Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2016 r. w Szczecinie

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o rentę

na skutek apelacji ubezpieczonej

od wyroku Sądu Okręgowego w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 1 czerwca 2015 r. sygn. akt IV U 1466/12

zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że prawo do renty przyznaje ubezpieczonej T. K. do dnia 30 września 2016 roku.

SSO del. Gabriela Horodnicka SSA Barbara Białecka SSA Beata Górska

- Stelmaszczuk

Sygn. akt III AUa 638/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 30 października 2012r., znak: (...)wydaną na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 z późn.zm.) odmówił ubezpieczonej T. K. przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, iż zgodnie z orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24 października 2012r. jest ona zdolna do pracy.

Ubezpieczona T. K. zaskarżyła powyższą decyzję i wniosła o jej zmianę poprzez przyznanie jej prawa do renty na dalszy okres, albowiem według ubezpieczonej jej stan zdrowia (stopień zaawansowania cukrzycy typu I) nie poprawił się a nawet pogorszył, gdyż pojawiły się dodatkowo nowe schorzenia.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie powtarzając argumenty użyte w uzasadnieniu decyzji.

Wyrokiem z dnia 1 czerwca 2015 r. Sąd Okręgowy w Koszalinie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 30 października 2012r. i ustalił, że ubezpieczonej T. K. przysługuje prawo do renty poczynając od 1 października 2012 r. do 31 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

T. K. urodziła się (...) Posiada wykształcenie podstawowe. Nie ma wyuczonego zawodu. W przeszłości pracowała w gospodarstwie rolnym rodziców i jako salowa w domu małego dziecka i w żłobku.

W okresie pobierania świadczeń rentowych zatrudniała się w charakterze pomocy kuchennej w żłobku (3/4 etatu) oraz do chwili obecnej pracuje w obniżonym wymiarze czasu pracy jako opiekunka środowiskowa w MOPS w K. (umowa zlecenie).

Z uwagi na pogarszający się stan zdrowia ubezpieczona już w 2001 r. złożyła do organu rentowego wniosek o rentę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 30 kwietnia 2001 r. przyznał T. K. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 2001 r. do 30 kwietnia 2002 r. Prawo do renty zostało następnie przedłużone do 30 kwietnia 2004 r.

Ponownie ubezpieczona złożyła wniosek o rentę w dniu 1 lipca 2005 r., który został pozytywnie rozpatrzony decyzją organu rentowego z dnia 12 sierpnia 2005 r., na mocy której przyznano jej rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 lipca 2005 r. do 31 lipca 2006 r. Prawo do renty zostało następnie przedłużone do 30 września 2012 r.

Z uwagi na upływ terminu, na jaki świadczenie zostało przyznane, w dniu 26 września 2012 r. T. K. złożyła wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W związku z powyższym, organ rentowy skierował ubezpieczoną na badania lekarskie dla ustalenia aktualnego stanu zdrowia i zdolności do pracy. Lekarz Orzecznik ZUS, po przeprowadzonych badaniach, orzeczeniem z dnia 9 października 2012 r. uznał ubezpieczoną za osobę częściowo niezdolną do pracy, okresowo do 31 października 2013 r. Do w/w orzeczenia zarzut wadliwości zgłosił Główny Lekarz Orzecznik, stąd sprawa stała się przedmiotem rozpoznania przez Komisję Lekarską ZUS. Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 24 października 2012 r. stwierdziła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do pracy.

W oparciu o powyższe orzeczenie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., decyzją z dnia 30 października 2012r., odmówił ubezpieczonej przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, iż jest ona zdolna do pracy.

W trakcie prowadzonego postępowania Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów diabetologów na okoliczność ustalenia, czy schorzenia na które cierpi ubezpieczona czynią ją nadal częściowo bądź całkowicie osobą niezdolną do pracy, a jeśli tak, to przez jaki okres.

