Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CNP 13/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Antoni Górski (przewodniczący)
SSN Jan Górowski
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi strony pozwanej
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego wyroku
Sądu Okręgowego w G.
z dnia 8 stycznia 2013 r.,
w sprawie z powództwa A. S., T. S.
i M. P.
przeciwko Gminie Miasta G.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 2 grudnia 2015 r.,
1. oddala skargę,
2. zasądza od pozwanej na rzecz powodów kwotę 1200
(jeden tysiąc dwieście) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym.
2
UZASADNIENIE
Powodowie, po sprecyzowaniu żądania, domagali się zasądzenia
od Gminy Miasta G. kwoty 25.258 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie bez
tytułu prawnego z nieruchomości, której byli współwłaścicielami. Wyrokiem z dnia
18 listopada 2011 r. Sąd Rejonowy w G. zasądził na ich rzecz, solidarnie, kwotę
24.292,75 zł, oddalił powództwo co do kwoty 965,25 zł, umorzył w pozostałej części
postępowanie i orzekł o kosztach procesu. W motywach rozstrzygnięcia Sąd
Rejonowy ustalił, że w dniu 12 grudnia 1960 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady
Narodowej w G. wydało orzeczenie o wywłaszczeniu na rzecz Państwa – Dyrekcji
Budowy Osiedli Robotniczych w G. nieruchomości o powierzchni 5992 m2
wpisanej
w księdze wieczystej Sądu Powiatowego w G. tom […] karta […] część parceli 314,
stanowiącej współwłasność poprzedników prawnych powodów. Następnie,
postanowieniem z dnia 14 września 1973 r. Prezydium WRN sprostowało
orzeczenie z dnia 12 grudnia w ten sposób, że zamiast nieruchomości
o powierzchni „5992 m2
wpisanej w księdze wieczystej Sądu Powiatowego w G.
tom […] karta […] część parceli 314” wpisano „2427 m2
położonej w G. przy ul. B.
i W. nr […] wpisanej w księdze wieczystej Państwowego Biura Notarialnego w G.
wykaz […] G. parcele nr 571/314 i 572/314”. Działki gruntu opisane
w postanowieniu o sprostowaniu są usytuowane w innym miejscu niż
nieruchomość objęta orzeczeniem z 12 grudnia 1960 r., tymczasem na tej
nieruchomości urządzono trawniki, boisko, piaskownicę a także drogi dojazdowe
do budynków, a Skarb Państwa został wpisany do księgi wieczystej jako właściciel.
Następnie, w wyniku decyzji komunalizacyjnej z dnia 7 kwietnia 1991 r. nr […],
własność została potwierdzona na rzecz pozwanego - Gminę Miasta G. W ocenie
Sądu Okręgowego, pozwany w okresie od 1 lutego 1997 r. do 31 stycznia 1998 r.
był samoistnym posiadaczem nieruchomości - stanowiącej współwłasność
powodów - w złej wierze, był zatem zobowiązany do uiszczenia na ich rzecz
wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, które Sąd, korzystając z opinii biegłego
ustalił na kwotę 25.258 zł. Uznając tę kwotę za uzasadnioną, Sąd objął jednak
rozstrzygnięciem kwotę niższą z uwagi na skuteczny, co do okresu od 1 do 14
lutego 1997 r., zarzut przedawnienia roszczenia.
3
Apelacja pozwanego od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu
Okręgowego w G. z dnia 8 stycznia 2013 r. Sąd Okręgowy podzielił ustalenia
faktyczne Sądu pierwszej instancji i ich ocenę prawną. Wskazał, że powodowie
w toku procesu obalili domniemanie wynikające z art. 3 ustawy o księgach
wieczystych i hipotece, wykazali bowiem, że pozwany nie jest właścicielem
nieruchomości. Stwierdził, że decyzja komunalizacyjna jako powielająca
mechanicznie wpisy dotyczące własności, faktycznie nie objęła nieruchomości,
której powodowie byli współwłaścicielami, albowiem ich nieruchomość nie była
wywłaszczona.
