Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 64/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 22 lipca 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Józef Dołhy
SSN Roman Sądej
Protokolant Jolanta Grabowska
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej
w sprawie J. M.
skazanego z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. i innych
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 22 lipca 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść
od wyroku Sądu Rejonowego w R.
z dnia 2 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego
rozpoznania Sądowi Rejonowemu w R.
UZASADNIENIE
Na posiedzeniu w dniu 2 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy w R. uwzględnił
wniosek prokuratora, skierowany wraz z aktem oskarżenia na podstawie art. 335 §
1 k.p.k., o wydanie wobec J. M. wyroku skazującego i wymierzenie uzgodnionych
przez prokuratora z oskarżonym kar. Wydanym w tym dniu wyrokiem Sąd
2
Rejonowy uznał J. M. za winnego popełnienia zarzucanych mu czynów i, zgodnie z
przedłożonym wnioskiem, za czyn z pkt. I aktu oskarżenia, zakwalifikowany z art.
13 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k., skazał go na karę 10 miesięcy pozbawienia
wolności, za czyn zarzucany w punkcie II, zakwalifikowany na podstawie art. 207 §
1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. – na karę roku i 6 miesięcy
pozbawienia wolności, a za zbiegające się przestępstwa wymierzył mu, na
podstawie art. 85 i art. 86 § 1 k.k., łączną karę roku pozbawienia wolności, z
zaliczeniem na jej poczet okresu zatrzymania i tymczasowego aresztowania
oskarżonego.
Wyrok ten uprawomocnił się bez jego zaskarżenia zwykłymi środkami
odwoławczymi.
W dniu 25 lutego 2015 r. Prokurator Generalny wniósł od tego wyroku
kasację na niekorzyść J. M. W skardze tej zarzucił „rażące i mające istotny wpływ
na treść wyroku naruszenie przepisów prawa procesowego – art. 335 § 1 k.p.k. w
zw. z art. 343 § 7 k.p.k., polegające na uwzględnieniu zawartego w akcie
oskarżenia nieprawidłowego, gdyż obarczonego błędem w zakresie kary łącznej
pozbawienia wolności, wniosku prokuratora o skazanie J. M. bez przeprowadzenia
rozprawy, za popełnienie przestępstw z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. oraz
z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 2 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i wydaniu wyroku
zgodnego z tym wnioskiem, w konsekwencji czego doszło do rażącej obrazy prawa
materialnego, a to art. 86 § 1 k.k., poprzez wymierzenie kary łącznej pozbawienia
wolności w wysokości 1 roku, a więc niższej niż wynosząca 1 rok i 6 miesięcy
pozbawienia wolności wyższa z dwóch kar jednostkowych, orzeczonych w
wymiarze, kolejno 10 miesięcy oraz 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności”. Na
podstawie powyższego autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w R.
Powyższa prezentacja stanu sprawy wymaga opatrzenia uwagą, że zarówno
wydanie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego, jak i jego zaskarżenie kasacją
nastąpiło przed wejściem w życie, w dniu 1 lipca 2015 r., ustawy z dnia 27 września
2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego i niektórych innych
ustaw (Dz. U. z 2013 r., poz. 1247 ze zm.) oraz ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o
zmianie ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz.
3
396 ze zm.). Przeprowadzone z zachowaniem dotychczasowych przepisów
czynności procesowe pozostają zatem skuteczne (art. 28 i art. 39 ustawy z dnia 27
września 2013 r.) i ich ocena, podobnie jak ocena materialno-prawnych
rozstrzygnięć zaskarżonego wyroku, musi nastąpić według stanu prawnego
obowiązującego poprzednio.
W tym stanie sprawy i w powyższych uwarunkowaniach prawnych Sąd
Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się oczywiście zasadna, co przy braku przeszkody
określonej w art. 524 § 3 k.p.k., nakazywało jej uwzględnienie.
Już z treści sformułowanego zarzutu kasacyjnego wynika, że pierwotną
przyczyną, która legła u źródła podnoszonej ostatecznie wady zaskarżonego
wyroku, stało się merytorycznie błędne uzgodnienie przez prokuratora z
oskarżonym J. M. rozmiaru kary łącznej pozbawienia wolności. Prowadzący
postępowanie prokurator przeoczył, że według treści art. 86 § 1 k.k. (w brzmieniu
sprzed nowelizacji, choć w omawianej części przepis ten nie uległ zmianie)
orzeczenie kary łącznej następuje w rozmiarze od najwyższej z podlegających
łączeniu kar do sumy tych kar. W realiach sprawy więc, jak trafnie wskazuje się w
uzasadnieniu kasacji, wymieniony przepis zezwalał na określenie wysokości kary
łącznej pozbawienia wolności w granicach od roku i 6 miesięcy – a nie roku, jak
uzgodniono, do 2 lat i 4 miesięcy. Niestety, błędu tego nie dostrzegł Sąd Rejonowy
rozpoznający dołączony do aktu oskarżenia wniosek oparty na podstawie art. 335 §
1 k.p.k. i wniosek ten, obarczony wskazaną obrazą prawa materialnego, bez
zastrzeżeń uwzględnił, wydając zaskarżony kasacją wyrok.
Bez wątpienia więc rację ma Prokurator Generalny podnosząc w kasacji, że
zaakceptowanie przez Sąd Rejonowy opisanego wniosku bez dostatecznej jego
kontroli, w rażący sposób naruszało przepis art. 343 § 7 k.p.k., który stanowił, że w
wypadku uznania przez sąd, iż nie zachodzą podstawy do uwzględnienia wniosku,
sprawa podlegała rozpoznaniu na zasadach ogólnych. Dotknięty omawianą wadą
prawną wniosek prokuratora o skazanie J. M. bez przeprowadzenia rozprawy
wymagał przecież skierowania sprawy do rozpoznania na zasadach ogólnych, o ile
w toku odbywanego posiedzenia Sądu nie doszłoby do innego uzgodnienia między
prokuratorem a oskarżonym kary łącznej – w rozmiarze respektującym treść
4
przepisu art. 86 § 1 k.k., a co za tym idzie, do zmodyfikowania wniosku
wniesionego na podstawie art. 335 § 1 k.p.k. Warunkiem tego, było jednak
przeprowadzenie prawidłowej kontroli wniosku pod względem prawnym.
W tym świetle nie można mieć wątpliwości, że opisane, rażące naruszenie
przepisu prawa procesowego wywarło istotny wpływ na treść zaskarżonego kasacją
wyroku, ponieważ w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku obrażającego
w jaskrawy sposób przepis prawa materialnego – art. 86 § 1 k.k., a w rezultacie, jak
słusznie zauważa Prokurator Generalny, do poniesienia przez J. M. łagodniejszej,
niż wynikająca z tego unormowania, odpowiedzialności karnej. Z tych zatem
powodów wniosek kasacyjny o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania zasługiwał w pełni na uwzględnienie.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy powtórnie przystąpi do
rozpoznania wniosku prokuratora dołączonego do aktu oskarżenia, wykorzystując
w szczególności aktualne unormowanie art. 343 § 3 k.p.k., nie wykluczając przy
tym możliwości ponownych uzgodnień prokuratora i oskarżonego co do
kształtowania jednostkowych kar pozbawienia wolności z korzyścią dla
oskarżonego. Jednocześnie, przy orzekaniu o karze łącznej, która w realiach
sprawy obejmuje kary jednostkowe za przestępstwa, których zarzuty popełnienia
określono na daty sprzed wejścia w życie ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie
ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 396 ze
zm.), Sąd Rejonowy, przy stosowaniu aktualnie obowiązujących regulacji
dotyczących zbiegu przestępstw oraz łączenia kar i środków karnych (zwłaszcza
przepisu art. 85 § 3 k.k.), baczył będzie na treść art. 4 § 1 k.k. (zob. analogicznie:
uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2013 r., I KZP 13/13,
OSNKW 2013, z. 12, poz. 100).