SDI 7/16
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:13-04-2016
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:II PK 179/10
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt SDI 7/16
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego Krajowej Izby
Radców Prawnych K. Bojarczuka,
w sprawie radcy prawnego J. D.,
obwinionego z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 kwietnia 2016 r. kasacji,
wniesionej przez obrońcę obwinionego,
od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w […]
z dnia 15 września 2015 r.,
zmieniającego w części orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej
Izby Radców Prawnych w […]
z dnia 24 marca 2014 r.,
1/ uchyla orzeczenie w zaskarżonej części i na podstawie art.
17 § 1 pkt 6 kpk z zw. z art. 70 ust. 2 ustawy o radcach prawnych
postępowanie w sprawie umarza,
2
2/ zasądza od Krajowej Izby Radców Prawnych na rzecz
obwinionego kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem
zwrotu kosztów obrony świadczonej w postępowaniu
kasacyjnym,
3/ obciąża Krajową Izbę Radców Prawnych zryczałtowanymi
kosztami postępowania w sprawie, w tym wydatkami
postępowania kasacyjnego w kwocie 20 (dwadzieścia) złotych.
UZASADNIENIE
Radca prawny J. D. stanął pod zarzutem popełnienia:
I – przewinienia dyscyplinarnego polegającego na tym, że działając w
okresie co najmniej od stycznia 2009 roku do 25 listopada 2010 roku w […]
umyślnie w sposób rażący naruszył zasady etyki radcy prawnego, w tym
uchybił godności zawodowej oraz sprzeniewierzył się podstawowym zasadom
uczciwości zawodowej, zaufania do zawodu radcy prawnego oraz unikania
kolizji interesów w związku z wykonywaniem czynności zawodowych i
świadczenia usług prawnych w ten sposób, że działając jako radca prawny w
ramach kancelarii prawnej M. […] bezpośrednio po rozwiązaniu umowy
współpracy i świadczeniu usług prawnych na rzecz P. […], podjął jako radca
prawny czynności i działania w ramach obsługi prawnej i reprezentacji
procesowej jako pełnomocnik innych osób przeciwko poprzedniemu klientowi
lub z jego udziałem przy czym w ramach tych czynności i działań dopuścił się
do kolizji interesów w sytuacji gdy poprzednio świadczył usługi prawne na
rzecz poprzedniego klienta tj. P. […]i pozostawał z przedstawicielami tego
klienta w bliskich stosunkach oraz miał obowiązek powstrzymania się od
czynności, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały do niego
zaufanie, w tym poprzez udział w tych czynnościach i działaniach podważył
zaufanie do zawodu radcy prawnego dając podstawy do stawiania przez
przedstawicieli poprzedniego klienta i osób trzecich zarzutów naruszenia
3
tajemnicy zawodowej oraz naruszania zobowiązania do poufności wobec
poprzedniego klienta, przy czym czynności te i działania miały miejsce w
związku z reprezentacją przez radcę prawnego w następujących sprawach:
1) zastępstwa procesowego M. F. w sprawie o ustanowienie kuratora
przed Sądem Rejonowym […] i instancję odwoławczą;
2) zastępstwa procesowego M. G. interwenienta ubocznego w sprawie
przed Sądem Okręgowym i Sądem Apelacyjnym odpowiednio prowadzonymi
pod sygn. […];
3) zastępstwa procesowego M. G. wnioskodawcy w sprawie przed
Sądem Rejonowym […];
4) zastępstwa procesowego M. G. powoda przed Sądem Okręgowym
[…];
5) zastępstwa procesowego W. G. jako uczestnika przed Sądem
Okręgowym […];
6) zastępstwa procesowego W. G. jako zainteresowanego w sprawie
przed Sądem Rejonowym […];
7) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem
Rejonowym […];
8) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem
Rejonowym […];
czym naruszył art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach
prawnych w zw. z art. 6 ust. 1 i 2, art. 8. art. 19, art. 22 ust. 1 lit. d Kodeksu
Etyki Radcy Prawnego.
II – przewinienia dyscyplinarnego polegającego na tym, że działając w
okresie co najmniej od stycznia 2009 roku do 21 maja 2010 roku w [...] i
innych miejscach umyślnie, w sposób rażący, naruszył zasady etyki radcy
prawnego, w tym uchybił godności zawodowej oraz sprzeniewierzył się
podstawowym zasadom uczciwości zawodowej, zaufania do zawodu radcy
4
prawnego oraz unikania kolizji interesów w związku z wykonywaniem
czynności zawodowych i świadczenia usług prawnych w ten sposób, że
działając jako radca prawmy w ramach kancelarii prawnej M.
[…]bezpośrednio po zaprzestaniu świadczenia usług prawnych na rzecz S. sp.
z o.o. podjął jako radca prawny czynności i działania w ramach obsługi
prawnej i reprezentacji procesowej jako pełnomocnik innych osób przeciwko
poprzedniemu klientowi, tj. S. sp. z o.o. lub z jego udziałem, przy czym w
ramach tych działań i czynności zawodowych dopuścił się kolizji interesów w
sytuacji, gdy poprzednio świadczył usługi prawne na rzecz poprzedniego
klienta, tj. S. sp. z o.o. i pozostawał z przedstawicielami tego klienta w bliskich
stosunkach oraz miał obowiązek powstrzymania się od czynności, które
uwłaczałyby godności zawodu lub podważały do niego zaufanie, w tym
poprzez udział w tych czynnościach podważył zaufanie do zawodu radcy
prawnego dając podstawy do stawiania przez przedstawicieli poprzedniego
klienta zarzutów naruszenia tajemnicy zawodowej oraz naruszania
zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta, przy czym czynności
te i działania miały miejsce w związku z reprezentacją przez radcę prawnego w
następujących sprawach:
1) zastępstwa procesowego M. G. interwenienta ubocznego w sprawie
przed Sądem Okręgowymi i Sądem Apelacyjnym odpowiednio prowadzonymi
w sprawach […],
2) zastępstwa procesowego W. G. jako pozwanego w sprawie przed
Sądem Okręgowym […],
3) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem Rejonowy
[…],
4) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem
Rejonowym […],
5) zastępstwa procesowego W. G. jako pozwanego w sprawie […],
5
6) zastępstwa procesowego E. S.A. jako pozwanego w sprawie przed
Sądem Okręgowym […] oraz w sprawne z wniosku E. o ogłoszenie,
7) zastępstwa procesowego M.[…], jako wnioskodawcy o ogłoszenie
upadłości S. sp. z.o.o. prowadzonym ostatnio przed Sądem Rejonowym
Poznań […];
czym naruszył art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach
prawnych w zw. z art. 6 ust. 1 i 2, art. 8, art. 19, art. 22 ust. 1 lit. d Kodeksu
Etyki Radcy Prawnego,
III – w okresie od 25 lutego 2009 roku do 3 marca 2009 roku w P[…]
naruszył zasady etyki radcy prawnego przez to, że działając w imieniu i na
rzecz P. dysponując pełnomocnictwem procesowym w sprawie prowadzonej
przed Sądem Okręgowym […] z powództwa K. o zapłatę prowadzonej pod
sygn. […] uchybił godności zawodowej poprzez niezachowanie rzeczowości i
należytej staranności zawodowej w zakresie właściwego toku prowadzenia
sprawy w ten sposób, że składając zawiadomienie o zmianie pełnomocnictwa
zaniechał i zaniedbał dokonania czynności w zakresie należytego
reprezentowania interesów pozwanej spółki P., czym doprowadził do zwrotu
odpowiedzi na pozew złożonej przez poprzedniego pełnomocnika prawnego
Radcę Prawnego P. W. oraz nie złożył odpowiedzi na pozew doręczony P. […]
w dniu 19 lutego 2009 roku, w następstwie czego doszło do wydania na rzecz
K. Spółka Akcyjna przez wymieniony wyżej Sąd Okręgowy w dniu 23 marca
2009 roku wyroku zaocznego zasądzającego od P. kwoty 9.025.339,18 PLN
wraz z należnymi odsetkami oraz kosztami procesu wraz z nadaniem temu
wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, w następstwie którego to
rażącego zaniedbania wdrożone zostało niezwłocznie postępowanie
egzekucyjne przeciwko pozwanej spółce, przez co działał bezpośrednio na
szkodę pokrzywdzonych P. […],
6
tj. popełnienie przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 64 ust.
1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010
r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) w zw. z art. 6 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy
Prawnego.
Orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych
w […] z dnia 24 marca 2014r. J. D. uznano za winnego popełnienia
pierwszego z zarzuconych mu czynów i za to na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 3a
i ust. 2b ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych wymierzono mu
karę pieniężną w kwocie 9.000 zł oraz dodatkowo zakaz wykonywania
patronatu na okres trzech lat. J. D. uznano również winnym popełnienia
drugiego z zarzuconych czynów, za co na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 2 i ust.
2b ustawy o radcach prawnych wymierzono mu karę nagany oraz dodatkowo
zakaz wykonywania patronatu na okres trzech lat. Postępowanie o trzeci z
zarzuconych czynów umorzono na podstawie art. 70 ust, 3a ustawy o radcach
prawnych w zw. z art. 414§1 i art. 17§1 pkt 6 k.p.k.
Orzeczenie to zaskarżone zostało odwołaniem obrońcy obwinionego, w
którym podniesiono zarzuty:
1) obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 74§1 i art.
175 k.p.k. poprzez uznanie za okoliczność obciążającą faktu nieprzyznania się
obwinionego do popełnienia zarzucanych mu czynów, co miało wpływ na treść
orzeczenia, gdyż rzutowało na wymiar kary;
2) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 4 i 5 k.p.k.
poprzez nieuwzględnienie przez Okręgowy Sąd Dyscyplinarny okoliczności
przemawiających na korzyść obwinionego, naruszenie zasady domniemania
niewinności oraz zasady in dubio pro reo, co mogło mieć wpływ na treść
orzeczenia,
3) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 6 k.p.k. co
miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez naruszenie prawa
7
obwinionego do obrony, a w szczególności poprzez oddalenie znacznej części
wniosków dowodowych obwinionego, których przeprowadzenie miało istotne
znaczenie dla potwierdzenia wyjaśnień obwinionego,
4) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k.
poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, co miało
wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, zwłaszcza poprzez oparcie swojego
orzeczenia na zeznaniach świadków […], a uznanie jedynie częściowej
wiarygodności zeznań świadków […],
5) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony swoim zachowaniem
dopuścił się naruszenia przepisów Kodeksu Etyki Radców Prawnych, podczas
gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na co innego,
6) błąd w ustaleniach przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający
na przyjęciu, że obwiniony znajduje się w dobrej sytuacji finansowej, podczas
gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na co innego,
7) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawy
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że Z. M. był większościowym
udziałowcem S. sp. z.o.o., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał na co innego,
8) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony przyznał, że ma dostęp
do dokumentów w sprawach, które prowadził, podczas gdy zgromadzony w
sprawie materiał dowodowy wskazywał co innego,
9) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony był powszechnie
kojarzony z tzw. wrogim przejęciem i działaniami na korzyść różnych,
sprzecznych ze sobą interesów, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał co innego;
8
10) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony przez wiele lat
pozostawał w bardzo bliskich kontaktach z Z. M., podczas gdy zgromadzony
w sprawie materiał dowodowy wskazywał co innego,
11) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawy
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony prowadził obsługę
prawną na rzecz S. sp. z o.o., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał co innego,
12) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony prowadzi bezpośrednią
wielopłaszczyznowy współpracę z Z. M., podczas gdy zgromadzony w
sprawie materiał dowodowy wskazywał co innego,
13) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że w obu spółkach, tj. w spółce S. sp.
z o.o. oraz P. S.A. występowały powiązania i przetasowania osobowo –
kapitałowe oraz sprzeczność interesów osób powiązanych ze spółkami,
podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na co
innego,
14) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony dał podstawy do
stawiania przez przedstawicieli poprzedniego klienta i osób trzecich zarzutów
naruszenia tajemnicy zawodowej oraz naruszania zobowiązania do poufności
wobec poprzedniego klienta, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał na co innego,
15) rażącą niewspółmierność kary wynikającą z nieuwzględnienia przy
jej orzekaniu okoliczności łagodzących tj. faktu pogodzenia się
pokrzywdzonych z obwinionym, które zgodnie z art. 53§2 K.k., winny zostać
uwzględnione przy wymierzaniu kary.
9
Mając na uwadze powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego
orzeczenia poprzez uniewinnienie obwinionego od wszystkich zarzucanych mu
przewinień dyscyplinarnych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia
i przekazanie sprawy do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego celem
ponownego rozpoznania.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych
orzeczeniem z dnia 15 września 2015r. uchylił zaskarżone orzeczenie w
odniesieniu do drugiego z przypisanych czynów i w tym zakresie
postępowanie umorzył, a w pozostałym zakresie utrzymał to orzeczenie w
mocy.
To z kolei orzeczenie zaskarżone zostało kasacją obrońcy obwinionego,
w której podniesiono następujące zarzuty naruszenia prawa procesowego:
1. art. 439§1 pkt. 5 k.p.k. poprzez orzeczenie kary dyscyplinarnej
nieznanej ustawie, polegające na skazaniu obwinionego na podstawie art. 65
ust. l pkt 3 a ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych na karę,
która w dacie orzekania przez Sąd II instancji, z uwagi na zmianę przepisów
ustawy o radcach prawnych, została wykreślona oraz powołanie się na art. 65
ust. 2 b mówiący o karze zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy
prawnego, w sytuacji braku zastosowania przedmiotowego przepisu do
niniejszej sprawy.
2. art. 433§2 k.p.k. oraz art. 457§3 k.p.k., polegające na nienależytym
rozważeniu zawartego w odwołaniu obrońcy obwinionego zarzutu naruszenia
prawa procesowego, a to art. 4, 5, 6 i 7 k.p.k., a w konsekwencji braku
wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego kasacją wyroku, dlaczego powyższe
zarzuty uznane zostały przez Sąd Odwoławczy za niezasadne, w sposób
wymagany dyspozycją art. 424 k.p.k.
3. art. 4, 5 i 9 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt. 2 i 5 k.p.k., co miało
istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez przyjęcie przez
10
Wyższy Sąd Dyscyplinarny, iż Sąd I instancji prawidłowo oddalił wnioski
dowodowe obwinionego, w sytuacji, gdy przeprowadzenie wniosków miało
bardzo istotne znaczenie dla potwierdzenia wyjaśnień obwinionego, ustalenia
prawdy obiektywnej, a co za tym idzie miało istotne znaczenie dla uznania
obwinionego za niewinnego zarzucanego mu czynu,
4. rażącą niewspółmierność wymierzonej kary dyscyplinarnej poprzez
nieuzasadnione wymierzenie zakazu wykonywania patronatu na okres 3 lat
oraz kary pieniężnej w wysokości 9 000 zł, wymierzonych nieadekwatnie do
stopnia ewentualnego zawinienia i nieznacznego stopnia społecznej
szkodliwości przypisanego mu czynu.
Podnosząc powyższe, obrona wniosła o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia i przekazanie sprawy do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego celem
ponownego rozpoznania.
Zasądzenie od Krajowej Izby Radców Prawnych na rzecz obwinionego
zwrotu kosztów niniejszego postępowania, w tym kosztów zastępstwa
adwokackiego, według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty podniesione w kasacji należy ocenić jako częściowo zasadne.
W oczywisty sposób nie można mówić w niniejszej sprawie o
wystąpieniu bezwzględnej przesłanki odwoławczej opisanej w art. 439§1 pkt 5
k.p.k., a więc, wymierzeniu obwinionemu kary nieznanej ustawie.
Obwinionemu wymierzono bowiem karę pieniężną – tym samym, karę znaną
ustawie z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych zarówno w brzmieniu
obowiązującym przed dniem 25 grudnia 2014r., jak i po tej dacie. Wraz z
wejściem w życie, we wskazanym dniu, znowelizowanego brzmienia tej
ustawy, zmienił się jedynie sposób obliczania tej kary. Nie oznacza to, że kara
ta przestała istnieć, a pojawiła się w jej miejsce nowa, nieznana wcześniej
ustawie o radcach prawnych.
11
Ustawą z dnia 7 listopada 2014r. o zmianie ustawy – Prawo o
adwokaturze oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014r., poz. 1778) w
miejsce art. 65 ust.1 pkt 3a wprowadzono art. 65 ust.1 pkt 3 oraz art. 65 ust.2
pkt 2ba. W znowelizowanych przepisach przyjęto, że karę pieniężną
wymierza się w granicach od półtorakrotności do dwunastokrotności
minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego. Uprzednio przepis stanowił, że kara ta nie może
być niższa od połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej za miesiąc poprzedzający datę orzeczenia
dyscyplinarnego i ani wyższa od pięciokrotności tego wynagrodzenia.
Znowelizowany przepis wszedł w życie w dniu 25 grudnia 2014r. Tak więc,
Wyższy Sąd Dyscyplinarny wydając orzeczenie w dniu 15 września 2015r.
orzekał już „pod rządami” nowych przepisów. Winien zatem – zgodnie z
dyspozycją art. 4§1 k.k., mającego zastosowanie w postępowaniu
dyscyplinarnym przeciwko radcom prawnym na podstawie art. 741
pkt 2
ustawy o radcach prawnych – zastosować ustawę nową, chyba że stara ustawa
była względniejsza dla sprawcy. Skoro zatem, zgodnie z Komunikatem
Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2015r. przeciętne
wynagrodzenie w drugim kwartale 2015r. wyniosło 3854,88 zł. (M.P. z 2015r.,
poz.720) to kara pieniężna orzekana na podstawie art. 65 ust.1 pkt 3a „dawnej”
ustawy o radcach prawnych wymierzona mogła być w granicach od 1927,44 zł
do 19274, 40 zł. Natomiast, zgodnie z Obwieszczeniem Prezesa Rady
Ministrów z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę w 2010r., wysokość tego wynagrodzenia wynosiła
1317 zł (M. P. z 2009r., Nr 48, poz. 709). Kara pieniężna orzekana na
podstawie 65 ust.1 pkt 3 w związku z art. 65 ust.2 pkt 2ba „nowej” ustawy o
radcach prawnych wymierzona może być w tej sytuacji, w granicach od
1975,50 zł do 15804 zł. Jak widać z powyższego zestawienia, „dawne”
12
przepisy ocenić należy jako minimalnie, ale względniejsze dla sprawcy. Stąd,
choć nic nie wskazuje na to, aby kwestię tę Wyższy Sąd Dyscyplinarny
rozważał, prawidłowo rozstrzygnął on o utrzymaniu w mocy kary pieniężnej
wymierzonej na podstawie art. 65 ust.1 pkt 3a „dawnej” ustawy o radcach
prawnych.
Podobnie ocenić trzeba wymierzenie kary zakazu wykonywania
patronatu. Również nie jest to kara nowa i znana była ustawie o radcach
prawnych przez cały okres od zaistnienia zarzuconego czynu do jego
prawomocnego osądzenia.
Odmiennie jednak już należy ocenić drugi z podniesionych w kasacji
zarzutów – obrazy art. art. 433§2 k.p.k. oraz art. 457§3 k.p.k.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny sporządził uzasadnienie, które jest bardzo
lakoniczne w części poświęconej zarzutom przedstawionym w odwołaniu. W
istocie sprowadza się ono do kilku ogólnikowych twierdzeń wskazujących, że
w ocenie tego Sądu prawidłowo ustalono w sprawie stan faktyczny i
zacytowania dwóch orzeczeń Sądu Najwyższego.
Tymczasem, WSD wobec długotrwałego rozpoznawania sprawy w
kolejnych instancjach, znalazł się w sytuacji, kiedy kolejne zarzuty ulegały
przedawnieniu. W następstwie tego, szczególnego znaczenia nabierało
prawidłowe ustalenie granic czasowych popełnienia pierwszego z
przypisanych czynów. Kwestia ta była zresztą podnoszona w środkach
zaskarżenia na różnych etapach sprawy. Wskazywał na nią też i potrzebę
dokonania prawidłowych ustaleń w tym zakresie, Wyższy Sąd Dyscyplinarny
uchylając pierwszy wyrok OSD i przekazując sprawę do ponownego
rozpoznania.
Jak wynika z treści opisu przypisanego obwinionemu czynu (pkt I –
orzeczenia z 24 marca 2014r.), miałby on zostać popełniony w okresie od
stycznia 2009r. do 25 listopada 2010r. Jednocześnie Sąd ten, ustalając ostatnią
13
czynność jakiej dokonał obwiniony (w ramach zarzutu z pkt I), wskazuje na
pismo z dnia 25 lutego 2009r. w sprawie toczącej się przed Sądem
Okręgowym w […] – pismem tym J. D. zawiadomił Sąd o zmianie
pełnomocnika spółki P. S.A. Jednocześnie brak w uzasadnieniu orzeczenia
jakichkolwiek dalszych rozważań, dlaczego nie przyjęto, jako daty końcowej
popełnienia przypisanego czynu, podanej wyżej daty, lecz tę, którą wskazano
w zarzucie.
Zauważyć zatem należy, że omawiany termin graniczny, ostatecznie
wynika jedynie ze stanowiska Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego, który w
uzasadnieniu wniosku z dnia 14 września 2011r. o wszczęcie postępowania
dyscyplinarnego (k. 387), wskazał, że jako datę końcową okresu popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego opisanego w pkt I zarzutu: „przyjęto datę 25
listopada 2010r. – a więc datę postanowienia Sądu Najwyższego
odmawiającego przyjęcia skargi kasacyjnej złożonej w sprawie […] przez
radcę prawnego J. D.”
Takie oznaczenie tej daty niewątpliwie nie jest przekonywujące, bowiem
nie jest to data działania obwinionego, lecz decyzji Sądu Najwyższego (sygn.
akt II PK 179/10) – a więc zdarzenia, na zaistnienie którego, w określonym
terminie, obwiniony nie miał jakiegokolwiek wpływu.
Ustalając zatem omawianą datę graniczną, trzeba ustalić czas, w którym
J. D. podjął ostatnie własne działania w sprawie będącej przedmiotem zarzutu.
Skarga kasacyjna od wyroku Sądu Okręgowego w sprawie VI Pa …/10
wpłynęła do tego Sądu w dniu 14 maja 2010r. (k.150, tom XI), później zaś
obwiniony dołączył do niej trzy pisma z dnia 27 maja 2010r. ( k. 160 – 164,
tom XI), z 21 lipca 2010r. ( k. 170 – 171, tom XI) oraz z 5 sierpnia 2010r. ( k.
173 – 174, tom XI).
Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że brak podstaw do
przyjęcia, że oskarżyciel przedstawił dowody, które potwierdzałyby działanie
14
obwinionego, w ramach czynu zarzuconego mu w pkt I, w dacie późniejszej,
niż dzień 5 sierpnia 2010r.
Tak więc Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych
wydając orzeczenie w dniu 15 września 2015r. procedowałby już w sytuacji,
gdy karalność wszystkich czynów zarzuconych obwinionemu uległa
przedawnieniu.
Równie istotną okolicznością, której wyjaśnienie nakazał Wyższy Sąd
Dyscyplinarny w wytycznych zawartych w uzasadnieniu orzeczenia
przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania było to, że od dnia 2 lutego
2009r. osobą upoważnioną do reprezentowania spółki P. został ponownie W.
G., który udzielił pełnomocnictwa obwinionemu. Wyjaśnienia zatem
wymagało, czy po tej dacie, obwiniony reprezentując W. G., mógł
jednocześnie dopuszczać się działań pozostających w kolizji z interesem P.
Sąd Dyscyplinarny I instancji żadnej czynności zmierzającej do
wykonania zaleceń wynikających z omówionych wytycznych Sądu
Odwoławczego zawartych w orzeczeniu z dnia 26 lutego 2013r. nie wykonał.
W sposób oczywisty prawidłowe ustalenie daty końcowej popełnienia
czynu przypisanego obwinionemu ma fundamentalne znaczenie dla oceny, czy
w sprawie nie doszło do przedawnienia karalności zarzuconego czynu i to
jeszcze na etapie orzekania przez Sąd Dyscyplinarny I – instancji.
Skoro zaś takiego precyzyjnego ustalenia brak, zaskarżone orzeczenie
należało uchylić.
Jednocześnie jednak, nie ma możliwości po uchyleniu tego orzeczenia
skierowania sprawy do ponownego rozpoznania (o co wnosiła obrona). Jak
wynika bowiem z dyspozycji art. 70 ust.2 ustawy o radcach prawnych,
karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje, jeżeli od czasu jego
popełnienia upłynęło pięć lat. W chwili obecnej, nie ma możliwości dokonania
jakichkolwiek nowych ustaleń w sprawie, skoro obwinionemu postawiono
15
zarzut działania, które miałoby zakończyć się w dniu 25 listopada 2010 roku.
Karalność zatem tego deliktu dyscyplinarnego ustała najpóźniej z dniem 25
listopada 2015r.
Mając na uwadze powyższe, przy zastosowaniu art. 741
pkt 1 ustawy o
radcach prawnych (j.t. Dz. U. z 2016r., poz. 233) i art. 537§2 k.p.k. na
podstawie art. 17§1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 70 ust.2 ustawy o radcach
prawnych, postępowanie w sprawie należało umorzyć.
Na podst. art. 706
ust.3 ustawy o radcach prawnych oraz art. 616§1 pkt 2
k.p.k. zryczałtowanymi kosztami postępowania w sprawie oraz kosztami
zastępstwa procesowego świadczonego obwinionemu, obciążono Krajową Izbę
Radców Prawnych.
kc
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Grubba (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Klugiewicz
SSN Eugeniusz Wildowicz
Protokolant Anna Kuras
przy udziale Zastępcy Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego Krajowej Izby
Radców Prawnych K. Bojarczuka,
w sprawie radcy prawnego J. D.,
obwinionego z art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 5 kwietnia 2016 r. kasacji,
wniesionej przez obrońcę obwinionego,
od orzeczenia Wyższego Sądu Dyscyplinarnego w […]
z dnia 15 września 2015 r.,
zmieniającego w części orzeczenie Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej
Izby Radców Prawnych w […]
z dnia 24 marca 2014 r.,
1/ uchyla orzeczenie w zaskarżonej części i na podstawie art.
