Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 362/15
POSTANOWIENIE
Dnia 24 listopada 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Eugeniusz Wildowicz
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 kpk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 24 listopada 2015 r.,
sprawy L. P.
skazanego z art. 286 § 1 kk i in.
z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w G.
z dnia 13 marca 2015 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w Z.
z dnia 5 czerwca 2014 r.,
p o s t a n o w i ł
1. oddalić kasację jako oczywiście bezzasadną;
2. obciążyć skazanego kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2014 r. Sąd Rejonowy w Z., po rozpoznaniu
sprawy L. P., D. K. i P. K., uznał L. P. za winnego popełnienia zarzucanych mu
czynów z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 §
1 k.k. przy zastosowaniu art. 91 § 1 k.k. oraz z art. 276 k.k. i skazał go na karę
łączną 3 lat pozbawienia wolności oraz karę grzywny w wysokości 100 stawek
dziennych po 80 zł każda. Na mocy art. 41 § 1 i 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego
środek karny w postaci zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w bankach
2
oraz prowadzenia działalności gospodarczej związanej bankowością na okresy po
5 lat. Na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet orzeczonej kary
grzywny okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 15
października 2006 r. do dnia 6 grudnia 2006 r. uznając karę tę za wykonaną w
całości. Na mocy art. 46 § 1 k.k. zasądził od oskarżonego tytułem częściowego
naprawienia szkód wyrządzonych przestępstwami na rzecz Banku […]stosowne
kwoty. Uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu przestępstw z art.
258 § 1 k.k. oraz z art. 202 § 3 k.k.
Od powyższego wyroku apelację złożył obrońca oskarżonego L. P. i zarzucił:
I. naruszenie przepisów postępowania, które to naruszenie miało wpływ na
treść orzeczenia, tj.:
1. art. 170 § 1 pkt 4 i 5 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez
bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego obrońcy oskarżonego o
dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z przesłuchania w
charakterze świadka T. S. na okoliczność wpływu, jaki wywarł T. S. na
działanie oskarżonego w zakresie zarzucanego mu czynu, podczas
gdy z okoliczności sprawy w sposób jasny wynikało, że dowód ten
mógł zostać przeprowadzony, albowiem świadek był kilkakrotnie
widywany w Z.;
2. art. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez
bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie i
przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa na okoliczność
wpływu gróźb bezprawnych kierowanych przez T. S. wobec
oskarżonego L. P. na autonomiczność podejmowanych przez niego
decyzji, celem ustalenia czy działanie L. P. podejmowane było w celu
uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobrom
oskarżonego i jego rodziny;
3. art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. poprzez bezzasadne
oddalenie wniosku dowodowego oskarżonego o zwrócenie się do
Banku […] o nadesłanie bilingów rozmów telefonicznych
przeprowadzanych ze wskazanego przez niego numeru telefonu i
3
uznanie go za nieprzydatnego do stwierdzenia danej okoliczności,
podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, iż dowód ten miał na celu
wykazać, który z pracowników banku, poza oskarżonym, obsługiwał
osoby, które uzyskały kredyty objęte zarzutami;
4. art. 43 § 3 k.p.k. poprzez niezasadne kontynuowanie procesu i w
rezultacie wydanie wyroku w niniejszej sprawie, pomimo złożenia
wniosku o wyłączenie sędziego-referenta od rozpoznania sprawy na
podstawie art. 41 § 1 k.p.k.;
5. art. 394 § 2 k.p.k. w zw. z art. 365 k.p.k. poprzez jego
niezastosowanie i uznanie protokołów i dokumentów podlegających
odczytaniu na rozprawie za ujawnione bez ich odczytania, podczas
gdy z okoliczności sprawy jasno wynika, że oskarżony wnosił o ich
odczytywanie;
6. art. 405 k.p.k. poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji
zamknięcie przewodu sądowego bez uprzedniego skierowania do
stron pytania, czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego,
co w znacznym stopniu ograniczyło uprawnienia oskarżonego i
uniemożliwiło złożenie stosownych wniosków dowodowych;
7. art. 415 § 5 k.p.k. poprzez zasądzenie od oskarżonego L. P. tytułem
częściowego naprawienia szkód wyrządzonych przestępstwami na
rzecz Banku […] określonych kwot, w sytuacji gdy przedmiotowe
roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa w chwili
wyrokowania było przedmiotem innego postępowania.
II. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:
1. art. 41 § 2 k.k. poprzez jego błędną wykładnię i zastosowanie, a w
konsekwencji orzeczenie wobec oskarżonego środka karnego w
postaci prowadzenia działalności gospodarczej związanej z
bankowością na okres 5 lat, podczas gdy z przepisu tego wynika,
że orzeczenie tego zakazu może nastąpić w razie skazania za
przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem działalności
gospodarczej, której to oskarżony nie prowadził, albowiem
pozostawał jedynie z bankiem […] w stosunku zatrudnienia;
4
2. art. 65 § 1 k.k. poprzez jego zastosowanie wobec oskarżonego, w
sytuacji gdy przepis ten mógł być zastosowany w stosunku do
sprawcy, który uczynił sobie z popełniania przestępstw źródło
stałego dochodu, podczas gdy okoliczność ta w stosunku do L. P.
nie została udowodniona w toku niniejszego postępowania
karnego;
3. art. 286 § 1 k.k. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji
uznanie, że czyny zarzucane oskarżonemu wypełniają znamiona
czynu stypizowanego w art. 286 § 1 k.k., podczas gdy z
okoliczności sprawy wynika, że oskarżony nie mógł wprowadzić w
błąd pracowników banku, co do zdolności kredytowej
poszczególnych osób, gdyż pracownicy ci wykonywali jedynie
czynności techniczne związane z udzieleniem pożyczki
konkretnym osobom;
III. rażącą niewspółmierność kary, albowiem prawidłowa ocena okoliczności
dotyczących jej wymiaru uzasadniała orzeczenie kary w niższej
wysokości, a nadto niesłuszne zastosowanie środka karnego w postaci
zakazu prowadzenia działalności gospodarczej związanej z bankowością.
W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie
oskarżonego L. P. od zarzucanego mu czynu, względnie o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.
Wyrokiem z dnia 13 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w G. zaskarżony wyrok
zmienił w ten sposób, że:
1. zastosowany względem oskarżonego L. P. środek karny ograniczył do
zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w bankach, a za
podstawę prawną jego orzeczenia przyjął wyłącznie art. 41 § 1 k.k.;
2. okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie zaliczył
oskarżonemu L. P. na poczet kary łącznej pozbawienia wolności
wymierzonej w punkcie 3;
3. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Od powyższego wyroku kasację złożył obrońca L. P., zarzucając:
5
I. rażące naruszenie prawa procesowego, tj.:
1. art. 170 § 1 pkt 4 i 5 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2
k.p.k. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego obrońcy
skazanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z
przesłuchania w charakterze świadka T. S. na okoliczność wpływu,
jaki wywarł T. S. na działanie skazanego w zakresie zarzucanego mu
czynu, podczas gdy z okoliczności sprawy w sposób jasny wynikało,
że dowód ten mógł zostać przeprowadzony, albowiem świadek był
kilkakrotnie widywany w Z.;
2. art. 170 § 1 pkt 3 i 5 k.p.k. w zw. z art. 193 § 1 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2
k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez bezzasadne oddalenie wniosku
dowodowego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii
biegłego psychologa na okoliczność wpływu gróźb bezprawnych
kierowanych przez T. S. wobec skazanego L. P. na autonomiczność
oraz racjonalność i logiczność podejmowanych przez niego decyzji,
celem ustalenia czy działanie L. P. podejmowane było w celu
uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego dobrom
skazanego i jego rodziny;
3. art. 170 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 2 § 2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k.
poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego skazanego o
zwrócenie się do Banku o nadesłanie bilingów rozmów telefonicznych
przeprowadzanych ze wskazanego przez niego numeru telefonu i
uznanie go za nieprzydatnego do stwierdzenia danej okoliczności,
podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, iż dowód ten miał na celu
wykazać, którzy z pracowników banku, poza skazanym, obsługiwali
osoby, które uzyskały kredyty objęte zarzutami;
4. art. 43 § 3 k.p.k. poprzez niezasadne kontynuowanie procesu i w
rezultacie wydanie wyroku w niniejszej sprawie, pomimo złożenia
wniosku o wyłączenie sędziego-referenta od rozpoznania sprawy na
podstawie art. 41 § 1 k.p.k., podczas gdy zgodnie z treścią przepisu
art. 43 § 3 k.p.k. w razie zgłoszenia wniosku o wyłączenie na
6
podstawie art. 41, sędzia jest obowiązany przedsięwziąć jedynie
czynności nie cierpiące zwłoki;
5. art. 394 § 2 k.p.k. w zw. z art. 365 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k.
poprzez jego niezastosowanie i uznanie protokołów i dokumentów
podlegających odczytaniu na rozprawie za ujawnione bez ich
odczytania, podczas gdy z okoliczności sprawy jasno wynika, że
skazany wnosił o ich odczytywanie;
6. art. 405 k.p.k. poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji
zamknięcie przewodu sądowego bez uprzedniego skierowania do
stron pytania, czy wnoszą o uzupełnienie postępowania dowodowego,
co w znacznym stopniu ograniczyło uprawnienia skazanego i
uniemożliwiło złożenie stosownych wniosków dowodowych;
7. art. 415 § 5 k.p.k. w zw. z art. 46 § 1 k.k. poprzez zasądzenie od
skazanego L. P. tytułem częściowego naprawienia szkód
wyrządzonych przestępstwami na rzecz Banku określonych kwot, w
sytuacji gdy przedmiotowe roszczenie wynikające z popełnienia
przestępstwa w chwili wyrokowania było przedmiotem innego
postępowania;
II. rażące naruszenie prawa materialnego, tj.:
1. art. 65 § 1 k.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 5 § 2 k.p.k. poprzez
jego zastosowanie wobec skazanego, w sytuacji gdy przepis ten mógł
być zastosowany w stosunku do sprawcy, który uczynił sobie z
popełniania przestępstw źródło stałego dochodu, podczas gdy
okoliczność ta w stosunku do L. P. nie została udowodniona w toku
niniejszego postępowania karnego;
2. art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 167 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez
błędną ich wykładnię i w konsekwencji uznanie, że czyny zarzucane
skazanemu wypełniają znamiona czynu stypizowanego w art. 286 § 1
k.k., podczas gdy z okoliczności sprawy wynika, że skazany nie mógł
wprowadzić w błąd pracowników banku co do zdolności kredytowej
poszczególnych osób, gdyż pracownicy ci wykonywali jedynie
7
czynności techniczne związane z udzieleniem pożyczki konkretnym
osobom.
