Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 39/15
POSTANOWIENIE
Dnia 2 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Hubert Wrzeszcz (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster
SSN Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Banku […] Spółki Akcyjnej w K.
przeciwko K. B.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 lipca 2015 r.,
zażalenia pozwanej na wyrok Sądu Okręgowego w C.
z dnia 19 marca 2015 r.,
uchyla zaskarżony wyrok, pozostawiając Sądowi
Okręgowemu w C. rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Sąd pierwszej instancji zasądził od pozwanej kwotę 6895,61 zł oddalając
powództwo w pozostałej części, w której roszczenia strony powodowej uznał za
przedawnione. Przyjął, że raty kredytu niespłaconego przez spadkodawczynię
pozwanej przedawniają się po trzech latach, od dnia w którym powinny być przez
nią spłacone, zgodnie z zawartą z Bankiem umową kredytową.
Apelację pozwanej uwzględnił Sąd odwoławczy w ten sposób, że uchylił
zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej
instancji.
Uznał, że pozwana nabyła spadek, po będącej kredytobiorcą powodowego
Banku E. L., w stanie istniejącym w dacie jego otwarcia, a więc długi spadkowe
weszły do spadku w zakresie istniejącym w dniu śmierci spadkodawczyni, tj. w
dniu 11 września 2006 r. Wymagalność spłaty zadłużenia w ocenie Sądu
odwoławczego powstaje dla powódki dopiero w chwili wezwania jej do zapłaty i od
tej chwili pozostaje ona w zwłoce.
Sąd odwoławczy stwierdził, że pozwaną może obciążać niespłacony kapitał
pożyczki i odsetki za zwłokę, o ile było takie żądanie, a w tym zakresie
Sąd Rejonowy nie dokonał żadnych ustaleń, a zatem nie została rozpoznana
istota sporu, co skutkowało uchyleniem zaskarżonego apelacją orzeczenia
i przekazaniem sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Pozwana spadkobierczyni nie była stroną umowy pożyczki, nie może
odpowiadać za „… wszelkie ustalenia umowy…”, a wymagalność dla niej spłaty
zadłużenia powstaje z chwilą wezwania do zapłaty, uznał Sąd drugiej instancji.
Wyrok ten pozwana zaskarżyła w całości zażaleniem na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. oraz art. 394 § 2 i 3 k.p.c., zarzucając naruszenie art. 386 § 4 k.p.c.
Żaląca twierdzi, że Sąd I instancji rozpoznał istotę sprawy prawidłowo
ustalając zakres sukcesji uniwersalnej pozwanej po Jej Babce, ale zarazem
zarzuca, że zobowiązanie spadkobiercy przekształciłoby się według stanowiska
Sądu II instancji w zobowiązanie bezterminowe, o dowolnie kształtowanym przez
wierzyciela „okresie jego wymagalności”.
3
W ocenie żalącej, Sąd odwoławczy nie sprecyzował istoty niniejszej sprawy,
nie dokonując jednoznacznego określenia stosunku prawnego, który łączył
pozwaną z powodowym Bankiem, a czego brak jest w zaskarżonym orzeczeniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Rolą Sądu Najwyższego w postępowaniu zażaleniowym, o którym mowa
w art. 3941
§ 11
k.p.c., jest zbadanie, czy sąd drugiej instancji prawidłowo pojmował
przyczynę uzasadniającą wydanie orzeczenia kasatoryjnego i czy jego
merytoryczne stanowisko uprawniało do podjęcia takiej decyzji procesowej.
Przedmiot badania dokonywanego na skutek zażalenia ogranicza zakres
dopuszczalnych zarzutów i powoduje, że zażalenie powinno skupiać się na
kwestionowaniu wystąpienia przesłanek stosowania art. 386 § 4 k.p.c.
Prawidłowość stanowiska prawnego sądu drugiej instancji pozostaje poza
zakresem kontroli zażaleniowej. Dokonywana kontrola powinna mieć charakter
formalny, skupiający się na ustanowionych w art. 386 § 4 k.p.c. przesłankach
uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji, bez wkraczania w merytoryczne
kompetencje sądu.
Pojęcie nierozpoznania istoty sprawy interpretowane jest jako wadliwość
rozstrzygnięcia polegającą na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia,
które nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, bądź na zaniechaniu
zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych zarzutów strony
z powodu bezpodstawnego przyjęcia, że istnieje przesłanka materialnoprawna lub
procesowa unicestwiająca roszczenie (postanowienie SN z dnia 5 marca 2015 r.,
V CZ 126/14 (niepubl.).
Uwzględniając powyższe, należy przyznać rację stronie żalącej, że Sąd
pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, którą stanowi odpowiedzialność
pozwanej za długi spadkowe nabyte w ramach spadku po E. L. Rozpoznanie przez
Sąd pierwszej instancji istoty sprawy wykluczało zastosowanie przez Sąd drugiej
instancji art. 386 § 4 k.p.c. i wydanie na jego podstawie orzeczenia kasatoryjnego.
Nie jest natomiast istotą tej sprawy określenie samego zakresu
odpowiedzialności pozwanej, którą Sąd pierwszej instancji badał z uwzględnieniem
postanowień umowy kredytowej, której pozwana nie była stroną. Zasadne w tym
4
przedmiocie stanowisko Sądu odwoławczego, że odpowiedzialność pozwanej
za nabyte przez nią w wyniku dziedziczenia długi spadkowe istnieje jedynie
w zakresie, w jakim długi te istniały w dniu śmierci spadkodawczyni,
nie uzasadniała jednak oceny tego Sądu, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał
istoty sprawy, co wyłączało możliwość zastosowania przez Sąd drugiej instancji
art. 386 § 4 k.p.c.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie
art. 39816
k.p.c. w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.