Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CSK 625/14
POSTANOWIENIE
Dnia 2 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Zbigniew Kwaśniewski
w sprawie z wniosku V. D. Spółki Akcyjnej z siedzibą
we W.
przy uczestnictwie Polskich Kolei Państwowych Spółki Akcyjnej z siedzibą
w W. i Skarbu Państwa - Prezydenta W.
o stwierdzenie zasiedzenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lipca 2015 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania Polskich Kolei Państwowych Spółki
Akcyjnej z siedzibą w W.
od postanowienia Sądu Okręgowego we W.
z dnia 15 kwietnia 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od Polskich Kolei
Państwowych S.A. w W. na rzecz wnioskodawcy
1800 (tysiąc osiemset) zł kosztów postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem z dnia 21 listopada 2013 r. Sąd Rejonowy we W. oddalił
wniosek o stwierdzenie nabycia w drodze zasiedzenia prawa użytkowania
wieczystego położonego we W. gruntu i prawa własności posadowionego na nim
budynku oraz orzekł o kosztach postępowania.
Sąd ustalił, że zarządzeniem nr 73 z dnia 20 maja 1991 r. Minister
Transportu i Gospodarki Morskiej na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
25 września 1998 r. o przedsiębiorstwach państwowych (jedn. tekst Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1384 - dalej: „u.p.p.”) utworzył z dniem 1 lipca 1991 r. przedsiębiorstwo
pod nazwą „Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego we W. - przedsiębiorstwo
państwowe”. Nowo utworzone przedsiębiorstwo przejmowało składniki mienia
oraz wierzytelności i zobowiązania wydzielone z przedsiębiorstwa Polskie Koleje
Państwowe na podstawie zarządzenia nr 61 Ministra Transportu i Gospodarki
Morskiej z dnia 20 maja 1991 r. w sprawie wydzielania z przedsiębiorstwa
państwowego Polskie Koleje Państwowe Zakładów Naprawczych Taboru
Kolejowego we W. Organem założycielskim przedsiębiorstwa był Minister
Transportu i Gospodarki Morskiej.
Na podstawie zarządzenia nr 61 z przedsiębiorstwa państwowego Polskie
Koleje Państwowe wydzielono Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego wraz
z wszystkimi będącymi w dniu wejścia w życie zarządzenia w jego władaniu
składnikami mienia i związanymi z tymi zakładami wierzytelnościami
i zobowiązaniami. Zgodnie z zarządzeniem wydzielenie wymienionych składników
mienia miało nastąpić na podstawie § 41 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
30 listopada 1981 r. w sprawie wykonania ustawy o przedsiębiorstwach
państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 170 - dalej: „rozp. RM z 1981 r.”).
Zarządzenie weszło w życie w dniu 30 czerwca 1991 r.
Decyzją Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 29 października
1991 r. z dniem 1 lipca 1991 r. przedsiębiorstwu państwowemu Zakładom
Naprawczym Taboru Kolejowego we W. sporządzonego przez ZNTK we W.,
aktywa i pasywa, zgodnie z uchwałą Komisji do przeprowadzania inwentaryzacji
mienia i podziału pozostałych składników majątkowych, wynosiły 188 195 397 383
3
zł. Utworzono fundusz założycielski w wysokości 17 378 127 208 zł i fundusz
przedsiębiorstwa - 140 518 809 404 zł.
Polskie Koleje Państwowe Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego „W.”
sporządziły bilans i rachunek wyników wydzielonego przedsiębiorstwa, według
stanu na dzień 30 czerwca 1991 r. W załączniku do bilansu umieszczono
nieruchomość oznaczoną jako „Bud. Zakł. Klub.” wartości 892 633 246 zł.
W dniu 30 lipca 1991 r. pomiędzy Ministerstwem Transport i Gospodarki
Morskiej, Dyrekcją Generalną PKP a Krajową Komisją NSZZ Solidarność zawarte
zostało porozumienie końcowe w sprawie wyłączenia zakładów zaplecza
technicznego z PKP. Warunki porozumienia miały stanowić załącznik do zarządzeń
Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej dotyczących wyłączenia
z przedsiębiorstwa PKP m.in. Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego.
Zgodnie z porozumieniem wydzielane z przedsiębiorstwa PKP zakłady przejmą
bezpłatnie grunty i budynki będące w ich użytkowaniu w dniu sporządzania bilansu
zamknięcia.
Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej w piśmie z dnia 3 września
1991 r. poinformowało Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady Naprawcze Taboru
Kolejowego we W., że podstawę przydziału mienia stanowi bilans według stanu na
dzień 30 czerwca 1991 r.; wskazało również, że dyrektor przedsiębiorstwa ponosi
odpowiedzialność za prawidłową gospodarkę majątkiem określonym w bilansie do
czasu ewentualnego przejęcia jego części przez inny podmiot.
Aktem notarialnym z dnia 27 grudnia 1995 r. Przedsiębiorstwo Państwowe
Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego we W. zostało przekształcone
w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa, ze skutkiem od dnia wpisania
spółki do rejestru handlowego. Zgodnie ze statutem spółka działała pod firmą
Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego „W.” SA we W. i mogła używać w obrocie
skrótu ZNTK „W.” SA.
Postanowieniem z dnia 31 stycznia 1996 r. Sąd Rejonowy we W. wpisał do
rejestru Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego „W.” SA we W. i wykreślił
przedsiębiorstwo państwowe działające pod nazwą Przedsiębiorstwo Państwowe
Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego we W.
4
Uchwałą Walnego Zgromadzenia Zakładów Naprawczych Taboru
Kolejowego „W.” SA we W. z dnia 30 marca 2001 r. zmieniono firmę spółki na „A. I.
SA”, a następnie na „V. D. Spółka Akcyjna”.
Decyzją Wojewody […] z dnia 26 sierpnia 2004 r. stwierdzono nabycie z
mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 r. przez Polskie Koleje Państwowe w W.
prawa użytkowania wieczystego na okres 99 lat gruntu stanowiącego własność
Skarbu Państwa, położonego we W. przy P. […], oznaczonego w ewidencji gruntów
obrębu 51-K., AM-5, jako działka nr 17/5 o powierzchni 0,1433 ha, oraz prawa
własności znajdującego się na tym gruncie budynku; wskazano, że nabycie prawa
własności budynku, określonego jako budynek Klubu ZNTK, nr inwentaryzacyjny
[…] następuje nieodpłatnie na podstawie ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i
prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe; ustalono
także warunki użytkowania wieczystego.
W dniu 26 lipca 2005 r. Sąd Rejonowy we W. założył księgę wieczystą Kw nr
[…] dla nieruchomości położonej we W. przy P. […]; jako właściciela nieruchomości
gruntowej wpisano Skarb Państwa, jako użytkownika wieczystego – Polskie Koleje
Państwowe SA w W. „przy równoczesnych prawach właścicielskich nieruchomości
budynkowej przy P. […] obejmującej inny budynek mieszkalny”.
Strony prowadziły rozmowy w sprawie uregulowania stanu prawnego spornej
nieruchomości. Pismem z dnia 16 lipca 2012 r. uczestnik Polskie Koleje Państwowe
SA w W., nawiązując do korespondencji dotyczącej tej nieruchomości, oznaczonej
jako działka ewidencyjna nr 17/9, obręb 51-K., AM-5, zabudowanej budynkiem
nazwanym „budynek zakładowy Klub PKP SA oddział gospodarowania
nieruchomościami we W.”, wezwał wnioskodawczynię do wydania nieruchomości i
wyznaczył termin jej protokolarnego odbioru w dniu 11 września 2012 r. o godzinie
1000
; uprzedzono też wnioskodawczynię, że uczestnik w razie niewydania
nieruchomości będzie dochodził jej zwrotu na drodze sądowej.
Poprzednik prawny uczestnika PKP SA w W. podejmował czynności
zmierzające do uregulowania stanu prawnego znajdujących się we władaniu
wnioskodawczyni nieruchomości. W dniu 29 listopada 1996 r. Przedsiębiorstwo
Państwowe Polskie Koleje Państwowe w W. przeniosło nieodpłatnie na rzecz
Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego „W.” SA we W. prawo użytkowania
5
wieczystego działki nr 25 AM-13 i prawo własności znajdującego się na niej
budynku, stanowiącego odrębną nieruchomość, objęte księgą wieczystą Kw. nr […].
