Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 146/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 25 czerwca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Michał Laskowski (przewodniczący)
SSN Jerzy Grubba
SSA del. do SN Stanisław Stankiewicz (sprawozdawca)
Protokolant Małgorzata Sobieszczańska
w sprawie J. R.
ukaranej za wykroczenie z art. 431
ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeżwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r. i z art. 145 k.w.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 kpk w zw. z art.
112 k.p.w
w dniu 25 czerwca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na korzyść ukaranej
od wyroku nakazowego Sądu Rejonowego w C.
z dnia 21 maja 2014 r.
1. uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 5 § 1 pkt 8
k.p.w. w zw. z art. 537 § 2 k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.w. umarza
postępowanie;
2. obciąża Skarb Państwa kosztami postępowania.
2
UZASADNIENIE
W dniu 9 maja 2014 r. do Sądu Rejonowego w C. wpłynął wniosek o
ukaranie J. R. obwinionej o to, że w dniu 30 marca 2014 r. około godz.16:20 w C.
na ul. N. spożywała alkohol w postaci piwa puszkowego marki „Królewskie" o
pojemności 0,5 litra wbrew zakazowi oraz zaśmieciła miejsce dostępne dla
publiczności, wyrzucając niedopałki papierosów do piaskownicy, tj. o czyn z art. 431
ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia
26.10.1982 r. (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473) i art. 145 k.w.
Sąd Rejonowy w C. wyrokiem nakazowym z dnia 21 maja 2014 r., przyjął, na
podstawie zebranych dowodów, że okoliczności czynów i wina obwinionej nie
budzą wątpliwości, na mocy art. 93 § 1 i 2 k.p.w. uznał J. R. za winną popełnienia
zarzucanych czynów i na podstawie art. 431
ust. 1 ustawy o wychowaniu w
trzeźwości przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26.10.1982 r. (t.j. Dz.U. z 2007 r.,
Nr 70, poz. 473) w zw. z art. 9 § 2 k.w. wymierzył jej łącznie karę grzywny w
wysokości 200 zł, zwalniając obwinioną od kosztów postępowania w tym od opłaty.
Powyższy wyrok, wobec braku sprzeciwu stron, uprawomocnił się z dniem 1
czerwca 2014 r.
Obecnie, na podstawie art. 110 § 1 k.p.w., Prokurator Generalny wniósł
kasację w tej sprawie zaskarżając powyższy wyrok w całości, na korzyść J. R.
Na zasadzie art. 111 k.p.w. oraz art. 526 § 1, art. 537 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z
art. 112 k.p.w., autor kasacji zarzucił: rażące naruszenie przepisu prawa karnego
procesowego, to jest art. 5 § 1 pkt 8 k.p.w., polegające na skazaniu obwinionej J. R.
wyrokiem nakazowym z dnia 21 maja 2014 r., Sądu Rejonowego w C. za czyn z
art. 431
ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
z dnia 26 października 1982 r. (Dz. U. z 2007 r., Nr 70, poz. 473) i z art. 145 k.w.,
popełniony w dniu 30 marca 2014 r. art. godz. 16:20 na ul. N. w C., na karę łączną
grzywny w wysokości 200 złotych pomimo tego, że wyrokiem nakazowym
tamtejszego Sądu z dnia 17 kwietnia 2014 r.. prawomocnym od dnia 30 kwietnia
2014 r., J. R. została uznana za winną popełnienia tego samego czynu z art. 431
ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i z art.
145 k.w., popełnionego w dniu 30 marca 2014 r. około godz. 16:20 przy ul. N. w C. i
3
wymierzono jej karę łączną grzywny w wysokości 300 złotych, co stanowi
bezwzględną przyczynę odwoławczą, określoną w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w.
W oparciu o tak sformułowany zarzut skarżący wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania, wobec stanu powagi rzeczy
osądzonej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja Prokuratora Generalnego, wniesiona w tej sprawie na korzyść J. R.,
okazała się zasadna w stopniu oczywistym, co pozwalało na jej rozpoznanie i
uwzględnienie na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.w.
Zgodzić się należy ze stanowiskiem autora skargi kasacyjnej, że zaskarżony
wyrok nakazowy zapadł z rażącą obrazą przepisu art. 5 § 1 pkt 8 k.p.w., który
expressis verbis stanowi, że nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza,
gdy postępowanie co do tego samego czynu obwinionego zostało prawomocnie
zakończone lub wcześniej wszczęte, toczy się.
Jak wynika z materiału aktowego przedmiotowej sprawy, wyrokiem
nakazowym Sądu Rejonowego w C. z dnia 17 kwietnia 2014 r., J. R. została
uznana za winną tego, że w dniu 30 marca 2014 r. około godz.16:20 w C. na ul. N.
spożywała alkohol w postaci piwa w puszce marki „Królewskie” wbrew zakazowi i
wyrzuciła niedopałek papierosa do piaskownicy, czym zaśmieciła piaskownicę, tj.
popełnienia czynu z art. 431
ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi i z art. 145 k.w., za które wymierzono jej karę
łączną grzywny w wysokości 300 złotych, zwalniając obwinioną od kosztów
postępowania w tym od opłaty. Wyrok ten uprawomocnił się z dniem 30 kwietnia
2014 r. Porównanie opis przypisanego J. R. w sprawie [1] Sądu Rejonowego w C.
wykroczenia, z wykroczeniem przypisanym jej w sprawie [2] tegoż sądu, nie
pozostawia przy tym wątpliwości, że przedmiotem wyroku nakazowego
zaskarżonego kasacją był „ten sam czyn”, w rozumieniu art. 5 § 1 pkt 8 k.p.w., gdyż
chodzi o to samo historyczne zdarzenie, w którym występuje tożsamość
podmiotowo - przedmiotowa. Mianowicie przemawia za tym nie tylko zgodność
czasu i miejsca zdarzenia, przedmiotu ochrony i znamion związanych z czynnością
wykonawczą, ale także i fakt, że podstawą podjęcia czynności procesowych była de
4
facto ta sama notatka urzędowa funkcjonariusza Policji - W. L., sporządzona w dniu
30 marca 2014 r. (vide k. 3 i 6).
Zatem wyrok nakazowy Sądu Rejonowego w C. z dnia 21 maja 2014 r.,
zapadł w sytuacji, gdy kolejnego postępowania przeciwko tej samej obwinionej o
ten sam czyn, nie wolno było wszczynać, albowiem zostało ono prawomocnie
zakończone wcześniejszym wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w C. z dnia
17 kwietnia 2014 r. Zachodziła tu bowiem przeszkoda w postaci powagi rzeczy
osądzonej (res iudicata). W tym miejscu trzeba przypomnieć, że prawomocność ma
generalnie swój aspekt formalny i materialny. Ten pierwszy oznacza, że wydane
orzeczenie nie podlega już zaskarżeniu za pomocą zwykłych środków
odwoławczych, zaś prawomocność materialna przewiduje niedopuszczalność
wszczęcia i prowadzenia od nowa postępowania o ten sam czyn tej samej osoby,
już z punktu widzenia prawomocności formalnej zakończonego postępowania -
zakaz ne bis in idem (vide wyrok SN z dnia 13 listopada 2007 r., IV KK 359/07,
Legalis). Tymczasem regułę tę, wyrażoną w treści art. 5 § 1 pkt 8 k.p.w., Sąd
Rejonowy w C. w dniu 21 maja 2014 r. ewidentnie naruszył, skoro wydał
niedopuszczalny w zaistniałym układzie procesowym, zaskarżony kasacją, kolejny
wyrok nakazowy w sprawie [2], co oznaczało złamanie cytowanej wyżej zasady res
iudicata. Postąpienie takie stanowiło rażące naruszenie przepisu prawa
procesowego – art. 5 § 1 pkt 8 k.p.w., zaliczone w art. 104 § 1 pkt 7 k.p.w. do
bezwzględnych powodów odwoławczych (Sąd odwoławczy uchyla na posiedzeniu
zaskarżone orzeczenie, niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów
i wpływu uchybienia na treść orzeczenia, jeżeli zachodzi jedna z okoliczności
wyłączających postepowanie, określonych w art. 5 § 1 pkt 4-10).
Kierując się powyższymi racjami Sąd Najwyższy uznał za konieczne -
wynikające z idei demokratycznego państwa prawnego (vide art. 2 i 7 Konstytucji
RP) - przywrócenie stanu zgodnego z prawem, co oznaczało uwzględnienie
przedłożonego w kasacji wniosku, uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie
postępowanie w sprawie o wykroczenie – na podstawie art. 5 § 1 pkt 8 k.p.w. w zw.
z art. 537 § 2 k.p.k. w zw. z art. 112 k.p.w.
O kosztach tego postępowania, orzeczono w myśl art. 118 § 2 k.p.w.
5