W toku badania u ubezpieczonej stwierdzono następujące schorzenia:

- cukrzycę typu I – niewyrównana metabolicznie o chwiejnym przebiegu z hypoglikemiami,

- hypercholersterolemię,

- nadciśnienie tętnicze,

- początki polineuropatii – polineuropatię cukrzycowa kliniczna kończyn dolnych, powikłaną modzelem neuropatycznym wymagająca diagnostyki i leczenia w przebiegu cukrzycy insulinozależnej,

- migrenowe bóle głowy.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczona jest nadal częściowo niezdolna do pracy po dniu 30 września 2012 r., okresowo, do 31 grudnia 2013 r. i uznał, że odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie, podnosząc, iż zgodnie z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j.Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 z późn.zm.) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12 ustawy, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Osobie, która spełniła warunki określone w art. 57, przysługuje renta stała - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała albo renta okresowa - jeżeli niezdolność do pracy jest okresowa.

Ponadto, osobą niezdolną do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ustawy).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Zasadą jest, że niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat. Jednakże, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat. W przypadku zaś stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji (art. 13 ustawy).

Przy czym, prawo do świadczeń uzależnionych od niezdolności do pracy oraz wysokość tych świadczeń ulega zmianie, jeżeli w wyniku badania lekarskiego, przeprowadzonego na wniosek lub z urzędu, ustalono zmianę stopnia niezdolności do pracy, brak tej niezdolności lub jej ponowne powstanie (art. 107 ustawy).

Istotnym jest również w odniesieniu do osób już pobierających świadczenie rentowe, że prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy (art. 61 ustawy).

Mając na uwadze powyżej przytoczone przepisy prawa, Sąd okręgowy wskazał, że w sprawie istotą sporu było ustalenie, czy ubezpieczona cierpi na schorzenia, które czynią ją nadal, po 30 września 2012 r., osobą chociażby częściowo niezdolną do pracy. W okresie bowiem od 1 kwietnia 2001 r. do 30 kwietnia 2004 r. i od 1 lipca 2005 r. do 30 września 2012 r. była ona uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Sąd meriti, w oparciu o przepis art. 278 § 1 k.p.c., przeprowadził dowód z opinii biegłych lekarzy specjalistów chorób wewnętrznych – diabetologów, neurologa i specjalisty chorób oczu na okoliczność ustalenia spornych okoliczności sprawy tj. aktualnego stanu zdrowia ubezpieczonej a w konsekwencji, czy ujawnione schorzenia czynią ją osobą częściowo lub całkowicie, okresowo lub trwale, niezdolną do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami. Przy czym Sąd zwrócił uwagę biegłym, że ubezpieczona nie posiada wykształcenia, w przeszłości wykonywała zaś jedynie prace fizyczne (salowa w żłobku i domu małego dziecka, pomoc kuchenna w żłobku, opiekunka środowiskowa w MOPS)

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że uzyskane opinie pochodziły od osób nie zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy, posiadających wieloletni staż zawodowy i dorobek naukowy. Udzielili oni Sądowi fachowych informacji i wiadomości dla ustalenia i oceny okoliczności sprawy, ułatwiając tym samym właściwą ocenę faktów i rozstrzygnięcie sporu.

Sąd meriti zauważył, że stan zdrowia ubezpieczonej był przedmiotem szczegółowej oceny biegłych specjalistów diabetologii, czyli w zakresie głównego schorzenia, na które choruje ubezpieczona i z tytułu którego dotychczas przyznawano jej prawo do renty we wcześniejszym okresie. Co więcej, szczegółowe opinie w tym przedmiocie wydało dwóch biegłych lekarzy, z dwóch niezależnych ośrodków – (...) i O.. Biegli wydawali swoje opinie po zapoznaniu się z całością akt sądowych, w tym z dostarczaną na bieżąco dokumentacją medyczną dot. ubezpieczonej, co miało też wpływ na końcowe wnioski sporządzanych opinii. W ocenie Sądu pierwszej instancji, wszystkie one były jednak należycie umotywowane a ewentualne zmiany stanowiska biegłych posiadały rzeczową argumentację. Co więcej w sprawie odniesiono się również do przedkładanych przez ubezpieczoną prywatnych opinii dotyczących jej zdrowia, stąd też Sąd Okręgowy uznał, że aktualny stan zdrowia ubezpieczonej został ustalony przez biegłych w sposób wszechstronny, kompleksowy i wyczerpujący w stosunku do materiału badawczego, jakim dysponowali biegli. Ponadto Sąd pierwszej instancji wspomniał, że w sprawie wypowiedzieli się również biegli innych specjalności – neurolog i specjalista chorób oczu, którzy posiadają tytuł doktora nauk medycznych, co w ocenie tego Sądu wykazuje ich duży dorobek naukowy w przedmiocie m.in. diagnozowania chorób należących do ich specjalności. Biegli wypowiedzieli się przede wszystkim na temat powikłań cukrzycowych, na które wskazywała ubezpieczona. Stąd też Sąd miał wiedzę nie tylko o stanie klinicznym cukrzycy ubezpieczonej oraz w jaki sposób wpływa ona na inne narządy (wzroku, ruchu) ubezpieczonej.

