Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 123/15
POSTANOWIENIE
Dnia 9 marca 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z powództwa Ł. J.
przeciwko N. E. i J. S.
o ustalenie, odszkodowanie i zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 marca 2016 r.,
skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w B.
z dnia 23 października 2014 r.,
1. odrzuca skargę kasacyjną,
2. zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie 120 zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w
postępowaniu kasacyjnym.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w B. wyrokiem z 23 października 2014 r. oddalił apelację
skarżącego powoda Ł. J. od wyroku Sądu Rejonowego w B. z 16 czerwca 2014 r.,
którym oddalono jego powództwo o ustalenie umowy o pracę jako zawartej na czas
nieokreślony (1), zasądzenie 7.500 zł odszkodowania za nieuzasadnione
wypowiedzenie umowy o pracę (2) i zasądzenie 7.679,01 zł za nadgodziny. Sąd
Rejonowy oddalił powództwo po stwierdzeniu, że roszczenia nie są zasadne. Sąd
Apelacyjny oddalił apelację (art. 385 k.p.c.), potwierdzając bezzasadność żądań.
2
Skargą kasacyjną powód zaskarżył w całości wyrok Sądu Okręgowego i
wartość przedmiotu zaskarżenia określił na kwotę 15.233 zł (wpz). Zarzucił
naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie: 1) klauzuli 4 pkt 1
Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego 18 marca
1999 r., stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 99/70/We z 28 czerwca
1999 r., dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony
(…) i przyjęcie, że zgodnie z przepisami art. 30 § 4, 33, 36 i 1, 45 § 1 i 50 § 3 k.p.,
w stosunku do pracowników zatrudnionych na czas określony a wykonujących
pracę od ponad 6 miesięcy, możliwe jest stosowanie mniej korzystnych warunków
zatrudnienia, a mianowicie mniej korzystnych terminów wypowiedzenia umowy
(dwutygodniowy, nie zaś miesięczny bądź trzymiesięczny) oraz nie istnieje
obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia umowy o pracę, jak również, iż
pracownikom takim nie przysługują roszczenia odszkodowawcze związane z
nieuzasadnionym wypowiedzeniem umowy o pracę, w wypadku, gdy pracownicy ci
znajdują się w porównywalnej sytuacji z pracownikami zatrudnionymi u tego
samego pracodawcy na czas nieokreślony; 2) art. 8, 33, 30 § 4, 36 § 1, 45 § 1, 50 §
3 k.p., skutkujące brakiem ustalenia, że pozwani wypowiadając powodowi umowę
zawartą na czas określony uczynili to z naruszeniem zasad współżycia
społecznego oraz z zamiarem obejścia prawa, a w konsekwencji brak ustalenia, że
wypowiedzenie powodowi umowy o pracę zawartej na czas określony było
nieważne jako sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa
lub zasadami współżycia społecznego; 3) art. 267 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej, art. 19 ust. 3 pkt b Traktatu o Unii Europejskiej, przejawiające się w
odmowie zastosowania wykładni przepisów dokonanej przez Trybunał
Sprawiedliwości UE w wyroku z 13 marca 2014 r. (C-38/13), w szczególności przez
odmowę przyjęcia, iż klauzulę 4 pkt 1 porozumienia ramowego, należy
interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu
takiemu jak sporne w postępowaniu głównym, które przewiduje, w odniesieniu do
wypowiedzenia umów o pracę zawartych na czas określony, mających trwać dłużej
niż 6 miesięcy, możliwość zastosowania sztywnego dwutygodniowego okresu
wypowiedzenia, niezależnie od długości zakładowego stażu pracy danego
pracownika, podczas gdy długość okresu wypowiedzenia w przypadku umów o
3
pracę zawartych na czas nieokreślony jest określana stosownie do stażu pracy
danego pracownika i może wynosić od dwóch tygodni do trzech miesięcy, gdy obie
te kategorie pracowników znajdują się w porównywalnych sytuacjach, co w
konsekwencji prowadziło do oddalenia apelacji. Skarżący wniósł o uchylenie
wyroku Sądu Okręgowego w całości i zmianę rozstrzygnięcia przez orzeczenie co
do istoty sprawy uwzględniające powództwo w całości, tj., zasądzenie od
pozwanych 7.500 zł tytułem odszkodowania za nieuzasadnione wypowiedzenie
umowy o pracę oraz 7.679,01 zł tytułem przepracowanych a niewypłaconych
godzin nadliczbowych, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania.
Pozwani wnieśli o odrzucenie skargi jako niedopuszczalnej w świetle
art. 3982
§ 1 k.p.c. i zasądzenie kosztów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna, ze względu na wartość przedmiotu
zaskarżenia.
Rzecz w tym, że zarzuty podstawy kasacyjnej skargi (art. 3984
§ 1 pkt 2
k.p.c. i art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.) dotyczą tylko żądania odszkodowania w kwocie
7.500 zł za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę. W podstawie
kasacyjnej nie ma zarzutów skierowanych do oddalenia apelacji (a wcześniej
powództwa) w zakresie pozostałych dwóch roszczeń. Były to roszczenia odrębne
od wskazanego odszkodowania, gdyż pierwsze obejmowało żądanie ustalenia, iż
poprzednia umowa była umową o pracę na czas nieokreślony a drugie dotyczyło
wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Zarzuty skargi kasacyjnej nie dotyczą więc
rozstrzygnięć Sądu powszechnego o tych roszczeniach. W takiej sytuacji należało
zweryfikować wartość przedmiotu zaskarżenia podaną w skardze w kwocie
15.233 zł. Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe
z zakresu prawa pracy, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż
10.000 zł (art. 3982
§ 1 k.p.c.).
