Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WO 14/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 października 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Tomczyk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Marek Pietruszyński
SSN Jan Bogdan Rychlicki
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk. Jarosława
Ciepłowskiego,
w sprawie A. A., po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na posiedzeniu w dniu 26
października 2015 r., wniosku o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgu Wojskowego w B. z dnia 3 sierpnia 1982 r.,
wniesionego na korzyść przez prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej
1. wznawia postępowanie w sprawie A. A. zakończone
prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgu Wojskowego w B. z dnia 3
sierpnia 1982 r.;
2. uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
umarza postępowanie w sprawie;
3. kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.
2
UZASADNIENIE
Prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgu Wojskowego w B. z dnia 3 sierpnia
1982 r. A. A. został skazany za przestępstwo z art. 304 § 1 k.k. z 1969 r.,
polegające na tym, że „pełniąc służbę w jednostce zmilitaryzowanej – Rejonie Dróg
Publicznych na stanowisku robotnika drogowego w dniu 7 czerwca 1982 r. działając
z zamiarem trwałego uchylenia się od ciążącego na nim obowiązku pracy
wynikającego z tej służby porzucił pracę w zatrudniającym go zakładzie” na kary:
roku pozbawienia wolności oraz roku pozbawienia praw publicznych.
W dniu 18 września 2015 r. do Sądu Najwyższego – Izby Wojskowej wpłynął
wniosek prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej, w którym zawarte jest
żądanie wznowienia postępowania w opisanej sprawie, w oparciu o przesłanki z art.
540 § 2 k.p.k., uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania na
podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Wskazany we wniosku przepis art. 540 § 2 k.p.k., obliguje do wznowienia
postępowania, jeżeli Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją
ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą przepisu prawnego, na
podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
Wyrokiem z dnia 16 marca 2011 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
„1. Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz.U. Nr 29, poz. 154) jest
niezgodny z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w związku z art. 31 ust. 1
Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalonej przez Sejm
Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. (Dz.U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36) oraz z art. 15
ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych otwartego do
podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167),
2. Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o postępowaniach szczególnych w sprawach o
przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego (Dz.U. Nr 29,
poz. 156) jest niezgodny z art. 7 Konstytucji RP w związku z art. 31 ust. 1
3
Konstytucji PRL oraz z art. 15 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich
i Politycznych”.
W odniesieniu do zaskarżonej przez Rzecznika Praw Obywatelskich uchwały
Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego
ze względu na bezpieczeństwo państwa (Dz.U. Nr 29, poz. 155) umorzył
postępowanie w zakresie badania jej zgodności z art. 7 Konstytucji RP w związku z
art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 31 ust. 1 Konstytucji PRL ze względu na
niedopuszczalność wydania wyroku.
Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że uchwałą tą (§ 2 pkt 5) Rada
Państwa rozszerzyła stosowanie w czasie obowiązywania stanu wojennego
(obowiązujące wówczas jedynie w czasie wojny) odpowiednich przepisów działu X
rozdziału 1. ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
PRL (w brzmieniu opublikowanym w Dz.U. z 1979 r. Nr 18, poz. 111) w zakresie
odpowiedzialności karnej, w tym przepisu art. 234 stanowiącego m.in., że osoby
pełniące służbę w obronie cywilnej lub w jednostkach zmilitaryzowanych albo do
niej powołane ponoszą odpowiedzialność karną za przestępstwa popełnione w
związku z tą służbą według przepisów odnoszących się do żołnierzy w czynnej
służbie wojskowej. W ten sposób wykreowano podstawę odpowiedzialności karnej
– in concreto – robotnika drogowego, pracownika Rejonu Dróg i Mostów za
porzucenie pracy, jak za dezercję.
Umorzenie postępowania w tym zakresie przez Trybunał Konstytucyjny
spowodowało, że podstawa skazania A. A. – art. 304 § 1 k.k. z 1969 r. nie była
objęta przywoływanym wyrokiem i wznowienie postępowania nie byłoby możliwe.
Nie może jednak ujść uwadze Sądu Najwyższego, że podstawą wymiaru kar,
zarówno zasadniczej, jak i dodatkowej, były również przepisy art. 4 ust. 3 i 4
dekretu z dnia 12 grudnia 1981 o postępowaniach w sprawach o przestępstwa i
wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego uznanego przez Trybunał
Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją RP i Międzynarodowym Paktem Praw
Obywatelskich i Politycznych. Tym samym podstawa prawna wniosku prokuratora
NPW o wznowienie postępowania wskazana została właściwie.
4
A skoro tak, należało uznać, że zaistniały w rozpoznawanej sprawie
okoliczności pozwalające na uznanie, że zaskarżone orzeczenie zostało wydane na
podstawie przepisu prawnego uznanego za niezgodny z Konstytucją…, co
powoduje obowiązek wznowienia postępowania, uchylenia zaskarżonego wyroku i
– wobec podzielenia przez skład Sądu Najwyższego orzekający w tej sprawie
poglądu wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2013 r. (III KO
83/12; OSNKW z 2013 r. Nr 6, poz. 5) – umorzenia postępowania karnego na
podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.
kc

WO 14/15

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia