosek o świadczenie określone ustawą, wskazując krąg osób uprawnionych do udziału w postępowaniu o świadczenie należne do dnia śmierci tej osoby. Zgodnie z ust. 1 art. 136, w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenie określone ustawą, świadczenie należne do dnia jej śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku - małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku - innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej lub na których utrzymaniu pozostawała ta osoba. Warunkiem realizacji tego uprawnienia jest zgłoszenie wniosku o dalsze prowadzenie postępowania w zawitym terminie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, która o to świadczenie wystąpiła. Uprawnienie wynikające z treści art. 136 ustawy emerytalnej jest niezależnie od tego, czy osoba wymieniona w przepisie jest spadkobiercą zmarłego. Prawo do świadczenia zgodnie z art. 136 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach ustaje ze śmiercią osoby uprawnionej. Zdaniem Sądu Okręgowego, aczkolwiek prawo do świadczenia ustaje z chwilą śmierci uprawnionego, to w odniesieniu do świadczeń należnych do tej chwili ze względu na treść art. 922 § 2 k.c. znajduje zastosowanie art. 136 ust. 1 ustawy emerytalnej, który dla organu rentowego stanowi jedyną podstawę do przyznania osobie z kręgu ustanowionego tym przepisem prawa do niezrealizowanych - wskutek różnych zdarzeń - świadczeń przez uprawnionego.

Niezrealizowane świadczenie, które przysługiwało osobie zmarłej wypłaca się wyłącznie osobom wskazanym w art. 136 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co oznacza, że mamy do czynienia z regulacją szczególną w stosunku do przepisów prawa spadkowego. Artykuł 136 ustawy emerytalnej stanowi bowiem wyjątek od generalnej zasady - ustanowionej w art. 922 § 2 k.c. - w myśl której do spadku nie należą (a zatem nie są przedmiotem dziedziczenia) prawa zmarłego ściśle związane z jego osobą (por. wyr. TK z 12.11.2001 r., P 2/01, OTK 2001, Nr 8, poz. 249; por. także wyr. SA w Warszawie z 7.8.1997 r., III AUA 587/97, OSA/W-wa 1997, Nr 4, poz. 17).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika co prawda , że na dzień śmierci( tj.14 sierpnia 2013 r.) O. M. formalnie nie złożyła wniosku o ustalenie prawa do renty rodzinnej , to jednak nie ulega wątpliwości ,że spełniała ona wówczas warunki to jego uzyskania i pobierania. Świadczy o tym całokształt sprawy , a w szczególności cykl w jakim odbywała naukę O. M.. Zmarła rozpoczynała bowiem naukę we wrześniu , a koniec nauki następował w lipcu kolejnego roku. W przeciwieństwie jednak do systemu obowiązującego w Polsce ( gdzie rok szkolny trwa do końca sierpnia , a akademicki do końca września) zaświadczenia o pobieraniu nauki wystawiane przez uczelnie angielskie wskazywały jedynie końcową datę faktycznej nauki i nie odnosiły się do okresu pomiędzy zakończeniem nauki , a rozpoczęciem kolejnego cyklu. W ocenie Sądu nie ma zatem podstaw do przyjęcia ,że za okres przerwy w nauce ( który w Polsce traktowany jest jako okres wakacyjny za który przysługuje renta rodzinna) nie przysługiwało O. M. prawo do renty rodzinnej.

Zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy wskazuje również ,że z formalnego punktu widzenia O. M. miała przyznane prawo do renty rodzinnej do końca lipca 2013 r. , a zatem po tej dacie faktycznie pozostawała bez własnych środków utrzymania. Zasadnym jest zatem przyjęcie ,że po lipcu 2013 r. , a przed swoją śmiercią pozostawała na utrzymaniu swojej matki.

W świetle powyższych rozważań Sąd Okręgowy na podstawie (...) § 2 k.p.c. Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałej części. Wskazać należy ,że decyzje przyznające O. M. prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu , a wydane przez organ rentowy po ukończeniu przez nią 16 - go roku życia określały datę końcową świadczenia na koniec miesiąca , w którym O. M. kończyła naukę. Tym samym w okresie przerwy w nauce O. M. była pozbawiona świadczenia. Niemniej jednak Sąd był zobligowany oddalić odwołanie w tej części , bowiem decyzje te są prawomocne , gdyż uprawniona tj. O. M. nie złożyła od żadnej z nich - odwołań.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.