W dniu 1 lipca 2005 r. A. I. SA zawarła z E. M. na czas nieoznaczony umowę
najmu, której przedmiotem jest budynek byłego klubu zakładowego we W. przy P.
[…], o powierzchni 680 m2
, z przyległym ternem o powierzchni 2400 m2
. W
wynajętym budynku jest Szkoła […] . W umowie najmu wnioskodawczyni nie
wskazała tytułu prawnego do nieruchomości. W fakturach za dostawę wody i
wywóz śmieci z wynajętej nieruchomości, wystawianych przez MPWiK SA we W.,
figuruje wnioskodawczyni.
Ocenę zasadności wniosku o stwierdzenie nabycia w drodze zasiedzenia
prawa użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności wzniesionego na nim
budynku Sąd Rejonowy ograniczył do kwestii posiadania przez wnioskodawczynię
przymiotu dobrej wiary. Uznał, przyjmując, że poprzednik prawny wnioskodawczyni
wszedł w posiadanie gruntu i znajdującego się na mim budynku w dniu 1 lipca
1991 r., iż wnioskodawczyni mogłaby nabyć w drodze zasiedzenia prawo
użytkowania wieczystego gruntu i prawo własności znajdującego się na mim
budynku tylko w wypadku stwierdzenia dobrej wiary jej poprzednika prawnego;
w wypadku jego złej wiary wniosek o zasiedzenie byłyby bowiem przedwczesny,
gdyż nie upłynął jeszcze trzydziestoletni termin do zasiedzenia.
Zdaniem Sądu Przedsiębiorstwo Państwowe Zakłady Naprawcze Taboru
Kolejowego we W. nabyło posiadanie prawa użytkowania wieczystego gruntu i
znajdującego się na mim budynku w złej wierze. Przeniesienie własności
nieruchomości na rzecz przedsiębiorstwa państwowego utworzonego w wyniku
podziału innego przedsiębiorstwa wymaga bowiem - co nie miało miejsca
w sprawie - aktu notarialnego.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy zmienił wyrok Sądu pierwszej
instancji w ten sposób, że stwierdził nabycie przez wnioskodawczynię w drodze
zasiedzenia spornego prawa użytkowania wieczystego i prawa własności
znajdującego się na mim budynku z dniem 1 lipca 2011 r. oraz zasądził od
uczestnika Polskich Kolei Państwowych SA w W. na rzecz wnioskodawczyni 5 600
zł kosztów postępowania.
6
Sąd odwoławczy zaaprobował dokonane przez Sąd pierwszej instancji
ustalenia faktyczne i uznał je za własne. Nie podzielił natomiast stanowiska Sądu
Rejonowego, że wnioskodawczyni nie wykazała, że zachodzą okoliczności
pozwalające przyjąć posiadanie spornego prawa użytkowania wieczystego gruntu
i znajdującego się na nim budynku w dobrej wierze. Uznał bowiem, ze uzyskanie
przez poprzednika prawnego wnioskodawczyni posiadania spornego prawa
użytkowania wieczystego gruntu i posadowionego na nim budynku na podstawie
zarządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej, którym wydzielono
majątek nowo powstałego przedsiębiorstwa, oraz będące jego skutkiem dalsze
czynności, jak powołanie komisji do przeprowadzenia inwentaryzacji, sporządzenie
bilansu, niezakłócone gospodarowanie nieruchomością przez ponad 20 lat
stanowią wyjątkowe obiektywne okoliczności pozwalające uznać, że poprzednik
wnioskodawczyni sporne prawo użytkowania wieczystego gruntu i znajdujący się
na nim budynek objął w posiadanie w dobrej wierze, uzasadniającej zasiedzenie
nieruchomości na podstawie art. 172 § 1 k.c. po upływie 20 lat nieprzerwanego
posiadania.
