Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 10/15
POSTANOWIENIE
Dnia 15 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Beata Gudowska (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Dawid Miąsik
w sprawie z powództwa G. C.
przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi […] o przywrócenie do pracy i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 15 października 2015 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w B.
z dnia 13 stycznia 2015 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w B. postanowieniem z dnia 13 stycznia 2015 r. odrzucił
skargę kasacyjną powódki od wyroku tego Sądu z dnia 30 września 2014 r.
W uzasadnieniu postanowienia podano, że wyrokiem z dnia 30 września
2014 r. Sąd Okręgowy w B. oddalił apelację powódki od wyroku Sądu Rejonowego
w Ś. z dnia 16 września 2013 r., wydanego w sprawie z powództwa G. C.
przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi […]o przywrócenie do pracy. Wyrok Sądu
drugiej instancji wraz z uzasadnieniem doręczono pełnomocnikowi powódki w dniu
27 października 2014 r. Stosownie do art. 112 k.c., zgodnie z którym termin
oznaczony w miesiącach kończy się z upływem dnia, który datą odpowiada
początkowemu dniowi terminu, uznać należy, że dwumiesięczny termin na złożenie
2
skargi kasacyjnej upłynął z dniem 27 grudnia 2014 r. (sobota). Tymczasem
pełnomocnik powódki złożyła skargę kasacyjną osobiście w Sądzie Okręgowym w
B. dopiero w dniu 29 grudnia 2014 r. Skargę kasacyjną należy więc uznać za
wniesioną po upływie terminu i z tego powodu podlega ona odrzuceniu.
Na powyższe postanowienie powódka złożyła zażalenie, zarzucając mu:
1/ naruszenie art. 112 k.c., przez uznanie, że dwumiesięczny termin do złożenia
skargi kasacyjnej upłynął w dniu 27 grudnia 2014 r., tj. w sobotę; 2/ błędną
wykładnię przepisu art. 115 k.c. w związku z art. 165 k.p.c., przez jego błędne
zastosowanie polegające na uznaniu, że termin do wniesienia skargi kasacyjnej
przypadający na sobotę nie został zachowany, pomimo że skarga kasacyjna
została złożona w dniu roboczym następnym po dniu wolnym od pracy;
3/naruszenie art. 3986
§ 2 k.p.c., przez jego zastosowanie i uznanie, że wniesienie
skargi kasacyjnej w dniu 29 grudnia 2014 r. nastąpiło z przekroczeniem terminu
określonego w przepisie art. 3985
§ 1 k.p.c., podczas gdy termin do wniesienia
skargi kasacyjnej został przez pełnomocnika powódki zachowany. Żaląca się
wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie sprawie dalszego
biegu, a także o zasądzenie na rzecz powódki kosztów postępowania
zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa radcy prawnego wedle norm
przepisanych.
W uzasadnieniu podkreślono, że zgodnie z brzmieniem art. 115 k.c., jeżeli
koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za
wolny od pracy, termin upływa dnia następnego. Żaląca się powołała orzecznictwo
Naczelnego Sądu Administracyjnego (uchwały siedmiu sędziów Naczelnego Sądu
Administracyjnego z dnia 25 czerwca 2001 r., FPS 7/00, ONSA 2001 nr 4, poz. 149
i z dnia 15 czerwca 2011 r., I OPS 1/11, ONSAiWSA 2011 nr 5, poz. 95), a także
pogląd Rzecznika Praw Obywatelskich, w ocenie którego przyjmowanie na gruncie
procedury cywilnej, że sobota jest dniem powszednim, a w rezultacie, iż nie ma do
niej zastosowania art. 115 k.c., może godzić w konstytucyjną zasadę wyrażoną w
art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. Żaląca się podkreślił nadto, że w dniu 25 grudnia
2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta
(Dz.U. z 2014 r., poz. 827), implementująca do polskiego porządku prawnego
Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 października
3
2011 roku w sprawie praw konsumentów. Powołana Dyrektywa wskazuje, w
motywie 41 Preambuły, że w celu zapewnienia pewności prawa, do obliczenia
terminów powinno mieć zastosowanie rozporządzenie Rady (EWG, Euratom) nr
1182/71 z dnia 3 czerwca 1971 r. określające zasady mające zastosowanie do
okresów, dat i terminów. Powołane rozporządzenie nr 1182/71 określa sposób
obliczenia terminów dla aktów wydawanych przez Komisję i Radę Europejską.
Rozporządzenie to stosuje się bezpośrednio w porządku prawnym państwa
członkowskiego bez konieczności implementacji w postaci osobnej ustawy. W myśl
art 3 ust 4 tego rozporządzenia, jeżeli ostatni dzień okresu wyrażonego inaczej niż
w godzinach jest dniem ustawowo wolnym od pracy, niedzielą lub sobotą, okres
wygasa wraz z upływem ostatniej godziny następnego dnia roboczego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
Analizę prawidłowości zaskarżonego postanowienia rozpocząć wypada od
przypomnienia, że w myśl art. 165 § 1 k.p.c., terminy (a zatem także
dwumiesięczny termin do wniesienia skargi kasacyjnej, o jakim mowa w art. 3985
§
1 k.p.c.) oblicza się według przepisów prawa cywilnego. Zgodnie zaś z art. 112 k.c.,
termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia,
który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdy takiego dnia w
ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Z kolei stosownie do
art. 115 k.c., jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień
ustawowo wolny od pracy, termin upływa dnia następnego.
