Sygn. akt III PO 9/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Romualda Spyt (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Staryk
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec
w sprawie z odwołania S. Z.
od uchwały Krajowej Rady Prokuratury z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie
odmowy przeniesienia w stan spoczynku wobec niepełnienia służby z powodu
choroby przez okres roku,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 5 listopada 2015 r.,
uchyla zaskarżoną uchwałę i sprawę przekazuje Krajowej
Radzie Prokuratury do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
Uchwałą z dnia z dnia 28 kwietnia 2015 r. Krajowa Rada Prokuratury
odmawia przeniesienia S. Z. prokuratora Prokuratury Rejonowej w stan spoczynku.
W uzasadnieniu wskazano, że S. Z. został powołany na stanowisko
prokuratora Prokuratury Rejonowej […] 1 kwietnia 2009 r. i pełnił tam służbę do 23
września 2013 r., kiedy to zaprzestał świadczenia pracy z powodu choroby,
2
przedkładając zwolnienia lekarskie stwierdzające niezdolność do pracy w związku z
leczeniem domowym i szpitalnym od 23 września 2013 r. do chwili obecnej
(ostatnie zwolnienie obejmuje okres do 7 maja 2015 r.).
Prokurator Okręgowy w […] stwierdził we wniosku skierowanym do Krajowej
Rady Prokuratury, że zachodzą warunki do przeniesienia w stan spoczynku wobec
wyczerpania przesłanek z art. 71 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o
ustroju sądów powszechnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2013 r., poz. 427 ze zm.,
dalej Prawo o ustroju sądów powszechnych) w związku z art. 62a ust. 1 ustawy z
dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 2011 r. Nr 270, poz.
1599 ze zm.), przy uwzględnieniu wskazanych nieobecności, bowiem już minął
roczny okres absencji z powodu choroby. Spełniona została zatem przesłanka
umożliwiająca przeniesienie S. Z. w stan spoczynku z dniem 25 września 2014 r.
Krajowa Rada Prokuratury wskazała, że w myśl art. 62a ust. 1 ustawy o
prokuraturze w związku z art. 71 § 1 oraz art. 73 § 1 Prawa o ustroju sądów
powszechnych prokurator może być przeniesiony w stan spoczynku na wniosek
przełożonego, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia
nie pełnił służby przez okres roku. Wskazana podstawa przeniesienia w stan
spoczynku prokuratora jest fakultatywna. Sam upływ okresu rocznej choroby,
będąc istotną przesłanką, nie przesądza samoistnie o konieczności przeniesienia
osoby nieświadczącej pracy w stan spoczynku. W toku posiedzenia członkowie
Krajowej Rady Prokuratury powzięli informacje, że w związku ze sprawowaniem
urzędu przez S. Z. toczy się postępowanie karne.
Mając na względzie przytoczone okoliczności, choć przeniesienie w stan
spoczynku S. Z. stało się możliwe, przy uwzględnieniu przerwy w zwolnieniach
lekarskich (22-23 marca 2014 r.), z dniem 25 września 2014 r., Krajowa Rada
Prokuratury, po przeprowadzeniu tajnego głosowania, odmówiła zastosowania
wobec prokuratora „przywileju - stanu spoczynku”.
S. Z. wniósł do Sądu Najwyższego odwołanie od powyższej uchwały,
zarzucając jej naruszenie prawa materialnego: art. 71 § 1 Prawa o ustroju sądów
powszechnych w związku z art. 62a ust. 1 ustawy o prokuraturze, przez błędną
wykładnię przejawiającą się w przyjęciu, że fakt prowadzenia postępowania
karnego w fazie in rem może być podstawą uznania, że dana osoba nie zasługuje
3
na przywilej, jakim jest stan spoczynku, podczas gdy kryteria przeniesienia w stan
spoczynku powinny być oparte na standardach prawnych obowiązujących w
demokratycznym państwie prawa, w tym na zasadzie domniemania niewinności, a
w szczególności na podstawie prawa i w granicach prawa.
W uzasadnieniu wskazał, że Rada, podejmując uchwałę, powołała się na
fakt „niezasługiwania” przez skarżącego na przeniesienie w stan spoczynku ze
względu na toczące się postępowanie karne znajdujące się w fazie in rem.
