Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 235/15
POSTANOWIENIE
Dnia 5 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Maria Szulc (przewodniczący)
SSN Kazimierz Zawada (sprawozdawca)
SSN Władysław Pawlak
w sprawie z wniosku L. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
z siedzibą w W.
przy uczestnictwie A.Z. K.
o wpis hipoteki przymusowej,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 lutego 2016 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w S.
z dnia 3 grudnia 2014 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu
Rejonowego w S. z dnia 15 września 2014 r. i przekazuje sprawę
temu Sądowi do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
2
Sąd Okręgowy w S. postanowieniem z dnia 3 grudnia 2015 r. oddalił
apelację wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 15 września
2014 r., oddalającego wniosek o wpis w księdze wieczystej hipoteki przymusowej,
na nieruchomości uczestnika postępowania, w kwocie 510.000 zł, na podstawie
nakazu zapłaty, wydanego na rzecz wnioskodawcy, przez Sąd Okręgowy w W., w
dniu 18 czerwca 2014 r., w postępowaniu nakazowym o zapłatę weksla.
Przyczyną oddalenia wniosku i apelacji była rozbieżność danych osobowych.
Wniosek i załączony do wniosku nakaz zapłaty dotyczyły A. K., a w księdze
wieczystej jako właściciel nieruchomości jest ujawniony A. Z. K. Ta rozbieżność
rodziła – w ocenie obu Sądów - wątpliwość co do tożsamości osoby, której wpis ma
dotyczyć. Według art. 6268
§ 2 k.p.c., sąd w postępowaniu wieczystoksięgowym
bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz
treść księgi wieczystej. W aktach sprawy brak dokumentów pozwalających na
jednoznaczną weryfikację tożsamości osoby, której wpis ma dotyczyć. W tych
okolicznościach Sąd Rejonowy nie miał, zdaniem Sądu Okręgowego, możliwości
usunięcia wątpliwości co do tożsamości tej osoby, wynikających z rozbieżności
między danymi osobowymi we wniosku i nakazie zapłaty a danymi osobowymi w
księdze wieczystej – co uzasadniało oddalenie wniosku, a w konsekwencji i
kwestionującej rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego apelacji wnioskodawcy.
W skardze kasacyjnej wnioskodawca zarzucił zaskarżonemu postanowieniu
naruszenie art. 6268
§ 2 i 3 k.p.c. przez uznanie istnienia uzasadniającej oddalenie
wniosku rozbieżności między danymi osobowymi uczestnika postępowania we
wniosku i nakazie zapłaty, a jego danymi osobowymi w księdze wieczystej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Różnica w oznaczeniu uczestnika postępowania - właściciela nieruchomości,
która skłoniła Sąd Rejonowy do, zaaprobowanego przez Sąd Okręgowy, oddalenia
wniosku o wpis hipoteki na nieruchomości, dotyczy wyłącznie drugiego imienia.
Jego braku w nakazie zapłaty i we wniosku o wpis w księdze wieczystej hipoteki na
nieruchomości, na podstawie tego nakazu, podczas, gdy w księdze wieczystej, do
której wpis ma nastąpić, jest podane drugie imię właściciela nieruchomości.
Wnioskodawca, wszczynając proces, w wyniku którego został wydany nakaz
zapłaty, stanowiący podstawę wniosku o wpis, nie miał w świetle art. 126 i 187 k.p.c.
3
obowiązku podania drugiego imienia pozwanego. Oznaczenie pozwanego
z użyciem jednego, pierwszego imienia wystarczało. Artykuł 126 § 1 pkt 1 wymaga
tylko, aby pismo procesowe, w tym pozew, zawierało „imię i nazwisko lub nazwę
stron”. Również Sąd nie miał obowiązku wymienienia w nakazie zapłaty drugiego
imienia pozwanego (art. 325 i 3532
k.p.c.).
Podobnie w postępowaniu nieprocesowym, w tym także
wieczystoksięgowym, wystarcza oznaczenie wnioskodawcy i każdego innego
uczestnika postępowania przez podanie nazwiska i imienia (pierwszego), jeśli dana
osoba ma dwa imiona (art. 126, 187, 511, 6262
k.p.c.). Wnioskodawca nie miał więc
obowiązku oznaczenia uczestnika postępowania przez wymienienie, obok
nazwiska, dwóch jego imion. Wystarczało podanie pierwszego imienia i nazwiska.
Należy dodatkowo zaznaczyć, że wprowadzone od dnia 7 lipca 2013 r.
wymaganie podania w pierwszym piśmie procesowym numeru PESEL dotyczy
tylko powoda i wnioskodawcy (art. 126 § 2 pkt 2, art. 187 § 1 i art. 511 § 1 k.c.).
Natomiast pozostające w związku z art. 25 i 251
u.k.w.h. przepisy
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 listopada 2013 r. w sprawie
zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym (Dz.U.
2013.1411 ze zm.) przewidują w strukturze działu II księgi wieczystej w części
dotyczącej oznaczenia właściciela będącego osobą fizyczną wpis obejmujący „imię
pierwsze” i „imię drugie” (§ 35 pkt 5); nawiasem mówiąc, zawarte tam wymagania
co do oznaczenia właściciela idą jeszcze znacznie dalej (obejmują imię ojca, matki,
numer PESEL).
W tym stanie prawnym wniosek wszczynający postępowanie w niniejszej
sprawie i dołączony do niego nakaz zapłaty, badane w zakreślonych przez art. 6268
§ 2 k.p.c. granicach (zob. co do tego badania np. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 17 lipca 2008 r., II CSK 115/08), nie mogły nasuwać zastrzeżeń co do
zgodności z prawem i dopuszczalności żądanego wpisu na ich podstawie, z tego
tylko powodu, że nie zawierają drugiego imienia uczestnika postępowania, którego
wpis hipoteki na nieruchomości ma dotyczyć, podczas gdy drugie imię właściciela
nieruchomości w księdze wieczystej jest zamieszczone. Różnica ta jest rezultatem,
z jednej strony, dozwolonego przez prawo oznaczenia uczestników postępowania
w pismach procesowych i orzeczeniach sądowych nazwiskiem i pierwszym tylko
4
imieniem, a z drugiej strony, wymagania przez prawo podania w księdze wieczystej
we wpisie właściciela nieruchomości, obok nazwiska, nie tylko jego pierwszego, ale
i drugiego imienia. W konsekwencji różnica ta sama przez się nie może uzasadniać
wątpliwości co do tożsamości osoby, której wnioskowany wpis ma dotyczyć, i tym
samym być uznana – jak przyjęto w zaskarżonym postanowieniu - za niedającą się
usunąć, zgodnie z art. 6268
§ 2 k.p.c., rozbieżność w oznaczeniu danych tej osoby,
uzasadniającą odmowę wpisu. Jest ona wyłącznie odbiciem obowiązującego stanu
prawnego w odniesieniu do wymagań, dotyczących oznaczenia stron i uczestników
postępowania w pismach procesowych i orzeczeniach sądowych, oraz wymagań,
dotyczących oznaczenia właściciela w księdze wieczystej.
Dopiero inne, dodatkowe okoliczności, możliwe do uwzględnienia przez sąd
wieczystoksięgowy w granicach określonych przez art. 6268
§ 2 k.p.c., a także
przez przewidujący działanie tego sądu w oznaczonym zakresie z urzędu art. 6268
§ 3 k.p.c., mogą stać się przyczyną, uzasadniających odmowę wpisu wątpliwości co
do tożsamości osoby, której wpis ma dotyczyć.
Jednakże sąd wieczystoksięgowy, jakkolwiek ograniczony w możliwości
wykładni oświadczeń zawartych w dokumentach przez wąski zakres kognicji, nie
jest tej możliwości pozbawiony, nie tylko w odniesieniu do oświadczeń woli
materialnoprawnych, ale i procesowych (por. np. postanowienia Sądu Najwyższego
z dnia 12 kwietnia 2013 r., IV CSK 515/12 i 4 marca 2011 r., I CSK 455/10),
a podjęta przez ten sąd wykładnia może doprowadzić do usunięcia pojawiających
się wątpliwości co do tożsamości osoby, której wpis ma dotyczyć. Szczególnie
istotną rolę może tu odegrać weryfikacja danych wskazanych we wniosku na
podstawie informacji z powszechnych systemów ewidencji (zob. art., 6268
§ 3 k.p.c.,
a także art. 46-49 ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, jedn.
tekst: Dz.U. 2015.388 ze zm.). W postępowaniu przed sądem drugiej instancji
doniosłe znaczenie może mieć też dowód z dokumentu złożonego w tym
postępowaniu dla wykazania, że własność nie przysługuje osobie wpisanej przez
sąd pierwszej instancji (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia
2000 r., I CKN 337/98).
5
Ze względu na zasadność skargi kasacyjnej z przyczyn wyżej
przedstawionych Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku z art. 13
§ 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
eb