Sąd pierwszej instancji nadmienił, że początkowo w opinii z dnia 13 kwietnia 2013 r. biegły specjalista chorób wewnętrznych i nefrologii (biegły z zakresu nefrologii, kardiologii i diabetologii) G. K. wskazał, że z uwagi na lepsze wyrównanie cukrzycy niż w latach poprzednich ubezpieczona po dniu 30 września 2012 r. odzyskała zdolność do pracy za wyjątkiem ciężkiej pracy fizycznej, pracy zmianowej i na wysokości. Przedłożone przez ubezpieczoną zarzuty do opinii w postaci prywatnej opinii lekarskiej wraz z dołączoną nową dokumentacją medyczną (oznaczenia glikemii za okres 19 listopada 2012 r. – 6 kwietnia 2013 r.) spowodowały jednak, że biegły G. K. zrewidował swoje stanowisko wskazując, że u ubezpieczonej, która choruje na cukrzyce typu I istotnie dość często występują duże wahania glikemii, jednakże nie wykazuje się sytuacji, w jakich doszłoby do hipoglikemii czy znacznej hiperglikemii. Ustalona jednak chwiejność cukrzycy spowodowała zmianę stanowiska tego biegłego, który orzekł, że stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją częściowo niezdolną do pracy od 1 października 2012 r. do 31 grudnia 2013 r. Powyższa opinia zbieżna jest, w ocenie Sądu Okręgowego, z wnioskami drugiego biegłego diabetologa dr K. R., która prócz cukrzycy typu I niewyrównanej metabolicznie o chwiejnym przebiegu z hypoglikemiami dodatkowo rozpoznała u badanej hypercholersterolemię, nadciśnienie tętnicze i początki polineuropatii (opinia z 19 listopada 2013 r. wraz z jej uzupełnieniem z 11 lutego 2014 r.). Biegła ta wskazała, że od początku rozpoznania u ubezpieczonej cukrzycy, choroba ta ma przebieg chwiejny (wysokie parametry glikemii z dużymi wahaniami dobowymi). Wykonywane pomiary glukometrem w ciągu kilku lat nie pokazują stabilności ani obniżenia poziomów glikemii. Mimo leczenia metodą insulinoterapii funkcjonalnej (4-5 wstrzyknięć na dobę) oraz zmian insuliny nie uzyskano wyrównania metabolicznego. Krótkotrwała poprawa w zakresie (...). 8,52% w 2012 r. również wykracza poza standardy wyrównania metabolicznego cukrzycy (6,5-7%). Poziom (...) w wysokości 9,13% w 2013 r. świadczy, iż nadal nie nastąpiła żadna poprawa. Cukrzyca w przypadku ubezpieczonej rokuje więc niepomyślnie. Stąd też biegła ta tożsamo orzekła, że stan zdrowia ubezpieczonej czyni ją częściowo niezdolna do pracy od 1 października 2012r. do 31 grudnia 2013r.

Sąd Okręgowy jednocześnie powołał biegłych lekarzy sadowych w celu ustalenia czy i ewentualnie w jakim stopniu klinicznego zaawansowania ujawnione zostały powikłania cukrzycowe, mające wpływ na organizm ubezpieczonej.