Argument ten ma charakter całkowicie oceny i dowolny a nadto pozbawiony jest
jakiegokolwiek uzasadnienia i argumentacji, co czyni go niemożliwym do
skontrolowania. Zauważył, że zastosowanie takiego kryterium przy rozpatrywaniu
wniosku o przeniesienie w stan spoczynku narusza zasadę domniemania
niewinności. Podkreślił też, że od września 2014 r. pozostaje bez środków na
utrzymanie (nie otrzymuje wynagrodzenia) i jest pozbawiony ubezpieczenia
zdrowotnego, czego Rada nie wzięła pod uwagę. Stwierdził także, że nie ma
znaczenia w niniejszej sprawie to, że uchwałą z dnia 17 czerwca 2015 r. został od 4
maja 2015 r. przeniesiony w stan spoczynku z powodu uznania go przez lekarza
orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia
obowiązków prokuratora.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Odwołanie jest zasadne, jednakże nie z przyczyn w nim wskazanych.
Przepis art. 71 §1 Prawa o ustroju sądów powszechnych w związku z art.
62a ust. 1 ustawy o prokuraturze wskazuje, że prokurator może być przeniesiony w
stan spoczynku na wniosek właściwych prokuratorów, jeżeli z powodu choroby lub
płatnego urlopu dla poratowania zdrowia nie pełni służby przez okres jednego roku.
Okoliczności przedstawione we wniosku Prokuratora Okręgowego w […] o
przeniesienie o przeniesienie odwołującego się w stan spoczynku podają w
wątpliwość stwierdzenie zawarte w zaskarżonej uchwale, że prokurator S. Z. od 23
września 2013 r. zaprzestał świadczenia pracy z powodu choroby. Mianowicie we
wniosku zawarta została informacja, że od 5 lipca 2013 r. został on zawieszony w
czynnościach w związku z postępowaniem […] prowadzonym przez Wydział […]
4
Prokuratury Apelacyjnej w […] oraz że toczy się także przeciwko niemu
postępowania dyscyplinarne w sprawie […]. Okoliczność ta ma istotne znaczenie
dla niniejszej sprawy, bowiem jeśli udokumentowana niezdolność do pracy
prokuratora mieści się w okresie zawieszenia w czynnościach, to nie sposób
twierdzić, że w tym okresie nie pełni on służby z powodu choroby. W tym przypadku
przyczyną niepełnienia służby jest zawieszenie w czynnościach prokuratora na
podstawie art. 71 ust. 1 ustawy o prokuraturze, a stwierdzana niezdolność do pracy
z powodu choroby nie ma żadnego wpływu na przebieg jego służby.
Z przedstawionych względów przedwczesne jest rozstrzyganie zarzutów
przedstawionych w odwołaniu. Uchylają się one się on spod kontroli Sądu
Najwyższego dlatego, że nie wiadomo, czy zaistniała zasadnicza i konieczna
przesłanka przeniesienia odwołującego się w stan spoczynku wynikająca z art. 71
§1 Prawa o ustroju sądów powszechnych w związku z art. 62a ust. 1 ustawy o
prokuraturze w postaci niepełnienia przez prokuratora służby dłużej niż jeden rok z
powodu choroby. W rezultacie Rada zastosowała te przepisy do niedostatecznie
ustalonego stanu faktycznego, co oznacza sprzeczność zaskarżonej uchwały z
prawem.
W tym kontekście należy zauważyć, że art. 71 § 1 Prawa o ustroju sądów
powszechnych został tak skonstruowany, że decyzja o przeniesieniu w stan
spoczynku pozostawiona została swobodnemu uznaniu powołanego do tego
organu, co oznacza, że sam fakt niepełnienia służby przez rok nie musi stanowić
podstawy do zastosowania dyspozycji tej normy. Uznanie (administracyjne) nie
oznacza jednak dowolności, bowiem uchwała w tym przedmiocie powinna być
podjęta przy uwzględnieniu interesu publicznego (potrzeby prokuratury) i słusznego
interesu prokuratora. Nie jest zatem wystarczające uzasadnienie uchwały
powołujące się na ogólnie na przedstawioną wyżej zasadę, bez wyjaśnienia,
dlaczego w rozpatrywanym przypadku odmówiono prawa do stanu spoczynku
Również jeśli chodzi o stwierdzenie, że członkowie Rady powzięli
wiadomość, że „w związku ze sprawowaniem urzędu przez S. Z. toczy się
postępowanie karne”, to jest ono tak enigmatycznie sformułowane, że nie wiadomo,
czy jest to argument Rady decydujący lub współdecydujący o odmowie
przeniesienia w stan spoczynku.
5
Biorąc po uwagę, że odwołujący się, uchwałą z dnia 17 czerwca 2015 r.,
został od 4 maja 2015 r. przeniesiony został w stan spoczynku z powodu uznania
go przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale
niezdolnego do pełnienia obowiązków prokuratora (odpowiednio stosowany art. 70
§ 1 i Prawa o ustroju sądów powszechnych), ewentualna, pozytywna dla
odwołującego się uchwała może dotyczyć wyłącznie daty jego przeniesienia w stan
spoczynku.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
kc