Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KK 42/15
POSTANOWIENIE
Dnia 25 sierpnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
Prezes SN Lech Paprzycki
w sprawie J. K.
skazanego z art.280§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 25 sierpnia 2015 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę
od wyroku Sądu Okręgowego w B.
z dnia 7 października 2014 r.
utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w B.
z dnia 26 maja 2014 r.,
postanowił:
1) oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną,
2) zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. Z. D. Kancelaria
Adwokacka w B. 442,80 zł (czterysta czterdzieści dwa złote
osiemdziesiąt groszy) w tym 23% podatku VAT za sporządzenie i
wniesienie kasacji przez obrońcę z urzędu,
3. zwolnić skazanego J. K. od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w B., wyrokiem z dnia 7 października 2014 r. w sprawie […],
utrzymał w mocy wyrok Sądu Rejonowego w B. z dnia 26 maja 2014 r. wydany w
sprawie […], którym J. K. za czyn zakwalifikowany z art. 280 § 1 k.k. w zw. z art. 64
§ 1 k.k. i na podstawie tych przepisów skazany został na karę trzech lat
pozbawienia wolności.
2
Od powyższego wyroku Sądu Okręgowego, kasację na korzyść skazanego
wniósł jego obrońca i, zarzucając „rażące naruszenie wskazanych przepisów prawa
procesowego, które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia: 1.
naruszenie art.42 ustęp 2 Konstytucji RP oraz art. 6 pkt 3 lit. c EKPCz w zw. z art. 6
k.p.k. w zw. z art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. przez zaakceptowanie w toku kontroli
instancyjnej naruszenia stanowiącego bezwzględną przyczynę odwoławczą
polegającego na pozbawieniu oskarżonego prawa do korzystania z obrońcy z
urzędu wobec odstąpienia przez Sąd I instancji od ustanowienia mu obrońcy z
urzędu na etapie postępowania przygotowawczego i sądowego I instancji, pomimo
istnienia uzasadnionych wątpliwości co do jego poczytalności, na co wskazywało
dopuszczenie przez prokuratora dowodu z opinii biegłych psychiatrów celem oceny
stanu zdrowia psychicznego skazanego, w szczególności wobec wniosków opinii
potwierdzających oskarżonego padaczkę; 2. naruszenie art. 42 ustęp 2 Konstytucji
RP oraz art. 6 pkt 3 lit. c EKPCz zw. z art. 6 k.p.k. w zw. z art. 79 § 2 k.p.k. i art. 78
§ 1 k.p.k. przez zaakceptowanie w toku kontroli instancyjnej naruszenia
stanowiącego bezwzględną przyczynę odwoławczą polegającego na odstąpieniu
od ustanowienia obrońcy z urzędu pomimo istnienia okoliczności utrudniających
skazanemu obronę takich jak: - stan psychiczny opisany w opinii biegłych
psychiatrów, w tym uzależnienie od alkoholu, wyraźne objawy wynikające z
odstawienia alkoholu, padaczkę; - charakter sprawy, wymagający inicjatywy
dowodowej skazanego z uwagi na śmierć pozostałych uczestników zajścia oraz
fakt, że wszyscy uczestnicy - włączając; pokrzywdzonego - byli pod wpływem
alkoholu, co nasuwa poważne wątpliwość co do ich zdolności postrzegania; - fakt,
że w trakcie procesu skazany pozbawiony był wolności, co ograniczało jego
możliwości skorzystania z pomocy obrońcy, ponadto jego stan majątkowy (jest
osobą bezdomną, bezrobotną) uniemożliwiał ustanowienie obrońcy z wyboru; 3.
naruszenie art. 6 k.p.k. w zw. z art. 452 § 2 w zw. z art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k poprzez
oddalenie wniosku dowodowego zgłoszonego w postępowaniu II-instancyjnym
przez ustanowionego obrońcę o przesłuchanie pozostałego żyjącego jeszcze
uczestnika zajścia w charakterze świadka z powołaniem się, że wniosek ten w
sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania, mimo że okoliczności
sprawy wskazują, że sąd I instancji oparł swoje ustalenia na niepełnym materiale
3
dowodowym, wyjaśnieniach podejrzanych którzy już zmarli więc poza
pokrzywdzonym był to jedyny żyjący; uczestnik zajścia; oparcie się na jego
wyjaśnieniach złożonych w dochodzeniu narusza zasadę bezpośredniości
przeprowadzenia dowodu i budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowości
oceny dowodów dokonanej przez Sąd, ponieważ osoba ta była przesłuchiwana
wyłącznie w charakterze podejrzanego, a przesłuchanie jej w charakterze świadka
miałoby istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy; 4. naruszenie art. 433 § 2
k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. poprzez odstąpienie od rozpoznania zawartego w
apelacji sporządzonej samodzielnie przez skazanego zarzutu dotyczącego nie
udzielenia mu pomocy prawnej z urzędu naruszającego jego prawo do obrony, a w
konsekwencji utrzymanie w mocy wyroku rażąco naruszającego prawa skazanego;
5. naruszenie art. 4 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. przez zaakceptowanie w toku
kontroli instancyjnej naruszenia przez Sąd I instancji polegającego na odstąpieniu
od przeprowadzenia wszystkich możliwych dowodów i oparcie rozstrzygnięcia o
niepełny materiał dowodowy, gdy zasadne było przeprowadzenie dowodów
potwierdzających wersję pokrzywdzonego przez przesłuchanie osób z którymi w
dniu zdarzenia spożywał alkohol, w szczególności celem ustalenia czy mógł on
dysponować pieniędzmi które mu skradziono; 6. naruszenie art. 174 k.p.k. przez
zaakceptowanie w toku kontroli instancyjnej naruszenia zakazu wykorzystania jako
dowodu treści notatek urzędowych dotyczących okoliczności wymagających
przeprowadzenia dowodu z przesłuchania i dokonywania w oparciu o ich treść
ustaleń faktycznych”, wniósł o uchylenie wyroków Sądów obu instancji i
przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w B. do ponownego rozpoznania.
Prokurator Prokuratury Okręgowej w B., w odpowiedzi na kasację, wniósł o
jej oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego jest, w rozumieniu art. 535 § 3 k.p.k., oczywiście
bezzasadna i jako taka została oddalona, natomiast J. K. na podstawie art. 624 § 1
k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., wobec jego aktualnej sytuacji majątkowej i
ograniczonych możliwości uzyskiwania zarobku w związku z odbywaniem kary
pozbawienia wolności, został zwolniony od ponoszenia kosztów sądowych
postępowania kasacyjnego. Sporządzenie i wniesienie kasacji w tej sprawie przez
4
obrońcę z urzędu, uzasadniało zasądzenie z tego tytułu stosownego
wynagrodzenia.
Oczywiście bezzasadne są, ściśle ze sobą powiązane, zarzuty z pkt 1 i 2
kasacji. W sprawie tej, w toku postępowania przygotowawczego prokurator nie tylko
wydał postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii psychiatrów (k - 126,127), ale
również zainicjował wydanie przez upoważnionego sędziego Sądu Rejonowego w
B. zarządzenia o wyznaczeniu obrońcy z urzędu (k - 132), które zasadnie, po
uzyskaniu opinii tych biegłych, zostało cofnięte (k - 145). Równie niezasadny jest
zarzut naruszenia rt. 79 § 2 k.k., gdyż w tej sprawie jeżeli chodzi o J. K. nie
wystąpiły okoliczności utrudniające mu obronę, gdyż takiego utrudnienia nie
stanowił jego stan zdrowia wynikający z nadużywania alkoholu, co wynika także z
opinii biegłych psychiatrów (k - 136) stwierdzającej wprost, że może on brać
„czynny” udział w postępowaniu karnym. Zatem, po cofnięciu J. K. wyznaczonego
obrońcy w związku z okolicznościami wskazanymi w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k. nie było
podstaw do wyznaczenia mu takiego obrońcy na podstawie art. 79 § 2 k.p.k.
Tak samo niezasadny jest zarzut z pkt 3 kasacji. Zwrócić należało uwagę na
to, że wskazany przez obrońcę K. B. w toku tego postępowania został dwukrotnie
przesłuchany w toku postępowania przygotowawczego (k - 34,35 i 50,51), pierwszy
raz odmówił składania wyjaśnień, a przesłuchany ponownie stwierdził, że nie
widział „czy tamci dwaj go bili, albo żeby mu coś zabierali. To wszystko co mam do
powiedzenia” (k - 50,51). W tej sytuacji trafna była decyzja Sądu odwoławczego o
oddaleniu wniosku dowodowego obrońcy oskarżonego o przesłuchanie tego
świadka, jako w oczywisty sposób zmierzającego do przedłużenia postępowania.
Tym bardziej, że w chwili składania tego wniosku dowodowego oczywiste było, że
K. B. w tym czasie ukrywał się (k - 318,319).
Równie bezzasadny jest zarzut z punktu 4 kasacji, gdyż oskarżony J. K. w
toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji nie występował z wnioskiem o
wyznaczenie mu obrońcy z urzędu, a uczynił to dopiero po wydaniu przez ten Sąd
wyroku (k - 300) i obrońca taki został wyznaczony (k - 301). Wniosek taki nie został
natomiast sformułowany w osobistej apelacji oskarżonego (k - 283,284).
Tak samo niezasadny jest zarzut z pkt 5 kasacji. Zwrócić bowiem należało
uwagę na to, że, co prawda, pokrzywdzony – świadek Z. T. w czasie tego
5
zdarzenia był pod wpływem alkoholu, jednak w tak nieznacznym stopniu, że nie
mogło to mieć wpływu na zapamiętanie przez niego co do tego ile i skąd miał
posiadane wówczas pieniądze.
Niezasadny jest i, to w stopniu oczywistym, zarzut z pkt 6 kasacji, gdyż, co
prawda, bezzasadnie Sąd zaliczył do materiału dowodowego (k - 252) dwie notatki
urzędowe dotyczące dwóch osób: Z. T. (k - 15), K. B. (k - 33), które to osoby nie
zostały następnie przesłuchane, ale, co najistotniejsze, informacje zawarte w tych
notatkach nie pozostają w sprzeczności z wyjaśnieniami K. B. i zeznaniami Z. T., co
pozwala stwierdzić, że notatki te nie stanowiły samodzielnej podstawy ustaleń
faktycznych. Wobec tego, treść tych notatek nie mogła mieć wpływu na treść
orzeczenia w tej sprawie.
Mając powyższe na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w postanowieniu.