III CSK 60/15
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:17-02-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III CSK 60/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa R. P.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w W.
(wcześniej P. Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w W.)
o zapłatę, rentę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 stycznia 2016 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 września 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną i nie obciąża powoda kosztami
postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Powód dochodzi zapłaty od pozwanego ubezpieczyciela odpowiedzialności
cywilnej sprawcy wypadku drogowego za skutki tego wypadku, w wyniku którego
powód doznał bardzo poważnych obrażeń ciała.
Sąd I instancji zasądził tytułem zadośćuczynienia kwotę 350.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa, tj. od 19 października
2010 r., tytułem skapitalizowanej renty kwotę 243.000 zł wraz z odsetkami od dnia
wyrokowania, tj. od dnia 28 marca 2014 r., rentę wyrównawczą w kwocie 5.500 zł
miesięcznie oraz ustalił, że strona pozwana odpowiada za ewentualne przyszłe
skutki wypadku.
Po rozpoznaniu apelacji obu stron, Sąd Apelacyjny wyrokiem
reformatoryjnym zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że datę dotyczącą
odsetek od kwoty 350.000 zł zastąpił datą „28 marca 2014 r.”, a kwotę 243.000 zł
zastąpił kwotą 55.031,28 zł”, a w pozostałej części oddalił apelację pozwanej oraz
powoda, znosząc pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.
Sąd odwoławczy podzielił dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne
i przyjął je za własne, jedynie z korektą wyliczenia kwoty skapitalizowanej renty,
przedstawiając własne wyliczenie niższej jej wysokości. Korekta Sądu drugiej
instancji wynikała z innej oceny zasadności i zakresu stosowania środków
rehabilitacyjnych-fizjoterapii, jak i wymaganego czasu opieki nad powodem
przez osobę trzecią, z uwzględnieniem niższej stawki za opiekę. Obniżenie
wysokości kosztów zabiegów i dodatkowej pomocy powodowi uzasadnił
Sąd Apelacyjny możliwością korzystania w określonym zakresie ze świadczeń
publicznych oraz istnieniem granic fizycznych możliwości korzystania z ćwiczeń
i zabiegów. Korektę stawki za godzinę opieki uzasadnił Sąd odwoławczy
z uwzględnieniem stawki, na którą strony zgodziły się z uwzględnieniem miejsca
zamieszkania powoda.
Zmianę daty zasądzenia odsetek uzasadnił Sąd drugiej instancji
uwzględnieniem ustalenia wysokości kwoty zadośćuczynienia na datę
wyrokowania, bo z uwzględnieniem także późniejszych skutków wypadku w postaci
3
rozpadu małżeństwa powoda, która to okoliczność nie istniała w trakcie
wnoszenia pozwu.
Skarga kasacyjna powoda zaskarża wyrok Sądu odwoławczego w części
dotyczącej odsetek od kwoty 350.000 zł za okres od dnia wytoczenia powództwa do
dnia wyrokowania przez Sąd I instancji oraz w części „nieujęcia” w zakresie renty
kwoty 3900 zł miesięcznie z tytułu rehabilitacji „miast kwoty 800 zł”, co
spowodowało oddalenie apelacji powoda w tym zakresie.
Skarżący zarzucił naruszenie art. 378 § 1 k.p.c. przez pominięcie
merytorycznego rozpoznania zarzutu jego apelacji w pkt 6, kwestionującego
zaniżenie kosztów zasadnej rehabilitacji oraz przyjęcia minimalnej ceny za masaż
miast średniej ceny masażu.
Z kolei zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 i 445 § 1 k.c.
uzasadniono błędnym przyjęciem przez Sąd, że powodowi nie należą się odsetki
od daty złożenia pozwu do daty wyrokowania.
Pozwany ubezpieczyciel w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej
oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego,
wskazując argumenty mające dowodzić bezzasadności obu zarzutów skargi
kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z mocy art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną
w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, biorąc z urzędu pod rozwagę
jedynie nieważność postępowania.
Zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny przepisu art. 378 § 1 k.p.c.,
zobowiązującego sąd drugiej instancji do rozpoznania sprawy w granicach apelacji,
okazał się chybiony, ponieważ wbrew stanowisku skarżącego Sąd odwoławczy nie
pominął merytorycznego rozpoznania i oceny zarzutu sformułowanego w pkt 6
na s. 10 apelacji powoda. Z wywodów na s. 16 i 17 uzasadnienia zaskarżonego
wyroku wyraźnie wynika dlaczego Sąd drugiej instancji obniżył wysokość kosztów
zasadnej rehabilitacji powoda i ograniczył częstotliwości zabiegów z zakresu
fizjoterapii oraz przyjęcia ceny masażu z zastosowaniem określonej stawki
godzinowej.
4
Uzasadnienie zarzutu powoda naruszenia art. 378 § 1 k.p.c. sprowadza się
więc w istocie nie do pominięcia merytorycznego rozpoznania zarzutu apelacji,
ale do kwestionowania jego nieuwzględnienia przez Sąd, których to zdarzeń nie
można oczywiście utożsamiać.
Nie okazał się również trafny zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art.
455 i art. 445 § 1 k.c. wskutek przyjęcia przez Sąd Apelacyjny, że powodowi nie
należą się ustawowe odsetki od kwoty zadośćuczynienia za okres od wytoczenia
powództwa do daty wyrokowania przez Sąd I instancji.
Z niekwestionowanych w tym zakresie ustaleń przyjętych za podstawę
wyrokowana wynika (s. 18-19 uzasadnienia wyroku), że Sąd Apelacyjny uznał,
iż Sąd I instancji określił wysokość zasądzonej kwoty zadośćuczynienia
wg kryteriów i z uwzględnieniem okoliczności właściwych na datę wyrokowania,
a nie na datę wytoczenia powództwa, skoro wysokość zasądzonej kwoty
zadośćuczynienia uwzględnia także dalsze skutki wypadku, bo powstałe już
po dacie wniesienia pozwu, a mianowicie rozpad małżeństwa powoda i jego wpływ
na wysokość zadośćuczynienia.
W judykaturze zdecydowanie dominuje stanowisko, że ustalenie wysokości
zadośćuczynienia wg cen i z uwzględnieniem okoliczności na datę wyrokowania
może uzasadniać przyznanie odsetek dopiero od tej daty, a nie już od daty
wytoczenia powództwa (wyroki SN: z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC
2000/9/158; z dnia 8 grudnia 1997 r., I CKN 361/97, niepubl.; z dnia 18 lutego
2011 r., I CSK 243/10, niepubl.; z dnia 30 października 2003 r., IV CK 130/02,
niepubl.; z dnia 20 marca 1998 r. II CKN 650/97, niepubl.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art.
39814
k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 102
k.p.c.
eb
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 28 stycznia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa R. P.
przeciwko Towarzystwu Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w W.
(wcześniej P. Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. z siedzibą w W.)
o zapłatę, rentę i ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 28 stycznia 2016 r.,
skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 16 września 2014 r.,
oddala skargę kasacyjną i nie obciąża powoda kosztami
postępowania kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Powód dochodzi zapłaty od pozwanego ubezpieczyciela odpowiedzialności
cywilnej sprawcy wypadku drogowego za skutki tego wypadku, w wyniku którego
powód doznał bardzo poważnych obrażeń ciała.
Sąd I instancji zasądził tytułem zadośćuczynienia kwotę 350.000 zł wraz
z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa, tj. od 19 października
2010 r., tytułem skapitalizowanej renty kwotę 243.000 zł wraz z odsetkami od dnia
wyrokowania, tj. od dnia 28 marca 2014 r., rentę wyrównawczą w kwocie 5.500 zł
miesięcznie oraz ustalił, że strona pozwana odpowiada za ewentualne przyszłe
skutki wypadku.
Po rozpoznaniu apelacji obu stron, Sąd Apelacyjny wyrokiem
reformatoryjnym zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że datę dotyczącą
odsetek od kwoty 350.000 zł zastąpił datą „28 marca 2014 r.”, a kwotę 243.000 zł
zastąpił kwotą 55.031,28 zł”, a w pozostałej części oddalił apelację pozwanej oraz
powoda, znosząc pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.
Sąd odwoławczy podzielił dokonane przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne
i przyjął je za własne, jedynie z korektą wyliczenia kwoty skapitalizowanej renty,
przedstawiając własne wyliczenie niższej jej wysokości. Korekta Sądu drugiej
instancji wynikała z innej oceny zasadności i zakresu stosowania środków
rehabilitacyjnych-fizjoterapii, jak i wymaganego czasu opieki nad powodem
przez osobę trzecią, z uwzględnieniem niższej stawki za opiekę. Obniżenie
wysokości kosztów zabiegów i dodatkowej pomocy powodowi uzasadnił
Sąd Apelacyjny możliwością korzystania w określonym zakresie ze świadczeń
publicznych oraz istnieniem granic fizycznych możliwości korzystania z ćwiczeń
i zabiegów. Korektę stawki za godzinę opieki uzasadnił Sąd odwoławczy
z uwzględnieniem stawki, na którą strony zgodziły się z uwzględnieniem miejsca
zamieszkania powoda.
Zmianę daty zasądzenia odsetek uzasadnił Sąd drugiej instancji
uwzględnieniem ustalenia wysokości kwoty zadośćuczynienia na datę
wyrokowania, bo z uwzględnieniem także późniejszych skutków wypadku w postaci
3
rozpadu małżeństwa powoda, która to okoliczność nie istniała w trakcie
wnoszenia pozwu.
Skarga kasacyjna powoda zaskarża wyrok Sądu odwoławczego w części
dotyczącej odsetek od kwoty 350.000 zł za okres od dnia wytoczenia powództwa do
dnia wyrokowania przez Sąd I instancji oraz w części „nieujęcia” w zakresie renty
kwoty 3900 zł miesięcznie z tytułu rehabilitacji „miast kwoty 800 zł”, co
spowodowało oddalenie apelacji powoda w tym zakresie.
Skarżący zarzucił naruszenie art. 378 § 1 k.p.c. przez pominięcie
merytorycznego rozpoznania zarzutu jego apelacji w pkt 6, kwestionującego
zaniżenie kosztów zasadnej rehabilitacji oraz przyjęcia minimalnej ceny za masaż
miast średniej ceny masażu.
Z kolei zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 i 445 § 1 k.c.
uzasadniono błędnym przyjęciem przez Sąd, że powodowi nie należą się odsetki
od daty złożenia pozwu do daty wyrokowania.
Pozwany ubezpieczyciel w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniósł o jej
oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania kasacyjnego,
wskazując argumenty mające dowodzić bezzasadności obu zarzutów skargi
kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z mocy art. 39813
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną
w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw, biorąc z urzędu pod rozwagę
jedynie nieważność postępowania.
Zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny przepisu art. 378 § 1 k.p.c.,
zobowiązującego sąd drugiej instancji do rozpoznania sprawy w granicach apelacji,
okazał się chybiony, ponieważ wbrew stanowisku skarżącego Sąd odwoławczy nie
pominął merytorycznego rozpoznania i oceny zarzutu sformułowanego w pkt 6
na s. 10 apelacji powoda. Z wywodów na s. 16 i 17 uzasadnienia zaskarżonego
wyroku wyraźnie wynika dlaczego Sąd drugiej instancji obniżył wysokość kosztów
zasadnej rehabilitacji powoda i ograniczył częstotliwości zabiegów z zakresu
fizjoterapii oraz przyjęcia ceny masażu z zastosowaniem określonej stawki
godzinowej.
4
Uzasadnienie zarzutu powoda naruszenia art. 378 § 1 k.p.c. sprowadza się
więc w istocie nie do pominięcia merytorycznego rozpoznania zarzutu apelacji,
ale do kwestionowania jego nieuwzględnienia przez Sąd, których to zdarzeń nie
można oczywiście utożsamiać.
Nie okazał się również trafny zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art.
455 i art. 445 § 1 k.c. wskutek przyjęcia przez Sąd Apelacyjny, że powodowi nie
należą się ustawowe odsetki od kwoty zadośćuczynienia za okres od wytoczenia
powództwa do daty wyrokowania przez Sąd I instancji.
Z niekwestionowanych w tym zakresie ustaleń przyjętych za podstawę
wyrokowana wynika (s. 18-19 uzasadnienia wyroku), że Sąd Apelacyjny uznał,
iż Sąd I instancji określił wysokość zasądzonej kwoty zadośćuczynienia
wg kryteriów i z uwzględnieniem okoliczności właściwych na datę wyrokowania,
a nie na datę wytoczenia powództwa, skoro wysokość zasądzonej kwoty
zadośćuczynienia uwzględnia także dalsze skutki wypadku, bo powstałe już
po dacie wniesienia pozwu, a mianowicie rozpad małżeństwa powoda i jego wpływ
na wysokość zadośćuczynienia.
W judykaturze zdecydowanie dominuje stanowisko, że ustalenie wysokości
zadośćuczynienia wg cen i z uwzględnieniem okoliczności na datę wyrokowania
może uzasadniać przyznanie odsetek dopiero od tej daty, a nie już od daty
wytoczenia powództwa (wyroki SN: z dnia 10 lutego 2000 r., II CKN 725/98, OSNC
2000/9/158; z dnia 8 grudnia 1997 r., I CKN 361/97, niepubl.; z dnia 18 lutego
2011 r., I CSK 243/10, niepubl.; z dnia 30 października 2003 r., IV CK 130/02,
niepubl.; z dnia 20 marca 1998 r. II CKN 650/97, niepubl.).
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na podstawie art.
39814
k.p.c.
O kosztach postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 102
k.p.c.
eb