Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 26/15
POSTANOWIENIE
Dnia 4 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Pietrzykowski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Wojciech Katner
SSN Karol Weitz
Protokolant Beata Rogalska
w sprawie z wniosku Otwartej Spółki Akcyjnej "B." z siedzibą
w M. (Białoruś)
przy uczestnictwie "D." spółki z o.o. z siedzibą w W.
o stwierdzenie wykonalności orzeczenia zagranicznego sądu polubownego,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 4 grudnia 2015 r.,
skargi kasacyjnej uczestniczki postępowania
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 28 sierpnia 2014 r.,
1. oddala skargę kasacyjną;
2. zasądza od uczestniczki postępowania na rzecz
wnioskodawczyni kwotę 180 (sto osiemdziesiąt) złotych
tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w W. postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2014 r. nadał
klauzulę wykonalności orzeczeniu Międzynarodowego Sądu Arbitrażowego przy B.
Izbie Handlowo - Przemysłowej (dalej: MSA) z dnia 1 marca 2012 r. oraz zasądził
od „D.” Sp. z o.o. w W. na rzecz Otwartej Spółki Akcyjnej „B.” w M. kwotę 360 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni w pozwie wniesionym do MSA
wskazała arbitra, zaś w dniu 30 września 2010 r. „D.” Sp. z o.o.
przedstawiła swojego arbitra, a arbitrzy wskazani przez strony wybrali
przewodniczącego. Podkreślił, że uczestniczka nie przedstawiła swoich
kandydatów na rzeczoznawców, proponując wystąpienie do organizacji
międzynarodowej. MSA wybrał jednego z kandydatów wskazanych przez
wnioskodawcę, uznając, że propozycja wystąpienia do organizacji
międzynarodowej była sprzeczna z przyjętą procedurą. Sąd Okręgowy
nie uwzględnił zarzutu niezasięgnięcia przez MSA opinii instytutu. W związku
z zarzutem dotyczącym nieobecności przedstawiciela D. Sp. z o.o. z siedzibą w W.
podczas oględzin, Sąd Okręgowy uznał, że termin oględzin maszyn przez
rzeczoznawcę był kilkakrotnie odraczany z uwagi na prośby uczestniczki, która nie
skorzystała ze swojego uprawnienia, doprowadziła natomiast do przedłużenia
postępowania. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał za bezzasadny zarzut braku
zakończenia postępowania w terminie 6 miesięcy. W odniesieniu do zarzutu
dotyczącego zastosowania przepisów wyłączonych przez strony (konwencji
wiedeńskiej o międzynarodowej sprzedaży towarów), Sąd Okręgowy powołał się na
część 3 art. 36 ustawy Republiki Białoruś o międzynarodowym sądzie arbitrażowym,
zgodnie z którym przy rozpatrzeniu sporu skład międzynarodowego sądu
arbitrażowego opiera się na treści umowy wiążącej strony, a także uwzględnia
zwyczaje międzynarodowego obrotu gospodarczego i praktykę sądową. Podobne
rozwiązanie przyjęto w art. 8 pkt 4 regulaminu MSA. W rezultacie MSA prawidłowo
uwzględnił postanowienia konwencji wiedeńskiej dlatego, że odzwierciedla ona
ukształtowane obyczaje obrotu międzynarodowego w odniesieniu do umów
międzynarodowej sprzedaży towarów. Sąd Okręgowy nie podzielił zarzutu
3
przekroczenia przez MSA zapisu na sąd polubowny. Sąd Okręgowy stwierdził, że w
niniejszej sprawie nie było podstaw do oddalenia wniosku ze względu na klauzulę
porządku publicznego, która odnosi się do podstawowych zasad procesowych
porządku prawnego oraz skutków wyroku arbitrażowego z punktu widzenia jego
zgodności z procesowym porządkiem publicznym.
Uczestnik postępowania wniósł zażalenie na postanowienie Sądu
Okręgowego, zaskarżając je w całości.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 28 sierpnia 2014 r. oddalił zażalenie oraz
zasądził od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 120 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Sąd Apelacyjny przyjął, że Sąd Okręgowy prawidłowo zastosował zarówno
przepisy kodeksu postępowania cywilnego, jak i konwencji o uznawaniu
i wykonywaniu zagranicznych wyroków arbitrażowych, sporządzonej w Nowym
Jorku dnia 10 czerwca 1958 r. (Dz.U. z 1962 r. Nr 9, poz. 41 ze zm.; dalej:
„konwencja nowojorska”). Uznał, że zarzuty dotyczące oceny merytorycznego
postępowania w zakresie oceny istotności wad występujących w maszynach
stanowią polemikę z ustaleniami MSA, która jest niedopuszczalna na etapie
postępowania wywołanego wnioskiem o stwierdzenie wykonalności orzeczenia
zagranicznego sądu polubownego. Sąd Apelacyjny uznał za chybione zarzuty
naruszenia art. V ust. 1 lit. b konwencji nowojorskiej oraz art. 1215 § 2 pkt 3 k.p.c.
Podzielił pogląd Sądu Okręgowego, że zastosowanie konwencji wiedeńskiej
pomimo wyłączenia jej stosowania nie stanowi podstawy do przyjęcia, że doszło do
naruszenia klauzuli porządku publicznego. Wskazał, że w postępowaniu
o stwierdzenie wykonalności zagranicznego sądu arbitrażowego Sąd nie dokonuje
oceny prawidłowości zastosowania prawa materialnego, ale ustala, czy nie doszło
do naruszenia przepisów postępowania.