W skardze kasacyjnej, opartej na pierwszej podstawie, uczestnik
postępowania Polskie Koleje Państwowe SA w W. zarzucił naruszenie art. 172 § 1
w związku z art. 158 i art. 234 k.c. Powołując się na tę podstawę wniósł o uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
albo o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie apelacji
wnioskodawczyni.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzut wydania zaskarżonego postanowienia z naruszeniem art. 172 § 1
w związku z art. 158 i 234 k.c. w istocie zmierza do zakwestionowania stanowiska
Sądu, że poprzednik prawny wnioskodawczyni był posiadaczem samoistnym
w dobrej wierze gruntu, oddanego użytkowanie wieczyste, i posadowionego na nim
budynku, stanowiącego odrębną od gruntu własność. Zdaniem skarżącej
poprzednika prawnego wnioskodawczyni nie można uznać za samoistnego
posiadacza w dobrej wierze, ponieważ przekazanie mu wymienionego
7
zabudowanego gruntu wymagało - co nie miało miejsca w sprawie - zachowania
formy aktu notarialnego.
Budząca kontrowersje w orzecznictwie kwestia rozumienia pojęcia dobrej
wiary i występującej w wypadku jej nieistnienia złej wiary została przesądzona
uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 108/91 (OSNC 1992,
nr 4, poz. 48), mającą moc zasady prawnej. Sąd Najwyższy opowiedział się w niej
za poglądem, nazywanym tradycyjnym, według którego dobra wiara polega na
błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu
posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo.
Przyjmuje się również, zarówno w piśmiennictwie, jak i w orzecznictwie
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2003 r., III CZP 35/03,
(Prok. i Pr. - wkładka 2004, nr 2, poz. 32), że w sprawie o zasiedzenie
rozstrzygającym momentem dla oceny dobrej albo złej wiary samoistnego
posiadacza nieruchomości jest chwila uzyskania posiadania nieruchomości.
Późniejsze zmiany świadomości posiadacza pozostają bez wpływu na tę ocenę
i w konsekwencji na długość okresu posiadania potrzebnego dla nabycia własności
przez zasiedzenie, co potwierdza wykładnia gramatyczna art. 172 § 1 k.c.,
w którym ustawa kładzie akcent na chwilę uzyskania posiadania, a pośrednio także
brzmienie art. 176 § 1 k.c.
Dla oceny przytoczonego wyżej zarzutu kasacyjnego, ma też znaczenie -
ze względu na okoliczność, że nieruchomość będąca przedmiotem zasiedzenia
stanowiła składnik mienia przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe w W. - to, że
z dniem 1 lutego 1989 r., na skutek nowelizacji art. 128 k.c., dokonanej ustawą z
dnia 31 stycznia 1989 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 3, poz. 11),
doszło do uchylenia konstrukcji jednolitej własności państwowej, dzięki czemu
państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną do nabywania prawa
własności. Ustawa ta nie przekształciła jednak ex lege stosunków własnościowych
państwowych osób prawnych w stosunku do składników majątkowych, które w dniu
1 lutego 1989 r. były w zarządzie tych osób. Przekształcenie prawa zarządu
przysługującego państwowym osobom prawnym w stosunku do gruntów będących
własnością Skarbu Państwa w prawo użytkowania wieczystego, a w stosunku do
budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach w prawo
8
własności nastąpiło dopiero z dniem 5 grudnia 1990 r., na podstawie art. 2 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i
wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 ze zm. - dalej: "u.zm.u.g.g."),
(por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1991
r., III CZP 38/91).
Nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntów, o którym mowa w art. 2
ust. 1 u.zm.u.g.g., oraz własności budynków, innych urządzeń i lokali, o których
mowa w art. 2 ust. 2 u.zm.u.g.g., wymagało - zgodnie z art. 2 ust. 3 u.zm.u.g.g. -
stwierdzenia decyzją wojewody. Decyzja ta deklaratywnie stwierdzała nabycie
wymienionych praw, była też podstawą wpisów do księgi wieczystej prowadzonej
dla nieruchomości, której dotyczyła. Brak tej decyzji uniemożliwiał wykazanie
uprawnień do nieruchomości, a tym samym uniemożliwiał także dokonanie
czynności rozporządzających nieruchomością. Przewidziana w art. 2 ust. 3
u.zm.u.g.g. decyzja uwłaszczeniowa stanowiła ustawowe poświadczenie,
że przedsiębiorstwo państwowe stało się z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 r.
