Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 46/15
POSTANOWIENIE
Dnia 18 lutego 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
w sprawie z wniosku A. G.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.
o prawo do dodatku pielęgnacyjnego,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 18 lutego 2016 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 czerwca 2015 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu do rozpoznania, pozostawiając temu sądowi
orzeczenie o kosztach postępowania zażaleniowego.
UZASADNIENIE
Orzeczeniem lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia
30 marca 2011 r. A. G. została uznana za całkowicie niezdolną do pracy od dnia 1
lutego 2011 r. do 31 marca 2013 r., a decyzją z dnia 20 kwietnia 2011 r. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych przyznał jej rentę z tytułu całkowitej niezdolności do
pracy. W dniu 19 maja 2011 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie jej
dodatku pielęgnacyjnego i po tym, jak lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych orzeczeniem z dnia 13 lipca 2011 r. ustalił, że jest niezdolna do
samodzielnej egzystencji od dnia 1 maja 2011 r. do dnia 31 marca 2013 r. i decyzją
2
z dnia 29 lipca 2011 r. organ rentowy przyznał jej prawo do dodatku
pielęgnacyjnego na okres wskazany przez lekarza orzecznika. Decyzja ta nie
została zaskarżona. W dniu 8 grudnia 2011 r. ubezpieczona złożyła sprzeciw od
orzeczenia lekarza orzecznika z dnia 30 marca 2011 r., wnosząc o przyznanie
prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy od zakończenia okresu przebywania
na zasiłku chorobowym.
Orzeczeniem komisji lekarskiej z dnia 15 lutego 2012 r. ustalono, że
wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy od dnia 1 lutego 2011 r. do 31
marca 2013 r., a jednocześnie, że nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.
W wyniku tego orzeczenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżoną w
niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 22 lutego 2012 r. odmówił ubezpieczonej
przyznania prawa do dodatku pielęgnacyjnego z tytułu niezdolności do
samodzielnej egzystencji.
Wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 6 listopada 2014 r. oddalono
odwołanie. Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2015 r. Sąd Apelacyjny uchylił ten wyrok i
poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w G. i
przekazał sprawę do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu.
Rozstrzygnięcie to umotywował okolicznościami zaistniałymi w postępowaniu
administracyjnym przed organem rentowym przed wydaniem zaskarżonej decyzji, a
w szczególności tym, że zaskarżona decyzja jest sprzeczna z prawomocną decyzją
z dnia 29 lipca 2011 r.
Sąd drugiej instancji wskazał, że w ponownym postępowaniu Zakład
Ubezpieczeń Społecznych powinien uwzględnić istnienie ostatecznej decyzji w
przedmiocie dodatku pielęgnacyjnego i ewentualnie rozważyć, czy istnieją
podstawy do wydania nowej decyzji. Jeśli tak, organ rentowy musi uzasadnić tę
decyzję i wskazać jej podstawę prawną.
W zażaleniu A. G. zarzuciła naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 386
§ 2 i 4 w związku z art. 47714a
i 13 § 2 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie
polegające na przyjęciu istnienia podstawy uchylenia wyroku Sądu pierwszej
instancji oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu. Wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi
3
drugiej instancji, podnosząc, że Sąd drugiej instancji nie powołał się na
nierozpoznanie istoty sprawy przez Sąd pierwszej instancji ani na braki
postępowania dowodowego (art. 386 § 2-4 k.p.c.). Nie ma także uzasadnienia
ponowne wydanie decyzji przez organ rentowy, gdyż możliwe było zbadanie jej
prawidłowości i zasadności oraz zmiana zaskarżonego wyroku przez zmianę
decyzji organu rentowego i przyznania ubezpieczonej prawa do dodatku
pielęgnacyjnego za okres od dnia 1 marca 2012 r. do dnia 31 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd drugiej instancji może
– stosownie do art. 47714a
k.p.c. – uchylając wyrok sądu pierwszej instancji, uchylić
także objętą nim decyzję organu rentowego i przekazać sprawę do ponownego
rozpoznania bezpośrednio temu organowi (por. postanowienie Sądu Najwyższego
z dnia 21 stycznia 2013 r., II UZ 67/12, niepubl.). Uchylenie wyroku sądu pierwszej
instancji oraz poprzedzającej go decyzji organu rentowego z przekazaniem sprawy
do ponownego rozpoznania bezpośrednio organowi rentowemu (art. 47714a
k.p.c.)
opiera się na podstawach przewidzianych w art. 386 § 4 k.p.c.
W judykaturze przyjmuje się, że orzeczenie to nie może bazować na wadach
postępowania przed organem rentowym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z
dnia 27 lutego 2014 r., II UZ 78/13, niepubl.). Nie chodzi też o braki decyzji
usuwalne przy wstępnym rozpoznaniu sprawy (por. art. 467 § 4 in fine k.p.c.) ani o
wady wynikające z naruszenia przepisów postępowania przed organem rentowym
(por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2011 r., II UZP 8/11,
OSNP 2012 nr 19-20, poz. 252 i powołane tam orzecznictwo). Artykuł 47714a
k.p.c.
służy rozwiązywaniu sytuacji, w których - ze względu na zakres kompetencji sądu -
przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji nie może doprowadzić do usunięcia
uchybień popełnionych przez organ rentowy.
Rozpoznając zażalenie Sąd Najwyższy badał, czy Sąd rozpoznający
apelację prawidłowo ocenił spełnienie przesłanek przewidzianych w art. 47714a
k.p.c. i czy skorygowanie błędów w postępowaniu w drodze ponownego
4
rozpoznania sprawy przez sąd pierwszej instancji jest możliwe tylko przez wydanie
nowej decyzji przez organ rentowy.
Uwzględniając, że celem postępowania sądowego o ustalenie prawa do
świadczenia nie jest usuwanie wad postępowania organu rentowego, lecz
rozstrzygnięcie o uprawnieniach ubezpieczonego, zgodnie z jego ukształtowaną
ex lege sytuacją prawną (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
z dnia 10 czerwca 2011 r., III UZP 1/11, OSNP 2012 nr 5-6, poz. 68), należy
przyjąć, iż stwierdzenie wydania zaskarżonej decyzji w sprawie już ostateczną
decyzją rozstrzygniętej, pozostaje bez wpływu na orzeczenie sądu ubezpieczeń
społecznych, który - w drugiej instancji - rozpoznaje sprawę na nowo w sposób w
zasadzie nieograniczony (art. 378 § 1 i art. 382 k.p.c.; por. uchwałę składu siedmiu
sędziów Sądu Najwyższego - zasadą prawną - z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP
49/07, OSNC 2008 nr 6, poz. 55).
Mając to na względzie, Sąd Najwyższy orzekł, jak w postanowieniu (art. 3941
§ 11
związku z art. 39814
i art. 3941
§ 3 k.p.c.).
eb