Sąd Najwyższy nie rozpoznaje sprawy jako kolejna (powszechna) instancja.
W szczególności nie rozstrzyga sporu tak jak sąd powszechny, czyli na podstawie
4
ustalonego stanu faktycznego i wedle prawa materialnego (iura novit curia). Skarga
kasacyjna przysługuje od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji (art. 3981
§
1 k.p.c.). Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną tylko w granicach
zaskarżenia oraz w granicach zarzutów jej podstaw (art. 39813
§ 1 k.p.c.). Czyli
rozpoznanie skargi nie idzie dalej niż zarzuty podstawy kasacyjnej (z urzędu
jedynie uwzględnia się nieważność postępowania). Granica zaskarżenia nie jest
więc dowolna. W przypadku kumulacji odrębnych roszczeń, czyli o różnych
podstawach faktycznych i prawnych, nie ma zaskarżenia tam gdzie skarga nie
przedstawia żadnych zarzutów, które dotyczyłyby oddalenia poszczególnych
roszczeń przez sąd powszechny. Wartość przedmiotu zaskarżenia w skardze
kasacyjnej nie może być zatem dowolna. Nie obejmuje wartości oddalonych
roszczeń, jeżeli w podstawie kasacyjnej brak jest zarzutów dotyczących tych
roszczeń.
Niedopuszczalność skargi kasacyjnej w tej sprawie wynika więc z tego, że
podano w niej wpz, która rzeczywista jest tylko w odniesieniu do roszczenia
odszkodowawczego w kwocie 7.500 zł za nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o
pracę. Wyższa kwota wpz podana w skardze nie jest uprawniona, gdyż brak jest
zarzutów kasacyjnych co do pozostałych roszczeń. W ocenie dopuszczalności
skargi ze względu na wpz rola Sądu nie może być bezkrytyczna. Skarga kasacyjna
nie jest wszak powszechnym środkiem zaskarżenia i jej dopuszczalność określa
ustawa, a w tym przypadku znaczenie ma warunek określonej wpz. Uzasadnia to
negatywne sprawdzenie tej wartości, gdyż skarżący przenosi do postępowania
kasacyjnego (powiela) pierwotną wartość sporu (wpz), która nie jest uprawniona na
etapie kasacyjnym, gdyż skarżący nie kieruje żadnych zarzutów do pozostałych,
oddalonych roszczeń. Wprawdzie wniosek skargi (art. 3984
§ 1 pkt 3 k.p.c.)
obejmuje wynagrodzenie za godziny nadliczbowe i odszkodowanie, to jednak
zarzuty podstawy kasacyjnej dotyczą tylko odszkodowania, natomiast w żadnej
mierze wynagrodzenia za godziny nadliczbowe.
W takiej sytuacji brak zarzutów dotyczących osądzonego uprzednio
roszczenia nie pozwala na stwierdzenie, że na wpz zaskarżenia składa się także
wartość tego roszczenia. Uzasadniona jest teza, że bez takich zarzutów nie ma
dalszego sporu (na etapie kasacyjnym). W takiej sytuacji trudno nawet przyjąć
5
oddalenie skargi, skoro nie ma przedmiotu rozstrzygania kasacyjnego (art. 39814
k.p.c. w związku z art. 39813
§ 1 k.p.c.). Przyczyna braku zarzutów nie musi
wyjaśniona. Brak zrzutów kasacyjnych nie jest brakiem usuwanym na wezwanie
(art. 3986
§ 1 k.p.c.). Jest to wada, która sprawia, że fasadowy tylko wymiar mają
wnioski kasacyjne, gdyż niezasadnie żądają orzekanie o roszczeniu. Wartość
takich nieuprawnionych żądań (nieosadzonych w zarzutach) nie składa się na wpz.
W przeciwnym razie łatwo może dojść do obejścia przepisów o dopuszczalności
skargi przez nieuprawnione kreowanie wpz lub obejmowanie granicami zaskarżenia
roszczeń, których nie dotyczą żadne zarzuty kasacyjne.
Należy, zatem stwierdzić, iż skarga zawiera zarzuty kasacyjne, które dotyczą
tylko roszczenia odszkodowania w kwocie 7.500 zł za nieuzasadnione
wypowiedzenie umowy i taka jest wartość przedmiotu zaskarżenia. Jest to wartość
niższa niż określona w art. 3982
§ 1 k.p.c. i dlatego skarga kasacyjna została
odrzucona (art. 3986
§ 3 k.p.c.).
W konsekwencji zasadne jest żądanie pozwanych zasądzenia kosztów
zastępstwa adwokackiego, właściwych dla kasacyjnego przedmiotu sporu, czyli
odszkodowania za wypowiedzenie umowy o pracę, według stawek minimalnych
określonych w § 12 ust. 1 pkt 1 i § 13 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia z 28 września
2002 r. w sprawie opłat adwokackich (z uwzględnieniem uchwały Sądu
Najwyższego z 24 lutego 2011 r., I PZP 6/10).
eb