Biegła sądowa specjalista chorób oczu dr nauk med. D. P. wskazała, że u ubezpieczonej w chwili obecnej nie występują żadne powikłania cukrzycowe w obrębie układu wzrokowego, które mogłyby wpłynąć na jej zdolność do pracy. Biegła dr nauk med. B. M. stwierdziła, mając na uwadze powikłania cukrzycowe o charakterze neurologicznym, że u ubezpieczonej powikłania takie istotnie występują pod postacią neuropatii cukrzycowej, która powoduje u ubezpieczonej częściową niezdolność do pracy. Zdiagnozowana neuropatia cukrzycowa kończyn dolnych z występującym modzelem neuropatycznym na pięcie lewej nie zezwala jej na wykonywanie pracy ciężkiej, z chodzeniem, pracy zmianowej. Ponadto w ocenie tej biegłej ubezpieczona wymaga właściwego diagnozowania – wykonania badania (...) kończyn dolnych. Biegła ta odnosząc się do czasookresu niezdolności do pracy ubezpieczonej podniosła zaś, że winna ona podjąć próbę przekwalifikowanego zawodowego w oparciu o opinię biegłego lekarza medycy pracy, który wskaże ewentualny okres potrzebny do przekwalifikowania się.

W przekonaniu Sądu Okręgowego omówione opinie były na tyle kategoryczne i przekonujące, że wystarczająco wyjaśniały zagadnienia wymagające wiadomości specjalnych. Przy czym Sąd meriti ich treść poddał szczegółowej analizie pod kątem właściwych dla ich przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłych, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w nich wniosków.

Sąd pierwszej instancji, ostatecznie przyjął ustalenia biegłych lekarzy specjalistów za podstawę określenia stanu zdrowia ubezpieczonej i jej zdolności do pracy, pomimo złożonych zarzutów do wydanych w sprawie opinii przez ubezpieczoną i organ rentowy. Odnosząc się do stanowiska Przewodniczącej Komisji Lekarskich ZUS Sąd Okręgowy podniósł, że wbrew treści zarzutów biegli wskazali u ubezpieczonej na udokumentowaną niewyrównaną, chwiejną cukrzyce typu I, której leczenie nie przynosi właściwych rezultatów. Co więcej, obecnie cukrzyca ta powoduje powikłania w obrębie innych narządów ubezpieczonej (polineuropatia cukrzycowa kończyn dolnych). S

Zdaniem Sądu, sam fakt podjęcia przez ubezpieczoną zatrudnienia nie może a priori przesądzać, że odzyskała ona zdolność do pracy, gdyż przepisy prawa ubezpieczeń społecznych przewidują, że prace mogą wykonywać osoby uznane nawet za całkowicie niezdolne do pracy. Podjęcie aktywności zawodowej wiąże się bowiem nie tylko z kryterium biologicznym (stan zdrowia) ale równie z kryterium ekonomicznym (potrzeba posiadania środków finansowych dla zaspokojenia potrzeb własnych i rodziny). Z akt sprawy wynika zaś, że rodzina ubezpieczonej żyje w niedostatku (korzysta z pomocy MOPS), stąd w ocenie Sądu meriti ewentualnie podejmowana przez ubezpieczoną aktywność zawodowa nie jest wynikiem poprawy jej stanu zdrowia lecz jest konieczna dla zapewnienia bytu jej 5-osobowej rodziny.

Odnosząc się do zarzutów ubezpieczonej, Sąd podkreślił, że biegli jednoznacznie wypowiedzieli się, że stan zdrowia ubezpieczonej rokuje poprawę albo przynajmniej ustabilizowanie choroby, po przeprowadzeniu właściwej diagnostyki, edukacji ubezpieczonej i zastosowaniu leczenia. W chwili obecnej, tj. według aktualnej wiedzy medycznej, zdiagnozowana choroba, pod warunkiem, że ubezpieczona podejmie właściwą profilaktykę (zdrowy tryb życia, redukcja masy ciała) a ponadto będzie stosowała się do wskazań lekarskich i podejmie właściwe leczenie (konsekwentne mierzenie poziomu cukru, systematyczne przyjmowanie leków), może zostać wyleczone w stopniu, które spowoduje odzyskanie zdolności do pracy. Tym samym ubezpieczona winna podjąć wszystkie możliwe działania w celu skutecznego leczenia ujawnionego schorzenia.

Konkludując, Sąd Okręgowy, uwzględniając treść omówionej wyżej opinii, wykształcenie ubezpieczonej i wykonywane przez nią wcześniej zatrudnienie, zważył, że T. K. z przyczyn diabetologicznych (niewyrównana cukrzyca typu I z chorobami współistniejącymi) nadal, po 30 września 2012 r., jest częściowo niezdolna do pracy, okresowo do 31 grudnia 2013 r.

