Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 21/16
POSTANOWIENIE
Dnia 14 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Marta Romańska (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSA Janusz Kaspryszyn
w sprawie z powództwa M. W.
przeciwko T. P.o zapłatę kwoty 50.000 złotych,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 kwietnia 2016 r.,
zażalenia powoda
na wyrok Sądu Okręgowego w S.
z dnia 10 grudnia 2015 r.,
oddala zażalenie, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania zażaleniowego w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z 10 grudnia 2015 r. Sąd Okręgowy w S., po rozpoznaniu apelacji
pozwanego T. P. od wyroku Sądu Rejonowego w M. z 11 grudnia 2014 r.,
wydanego w sprawie z powództwa M.W. o zapłatę, uchylił ten wyrok i sprawę
przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając mu
także rozstrzygnięcie o kosztach procesu za drugą instancję. Jako podstawę
rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy powołał art. 386 § 4 k.p.c.
W zażaleniu na orzeczenie Sądu Okręgowego z 10 grudnia 2015 r.
powód zarzucił, że zapadło ono z naruszeniem: - art. 386 § 1 k.p.c. przez jego
zastosowanie; - art. 386 § 1 w zw. 485 § 1 pkt 3 k.p.c. przez przyjęcie, że do
wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym przed uzyskaniem
oświadczenia o uznaniu długu konieczne jest wezwanie do jego zapłaty; - art. 386
§ 1 w zw. z art. 493 § 3 k.p.c. przez przyjęcie, że w postępowaniu nakazowym
dopuszczalne jest podniesienie zarzutu potrącenia i jego dowodzenie na podstawie
innych dowodów, niż wymienione w art. 485 § 1 k.p.c.; - art. 386 § 1 k.p.c. w zw.
z art. 65 § 1 k.c. przez błędną wykładnię oświadczenia woli pozwanego
z 24 października 2013 r.
Powód wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu oraz zasądzenie na jego rzecz
kosztów postępowania zażaleniowego.
Pozwany wniósł o oddalenie zażalenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 386 § 2 i 4 k.p.c. uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do
ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji może nastąpić w razie
stwierdzenia nieważności postępowania przed tym sądem i zniesienia
postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością, nierozpoznania istoty sprawy
przez sąd pierwszej instancji oraz gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia
postępowania dowodowego w całości.
Zażalenie na orzeczenie kasatoryjne sądu drugiej instancji (art. 3941
§ 11
k.p.c.) ma służyć skontrolowaniu, czy zostało ono prawidłowo wydane w jednej
z wymienionych wyżej sytuacji. Ten środek odwoławczy, przy całej swojej
specyfice, pozostaje zażaleniem i nie służy ocenie prawidłowości czynności
3
procesowych sądu podjętych w celu wydania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy
ani także zaprezentowanego przez ten sąd poglądu na temat wykładni prawa
materialnego. Sąd Najwyższy przy jego rozpoznawaniu nie bada zatem istoty
sprawy, a mianowicie tego, co w świetle zgłoszonego żądania i jego podstawy
faktycznej stanowiło przedmiot postępowania, lecz jedynie ocenia, czy okoliczności
powołane przez sąd odwoławczy jako przyczyny wydania orzeczenia kasatoryjnego
są tymi, które w świetle art. 386 § 4 k.p.c. usprawiedliwiały jego wydanie, zamiast -
co powinno być regułą - orzeczenia reformatoryjnego.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że do
nierozpoznania istoty sprawy dochodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu
pierwszej instancji nie odnosi się do tego, co było przedmiotem sprawy, gdy
zaniechał on zbadania materialnej podstawy żądania albo merytorycznych
zarzutów strony, bezpodstawnie przyjmując, że istnieje przesłanka
materialnoprawna lub procesowa unicestwiająca roszczenie (por. np. wyrok Sądu
Najwyższego z 9 stycznia 1936 r., C 1839/36, Zb. Orz. 1936, poz. 315;
postanowienia Sądu Najwyższego z 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC
1999, nr 1, poz. 22; z 15 lipca 1998 r. II CKN 838/97, nie publ.; z 3 lutego 1999 r.,
III CKN 151/98, nie publ.; wyroki Sądu Najwyższego z 12 lutego 2002 r., I CKN
486/00, OSP 2003 nr 3, poz. 36; z 21 października 2005 r., III CK 161/05, nie publ.;
z 12 listopada 2007 r., I PK 140/07, OSNP 2009, nr 1-2, poz. 2).