Od wyroku Sądu Okręgowego pozwany złożył skargę o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia. Wywiódł, że Sąd naruszył
zasadę/obowiązek uwzględniania przez sądy powszechne skutków
prawnych decyzji administracyjnych przez co orzekł sprzecznie z ostateczną
prawomocną decyzją komunalizacyjną, na podstawie której skarżący pozostaje
właścicielem nieruchomości objętej żądaniem. Jako naruszone wskazał art. 2 § 3
k.p.c. i art. 16 § 1 k.p.a. Zarzucił nadto naruszenie art. 118 k.c. przez
nieuwzględnienie przedawnienia w odniesieniu do dalszej części roszczenia
i wykazując, że zasądzoną kwotę uiścił na rzecz pozwanych, domagał się
stwierdzenia niezgodności wyroku Sądu Okręgowego z prawem.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty skarżącego koncentrujące się na pominięciu przez Sąd Okręgowy
kwestii związania decyzją administracyjną są bezprzedmiotowe, ponieważ
decyzją nr 370 z dnia 27 lipca 2012 r. znak […], Minister Administracji i Cyfryzacji
stwierdził nieważność decyzji komunalizacyjnej Wojewody […] z dnia 17 kwietnia
1991 r. znak […]; decyzja ta stała się ostateczna w dniu 20 września 2012 r., co
wynika z nadanej jej klauzuli ostateczności. Stwierdzenie nieważności decyzji
administracyjnej ma moc wsteczną i eliminuje jej skutki prawne, tak jakby w ogóle
nie została ona podjęta. W tej sytuacji te zarzuty naruszenia prawa, które skarżący
wiązał ze skutkami decyzji komunalizacyjnej stanowiącej podstawę wpisu w
księdze wieczystej prawa własności na jego rzecz, jako bezprzedmiotowe,
uchylają spod rozważań Sądu Najwyższego.
4
Zarzut naruszenia art. 118 k.c nie został należycie uzasadniony, przy czym
nie jest jasne jakie okoliczności mają wskazywać brak zastosowania przez sąd tego
przepisu w odniesieniu do ostatecznie zasądzonego roszczenia. Powodowie
realizowali roszczenie o zapłatę za bezumowne korzystanie z nieruchomości
za oznaczony okres czasu. Okoliczność, że kwota tego roszczenia, związanego
z korzystaniem z nieruchomości w oznaczonym przedziale czasowym, w toku
procesu ulegała zmianie i w związku z tym doszło do zmiany żądania w zakresie
kwoty, nie prowadzi do wniosku o przedawnieniu roszczenia w części
przewyższającej kwotę pierwotnie dochodzoną (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 6 kwietnia 2011 r. I CSK 684/09 nie publ.). Jeżeli natomiast stanowisko
skarżącego o przedawnieniu wiązać z faktem, w jakimś sensie podmiotowego
rozszerzenia żądania, ponieważ powodowie ostatecznie, z powołaniem się
na art. 209 k.c., domagali się zapłaty za korzystanie z całej nieruchomości, mimo
że pierwotnie ich żądanie wiązało się tylko z należnością obliczoną stosowanie
do ich udziału w nieruchomości, to i takie uzasadnienie zarzutu skargi naruszenia
art. 118 k.c. nie wpływa na rozstrzygnięcie. Przypomnieć bowiem należy,
że Sąd Najwyższy jest związany podstawami skargi i rozpoznaje ją w granicach
zaskarżenia (art. 42412
w związku z art. 39813
§ 1 k.p.c.). Tymczasem, ocena
trafności tak uzasadnionego zarzutu wymagałaby rozważenia czy nie doszło
do niezgodności wyroku z innymi, niepowołanymi jednak w skardze, innymi
przepisami prawa tak materialnego jak i procesowego. Tak więc zarzut naruszenia
zaledwie art. 118 k.c., przy przytoczonym wyżej uzasadnieniu tego zarzutu, był
daleko niewystarczający do podjęcia przez Sąd Najwyższy kontroli wyroku Sądu
Okręgowego w trybie art. 4241
k.p.c.
Z tych też względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 42411
§ 1 orzekł,
jak w sentencji.
O kosztach postępowania przed Sądem Najwyższym orzeczono
na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 101 § 1, art. 391 § 1
i art. 39821
k.p.c. oraz § 6 pkt i § 12 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
5
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn.: Dz. U.
z 2013 r., poz. 490).
eb