Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 października 2013r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy II Wydział Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Janusz Kasnowski

Sędziowie: SO Irena Dobosiewicz

SO Aurelia Pietrzak

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2013r. w Bydgoszczy na posiedzeniu niejawnym sprawy ze skargi

M. S.

przeciwko

Skarbowi Państwa - Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy

na naruszenie prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie

o sygn. II Ns 2816/07

postanawia:

oddalić skargę.

Sygn. akt II S 42/13

UZASADNIENIE

M. S. wniosła skargę, w której żądała stwierdzenia, że w sprawie II Ns 2816/07 zawisłej w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy nastąpiła nieuzasadniona zwłoka w postępowaniu. W związku z tym żądała zlecenia Sądowi Rejonowemu podjęcia w sprawie odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie oraz przyznania jej od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwoty 5000 zł.

W uzasadnieniu skargi w istocie wywodziła, że postępowanie toczy się niemal 6 lat, tymczasem w sprawie nie zaistniały okoliczności natury faktycznej lub prawnej, które uzasadniałyby tak długotrwałe rozpoznawanie sprawy. W ostatnim okresie nastąpiło co prawda zdynamizowanie działań Sądu, ale wcześniejsze kilkakrotne zmiany składu orzekającego skutkowały wielokrotnym wyznaczeniem terminów rozprawy, na których nie realizowano jakichkolwiek czynności procesowych zmierzających do wydania końcowego orzeczenia. Długotrwałość postępowania niesie negatywne konsekwencje dla skarżącej, głównie o charakterze materialnym, bowiem z większości ruchomości objętych majątkiem wspólnym korzysta uczestnik postępowania, który nie ma interesu w szybkim zakończeniu postępowania.

O złożeniu skargi zawiadomiony został Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego w Bydgoszczy, który przystąpił do sprawy w charakterze strony i wniósł o oddalenie skargi.

W uzasadnieniu stanowiska przedstawił chronologicznie czynności podejmowane w sprawie (ich rodzaj i terminy), w tym wydanie w sprawie postanowienia częściowego i wstępnego, które zostały zaskarżone apelacjami przez uczestnika oraz – w ostatnim okresie – postanowienia o oddaleniu wniosku uczestnika o wyłączenie od rozpoznania sprawy sędziego sprawozdawcy. Prezes Sądu Rejonowego – odmiennie niż skarżąca – stwierdził, że sprawa II Ns 2816/07 należy do skomplikowanych pod względem faktycznym i prawnym, a dodatkowo komplikuje ją postawa uczestników, w tym wykorzystywanie przez nich środków odwoławczych. W jego ocenie postępowanie prowadzone jest bez nieuzasadnionej zwłoki i znajduje się w końcowej fazie, wobec czego skarga nie znajduje uzasadnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Skarga M. S. nie podlegała uwzględnieniu. Aczkolwiek na pierwszy rzut oka, z uwagi choćby na porównanie daty wpływu do Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wniosku o podział majątku wspólnego w sprawie, co nastąpiło w dniu 19.09.2007r. i faktu, że postępowanie w sprawie II Ns 2816/07 nie uległo jeszcze prawomocnemu zakończeniu, można by odnieść wrażenie, że postępowanie toczy się przewlekle, ale szczegółowa analiza terminowości i rodzaju podejmowanych czynności, ich celowości, prowadzi do odmiennego wniosku.