Sąd meriti zważył, że cechy charakterystyczne zdiagnozowanej choroby oraz stosowane leczenia powodują, że ubezpieczona nie może wykonywać zatrudnienia w normalnych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy. Jej stan zdrowia wymaga również dalszych badań diagnostycznych (właściwego dostosowania dawek insuliny) i leczenia. Sąd tym samym uznał, przywołując w tym zakresie stanowisko biegłych diabetologów, że dopiero z początkiem 2014 r., możliwym będzie ponowna ocena stanu zdrowia ubezpieczonej.

Na marginesie Sąd pierwszej instancji wskazał, że specyfika rozpoznawania spraw w sprawach o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nakazuje sądowi badać stan zdrowia ubezpieczonej na dzień wydania zaskarżonej decyzji (30 października 2012 r.). Innymi słowy, stan klinicznego zaangażowania schorzeń ubezpieczonej T. K. w dacie 30 października 2012 r. czynił ją osobą częściowo niezdolną do pracy do dnia 31 grudnia 2013 r., co zostało uwzględnione w toku wyrokowania. Stąd też organ rentowy nie ma racji, iż nowe dokumenty medyczne z 2014 r., które ubezpieczona przedstawiła biegłej dr nauk med. B. M., powodują konieczność uchylenia całej decyzji, przekazania sprawy do ponownego rozpoznania ZUS i umorzenia postepowania (k.240v). Istotnie mogą one mieć wpływ na przyznanie świadczeń rentowych ubezpieczonej na kolejny okres (po 31 grudnia 2013 r.), co jednak wymaga złożenia stosownego wniosku przez samą ubezpieczoną. Pomimo bowiem toczącego się postępowania sądowego ustawodawca nie zabrania składania ubezpieczonym kolejnych wniosków o rentę z uwagi na pogorszenie się ich stanu zdrowia. Organ rentowy ma zaś obowiązek, za każdym razem, przeprowadzić rzetelne postępowanie dowodowe, w toku którego bada aktualny stan zdrowia ubezpieczonego oraz nową dokumentację medyczną. Jakkolwiek, co zostało już zaakcentowane, przyznanie uprawnień rentowych na dalszy okres lub nabycie ich na nowo wymaga jednak zawsze inicjatywy osoby ubezpieczonej (złożenie wniosku w organie rentowym).

Tym samym, Sąd Okręgowy kierując się powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodziła się ubezpieczona, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia SO w Koszalinie ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku w ten sposób, że niezdolność do pracy istnieje nadal od 01 października 2012 r. do dnia 30 września 2016 r.

Wniosła również o nakazanie Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w K. wydania nowej decyzji o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy od dnia 01 października 2012 r. na okres co najmniej 4 lat, ewentualnie uzależniając wydanie tej decyzji od aktualnych wyników badań lekarskich, a także o uwzględnienie całości materiału dowodowego, a w szczególności Decyzji Lekarza Orzecznika ZUS K. z dnia 09.10.2012 r. o częściowej niezdolności do pracy do dnia 31 października 2014 r., którą apelująca dołączyła do akt postępowania sądowego w dniu 28 grudnia 2012 r. i opinii biegłego neurologa B. M..

Zaskarżonemu wyrokowi skarżąca zarzuciła: nieprawidłową ocenę zebranego materiału dowodowego, brak uwzględnienia wniosków wypracowanych w opiniach biegłych, brak zastosowania zasad doświadczenia życiowego, brak zastosowania zasad współżycia społecznego

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że od dnia 30 kwietnia 2001 r. posiada prawo do renty, przyznawane wielokrotnie orzeczeniami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu czasowej niezdolności do pracy.

Apelująca zgodziła się z treścią wyroku, ale tylko w zakresie, co do jego ogólnego stwierdzenia, że jest niezdolna do pracy, zakwestionował jednak ramy czasowe tej niezdolności.

