Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 51/15
POSTANOWIENIE
Dnia 3 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa J. M. i L. M.
przeciwko PGE D. S.A. z siedzibą w L.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 3 grudnia 2015 r.,
zażalenia powodów
na wyrok Sądu Okręgowego w K.
z dnia 8 lipca 2015 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i pozostawia rozstrzygnięcie
o kosztach postępowania zażaleniowego w orzeczeniu
kończącym postępowanie w sprawie.
2
UZASADNIENIE
Powodowie J. M. i L. M. wystąpili przeciwko PGE D. S.A. o zapłatę
należności z tytułu bezumownego korzystania z ich nieruchomości.
Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Zasadnicze elementy stanu faktycznego
są następujące.
W dniu 4 października 2006 r. powodowie nabyli od Gminy M. własność
nieruchomości obejmującej działkę nr 224/214. Decyzją Wojewody […] z 2008 r.
działka ta została podzielona na dwie działki o nr 224/252 i 224/225; działka druga
użytkowana jest zgodnie z jej przeznaczeniem, ale przebiega przez nią linia
energetyczna wysokiego napięcia. Decyzją Naczelnika Gminy z dnia 27 maja 1974
r. zezwolono Zakładowi Energetycznemu Okręgu […] w K. (poprzednikowi
prawnemu pozwanego) na budowę linii energetycznej. W decyzji tej upoważniono
przedstawicieli Zakładu do dostępu do przewodów i urządzeń w celu wykonania
czynności konserwacyjnych. Wskazywano także, że - zgodnie z art. 36 ustawy
z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczenia nieruchomości -
właścicielowi przysługuje od Zakładu Energetycznego odszkodowanie za straty
wynikłe z działalności określonych tą decyzją. Decyzja uprawomocniła się w dniu
22 kwietnia 1976 r. Wysokość ewentualnego wynagrodzenia dla powodów ustalono
na podstawie opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości.
Powództwo zostało oddalone, ponieważ strona pozwana wykazała,
że przysługuje jej tytuł prawny do korzystania z nieruchomości powodów.
Uprawnienie to strona pozwana wywodzi z treści decyzji administracyjnej z dnia
27 maja 1974 r., wydanej na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r.
W apelacji powodów zamieszczono wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii
bieglej – geodety, sporządzonej już w innym, toczącym się równolegle
postępowaniu (o ustanowienie służebności przesyłu). Opinia ta miała stanowić
dowód tego, że decyzja o wywłaszczeniu z dnia 27 maja 1974 r. nie obejmowała
nieruchomości powodów w obecnym postępowaniu. Pozwany wnosił natomiast
o dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu geodezji w celu
ustalenia, kto w 1974 i 1977 r. był właścicielem działki o numerze 224-253.
Chodziło o wykazanie tego, czy decyzja z dnia 27 maja 1974 r. obejmowała
nieruchomości stanowiące obecnie własność powodów. Pozwana zgłosiła także
3
ewentualny zarzut zasiedzenia służebności gruntowej o treści służebności przesyłu
w zakresie szczegółowo opisanym w piśmie procesowym pozwanej.
Sąd Okręgowy uchylił wyrok Sądu Rejonowego i przekazał sprawę temu
Sądowi do ponownego rozpoznania.
Wyrok Sądu Okręgowego został zaskarżony zażaleniem powodów, którzy
zarzucali mu naruszenie art. 386 § 4 k.p.c., a z ostrożności procesowej - także
art. 381 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c. Skarżący wnosili m.in. o uchylenie
zaskarżonego wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 386 § 4 k.p.c., Sąd drugiej instancji uchyla zaskarżony wyrok
i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji tylko
w razie nierozpoznania przez ten sąd istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku
wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.
Jak wynika z treści uzasadnienia wyroku sądu drugiej instancji, uchylenie
wyroku Sądu Rejonowego zostało uzasadnione tym, że „niezbędne jest
przeprowadzenie postępowania dowodowego niemal w całości” (s. 7 uzasadnienia).
Tymczasem nie sposób podzielić takiego stanowiska Sądu Okręgowego.
Przedmiotem postępowania wszczętego przez powodów jest ustalenie
wynagrodzenia za korzystania przez stronę pozwaną z nieruchomości powodów
bez tytułu prawnego. W wyniku przeprowadzenia postępowania dowodowego przed
Sądem pierwszej instancji Sąd ten stwierdził, że strona pozwana wykazała,
iż przysługuje jej odpowiedni tytuł prawny do korzystania z nieruchomości
(dysponowanie decyzją administracyjną wydaną na podstawie art. 35 ustawy z dnia
12 mara 1958 r.). Jeżeli w toku postępowania apelacyjnego powstała kwestia, czy
wspomniana decyzja administracyjna z dnia 27 maja 1974 r. obejmowała także
nieruchomości będące obecnie własnością powodów, to kwestia ta mogła być
rozstrzygnięta także w postępowaniu dowodowym, prowadzonym także przed
Sądem drugiej instancji (art. 382 k.p.c.). W toku postępowania apelacyjnego
można było zatem dokonywać ustaleń dotyczących tytułu prawnego strony
pozwanej do nieruchomości, przez które przebiegała linia energetyczna. To samo
dotyczy możliwości prowadzenia postępowania w celu ewentualnego ustalenia
przesłanek zasiedzenia przez stronę pozwaną służebności gruntowej o treści
4
służebności przesyłu. W obu przypadkach chodziłoby o kontynuację już
prowadzonego postępowania dowodowego, a nie - jak uznał Sąd Okręgowy -
„przeprowadzenie go niemal w całości”.
W tej sytuacji Sąd Najwyższy na podstawie art. 3941
§ 11
k.p.c. w zw. z art.
3941
§ 3 k.p.c. i w zw. z art. 39815
§ 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
eb