Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt: WA 17/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 grudnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wiesław Błuś (przewodniczący)
SSN Marian Buliński (sprawozdawca)
SSN Jan Bogdan Rychlicki
Protokolant : Marcin Szlaga
przy udziale prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej płk Anny Czapigo
w sprawie R. R. w przedmiocie odszkodowania i zadośćuczynienia za niewątpliwie
niesłuszne tymczasowe aresztowanie po rozpoznaniu w Izbie Wojskowej na
rozprawie w dniu 14 grudnia 2015 r., apelacji, wniesionej przez pełnomocnika
wnioskodawcy od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w W. z dnia 9 marca
2015 r.,
I. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od Skarbu
Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 3837, 60 zł (trzy tysiące
osiemset trzydzieści siedem złotych i 60 groszy) w tym 23 %
podatku VAT, tytułem zwrotu uzasadnionych kosztów
ustanowienia jednego pełnomocnika w sprawie;
II. kosztami postępowania odwoławczego obciąża Skarb
Państwa.
2
UZASADNIENIE
Postanowieniem Wojskowego Sądu Garnizonowego w W. z dnia 8 listopada
2003 r. R. R. został tymczasowo aresztowany (zatrzymany został w dniu 6
listopada 2003 r.).
Tymczasowe aresztowanie trwało do 10 marca 2004 r. Postępowanie karne,
w którym stosowano ten środek zapobiegawczy, zostało zakończone wyrokami
Wojskowego Sądu Okręgowego w W:
- z dnia 5 maja 2010 r., uniewinniający R. R. od popełnienia czynu określonego w
art. 229 § 3 k.k.,
- z dnia 29 czerwca 2012 r., o umorzeniu postępowania karnego o zarzucone R. R.
czyny określone w art. 305 § 1 k.k. z uwagi na znikomą szkodliwość społeczną
zarzucanych czynów.
W dniu 13 maja 2013 r. R. R. złożył wniosek o zasądzenie od Skarbu
Państwa na jego rzecz kwoty 3.702.587,80 zł tytułem odszkodowania oraz 300.000
zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z niesłusznym
tymczasowym aresztowaniem.
Wyrokiem z dnia 9 marca 2015 r. Wojskowy Sąd Okręgowy, na podstawie
art. 552 § 4 k.p.k., zasądził od Skarbu Państwa na rzecz R. R. kwotę 100.000 zł
tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w związku z niewątpliwie
niesłusznym aresztowaniem w toku śledztwa o sygnaturze Po.Śl. ../03,
prowadzonego przez Wojskową Prokuraturę Okręgową, zaś w pozostałym zakresie
wniosek oddalił. Orzekł również, że na podstawie art. 554 § 2 k.p.k. postępowanie
wolne jest od kosztów.
Apelację od tego wyroku złożyli prokurator Wojskowej Prokuratury
Okręgowej w W. na niekorzyść wnioskodawcy oraz pełnomocnik wnioskodawcy.
Pełnomocnik wnioskodawcy w apelacji zarzucił temuż orzeczeniu:
„1. Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał
wpływ na treść tego orzeczenia, a wyrażający się w niepełnej i nieprawidłowej
ocenie ujawnionych okoliczności faktycznych prowadzących do zasądzenia
zadośćuczynienia w kwocie jedynie 100 000,00 zł oraz w części oddalającej
wniosek o zasądzenie odszkodowania za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe
3
aresztowanie R. R. w toku śledztwa o sygnaturze Po. Śl. …./03 prowadzonego
przez Wojskową Prokuraturę Okręgową w W.
2. Obrazę przepisów postępowania, a to art. 5 § 2 kpk, art. 6, art. 7, art. 167 i art.
424 § 1 i pkt 1 i 2 kpk, poprzez dowolną i jednostronną ocenę zgromadzonych
dowodów, pominięcie niektórych dowodów i ich błędną ocenę, jak też ocenę
dowodów sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.
3.Obrazę przepisu art. 322 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy z
przyczyn obiektywnych udowodnienie wysokości żądania odszkodowania jest
niemożliwe lub nader utrudnione.
4. Naruszenie art. 554 § 2 k.p.k. w zw. z § 14 ust. 6 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa koszów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013 r., poz. 461) poprzez niezasądzenie
kosztów ustanowienia pełnomocnika”.
Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 9 czerwca 2015 r. (WA 5/15) zmienił
zaskarżony wyrok poprzez obniżenie zasądzonego zadośćuczynienia do kwoty
40.000 zł.
Kasację od tego wyroku wniósł pełnomocnik wnioskodawcy, zarzucając
rażące naruszenie prawa, mające wpływ na treść wyroku, a polegające na:
„1. błędzie prawa materialnego a to art. 361 § 2 k.c. w zw. z art. 552 § 1 k.p.k.
poprzez uznanie, że wnioskodawca w związku z oczywiście niesłusznym
tymczasowym aresztowaniem nie poniósł „z prawnego punktu widzenia szkody",
bowiem nie był zatrudniony w firmie I. należącej do jego żony i nie otrzymywał
wynagrodzenia,
2. rażącej obrazie art. 433 § 2 k.p.k. w zw. z art. 457 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. i
w zw. z art. 433 § 2 k.p.k., poprzez nierozważenie wszystkich argumentów apelacji
w ramach kontroli odwoławczej, a nadto poprzez dowolną analizę zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego i oparciu wyroku na własnych ustaleniach
sprzecznych ze zgromadzonym materiałem dowodowym a to, iż zawarta ugoda z
pracodawcą obejmowała również wynagrodzenie za okres czteromiesięcznego
pozbawienia wolności, podczas gdy ugoda dotyczyła jedynie wynagrodzenia
dodatkowego, wynikającego z czynności faktycznie wykonywanych przez wnioskodawcę w
4
ramach procentowego wynagrodzenia od wartości wynegocjowanych kontraktów, a nie z
tytułu wynagrodzenia stałego oraz stwierdzenia, że kontrakt z firmą T. GmbH, miała
podpisać firma M. S. A., a nie jak w rzeczywistości miało być R. R., jako osoba
prywatna,
3. rażącej obrazie przepisów postępowania, a to art. 457 § 3 kpk poprzez brak
uzasadnienia istotnego obniżenia zasądzonej kwoty zadośćuczynienia w wymiarze
100 000 (sto tysięcy złotych) do kwoty 40 000 (czterdziestu tysięcy złotych) poprzez
odwołanie się do „dominującej praktyki orzeczniczej w tym względzie, która jest
znana Sądowi Najwyższemu z urzędu",
4. rażącej obrazie przepisów prawa procesowego, a to art. 632 § 2 k.p.k. poprzez
uznanie za nieuzasadnione żądania zasądzenia na rzecz wnioskodawcy należności
za udział ustanowionego pełnomocnika w postępowaniu przed sądem I i II instancji
przez sprzeczne z prawem prawa stwierdzeniem, że zwrot tych należności nie
przysługuje”.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu kasacji wyrokiem z dnia 15 października
2015 r. (WK 7/15) uchylił zaskarżony wyrok w części dotyczącej rozstrzygnięcia o
kosztach procesu i sprawę w tym zakresie przekazał Sądowi Najwyższemu Izbie
Wojskowej do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym, a w
pozostałym zakresie oddalił kasację jako oczywiście bezzasadną.
W dniu 8 grudnia 2015 r. do Sądu Najwyższego wpłynęło pismo
pełnomocnika wnioskodawcy (z załączoną fakturą), z którego wynikało, że
wnioskodawca wniósł na rzecz pełnomocnika opłatę za usługi w kwocie 4920 zł.
Na rozprawie przed Sądem Najwyższym pełnomocnik wnioskodawcy poparł
swoją apelację z 23 kwietnia 2015 r., w części dotyczącej opłaty i wniósł o jej
zasądzenie w wysokości przewidzianej w rozporządzeniu. Apelację pełnomocnika
wnioskodawcy poparł także prokurator wnosząc o zasądzenie na rzecz
wnioskodawcy kosztów ustanowienia pełnomocnika w sprawie w oparciu o przepisy
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Dz.U. 2013,
poz. 461).
W tej sytuacji Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 554 § 4 zdanie drugie k.p.k. „w razie uwzględnienia roszczeń
choćby w części wnioskodawcy przysługuje od Skarbu Państwa zwrot
5
uzasadnionych wydatków, w tym z tytułu ustanowienia jednego pełnomocnika”.
Strony zgodnie wniosły by te uzasadnione wydatki związane z ustanowieniem
jednego pełnomocnika ustalić w oparciu o treść cyt. rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu oraz by stawkę z § 14 ust. 6 określić z uwzględnieniem
§ 2 ust. 2 tegoż rozporządzenia, tj. by stawkę minimalną podwyższyć do
maksymalnej wynikającej z tego przepisu. Mając na uwadze nakład pracy
pełnomocnika wnioskodawcy, Sąd Najwyższy uwzględnił wnioski stron, a przy
ustalaniu wysokości uzasadnionych wydatków wnioskodawcy w tym zakresie
uwzględnił także to, że łącznie pełnomocnik na różnych etapach sprawy trzykrotnie
występował przed Sądem Najwyższym (§ 14 ust. 2 pkt 6 cyt. rozporządzenia) oraz
sporządził i wniósł kasację (§ 14 ust. 3 pkt 2 cyt. rozporządzenia), doliczając
zgodnie z § 2 ust. 3 omawianego rozporządzenia 23% podatek VAT.
Z tych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.
kc