użytkownikiem wieczystym nieruchomości oraz właścicielem posadowionych na
niej budynków, innych urządzeń i lokali. Poświadczenie to ma charakter stanowczy
i aczkolwiek nabycie użytkowania wieczystego oraz własności budynków, innych
urządzeń i lokali nastąpiło z mocy prawa, to jednak w obrocie cywilnoprawnym
przedsiębiorstwo państwowe dla wykazania swojego tytułu do nieruchomości nie
może skutecznie powoływać się tylko na art. 2 u.zm.u.g.g. Do tego celu niezbędne
jest uzyskanie decyzji wojewody (podobne znaczenie przypisywano decyzjom
komunalizacyjnym, wydawanym na podstawie art. 18 ust. 1 w związku z art. 5
ust. 1 pkt 1 ustawy z 10 maja 1990 r. - Przepisy wprowadzające ustawę
o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, Dz. U. Nr
32, poz. 191, ze zm.; por. uchwały Sądu Najwyższego z 30 grudnia 1992 r., III CZP
157/92, OSNC 1993, nr 5, poz. 64, i z dnia 29 lipca 1993 r., III CZP 64/93, OSNC
1993, nr 12, poz. 209)(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja
2007 r., I CSK 64/07, nie publ.).
Mając na względzie powyższe, nie można podzielić wyrażonego przez
skarżącą poglądu, że w okolicznościach sprawy nie ma podstaw, aby uznać,
że poprzednik prawny wnioskodawczyni w chwili objęcia w posiadanie spornego
9
gruntu, pozostającego w użytkowaniu wieczystym, i posadowionego na nim
budynku, stanowiącego odrębną od gruntu własność, nie był w dobrej wierze,
ponieważ ich przekazanie nie nastąpiło w formie aktu notarialnego. Pogląd ten
pomija bowiem okoliczność, że w chwili przejmowania w 1991 r. przez nowo
utworzone przedsiębiorstwo Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego we W.
składników mienia oraz wierzytelności i zobowiązań, wydzielonych
z przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe w W., nie było możliwie przeniesienie
w formie aktu notarialnego należących do przejmowanego mienia prawa
użytkowania wieczystego gruntu, stanowiącego własność Skarbu Państwa,
położonego we W. przy P. […], oraz prawa własności budynku i urządzeń
znajdujących się na tym gruncie, ponieważ Polskie Koleje Państwowe nie posiadały
wówczas przewidzianej w art. 2 ust. 3 u.zm.u.g.g. decyzji wojewody stwierdzającej
nabycie tych praw z dniem 5 grudnia 1990 r.; dopiero w dniu 26 sierpnia 2004 r.
Wojewoda […] wydał taką decyzję. Jej brak w chwili przekazywania mienia mowo
utworzonemu przedsiębiorstwu uniemożliwiał - co wynika z wyżej przedstawionego
wywodu - Polskim Kolejom Państwowym wykazanie uprawnień do prawa
użytkowania wieczystego gruntu i prawa własności posadowionego na nim budynku,
a tym samym także dokonanie czynności rozporządzających tymi prawami.
Wspomniana decyzja uwłaszczeniowa stanowiła bowiem ustawowe poświadczenie,
że Polskie Koleje Państwowe stały się z mocy prawa z dniem 5 grudnia 1990 r.
użytkownikiem wieczystym gruntu i właścicielem posadowionego na nim budynku;
w obrocie cywilnoprawnym nie mogły one w celu wykazania swojego tytułu do tych
praw skutecznie powołać się tylko na art. 2 u.zm.u.g.g.