W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 13 marca 2015 r. oraz wyroku Sądu Rejonowego z dnia 05
czerwca 2014 r. i przekazanie sprawy L. P. do ponownego rozpoznania Sądowi I
instancji.
W odpowiedzi na kasację prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja obrońcy skazanego L. P. jest bezzasadna w stopniu oczywistym.
Przystępując do wskazania powodów takiej oceny na wstępie stwierdzić
należy, że wszystkie podniesione w kasacji zarzuty były już prezentowane w
apelacji. W kasacji zostały one powtórzone w tożsamej treści oraz przy podaniu
tych samych podstaw prawnych.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie uznaje się, że powielenie
w kasacji argumentacji przedstawionej wcześniej w zwykłym środku odwoławczym
może być skuteczne jedynie w sytuacji, gdy Sąd odwoławczy ich w ogóle nie
rozpoznał, bądź też uczynił to w sposób, który uchybia regułom rzetelnej kontroli
instancyjnej. Wówczas jednak w kasacji podnieść należy zarzuty obrazy przepisów,
które zasady tej kontroli regulują, to jest art. 433 k.p.k., czy art. 457 § 3 k.p.k., a
które – zdaniem skarżącego - nie zostały przy rozpatrzeniu apelacji dochowane.
Bez dopełnienia tego warunku, zarzuty postawione w kasacji, w sposób, w
którym to nastąpiło in concreto, muszą być uznane za skierowane przeciwko
wyrokowi Sądu I instancji, gdy tymczasem kasacja stronie przysługuje jako środek
zaskarżenia prawomocnych wyroków sądów odwoławczych. Próba zaskarżenia
kasacją wyroku sądu I instancji, stanowi przekroczenie granic określonych w art.
519 k.p.k., które ustawodawca zakreślił w odniesieniu do tego nadzwyczajnego
środka zaskarżenia. Zabieg tego rodzaju, mający na celu powtórzenie zwykłej
kontroli odwoławczej na etapie postępowania kasacyjnego i zmierzający do
8
przekształcenia tego etapu w trzecią instancję, nie może być skuteczny (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2010 r., IV KK 89/10,
OSNwSK 2010/1/848).
Autor kasacji zdaje się nie do końca dostrzegać roli kasacji jako
nadzwyczajnego środka zaskarżenia, którym jest przede wszystkim kontrola
poprawności postępowania odwoławczego. Formułując w kasacji zarzuty, tożsame
z podnoszonymi już w apelacji, skarżący w istocie ignoruje przeprowadzoną
kontrolę odwoławczą wyroku Sądu Rejonowego. Tymczasem podkreślić należy, że
Sąd odwoławczy odniósł się do wszystkich zarzutów zawartych w apelacji obrońcy
L. P. Uczynił to przy tym w sposób wyczerpujący, o czym świadczą zapisy na
stronach 5-18 uzasadnienia i w tym miejscu nie ma potrzeby ponownego
przytaczania zawartych tam racjonalnych i zasługujących na aprobatę argumentów.
Wniesiona kasacja nie tylko nie formułuje żadnych zarzutów pod adresem
Sądu odwoławczego, ale ponadto jedynie po raz kolejny przedstawia własną ocenę
okoliczności sprawy, co uprawnia do stwierdzenia, że rzeczywistą intencją jej
autora było zanegowanie przeprowadzonej w sprawie przez Sąd pierwszej instancji
prawidłowej oceny zebranych dowodów i podważenie dokonanych ustaleń
faktycznych, które spowodowały przypisanie L. P. sprawstwa zarzucanych mu
czynów z art. 286 § 1 k.k. i art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 65 § 1 k.k.,
w zupełnym oderwaniu od ocen i poglądów obydwu orzekających sądów.
Z tych też powodów, stwierdzając, że w kasacji nie sformułowano żadnych
konkretnych zarzutów pod adresem Sądu odwoławczego, a te które w niej
zamieszczono stanowią jedynie niedopuszczalne procesowo powtórzenie skargi
apelacyjnej, Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu.
O kosztach za postępowanie kasacyjne rozstrzygnięto na podstawie art. 636
§ 1 k.p.k. w zw. z art. 637a k.p.k.
kc
9