W kwestii uznania soboty za dzień wolny od pracy w rozumieniu tego
ostatniego przepisu wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu
sędziów z dnia 25 kwietnia 2003 r., III CZP 8/03, wpisanej do księgi zasad
prawnych (OSNC 2004 nr 1, poz. 1). Stwierdzono w niej, że sobota nie jest dniem
uznanym ustawowo za wolny od pracy w rozumieniu art.115 k.c. w związku z
art. 165 § 1 k.p.c. Do sformułowania powyższej konkluzji skłoniła Sąd Najwyższy
szeroko umotywowana wykładnia systemowa przepisu art. 115 k.c., nawiązująca
do aktów prawnych rangi ustawy lub równorzędnych z ustawą, regulujących
4
kwestię dni wolnych od pracy: 1/ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych
od pracy (Dz.U. Nr 4, poz. 28 ze zm.); 2/ Konkordatu między Stolicą Apostolską i
Rzecząpospolitą Polską, podpisanego w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z
1998 r. Nr 51, poz. 318) oraz ustaw dotyczących wolności sumienia i wyznania oraz
stosunku Państwa do poszczególnych kościołów; 3/ aktów prawnych z zakresu
prawa administracyjnego, jak ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271) i ustawa z
dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.);
4/ aktów prawnych z zakresu prawa pracy, głównie Kodeksu pracy, ustawy z dnia
22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r.
Nr 142, poz. 1593 ze zm.), ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych (jednolity tekst: Dz.U. Nr 86, poz. 953 ze zm.), ustawy z dnia
18 grudnia 1998 r. o służbie cywilnej (Dz.U. Nr 49, poz. 483 ze zm.), z których
żaden nie ustanawia soboty dniem wolnym od pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego,
wykładnia językowa, a ze względu na odsyłający charakter przepisu art. 115 k.c. -
częściowo także systemowa prowadzi do jednoznacznych wniosków. W myśl
reguły clara non sunt interpretanda przepis jasny nie wymaga wykładni, co
oznacza, że w przypadku, gdy zastosowanie reguł wykładni językowej
doprowadziło do wyjaśnienia wątpliwości interpretacyjnych, nie ma potrzeby
stosowania dyrektyw wykładni pozajęzykowej - systemowej lub funkcjonalnej.
Uzupełnienie przedstawionej wykładni językowej art. 115 k.c. w związku z art. 165 §
1 k.p.c. Sąd Najwyższy uznał jednak za wskazane, skoro wolno odstąpić od sensu
językowego wykładni, mimo że przepis jest jasny i oczywisty, gdy prowadzi to do
rażąco niesprawiedliwych lub irracjonalnych konsekwencji, gdy przemawiają za tym
szczególnie ważne racje prawne, społeczne, ekonomiczne lub moralne, gdy
językowe znaczenie przepisu pozostaje w oczywistym konflikcie lub sprzeczności
ze znaczeniem innych norm systemu, zwłaszcza gdy te normy mają wyższą moc
prawną, gdy znaczenie to prowadzi do rażąco niesprawiedliwych rozstrzygnięć lub
pozostaje w oczywistej sprzeczności z powszechnie akceptowanymi normami
moralnymi, albo gdy znaczenie to prowadzi do konsekwencji absurdalnych z punktu
widzenia społecznego lub ekonomicznego. W uzasadnieniu uchwały
przeprowadzono zatem wykładnię systemową analizowanych przepisów w dwóch
5
aspektach: zgodności (sprzeczności) wykładni językowej prowadzącej do wniosku,
że soboty nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy, z Konstytucją RP (art. 45 ust.
1 w związku z art. 77 ust. 2) i umowami międzynarodowymi, tj. art. 6 ust. 1
Konwencji z dnia 4 listopada 1950 r. o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności sporządzonej w Rzymie (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) oraz jej
stosunku do przepisów o przywracaniu terminów by ostatecznie stwierdzić, że
wykładnia językowa art. 115 k.c. w związku z art. 165 § 1 k.p.c., zgodnie z którą
sobota nie jest dniem uznanym ustawowo za wolny od pracy, nie prowadzi do
sprzeczności z wartościami czy normami uwzględnianymi w wykładni funkcjonalnej
i systemowej.
Żalący się niesłusznie próbuje podważyć trafność stanowiska Sądu
Najwyższego zaprezentowanego w powołanej uchwale odwołując się do aktów
prawa unijnego. W tej materii warto zauważyć, że rozporządzenie Rady (EWG,
EURATOM) NR 1182/72 z dnia 3 czerwca 1971 r. określające zasady mające
zastosowanie do okresów, dat i terminów (Dz.U.UE L z dnia 8 czerwca 1971 r.)
dotyczy – jak wynika z art. 1 tego rozporządzenia - obliczania terminów
przewidzianych w aktach prawa unijnego, a nie prawa krajowego, chyba że prawo
krajowe wdraża akt prawa unijnego wyłączający autonomię państwa
członkowskiego w zakresie sposobu liczenia terminów. Odstąpienie takie w ustawie
z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2014 r., poz. 827),
implementującej do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu
Europejskiego i Rady 21011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw
konsumentów, zmieniającej dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającej dyrektywę Rady 85/577/EWG i
dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U.UE L z dnia 22
listopada 2011 r.), dotyczy tylko kwestii unormowanych w tejże dyrektywie i nie ma
zastosowania w rozstrzyganiu o sposobie liczenia terminów do dokonania
czynności procesowych, w tym terminu do wniesienia skargi kasacyjnej.
Nie podzielając zarzutów zażalenia, Sąd Najwyższy orzekł zgodnie z mocy
art. 39814
k.p.c. w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
kc
6