17 § 1 pkt 6 kpk z zw. z art. 70 ust. 2 ustawy o radcach prawnych
postępowanie w sprawie umarza,
2
2/ zasądza od Krajowej Izby Radców Prawnych na rzecz
obwinionego kwotę 1200 (jeden tysiąc dwieście) złotych tytułem
zwrotu kosztów obrony świadczonej w postępowaniu
kasacyjnym,
3/ obciąża Krajową Izbę Radców Prawnych zryczałtowanymi
kosztami postępowania w sprawie, w tym wydatkami
postępowania kasacyjnego w kwocie 20 (dwadzieścia) złotych.
UZASADNIENIE
Radca prawny J. D. stanął pod zarzutem popełnienia:
I – przewinienia dyscyplinarnego polegającego na tym, że działając w
okresie co najmniej od stycznia 2009 roku do 25 listopada 2010 roku w […]
umyślnie w sposób rażący naruszył zasady etyki radcy prawnego, w tym
uchybił godności zawodowej oraz sprzeniewierzył się podstawowym zasadom
uczciwości zawodowej, zaufania do zawodu radcy prawnego oraz unikania
kolizji interesów w związku z wykonywaniem czynności zawodowych i
świadczenia usług prawnych w ten sposób, że działając jako radca prawny w
ramach kancelarii prawnej M. […] bezpośrednio po rozwiązaniu umowy
współpracy i świadczeniu usług prawnych na rzecz P. […], podjął jako radca
prawny czynności i działania w ramach obsługi prawnej i reprezentacji
procesowej jako pełnomocnik innych osób przeciwko poprzedniemu klientowi
lub z jego udziałem przy czym w ramach tych czynności i działań dopuścił się
do kolizji interesów w sytuacji gdy poprzednio świadczył usługi prawne na
rzecz poprzedniego klienta tj. P. […]i pozostawał z przedstawicielami tego
klienta w bliskich stosunkach oraz miał obowiązek powstrzymania się od
czynności, które uwłaczałyby godności zawodu lub podważały do niego
zaufanie, w tym poprzez udział w tych czynnościach i działaniach podważył
zaufanie do zawodu radcy prawnego dając podstawy do stawiania przez
przedstawicieli poprzedniego klienta i osób trzecich zarzutów naruszenia
3
tajemnicy zawodowej oraz naruszania zobowiązania do poufności wobec
poprzedniego klienta, przy czym czynności te i działania miały miejsce w
związku z reprezentacją przez radcę prawnego w następujących sprawach:
1) zastępstwa procesowego M. F. w sprawie o ustanowienie kuratora
przed Sądem Rejonowym […] i instancję odwoławczą;
2) zastępstwa procesowego M. G. interwenienta ubocznego w sprawie
przed Sądem Okręgowym i Sądem Apelacyjnym odpowiednio prowadzonymi
pod sygn. […];
3) zastępstwa procesowego M. G. wnioskodawcy w sprawie przed
Sądem Rejonowym […];
4) zastępstwa procesowego M. G. powoda przed Sądem Okręgowym
[…];
5) zastępstwa procesowego W. G. jako uczestnika przed Sądem
Okręgowym […];
6) zastępstwa procesowego W. G. jako zainteresowanego w sprawie
przed Sądem Rejonowym […];
7) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem
Rejonowym […];
8) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem
Rejonowym […];
czym naruszył art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach
prawnych w zw. z art. 6 ust. 1 i 2, art. 8. art. 19, art. 22 ust. 1 lit. d Kodeksu
Etyki Radcy Prawnego.
II – przewinienia dyscyplinarnego polegającego na tym, że działając w
okresie co najmniej od stycznia 2009 roku do 21 maja 2010 roku w [...] i
innych miejscach umyślnie, w sposób rażący, naruszył zasady etyki radcy
prawnego, w tym uchybił godności zawodowej oraz sprzeniewierzył się
podstawowym zasadom uczciwości zawodowej, zaufania do zawodu radcy
4
prawnego oraz unikania kolizji interesów w związku z wykonywaniem
czynności zawodowych i świadczenia usług prawnych w ten sposób, że
działając jako radca prawmy w ramach kancelarii prawnej M.
[…]bezpośrednio po zaprzestaniu świadczenia usług prawnych na rzecz S. sp.
z o.o. podjął jako radca prawny czynności i działania w ramach obsługi
prawnej i reprezentacji procesowej jako pełnomocnik innych osób przeciwko
poprzedniemu klientowi, tj. S. sp. z o.o. lub z jego udziałem, przy czym w
ramach tych działań i czynności zawodowych dopuścił się kolizji interesów w
sytuacji, gdy poprzednio świadczył usługi prawne na rzecz poprzedniego
klienta, tj. S. sp. z o.o. i pozostawał z przedstawicielami tego klienta w bliskich
stosunkach oraz miał obowiązek powstrzymania się od czynności, które
uwłaczałyby godności zawodu lub podważały do niego zaufanie, w tym
poprzez udział w tych czynnościach podważył zaufanie do zawodu radcy
prawnego dając podstawy do stawiania przez przedstawicieli poprzedniego
klienta zarzutów naruszenia tajemnicy zawodowej oraz naruszania
zobowiązania do poufności wobec poprzedniego klienta, przy czym czynności
te i działania miały miejsce w związku z reprezentacją przez radcę prawnego w
następujących sprawach:
1) zastępstwa procesowego M. G. interwenienta ubocznego w sprawie
przed Sądem Okręgowymi i Sądem Apelacyjnym odpowiednio prowadzonymi
w sprawach […],
2) zastępstwa procesowego W. G. jako pozwanego w sprawie przed
Sądem Okręgowym […],
3) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem Rejonowy
[…],
4) zastępstwa procesowego W. G. jako powoda przed Sądem
Rejonowym […],
5) zastępstwa procesowego W. G. jako pozwanego w sprawie […],
5
6) zastępstwa procesowego E. S.A. jako pozwanego w sprawie przed
Sądem Okręgowym […] oraz w sprawne z wniosku E. o ogłoszenie,
7) zastępstwa procesowego M.[…], jako wnioskodawcy o ogłoszenie
upadłości S. sp. z.o.o. prowadzonym ostatnio przed Sądem Rejonowym
Poznań […];
czym naruszył art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach
prawnych w zw. z art. 6 ust. 1 i 2, art. 8, art. 19, art. 22 ust. 1 lit. d Kodeksu
Etyki Radcy Prawnego,
III – w okresie od 25 lutego 2009 roku do 3 marca 2009 roku w P[…]
naruszył zasady etyki radcy prawnego przez to, że działając w imieniu i na
rzecz P. dysponując pełnomocnictwem procesowym w sprawie prowadzonej
przed Sądem Okręgowym […] z powództwa K. o zapłatę prowadzonej pod
sygn. […] uchybił godności zawodowej poprzez niezachowanie rzeczowości i
należytej staranności zawodowej w zakresie właściwego toku prowadzenia
sprawy w ten sposób, że składając zawiadomienie o zmianie pełnomocnictwa
zaniechał i zaniedbał dokonania czynności w zakresie należytego
reprezentowania interesów pozwanej spółki P., czym doprowadził do zwrotu
odpowiedzi na pozew złożonej przez poprzedniego pełnomocnika prawnego
Radcę Prawnego P. W. oraz nie złożył odpowiedzi na pozew doręczony P. […]
w dniu 19 lutego 2009 roku, w następstwie czego doszło do wydania na rzecz
K. Spółka Akcyjna przez wymieniony wyżej Sąd Okręgowy w dniu 23 marca
2009 roku wyroku zaocznego zasądzającego od P. kwoty 9.025.339,18 PLN
wraz z należnymi odsetkami oraz kosztami procesu wraz z nadaniem temu
wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, w następstwie którego to
rażącego zaniedbania wdrożone zostało niezwłocznie postępowanie
egzekucyjne przeciwko pozwanej spółce, przez co działał bezpośrednio na
szkodę pokrzywdzonych P. […],
6
tj. popełnienie przewinienia dyscyplinarnego określonego w art. 64 ust.
