Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 622/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 17 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa P. Spółki z o.o. w W.
przeciwko A. Z.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 czerwca 2015 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 lipca 2013 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w pkt. I w części oddalającej
powództwo o kwotę 89.060 zł z odsetkami oraz orzekającej
o kosztach postępowania i w pkt. III i w tym zakresie przekazuje
sprawę Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania oraz
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 23 lipca 2013 r. zmienił wyrok Sądu
Okręgowego w W. w ten sposób, że oddalił żądanie powoda zasądzenia od
pozwanego kwoty 89060 zł z odsetkami tytułem zwrotu spełnionego świadczenia.
U podłoża tego rozstrzygnięcia legł pogląd, że powód, który od umowy o dzieło
skutecznie odstąpił, nie jest uprawniony do żądania od pozwanego tego, co mu
świadczył na podstawie umowy do momentu odstąpienia.
Skarga kasacyjna powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego - oparta na obu
podstawach z art. 3983
k.p.c. - zawiera zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c., art.
494 k.c., i zmierza do uchylenia tego wyroku oraz przekazania sprawy
do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sąd Apelacyjny przyjął, że skarżący skutecznie od umowy (o dzieło) odstąpił
na podstawie zastrzeżonego w umowie uprawnienia do odstąpienia
przewidzianego w jej § 6 ust. 4 pkt. a, podług którego inwestor ma prawo odstąpić
od umowy, jeśli projektant zwleka z wykonaniem i dostarczeniem kolejnych części
projektu dłużej niż 14 dni. W ocenie Sądu Apelacyjnego ze względu na skuteczne
odstąpienie na tej podstawie w sprawie ma zastosowanie art. 494 k.c., aczkolwiek
skarżący nie może domagać się zwrotu wynagrodzenia zapłaconego pozwanemu
do momentu odstąpienia ze względu na nieodwracalność skutków wynikłych
z częściowego wykonania przez pozwanego umowy.
Oświadczenie o odstąpieniu od umowy jest wykonaniem przez zamawiającego
prawa podmiotowego kształtującego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
2 kwietnia 2008 r., III CSK 323/07, nie publ.). Jest to oświadczenie jednostronne,
skuteczne ex tunc, prowadzące do sytuacji prawnej, "jak gdyby umowa nie została
zawarta". Z tej przyczyny skorzystanie z prawa odstąpienia od umowy o dzieło,
która jest umową wzajemną, skutkuje na podstawie 494 k.c. obowiązkiem
wzajemnego zwrotu przez strony tego, co sobie świadczyły z tytułu umowy
niedoszłej do prawidłowego wykonania. Tak więc powołany przepis stanowi
podstawę prawną domagania się przez zamawiającego, w sprawie skarżącego,
zwrotu przedmiotu swojego świadczenia, czyli wynagrodzenia zapłaconego
pozwanemu do momentu odstąpienia.
3
Trzeba zauważyć, że w sporach dotyczących umów obligacyjnych,
normowanych głównie przepisami statuującymi normy względnie obowiązujące,
skutki umów powinny być zgodnie z art. 3531
k.c. określone przede wszystkim na
podstawie treści postanowień umownych. Z ustaleń faktycznych Sądu
Apelacyjnego wiążących Sąd Najwyższy nie wynika, aby przyjmującemu
zamówienie w przypadku odstąpienia od umowy przez zamawiającego na
podstawie jej § 6 ust. 4 pkt. a należało się wynagrodzenie za wykonaną już część
pracy. Z kolei w przepisach regulujących umowę o dzieło brak jest podstawy
roszczenia o zapłatę odpowiedniej części wynagrodzenia. Wobec braku przepisu
szczególnego należy jednak przyjąć, że roszczenie takie znajduje oparcie
w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu. To zaś oznacza, że jedynie
wskutek wykazania przez pozwanego przesłanek z tych przepisów, żądanie
skarżącego podlegałoby pomniejszeniu o wysokość jego wzbogacenia.
Skoro Sąd Apelacyjny nie miał powyższego na uwadze zaskarżony wyrok
nie mógł się ostać. Z tych przyczyn orzeczono, jak w wyroku.

I CSK 622/14

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia