Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I UK 55/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania Z. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 lutego 2016 r.,
skargi kasacyjnej ubezpieczonego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 23 września 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi
Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania i orzeczenia o
kosztach postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 23
września 2014 r. oddalił apelację ubezpieczonego Z. M. od wyroku Sądu
Okręgowego w G. z dnia 17 lipca 2013 r. oddalającego odwołanie od decyzji
2
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiającej ubezpieczonemu dalszego prawa
do renty z tytułu niezdolności do pracy. W sprawie tej ustalono, że ubezpieczony
był uprawniony do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy z ogólnego stanu
zdrowia do 31 października 2011 r. W dniu 6 września 2011 r. wystąpił z wnioskiem
o dalsze ustalenie uprawnień rentowych. Organ rentowy, po uwzględnieniu opinii
lekarza orzecznika oraz opinii komisji lekarskiej, wydał decyzję odmowną w dniu 11
października 2011 r., od której ubezpieczony odwołał się do Sądu Okręgowego.
Sąd ten dopuścił z opinii biegłego ortopedy i laryngologa na okoliczność
stanu zdrowia oraz oceny zdolności do pracy ubezpieczonego. Biegły ortopeda
rozpoznał wygojone otwarte złamanie nasady dalszej podudzia prawego z
następowymi zmianami zwyrodnieniowymi stawu skokowego i stwierdził, że
nastąpiła poprawa polegająca na zwiększeniu zakresu ruchomości stawu
skokowego prawego. Wskazał, że stopień upośledzenia wydolności chodu
ubezpieczonego nie daje podstaw do orzeczenia niezdolności do pracy, bo
skarżący może wykonywać proste prace fizyczne, a zatem z przyczyn
ortopedycznych ubezpieczony jest zdolny do pracy. Także biegła laryngolog
również uznała „z przyczyn laryngologicznych” ubezpieczonego za zdolnego do
pracy, twierdząc, że wymaga on jedynie „obustronnego protezowania słuchu w celu
poprawy rozumienia mowy”. Natomiast z uwagi na lekkie upośledzenie umysłowe
ubezpieczonego powstałe od dzieciństwa, na które nakłada się obustronnie
postępujący ubytek słuchu, jest on trwale częściowo niezdolny do pracy. Natomiast
organ rentowy prezentował stanowisko, że renta z tytułu niezdolności do pracy
przysługuje w związku z utratą zdolności do pracy powstałej w okresie
ubezpieczenia, a nie z tytułu „niesprawności wniesionej do ubezpieczenia”. W takim
stanie sprawy Sąd Okręgowy oddalił odwołanie ubezpieczonego, sygnalizując, że
orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydawane jest na podstawie odrębnych
przepisów i służy innym celom aniżeli orzeczenie o prawie do renty z tytułu
niezdolności do pracy, przeto nie ma bezpośredniego przełożenia na treść decyzji
organu rentowego w sprawach o prawo do renty. Od powyższego wyroku apelację
wniósł ubezpieczony.
Sąd Apelacyjny, po przeprowadzeniu uzupełniającego postępowania
dowodowego przez dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny
3
pracy, uznał, że ubezpieczony nie spełnia warunków przyznania prawa do renty ani
z tytułu całkowitej, ani częściowej niezdolności do pracy zgodnie z posiadanymi
kwalifikacjami, i oddalił apelację. Wskazał, że ubezpieczony, legitymujący się
wykształceniem podstawowym, jest zdolny do lekkiej i niewymagającej żadnych
kwalifikacji pracy fizycznej, a także nie potrzebuje w tym zakresie przeszkolenia,
przekwalifikowania czy rehabilitacji. Nie jest częściowo niezdolny do wykonywania
takiej pracy, bowiem ograniczenie zakresu wykonywania prac fizycznych do pracy
lekkiej ogranicza wprawdzie mu wybór rodzaju zatrudnienia, ale nie wymaga
świadczenia w warunkach pracy chronionej ani innych szczególnych warunków
wykonywania zatrudnienia „w postaci konieczności uzupełnienia edukacji”.
W skardze kasacyjnej pełnomocnik procesowy ubezpieczonego zarzucił
naruszenie przepisów prawa procesowego: 1/ art. 233 § 1 w związku z art. 391 § 1
k.p.c. przez dokonanie dowolnej oceny dowodów, a tym samym przekroczenie
granic swobodnej oceny dowodów i uznanie, że ubezpieczony nie jest niezdolny do
pracy, podczas gdy z opinii biegłego laryngologa wynikało, że jest on trwale
częściowo niezdolny do pracy, 2/ art. 385 w związku z art. 382 k.p.c. przez
oddalenie apelacji, pomimo jej zasadności, do czego doszło wskutek pominięcia
części materiału dowodowego z orzeczeń Powiatowego Zespołu do Spraw
Orzekania o Niepełnosprawności, 3/ art. 286 k.p.c. przez jego niezastosowanie w
sytuacji, gdy opinie biegłych sądowych zawierały w swej treści odmienne ustalenia
oraz oceny medyczne, 4/ art. 378 § 1 k.p.c. przez nierozpoznanie sprawy przez
Sąd drugiej instancji w granicach apelacji i niedokonanie własnych ustaleń
faktycznych, a także naruszenie przepisów prawa materialnego: art. 57 ust. 1 pkt 1
w związku z art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez ich
niezastosowanie. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu
Apelacyjnego, a także uchylenie go wyroku Sądu Okręgowego i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za
wszystkie instancje, ewentualnie domagał się uchylenia zaskarżonych wyroków i
orzeczenia co do istoty sprawy przez uwzględnienie odwołania w całości i
zasądzenie zwrotu kosztów postępowania na rzecz skarżącego.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zaskarżony wyrok zapadł przedwcześnie bez należytego wyjaśnienia
wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Przede wszystkim nie zostały usunięte
istotne rozbieżności w opiniach biegłych w zakresie stanu sprawności zawodowej
do wykonywania z ograniczeniami prac fizycznych przez ubezpieczonego, który nie
może pracować w hałasie ani na wysokości. Ponadto jeden z nich (biegła
laryngolog) uznał, że ze względu na zbiegające się schorzenia psychiatryczne i
laryngologiczne ubezpieczony jest trwale częściowo niezdolny do pracy. Takie
okoliczności wymagają konfrontacyjnego wysłuchania biegłych, z ewentualnym
udziałem biegłego z zakresu „patologii psychiatrycznych” trapiących
ubezpieczonego schorzeń, którzy ponadto powinni łącznie ustosunkować się do
aktualnego zaświadczenia o umiarkowanym stanie niepełnosprawności z dnia 11
marca 2013 r., które nie zostało należycie rozważone przez biegłych.
Zaświadczenie to zostało wydane „na stałe”, z zaleceniami ograniczonego
wykonywania „prostych” prac fizycznych przez ubezpieczonego i to w „warunkach
pracy chronionej”, które prima facie odbiegają od zwykłych, typowych lub
„normalnych” warunków zatrudnienia, zwłaszcza że ubezpieczony utracił
sprawność zawodową do ostatnio wykonywanego zatrudnienia ze względu na
istotne postępujące schorzenie laryngologiczne słuchu, który to narząd nie
powinien być istotnie upośledzony przy ocenie możliwości wykonywania bez
nadzoru ze strony innej osoby także „prostych” prac fizycznych. Wszechstronnie,
precyzyjnie i przekonujące wyjaśnienia rozbieżności w ocenie stanu zdrowia i
stopnia zachowanej sprawności zawodowej ubezpieczonego, który okresowo
pobierał świadczenie rentowe z tytułu schorzeń laryngologicznych i utracił zdolność
do wykonywania prac kowalskich oraz nie rokuje poprawy stanu ograniczonej w
istotnym stopniu sprawności zawodowej, wymaga zatem ponownej weryfikacji
przedmiotu zaskarżenia. Dlatego Sąd Najwyższy uwzględnił zarzuty kasacyjne i
wyrokował na podstawie art. 39815
k.p.c.
kc