Zdaniem ubezpieczonej, tym zakresie nie można zgodzić się ze stanowiskiem Sądu, albowiem biegła neurolog dr n. med. B. M. w swoich opiniach z września 2014 r. a także ze stycznia 2015 r. i lutego 2015 r. stwierdziła, że stan zdrowia apelującej kwalifikuje ją, jako częściowo niezdolną do pracy przynajmniej do września 2016r.

Skarżąca wskazała, że o ile można zgodzić się ze stanowiskiem, że Sąd nie przeprowadził dowodu z opinii biegłego specjalisty ds. medycyny pracy, ponieważ żadna ze stron takiego wniosku nie złożyła, o tyle nie można zgodzić się z brakiem uwzględnienia zaświadczanie wydanego przez lekarza medycyny pracy, przekazanego sądowi przez sama ubezpieczoną w trakcie jednej z rozpraw. W zaświadczeniu tym lekarz specjalista z zakresu medycyny pracy stwierdził niezdolność do podejmowania zatrudnienia przez ubezpieczoną. W pozasądowych warunkach takie stwierdzenie lekarza medycyny pracy jest wystarczającą podstawą do uznania ubezpieczonej za niezdolną do pracy.

Reasumując, apelująca wskazała, że niezależnie od stanowiska biegłych w zakresie ustalonych przez nich terminów częściowej niezdolności do pracy, z uwagi na brak poprawy stwierdzany w dalszych kolejnych badaniach i opiniach, należy uznać, że skarżąca jest niezdolna do pracy, ewentualnie częściowo niezdolna do pracy od nadal (po 30 września 2012 r.) do 30 września 2016 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż postępowanie apelacyjne ma merytoryczny charakter i jest dalszym ciągiem postępowania rozpoczętego przed sądem pierwszej instancji. Zgodnie z treścią art. 378 § 1 k.p.c., sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Rozważając zakres kognicji sądu odwoławczego, Sąd Najwyższy stwierdził, iż sformułowanie „w granicach apelacji” wskazane w tym przepisie oznacza, iż sąd drugiej instancji między innymi rozpoznaje sprawę merytorycznie w granicach zaskarżenia, dokonuje własnych ustaleń faktycznych, prowadząc lub ponawiając dowody albo poprzestaje na materiale zebranym w pierwszej instancji, ustala podstawę prawną orzeczenia niezależnie od zarzutów podniesionych w apelacji oraz kontroluje poprawność postępowania przed sądem pierwszej instancji, pozostając związany zarzutami przedstawionymi w apelacji, jeżeli są dopuszczalne, ale biorąc z urzędu pod uwagę nieważność postępowania, orzeka co do istoty sprawy stosownie do wyników postępowania (por. uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2008 r., sygn. akt III CZP 49/07, niepubl.). Dodatkowo należy wskazać, iż dokonane przez sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne, sąd drugiej instancji może podzielić i uznać za własne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozstrzyganej sprawy stwierdzić należy w pierwszej kolejności, iż Sąd Okręgowy jedynie częściowo poprawnie ustalił stan faktyczny.

W ocenie Sądu Apelacyjnego materiał dowodowy w niniejszej sprawie wymagał uzupełnienia celem ostatecznego ustalenia okresu trwania niezdolności do pracy. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że postępowanie w niniejszej sprawie rozpoczęło w związku z zakończeniem okresu pobierania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy z dniem 30 września 2012 r. Orzeczeniem lekarza orzecznika z dnia 9 października 2012 roku ubezpieczona została uznana za nadal częściowo niezdolną do pracy do 31 października 2014 r., jednakże w wyniku zarzutu wadliwości orzeczenia (z uwagi na fakt iż ubezpieczona pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy jako opiekunka środowiskowa w MOPS w K. na podstawie umowy cywilnoprawnej), komisja lekarska orzeczeniem z dnia 24 października 2012 r. uznała, że T. K. jest zdolna do pracy. Wskazać jednakże należy, że sam fakt wykonywania przez ubezpieczoną pracy na zlecenie w zmniejszonym wymiarze nie stanowi, zdaniem Sądu, negatywnej przesłanki do ustalenia prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. Jest to już ugruntowany pogląd judykatury i doktryny, który Sąd Apelacyjny w pełni podziela.

Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że po okresie pobierania renty stan zdrowia nie uległ poprawie i T. K. nadal nie odzyskała pełnej zdolności do pracy o czym świadczyły opinie dwóch biegłych z zakresu diabetologii. Jednakże uwadze Sądu umknął fakt, że biegli ci wydawali swoje opinie na długo przed powołaniem biegłego z zakresu neurologii i określili okres przypuszczalnego trwania częściowej niezdolności do pracy zanim jeszcze biegła z zakresu neurologii wydała swoją opinię. Z opinii biegłej z zakresu neurologii wynika zaś jednoznacznie, że stan zdrowia ubezpieczonej uległ dalszemu pogorszeniu, gdyż powstały powikłania przewlekłej cukrzycy w postaci klinicznej polineuropatii cukrzycowej kończyn dolnych powikłanych dodatkowo modzelem neuropatycznym. Wątpliwości Sądu Okręgowego winien zatem wzbudzić fakt, że pomiędzy opiniami wszystkich biegłych powstała luka co do okresu niezdolności do pracy określanej przez biegłych (od 1 stycznia 2014 r. do 25 września 2014 r.). Biegli diabetolodzy określili okres niezdolności do pracy do 31 grudnia 2013 r. (obaj opiniowali jeszcze w 2013 r.), z tym że biegła K. R. wskazywała dodatkowo na konieczność przeprowadzenia konsultacji neurologicznej (k. 89 akt).

Biegła neurolog badająca ubezpieczoną 25 września 2014 r. również stwierdziła częściową niezdolność do pracy wskazując datę dnia badania jako początek okresu koniecznego do przekwalifikowania się ubezpieczonej. Następnie w opinii uzupełniającej (k. 230 akt) wskazała tę datę jako początek częściowej niezdolności do pracy znów powołując się na konieczność przekwalifikowania. Jednocześnie biegła określiła datę końcową niezdolności do pracy na wrzesień 2016 r.

Nie można zatem zgodzić się ze stwierdzeniem Sądu pierwszej instancji, że ubezpieczonej można było przyznać rentę tylko do dnia 31 grudnia 2013 r. skoro z opinii biegłych (a w szczególności opinii biegłego neurologa) wynikały okoliczności przeciwne. W swoim wniosku ubezpieczona nie określiła daty końcowej przyznania świadczenia domagając się dalszego ustalenia prawa do renty. Nie może zatem ponosić konsekwencji długotrwałego postępowania sądowego i niewyjaśnienia wszelkich wątpliwości przez Sąd. Organizm ludzki należy traktować jako całość i skoro biegli wskazali różne daty ponownego określenia stanu zdrowia ubezpieczonej to Sąd w przypadku wątpliwości powinien był te kwestie szczegółowo wyjaśnić. Trudno bowiem przypuszczać, że na okres 9 miesięcy ubezpieczona nagle odzyskała zdolność do pracy by następnie stwierdzić, że jej stan zdrowia uległ dalszemu pogorszeniu w postaci powikłań neurologicznych cukrzycy.

Sąd Apelacyjny rozwiał te wątpliwości zobowiązując biegłą z zakresu neurologii do ostatecznego wskazania czy możliwa była poprawa stanu zdrowia na okres 9 miesięcy skoro w przebiegu choroby ubezpieczonej nastąpiły powikłania. Zdaniem Sądu Apelacyjnego rozbieżność wynikała bowiem z chronologii zdarzeń ponieważ biegła B. M. badała ubezpieczoną najpóźniej z biegłych. W opinii z dnia 11 kwietnia 2016 roku biegła wyjaśniła wątpliwości Sądu Apelacyjnego i sprostowała swoje dotychczasowe opinie wskazując, że jej zdaniem, częściowa niezdolność do pracy ubezpieczonej trwała nadal po zakończeniu pobierania renty w poprzednim okresie i ubezpieczona winna być poddana kolejnemu badaniu we wrześniu 2016 r.

Sąd Apelacyjny uznał powyższą opinię za uzasadnioną w całości z przyczyn wskazanych powyżej, a dotyczących dalszego pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonej związanej z wystąpieniem powikłań choroby przewlekłej – cukrzycy.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji .

SSO (del.) Gabriela Horodnicka- SSA Barbara Białecka SSA Beata Górska

Stelmaszczuk