Uczestniczka postępowania wniosła skargę kasacyjną od postanowienia
Sądu Apelacyjnego, zaskarżając je w całości i zarzucając naruszenie prawa
materialnego, mianowicie art. IV ust. 1 i 2 oraz art. V ust. 2 lit. b konwencji
nowojorskiej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podniesiony skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. IV ust. 1 konwencji
4
nowojorskiej dotyczy niezastosowania tego przepisu i przez to przyjęcia,
że wniosek o stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego MSA spełniał
przesłanki stwierdzenia wykonalności określone w Konwencji Nowojorskiej,
podczas gdy wnioskodawca nie dołączył do wniosku o stwierdzenie wykonalności
wymaganego przez art. IV ust. 1 Konwencji Nowojorskiej należycie legalizowanego
oryginału wyroku arbitrażowego, co powinno prowadzić do oddalenia wniosku.
Zgodnie z powołanym przepisem, aby uzyskać uznanie i wykonalność, strona
żądająca uznania i wykonania powinna wraz z żądaniem przedłożyć m.in. należycie
legalizowany oryginał orzeczenia lub należycie uwierzytelniony odpis takiego
dokumentu. Twierdzenie skarżącej jest niezgodne z prawdą, bowiem w aktach
sprawy znajduje się stosowne zaświadczenie wystawione przez przewodniczącego
MSA w języku rosyjskim wraz z tłumaczeniem na język polski.
Drugi zarzut dotyczy naruszenia art. IV ust. 2 konwencji nowojorskiej przez
jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że wniosek o stwierdzenie wykonalności
wyroku arbitrażowego spełniał przesłanki stwierdzenia wykonalności określone
w Konwencji Nowojorskiej, podczas gdy wnioskodawca nie dołączył do wniosku
o stwierdzenie wykonalności wymaganego przez ten przepis przekładu wyroku
arbitrażowego na język polski, uwierzytelnionego przez tłumacza urzędowego,
tłumacza przysięgłego, przedstawiciela dyplomatycznego lub przedstawiciela
konsularnego, co powinno prowadzić do oddalenia wniosku. Twierdzenie skarżącej
jest niezgodne z prawdą, bowiem w aktach sprawy znajduje się odpis orzeczenia
MSA w języku rosyjskim wraz z tłumaczeniem na język polski dokonanym przez M.
B. (M. B.) z notarialnym poświadczeniem w języku rosyjskim jego podpisu z
tłumaczeniem E. K., tłumacza przysięgłego z języka rosyjskiego. Z powołanego
dokumentu wynika, że państwowy notariusz W. K. poświadcza autentyczność
podpisu znanego jej tłumacza M. B. na dokumencie, w którym zszyto i opatrzono
pieczęcią 83 karty.
Trzeci zarzut dotyczy naruszenia art. V ust. 2 lit. b) konwencji nowojorskiej
przez jego niezastosowanie i błędne przyjęcie, że wykonanie wyroku arbitrażowego
nie jest sprzeczne z porządkiem publicznym Rzeczypospolitej Polskiej, podczas
gdy sąd polubowny w postępowaniu arbitrażowym zaniechał wszechstronnego
wyjaśnienia okoliczności sprawy, a następnie zaniechał wyczerpującego ustalenia
5
faktów oraz podstawy prawnej wyroku arbitrażowego wraz z przytoczeniem
przepisów prawa, w sytuacji, gdy zarówno przebieg postępowania arbitrażowego,
jak i treść uzasadnienia wyroku arbitrażowego dowodzi, że sprawa nie została
wszechstronnie zbadana przez zespół orzekający, a w konsekwencji uzasadnienie
wyroku arbitrażowego zawiera braki uniemożliwiające poddanie tego wyroku
kontroli instancyjnej. Zgodnie z art. V ust. 2 lit. b) konwencji nowojorskiej, odmowa
uznania i wykonania orzeczenia arbitrażowego może nastąpić również i wówczas,
jeżeli właściwa władza kraju, w którym postawiono żądanie uznania i wykonania
stwierdzi m.in., że uznanie lub wykonanie orzeczenia byłoby sprzeczne
z porządkiem publicznym tego kraju. Pojęcie „porządku publicznego” zostało
zamieszczone w licznych przepisach polskiego prawa publicznego. Pojęcie to
według konwencji nowojorskiej odpowiada zaś pojęciu „podstawowych zasad
porządku prawnego” zamieszczonym w kilkunastu przepisach polskiego prawa
(m.in. art. 3983
§ 2, art. 4241
§ 2, art. 4242
, 5192
§ 2, art. 1135 § 2, art. 11351
§ 1,
art. 11352
§ 3, art. 1146 § 1, art. 1152, 1206 i 1214 § 3 k.p.c., art. 7 p.p.m. oraz art.
103, 107, 108 i 112 pr.a.s.c.). Przez podstawowe zasady porządku prawnego
stanowiące podstawę oceny wyroku sądu arbitrażowego należy rozumieć nie tylko
normy konstytucyjne, ale i naczelne normy w poszczególnych dziedzinach prawa
(por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2000 r., II CKN 267/00, OSNC
2000, nr 11, poz. 203 i z dnia 3 września 2009 r., I CSK 53/09, OSNC-ZD 2010, nr
A, poz. 25). W niniejszej sprawie skarżąca nie wykazała żadnej zasady ani normy
prawnej, która by należała do polskiego porządku publicznego. W tej sytuacji
zarzuty stawiane orzeczeniu MSA, mające rzekomo uzasadniać ocenę, że jego
wykonanie byłoby sprzeczne z polskim porządkiem publicznym, stanowi jedynie
polemikę z tym orzeczeniem.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł, jak w sentencji.
eb