1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010
r., Nr 10, poz. 65 ze zm.) w zw. z art. 6 ust. 1 i 2 Kodeksu Etyki Radcy
Prawnego.
Orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego Okręgowej Izby Radców Prawnych
w […] z dnia 24 marca 2014r. J. D. uznano za winnego popełnienia
pierwszego z zarzuconych mu czynów i za to na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 3a
i ust. 2b ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych wymierzono mu
karę pieniężną w kwocie 9.000 zł oraz dodatkowo zakaz wykonywania
patronatu na okres trzech lat. J. D. uznano również winnym popełnienia
drugiego z zarzuconych czynów, za co na podstawie art. 65 ust. 1 pkt 2 i ust.
2b ustawy o radcach prawnych wymierzono mu karę nagany oraz dodatkowo
zakaz wykonywania patronatu na okres trzech lat. Postępowanie o trzeci z
zarzuconych czynów umorzono na podstawie art. 70 ust, 3a ustawy o radcach
prawnych w zw. z art. 414§1 i art. 17§1 pkt 6 k.p.k.
Orzeczenie to zaskarżone zostało odwołaniem obrońcy obwinionego, w
którym podniesiono zarzuty:
1) obrazy przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 74§1 i art.
175 k.p.k. poprzez uznanie za okoliczność obciążającą faktu nieprzyznania się
obwinionego do popełnienia zarzucanych mu czynów, co miało wpływ na treść
orzeczenia, gdyż rzutowało na wymiar kary;
2) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 4 i 5 k.p.k.
poprzez nieuwzględnienie przez Okręgowy Sąd Dyscyplinarny okoliczności
przemawiających na korzyść obwinionego, naruszenie zasady domniemania
niewinności oraz zasady in dubio pro reo, co mogło mieć wpływ na treść
orzeczenia,
3) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 6 k.p.k. co
miało wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez naruszenie prawa
7
obwinionego do obrony, a w szczególności poprzez oddalenie znacznej części
wniosków dowodowych obwinionego, których przeprowadzenie miało istotne
znaczenie dla potwierdzenia wyjaśnień obwinionego,
4) obrazę przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 k.p.k.
poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, co miało
wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, zwłaszcza poprzez oparcie swojego
orzeczenia na zeznaniach świadków […], a uznanie jedynie częściowej
wiarygodności zeznań świadków […],
5) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony swoim zachowaniem
dopuścił się naruszenia przepisów Kodeksu Etyki Radców Prawnych, podczas
gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na co innego,
6) błąd w ustaleniach przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający
na przyjęciu, że obwiniony znajduje się w dobrej sytuacji finansowej, podczas
gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na co innego,
7) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawy
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że Z. M. był większościowym
udziałowcem S. sp. z.o.o., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał na co innego,
8) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony przyznał, że ma dostęp
do dokumentów w sprawach, które prowadził, podczas gdy zgromadzony w
sprawie materiał dowodowy wskazywał co innego,
9) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony był powszechnie
kojarzony z tzw. wrogim przejęciem i działaniami na korzyść różnych,
sprzecznych ze sobą interesów, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał co innego;
8
10) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony przez wiele lat
pozostawał w bardzo bliskich kontaktach z Z. M., podczas gdy zgromadzony
w sprawie materiał dowodowy wskazywał co innego,
11) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawy
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony prowadził obsługę
prawną na rzecz S. sp. z o.o., podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał co innego,
12) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony prowadzi bezpośrednią
wielopłaszczyznowy współpracę z Z. M., podczas gdy zgromadzony w
sprawie materiał dowodowy wskazywał co innego,
13) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że w obu spółkach, tj. w spółce S. sp.
z o.o. oraz P. S.A. występowały powiązania i przetasowania osobowo –
kapitałowe oraz sprzeczność interesów osób powiązanych ze spółkami,
podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazywał na co
innego,
14) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę
rozstrzygnięcia polegający na przyjęciu, że obwiniony dał podstawy do
stawiania przez przedstawicieli poprzedniego klienta i osób trzecich zarzutów
naruszenia tajemnicy zawodowej oraz naruszania zobowiązania do poufności
wobec poprzedniego klienta, podczas gdy zgromadzony w sprawie materiał
dowodowy wskazywał na co innego,
15) rażącą niewspółmierność kary wynikającą z nieuwzględnienia przy
jej orzekaniu okoliczności łagodzących tj. faktu pogodzenia się
pokrzywdzonych z obwinionym, które zgodnie z art. 53§2 K.k., winny zostać
uwzględnione przy wymierzaniu kary.
9
Mając na uwadze powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego
orzeczenia poprzez uniewinnienie obwinionego od wszystkich zarzucanych mu
przewinień dyscyplinarnych ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia
i przekazanie sprawy do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego celem
ponownego rozpoznania.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych
orzeczeniem z dnia 15 września 2015r. uchylił zaskarżone orzeczenie w
odniesieniu do drugiego z przypisanych czynów i w tym zakresie
postępowanie umorzył, a w pozostałym zakresie utrzymał to orzeczenie w
mocy.