Wstępnie przypomnieć należy, że strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w tej sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy (przewlekłość postępowania). Natomiast dla stwierdzenia, czy w sprawie rzeczywiście doszło do przewlekłości postępowania wymaga się oceny w szczególności terminowości i prawidłowości czynności podjętych przez sąd, w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy z uwzględnieniem jej charakteru, stopnia faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenia dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowania się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania (zgodnie z art. 2 ust.1 i ust.2 ustawy z dnia 17.06.2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - Dz. U. nr 179, poz. 1843 ze zm.). W orzecznictwie Sądu Najwyższego, sądów powszechnych i administracyjnych utrwalił się już pogląd, przez co nie zachodzi konieczność czynienia szerszych wywodów, że o przewlekłości postępowania można mówić dopiero wówczas, gdy pomiędzy kolejnymi czynnościami procesowymi sądu występują długie i nieuzasadnione przerwy albo też pewne czynności są mało celowe lub nie są podejmowane w ogóle. W sprawie z wniosku M. S. o podział majątku wspólnego jej i uczestnika W. S., zawisłej w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy pod sygnaturą II Ns 2816/07, taka sytuacja jednak nie zaistniała.

Wbrew twierdzeniom skarżącej już jej obszerny wniosek inicjujący postępowania o podział majątku wspólnego, zawierający wskazanie nieruchomości o znacznej wartości oraz szeregu ruchomości o różnym przeznaczeniu, a także odpowiedź na ten wniosek złożona przez uczestnika postępowania w piśmie z dnia 11.12.2007r. (k.21-23) pokazują, że sprawa nie jest tak łatwa ani do strony faktycznej, ani prawnej, jako twierdzi skarżąca. Postawa zainteresowanych, w szczególności uczestnika, który kwestionował nie tylko przynależność do majątku wspólnego wielu składników wskazanych przez wnioskodawczynię ale także ich wartość i sposób podziału spowodowała, że Sąd Rejonowy - po przeprowadzeniu czynności dowodowych dotyczących części składników majątkowych – zdecydował o wydaniu w sprawie postanowienia częściowego obejmującego rozstrzygnięcie w zakresie nieruchomości (postanowienie z dnia 14.04.2010r. – k. 243 i 244). Jeżeli nawet szczegółowa analiza przebiegu postępowania do tego czasu pokazuje, że nie wszystkie terminy rozprawy zostały w sposób należyty wykorzystane, częściowo także za sprawą usprawiedliwionych wniosków uczestnika postępowania, a dokładniej jego pełnomocnika o odroczenie rozprawy, to zważywszy na nieodległe okresy między podejmowanymi czynnościami sądowymi i kolejnymi terminami rozprawy, stwierdzić należy, że nie miało to istotnego znaczenia dla przebiegu postępowania w sprawie w tym okresie. Przed przedłożeniem Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy akt sprawy wraz z apelacją uczestnika od tego postanowienia, zachodziła konieczność rozpoznania jego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie, co Sąd Rejonowy uczynił postanowieniem z dnia 09.06.2010r., a Sąd Okręgowy oddalił jego zażalenie w dniu 12.07.2010r. (k.271 i 281). Następnie akta sprawy wraz z apelacją przekazano Sądowi odwoławczemu bez nieuzasadnionej zwłoki, a ten postanowieniem z dnia 25.11.2010r. oddalił apelację uczestnika, jako nieuzasadnioną (k.320).