W tej sytuacji nie można podzielić stanowiska skarżącej, że przekazanie
wyłączonego z mienia Polskich Kolei Państwowych w 1991 r. gruntu, będącego
w użytkowaniu wieczystym, i posadowionego na nim budynku, stanowiącego
odrębną od gruntu własność, wyklucza – ze względu na niezachowania formy aktu
notarialnego – uznanie poprzednika prawnego wnioskodawczyni za posiadacza
samoistnego w dobrej wierze. W okolicznościach niniejszej sprawy nie można
bowiem pomijać tego, że w mającej rozstrzygające znaczenie dla oceny dobrej
albo złej wiary chwili uzyskania posiadania przez Zakłady Naprawcze Taboru
Kolejowego we W. przekazanie w formie aktu notarialnego gruntu, będącego w
10
użytkowaniu wieczystym, i posadowionego na nim budynku, stanowiącego odrębną
od gruntu własność, było niemożliwe z powodu przeszkody w postaci braku decyzji
uwłaszczeniowej, która ustała dopiero po upływie kilkunastu lat od uzyskania
posiadania.
Argumentów wykluczających ocenę, że poprzednik prawny wnioskodawczyni
był posiadaczem samoistnym w dobrej wierze nie można dopatrywać się
w uchwałach Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 1995 r., III CZP 17/95, (OSNC
1995, nr 6, poz. 91), i z dnia 28 marca 1995 r., III CZP 33/95, (OSNC 1995, nr 7-8,
poz. 107), albowiem rozstrzygnięcie, że przeniesienie własności nieruchomości na
rzecz przedsiębiorstwa państwowego, utworzonego w wyniku podziału
przedsiębiorstwa państwowego, wymaga formy aktu notarialnego, zapadło
w innych okolicznościach, chodziło bowiem o podstawę prawną wpisu –
w sprawach o wpis w księdze wieczystej - prawa użytkowania wieczystego gruntu
i prawa własności posadowionego na nim budynku. Tymczasem w niniejszej
sprawie kontrowersja między uczestnikami postępowania o nabycie w drodze
zasiedzenia prawa użytkowania wieczystego gruntu i własności posadowionego na
nim budynku dotyczy kwestii posiadania przez samoistnego posiadacza przymiotu
dobrej wiary, decydującego o długości okresu posiadania niezbędnego do nabycia
tych praw przez zasiedzenie. Przesądzenie tej kontrowersji wymagało
rozstrzygnięcia w aspekcie przyjętego tzw. tradycyjnego pojęcia dobrej wiary,
a więc oceny, czy w realiach niniejszej sprawy zachodziły okoliczności
usprawiedliwiające błędne przekonanie posiadacza, że przysługuje mu
wykonywane prawo.
Za przyjęciem, że poprzednik prawny wnioskodawczyni był samoistnym
posiadaczem w dobrej wierze przemawiają także wynikające z wiążących
w postępowaniu kasacyjnym ustaleń faktycznych okoliczności dotyczące uzyskania
posiadania. Jego podstawę stanowiły zarządzenia i decyzje Ministra Transportu
i Gospodarki Morskiej z 1991 r., będącego organem założycielskim nowo
utworzonego przedsiębiorstwa. Nie bez znaczenia jest również okoliczność,
że samoistne posiadanie gruntu oddanego w użytkowanie wieczyste i budynku,
stanowiącego odrębną własność nie było kwestionowane przez ponad dwadzieścia
lat. Nie można też pomijać tego, że kwestia, czy przeniesienie własności
11
nieruchomości na rzecz przedsiębiorstwa państwowego, utworzonego w wyniku
podziału innego przedsiębiorstwa państwowego, wymaga formy aktu notarialnego,
wzbudziła wątpliwości – co wynika z przytoczonych wyżej uchwał Sądu
Najwyższego z dnia 27 maja 1995 r. III CZP 17/95 i z dnia 25 marca 1995 r. III CZP
33/95 - dopiero kilka lat po utworzeniu przedsiębiorstwa będącego poprzednikiem
prawnym wnioskodawczyni i budzi, mimo rozstrzygnięcia jej w orzecznictwie, dalej
kontrowersje w literaturze.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy skargę kasacyjną uznał za
nieuzasadnioną i orzekł, jak w sentencji postanowienia (art. 39814
k.p.c. i art. 520
§ 3 w związku z art. 39821
k.p.c.).