To z kolei orzeczenie zaskarżone zostało kasacją obrońcy obwinionego,
w której podniesiono następujące zarzuty naruszenia prawa procesowego:
1. art. 439§1 pkt. 5 k.p.k. poprzez orzeczenie kary dyscyplinarnej
nieznanej ustawie, polegające na skazaniu obwinionego na podstawie art. 65
ust. l pkt 3 a ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych na karę,
która w dacie orzekania przez Sąd II instancji, z uwagi na zmianę przepisów
ustawy o radcach prawnych, została wykreślona oraz powołanie się na art. 65
ust. 2 b mówiący o karze zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy
prawnego, w sytuacji braku zastosowania przedmiotowego przepisu do
niniejszej sprawy.
2. art. 433§2 k.p.k. oraz art. 457§3 k.p.k., polegające na nienależytym
rozważeniu zawartego w odwołaniu obrońcy obwinionego zarzutu naruszenia
prawa procesowego, a to art. 4, 5, 6 i 7 k.p.k., a w konsekwencji braku
wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego kasacją wyroku, dlaczego powyższe
zarzuty uznane zostały przez Sąd Odwoławczy za niezasadne, w sposób
wymagany dyspozycją art. 424 k.p.k.
3. art. 4, 5 i 9 k.p.k. w zw. z art. 170 § 1 pkt. 2 i 5 k.p.k., co miało
istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia poprzez przyjęcie przez
10
Wyższy Sąd Dyscyplinarny, iż Sąd I instancji prawidłowo oddalił wnioski
dowodowe obwinionego, w sytuacji, gdy przeprowadzenie wniosków miało
bardzo istotne znaczenie dla potwierdzenia wyjaśnień obwinionego, ustalenia
prawdy obiektywnej, a co za tym idzie miało istotne znaczenie dla uznania
obwinionego za niewinnego zarzucanego mu czynu,
4. rażącą niewspółmierność wymierzonej kary dyscyplinarnej poprzez
nieuzasadnione wymierzenie zakazu wykonywania patronatu na okres 3 lat
oraz kary pieniężnej w wysokości 9 000 zł, wymierzonych nieadekwatnie do
stopnia ewentualnego zawinienia i nieznacznego stopnia społecznej
szkodliwości przypisanego mu czynu.
Podnosząc powyższe, obrona wniosła o uchylenie zaskarżonego
orzeczenia i przekazanie sprawy do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego celem
ponownego rozpoznania.
Zasądzenie od Krajowej Izby Radców Prawnych na rzecz obwinionego
zwrotu kosztów niniejszego postępowania, w tym kosztów zastępstwa
adwokackiego, według norm przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zarzuty podniesione w kasacji należy ocenić jako częściowo zasadne.
W oczywisty sposób nie można mówić w niniejszej sprawie o
wystąpieniu bezwzględnej przesłanki odwoławczej opisanej w art. 439§1 pkt 5
k.p.k., a więc, wymierzeniu obwinionemu kary nieznanej ustawie.
Obwinionemu wymierzono bowiem karę pieniężną – tym samym, karę znaną
ustawie z dnia 6 lipca 1982r. o radcach prawnych zarówno w brzmieniu
obowiązującym przed dniem 25 grudnia 2014r., jak i po tej dacie. Wraz z
wejściem w życie, we wskazanym dniu, znowelizowanego brzmienia tej
ustawy, zmienił się jedynie sposób obliczania tej kary. Nie oznacza to, że kara
ta przestała istnieć, a pojawiła się w jej miejsce nowa, nieznana wcześniej
ustawie o radcach prawnych.
11
Ustawą z dnia 7 listopada 2014r. o zmianie ustawy – Prawo o
adwokaturze oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2014r., poz. 1778) w
miejsce art. 65 ust.1 pkt 3a wprowadzono art. 65 ust.1 pkt 3 oraz art. 65 ust.2
pkt 2ba. W znowelizowanych przepisach przyjęto, że karę pieniężną
wymierza się w granicach od półtorakrotności do dwunastokrotności
minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego. Uprzednio przepis stanowił, że kara ta nie może
być niższa od połowy przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej za miesiąc poprzedzający datę orzeczenia
dyscyplinarnego i ani wyższa od pięciokrotności tego wynagrodzenia.
Znowelizowany przepis wszedł w życie w dniu 25 grudnia 2014r. Tak więc,
Wyższy Sąd Dyscyplinarny wydając orzeczenie w dniu 15 września 2015r.
orzekał już „pod rządami” nowych przepisów. Winien zatem – zgodnie z
dyspozycją art. 4§1 k.k., mającego zastosowanie w postępowaniu
dyscyplinarnym przeciwko radcom prawnym na podstawie art. 741
pkt 2
ustawy o radcach prawnych – zastosować ustawę nową, chyba że stara ustawa
była względniejsza dla sprawcy. Skoro zatem, zgodnie z Komunikatem
Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2015r. przeciętne
wynagrodzenie w drugim kwartale 2015r. wyniosło 3854,88 zł. (M.P. z 2015r.,
poz.720) to kara pieniężna orzekana na podstawie art. 65 ust.1 pkt 3a „dawnej”
ustawy o radcach prawnych wymierzona mogła być w granicach od 1927,44 zł
do 19274, 40 zł. Natomiast, zgodnie z Obwieszczeniem Prezesa Rady
Ministrów z dnia 24 lipca 2009r. w sprawie wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę w 2010r., wysokość tego wynagrodzenia wynosiła
1317 zł (M. P. z 2009r., Nr 48, poz. 709). Kara pieniężna orzekana na
podstawie 65 ust.1 pkt 3 w związku z art. 65 ust.2 pkt 2ba „nowej” ustawy o
radcach prawnych wymierzona może być w tej sytuacji, w granicach od
1975,50 zł do 15804 zł. Jak widać z powyższego zestawienia, „dawne”
12
przepisy ocenić należy jako minimalnie, ale względniejsze dla sprawcy. Stąd,
choć nic nie wskazuje na to, aby kwestię tę Wyższy Sąd Dyscyplinarny
rozważał, prawidłowo rozstrzygnął on o utrzymaniu w mocy kary pieniężnej
wymierzonej na podstawie art. 65 ust.1 pkt 3a „dawnej” ustawy o radcach
prawnych.
Podobnie ocenić trzeba wymierzenie kary zakazu wykonywania
patronatu. Również nie jest to kara nowa i znana była ustawie o radcach
prawnych przez cały okres od zaistnienia zarzuconego czynu do jego
prawomocnego osądzenia.
Odmiennie jednak już należy ocenić drugi z podniesionych w kasacji
zarzutów – obrazy art. art. 433§2 k.p.k. oraz art. 457§3 k.p.k.