Kolejne czynności w sprawie, po zwróceniu akt przez Sąd odwoławczy w dniu 03.02.2011r. (k.339), zapoczątkowała rozprawa w dniu 29.03.2011r., na której Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z przesłuchania wnioskodawczyni i uczestnika (k.360 - 365). Natomiast po przeprowadzeniu dowodu z uzupełniającego przesłuchania uczestnika Sąd – postanowieniem wstępnym z dnia 15.07.2011r. – ustalił, które z ruchomości objętych sporem oraz środki zebrane na rachunkach bankowych wchodzą w skład majtku wspólnego i winny zostać podzielone (k.373 – 375). Rozpoznanie apelacji uczestnika od tego postanowienia, podobnie jak poprzednio, wymagało uprzedniego rozstrzygnięcia kolejnego wniosku uczestnika o zwolnienie od kosztów sadowych, a nastepnie jego zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego z dnia 02.09.2011r., bowiem jego wniosek nie został uwzględniony (k. 420; nadto postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 17.10.2011r. – k. 435). Z dniem 21.12.2011r. akta sprawy wraz z apelacją uczestnika zostały przekazane Sądowi Okręgowemu w Bydgoszczy, który postanowieniem z dnia 22.03.2012r. oddalił jego apelację (k. 456 i 469). Z dniem 05.06.2012r. akta sprawy zostały zwrócone Sądowi I instancji i zarządzeniem sędziego Przewodniczącego (sprawozdawcy) wydanym niezwłocznie wyznaczono termin rozprawy na dzień 20.11.2012r. (k. 491 i 492). W tym dniu Sąd Rejonowy dopuści dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania ruchomości i odroczył rozprawę do czasu sporządzenia i złożenia opinii przez biegłego (k.505). Niezwłocznie przesłano biegłemu sądowemu zlecenie opracowania opinii zgodnie z postanowieniem Sądu i zakreślono termin 2 miesięcy (k.506). Biegły poinformował Sąd o niemożności sporządzenia opinii w terminie i zobowiązał się ją sporządzić do dnia 28.02.2013r. (k.516). W dniu 11.02.2013r. biegły nie mógł dokonać oględzin ruchomości wymagających wyceny, z uwagi na postawę uczestnika, o czym poinformował Sąd (k.521 i 522). Zarządzeniem z dnia z dnia 06.03.2013r. sędzia Przewodniczący (sprawozdawca) nakazał uczestnikom, by umożliwili biegłemu dokonanie oględzin ruchomości w terminie przez niego wyznaczonym i ponownie polecił biegłemu sporządzenie opinii w terminie 2 miesięcy (k.523). Niestety oględziny wyznaczone przez biegłego na dzień 29.04.2013r. ponownie nie doszły do skutku, przez co biegły zwrócił Sądowi Rejonowemu akta sprawy bez wykonania opinii (przy piśmie z dnia 04.05.2013r. – k.536). Już zarządzeniem z dnia 09.05.2013r. wyznaczono w sprawie rozprawę na dzień 25.06.2013r., na którą wezwano wnioskodawczynię i uczestnika do osobistego stawiennictwa, pod rygorem pominięcia dowodu z ich przesłuchania w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa (k.540). Na wniosek pełnomocnika uczestnika termin ten został zniesiony i wyznaczono kolejny na dzień 05.07.2013r. (k.547). Z uwagi na wniosek uczestnika o wyłączenie sędziego sprawozdawcy od rozpoznania tej sprawy – rozprawa została odroczona (k.567). Wniosek uczestnika został oddalony, co będzie wymagało podjęcia przez Sąd Rejonowy kolejnych czynności sądowych.

Z przedstawionej terminowości i charakteru podejmowanych czynności sądowych, a także przyczyn, dla których ostatnie z tych czynności zmierzające do wyceny ruchomości opisanych w postanowieniu wstępnym Sądu z dnia 15.07.2011r. okazały się niestety mało skuteczne, wynika, że nie można postawić Sądowi Rejonowemu zarzutu, iż były one niecelowe i podejmowane nieterminowo tj. z nieuzasadnioną zwłoką. Nie zmienia to postaci rzeczy, że strona postępowania sądowego w tym - końcowym już - etapie postępowania ma prawo oczekiwać, że Sąd Rejonowy zintensyfikuje swoje działania i zadba o większą ich skuteczność mając na uwadze choćby treść art.233&2 kpc oraz art.293 kpc w związku z art.248 kpc.

Z tych zasadniczych przyczyn Sąd Okręgowy uznał, że aczkolwiek postępowanie w sprawie II Ns 2816/07 toczącej się w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy przedłuża się, to jednak dotychczas przebiegało ono bez nieuzasadnionej zwłoki (w ujęciu art.2 ust.2 ustawy z dnia 17.06.2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki - Dz. U. nr 179, poz. 1843 ze zm.). Dlatego też oddalił skargę M. S., jako nieuzasadnioną (na podstawie art. 12 ust.1 tej ustawy).