Skoro Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie uznał, że roszczenie zgłoszone
przez powoda nie podlegało rozpoznaniu w postępowaniu nakazowym, gdyż Sąd
Rejonowy nieprawidłowo uznał, iż zostało ono dowiedzione dokumentem, o jakim
mowa w art. 485 § 1 pkt 3 k.p.c., a taka kwalifikacja przełożyła się na zaniechanie
rozpoznania zgłoszonego przez pozwanego zarzutu potrącenia z uwagi na jego
niewykazanie w sposób, o jakim mowa 493 § 3 k.p.c., to stanowisko to wymuszało
wydanie przez Sąd Okręgowy orzeczenia kasatoryjnego, stosownie do art. 386 § 4
k.p.c. Trafność poglądu Sądu Okręgowego sformułowanego w związku z oceną
dokumentów, którymi powód wykazywał roszczenie nie podlega kontroli w ramach
postępowania zażaleniowego odnoszącego się kasatoryjnego orzeczenia tego
Sądu, gdyż taka płaszczyzna kontroli stanowiska Sądu wiązałaby się z potrzebą
rozstrzygnięcia o prawidłowości czynności procesowych podjętych przezeń w celu
4
wydania rozstrzygnięcia co do istoty sprawy i zaprezentowanego poglądu na temat
wykładni prawa materialnego. Nie mogą zatem podlegać badaniu w niniejszym
postępowaniu zażaleniowym zarzuty powoda odnoszące się do sposobu
zastosowania w sprawie art. 65 § 1 k.c., ale też art. 485 § 1 pkt 3 k.p.c. i art. 493
§ 3 k.p.c.
Niezależnie jednak od powyższego trzeba dostrzec, że Sąd Rejonowy na
rozprawie 11 grudnia 2014 r. odebrał wyjaśnienia od stron, oddalił wnioski
dowodowe pozwanego o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków i biegłych
oraz z zeznań stron, ale nie uczynił przedmiotem swoich czynności dowodowych
dokumentów, także tych, którymi powód wykazywał roszczenie. Wyrokiem
z 11 grudnia 2014 r. Sąd Rejonowy utrzymał w mocy nakaz zapłaty w części
dotyczącej rozstrzygnięcia o obowiązku zapłaty należności głównej oraz uchylił go
w części dotyczącej rozstrzygnięcia o obowiązku zapłaty odsetek i termin ich
płatności oznaczył na 15 marca 2014 r. W uzasadnieniu wyroku, po
zrelacjonowaniu stanowisk stron, Sąd Rejonowy stwierdził jednak, że podstawą
jego ustaleń były dwa dokumenty – oświadczenie pozwanego z 24 października
2013 r. oraz wezwanie do zapłaty z 28 lutego 2014 r. Ustalenia te nie zostały
przedstawione w uporządkowany sposób, tak, by można było stwierdzić, nie tylko
między jakimi podmiotami powstał oceniany przez Sąd stosunek prawny, ale i jaką
miał treść oraz jaka była data wymagalności wynikających z niego uprawnień
i obowiązków. Z wypowiedzi Sądu Rejonowego wynika, że dwa dokumenty, do
których się odwołał doprowadziły go do wniosku, że umowa pożyczki została
zawarta między osobami fizycznymi, we wrześniu 2007 r., a oświadczenie
z 24 października 2013 r. nie jest dowodem zaciągnięcia innego zobowiązania.
Przedstawiony wyżej sposób działania Sądu Rejonowego wskazuje też na
to, że Sąd ten nie tylko nie rozpoznał istoty sprawy, ale i nie przeprowadził
postępowania dowodowego w sprawie.
Mając powyższe na uwadze - na podstawie art. 39414
w zw. z 3941
§ 3 i art.
108 § 1 w zw. z art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c. - Sąd Najwyższy orzekł, jak
w sentencji.
kc
5
db
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13