Wyższy Sąd Dyscyplinarny sporządził uzasadnienie, które jest bardzo
lakoniczne w części poświęconej zarzutom przedstawionym w odwołaniu. W
istocie sprowadza się ono do kilku ogólnikowych twierdzeń wskazujących, że
w ocenie tego Sądu prawidłowo ustalono w sprawie stan faktyczny i
zacytowania dwóch orzeczeń Sądu Najwyższego.
Tymczasem, WSD wobec długotrwałego rozpoznawania sprawy w
kolejnych instancjach, znalazł się w sytuacji, kiedy kolejne zarzuty ulegały
przedawnieniu. W następstwie tego, szczególnego znaczenia nabierało
prawidłowe ustalenie granic czasowych popełnienia pierwszego z
przypisanych czynów. Kwestia ta była zresztą podnoszona w środkach
zaskarżenia na różnych etapach sprawy. Wskazywał na nią też i potrzebę
dokonania prawidłowych ustaleń w tym zakresie, Wyższy Sąd Dyscyplinarny
uchylając pierwszy wyrok OSD i przekazując sprawę do ponownego
rozpoznania.
Jak wynika z treści opisu przypisanego obwinionemu czynu (pkt I –
orzeczenia z 24 marca 2014r.), miałby on zostać popełniony w okresie od
stycznia 2009r. do 25 listopada 2010r. Jednocześnie Sąd ten, ustalając ostatnią
13
czynność jakiej dokonał obwiniony (w ramach zarzutu z pkt I), wskazuje na
pismo z dnia 25 lutego 2009r. w sprawie toczącej się przed Sądem
Okręgowym w […] – pismem tym J. D. zawiadomił Sąd o zmianie
pełnomocnika spółki P. S.A. Jednocześnie brak w uzasadnieniu orzeczenia
jakichkolwiek dalszych rozważań, dlaczego nie przyjęto, jako daty końcowej
popełnienia przypisanego czynu, podanej wyżej daty, lecz tę, którą wskazano
w zarzucie.
Zauważyć zatem należy, że omawiany termin graniczny, ostatecznie
wynika jedynie ze stanowiska Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego, który w
uzasadnieniu wniosku z dnia 14 września 2011r. o wszczęcie postępowania
dyscyplinarnego (k. 387), wskazał, że jako datę końcową okresu popełnienia
przewinienia dyscyplinarnego opisanego w pkt I zarzutu: „przyjęto datę 25
listopada 2010r. – a więc datę postanowienia Sądu Najwyższego
odmawiającego przyjęcia skargi kasacyjnej złożonej w sprawie […] przez
radcę prawnego J. D.”
Takie oznaczenie tej daty niewątpliwie nie jest przekonywujące, bowiem
nie jest to data działania obwinionego, lecz decyzji Sądu Najwyższego (sygn.
akt II PK 179/10) – a więc zdarzenia, na zaistnienie którego, w określonym
terminie, obwiniony nie miał jakiegokolwiek wpływu.
Ustalając zatem omawianą datę graniczną, trzeba ustalić czas, w którym
J. D. podjął ostatnie własne działania w sprawie będącej przedmiotem zarzutu.
Skarga kasacyjna od wyroku Sądu Okręgowego w sprawie VI Pa …/10
wpłynęła do tego Sądu w dniu 14 maja 2010r. (k.150, tom XI), później zaś
obwiniony dołączył do niej trzy pisma z dnia 27 maja 2010r. ( k. 160 – 164,
tom XI), z 21 lipca 2010r. ( k. 170 – 171, tom XI) oraz z 5 sierpnia 2010r. ( k.
173 – 174, tom XI).
Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że brak podstaw do
przyjęcia, że oskarżyciel przedstawił dowody, które potwierdzałyby działanie
14
obwinionego, w ramach czynu zarzuconego mu w pkt I, w dacie późniejszej,
niż dzień 5 sierpnia 2010r.
Tak więc Wyższy Sąd Dyscyplinarny Krajowej Izby Radców Prawnych
wydając orzeczenie w dniu 15 września 2015r. procedowałby już w sytuacji,
gdy karalność wszystkich czynów zarzuconych obwinionemu uległa
przedawnieniu.
Równie istotną okolicznością, której wyjaśnienie nakazał Wyższy Sąd
Dyscyplinarny w wytycznych zawartych w uzasadnieniu orzeczenia
przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania było to, że od dnia 2 lutego
2009r. osobą upoważnioną do reprezentowania spółki P. został ponownie W.
G., który udzielił pełnomocnictwa obwinionemu. Wyjaśnienia zatem
wymagało, czy po tej dacie, obwiniony reprezentując W. G., mógł
jednocześnie dopuszczać się działań pozostających w kolizji z interesem P.
Sąd Dyscyplinarny I instancji żadnej czynności zmierzającej do
wykonania zaleceń wynikających z omówionych wytycznych Sądu
Odwoławczego zawartych w orzeczeniu z dnia 26 lutego 2013r. nie wykonał.
W sposób oczywisty prawidłowe ustalenie daty końcowej popełnienia
czynu przypisanego obwinionemu ma fundamentalne znaczenie dla oceny, czy
w sprawie nie doszło do przedawnienia karalności zarzuconego czynu i to
jeszcze na etapie orzekania przez Sąd Dyscyplinarny I – instancji.
Skoro zaś takiego precyzyjnego ustalenia brak, zaskarżone orzeczenie
należało uchylić.
Jednocześnie jednak, nie ma możliwości po uchyleniu tego orzeczenia
skierowania sprawy do ponownego rozpoznania (o co wnosiła obrona). Jak
wynika bowiem z dyspozycji art. 70 ust.2 ustawy o radcach prawnych,
karalność przewinienia dyscyplinarnego ustaje, jeżeli od czasu jego
popełnienia upłynęło pięć lat. W chwili obecnej, nie ma możliwości dokonania
jakichkolwiek nowych ustaleń w sprawie, skoro obwinionemu postawiono
15
zarzut działania, które miałoby zakończyć się w dniu 25 listopada 2010 roku.
Karalność zatem tego deliktu dyscyplinarnego ustała najpóźniej z dniem 25
listopada 2015r.
Mając na uwadze powyższe, przy zastosowaniu art. 741
pkt 1 ustawy o
radcach prawnych (j.t. Dz. U. z 2016r., poz. 233) i art. 537§2 k.p.k. na
podstawie art. 17§1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 70 ust.2 ustawy o radcach
prawnych, postępowanie w sprawie należało umorzyć.
Na podst. art. 706
ust.3 ustawy o radcach prawnych oraz art. 616§1 pkt 2
k.p.k. zryczałtowanymi kosztami postępowania w sprawie oraz kosztami
zastępstwa procesowego świadczonego obwinionemu, obciążono Krajową Izbę
Radców Prawnych.
kc