Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt SNO 9/16
UCHWAŁA
Dnia 20 kwietnia 2016 r.
Sąd Najwyższy - Sąd Dyscyplinarny w składzie:
SSN Jan Bogdan Rychlicki (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Zbigniew Hajn (sprawozdawca)
Protokolant Katarzyna Wojnicka
w sprawie M. W.
sędziego Sądu Okręgowego po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 20 kwietnia
2016 r.,
zażalenia, wniesionego przez sędziego
na uchwałę Sądu Apelacyjnego - Sądu Dyscyplinarnego z dnia 25 stycznia 2016 r.,
w przedmiocie zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych
utrzymuje w mocy zaskarżoną uchwałę.
UZASADNIENIE
Prezes Sądu Okręgowego w […] zarządzeniem z 29 grudnia 2015 r. na
podstawie art. 130 § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) zarządził natychmiastową przerwę
w czynnościach służbowych Sędziego Sądu Okręgowego M. W. do czasu wydania
uchwały przez Sąd Dyscyplinarny, nie dłużej niż na okres jednego miesiąca, tj.
maksymalnie do dnia 29 stycznia 2016 r.
W uzasadnieniu zarządzenia Prezes wskazał, że z przekazanych przez
Prokuraturę Rejonową […] materiałów wynika, iż 23 grudnia 2015 r. ok. godz. 15:00
sędzia Sądu Okręgowego M. W., prowadząc samochód, został zatrzymany przez
2
patrol policji do kontroli drogowej, w trakcie której poddano go badaniu na
zawartość alkoholu w wydychanym powietrzu. Pierwsze badanie o godz. 16:08 dało
wynik 0,49 mg/l, zaś kolejne badania odpowiednio wyniki: 0,57 mg/l; 0,50 mg/l; 0,45
mg/l; 0,43 mg/l. Powyższe dane uprawdopodobniają popełnienie przez sędziego
występku z art. 178 a § 1 k.k. Prezes uznał, że z uwagi na rodzaj powyższego
czynu oraz fakt, iż sędzia M. W. orzeka w sprawach karnych, powaga sądu i istotne
interesy służby wymagają natychmiastowego odsunięcia go od wykonywania
obowiązków służbowych.
Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego na wniosek Wiceprezesa Sądu
Apelacyjnego w […] na podstawie art. 110 § 3 u.s.p. w dniu 31 grudnia 2015 r.
wyznaczył do rozpoznania w trybie art. 130 § 3 u.s.p. sprawy wymienionego wyżej
sędziego jako właściwy Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny w […]. Na posiedzeniu
tego Sądu 25 stycznia 2016 r. Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego wniósł o
zawieszenie Sędziego w czynnościach do czasu zakończenia postępowania
dyscyplinarnego i obniżenie mu wynagrodzenia, jednocześnie oświadczył, że
postępowanie dyscyplinarne nie zostało wszczęte.
Sędzia M. W. i jego obrońca wnieśli o niezawieszanie Sędziego w czynnościach
służbowych.
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny uznał, że zarządzenie Prezesa Sądu
Okręgowego jest zasadne. Z zebranych dowodów, w tym protokołów badania
trzeźwości z 23 grudnia 2015 r., a także oświadczenia Sędziego M. W. wynika, że
zachodzą przesłanki do przyjęcia, iż jego zachowanie wyczerpało znamiona art.
178a § 1 k.k. Sędzia M. W. nie negował okoliczności przedmiotowego zdarzenia.
Zachowanie to - jako niewątpliwie naganne - wymaga zawieszenia w czynnościach
służbowych, gdyż dobro wymiaru sprawiedliwości sprzeciwia się temu, by Sędzia
M. W. mógł we wskazanej wyżej sytuacji wykonywać czynności służbowe i pełnić
czynności orzecznicze. Jego postępowanie godzi w autorytet wymiaru
sprawiedliwości. Podawane przez Sędziego M. W. na posiedzeniu w dniu 25
stycznia 2016 r. okoliczności - choć niewątpliwie będą wymagały zbadania w toku
prowadzonego postępowania wyjaśniającego, o którym mowa w oświadczeniu
Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego - pozostają bez znaczenia dla orzekania w
3
trybie art. 130 § 3 u.s.p., skoro zawieszenie w czynnościach służbowych jest
swoistego rodzaju środkiem zapobiegawczym, stosowanym w przypadku spełnienia
przesłanek określonych w powyższym przepisie. Niezależnie zatem od tego, jaka
okaże się ocena sposobu postępowania Sędziego M. W. w dniu 23 grudnia 2015 r.,
do czasu dokonania tej oceny niezbędne jest zastosowanie instytucji przewidzianej
w art. 130 § 3 u.s.p.
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny, orzekając w przedmiocie terminu tego
zawieszenia, doszedł do przekonania, że interes służby wymaga zawieszenia
Sędziego w czynnościach służbowych na 6 miesięcy. Termin ten jest uzasadniony
koniecznością dogłębnego wyjaśnienia okoliczności zarzucanego zdarzenia i
podjęcia dalszych wymaganych prawem działań, zależnych od dalszego biegu
czynności wyjaśniających. Wobec tego, że nie wszczęto postępowania
dyscyplinarnego, termin ten należało zakreślić w wyżej wskazany sposób, brak
bowiem podstaw do określania go w stosunku do biegu postępowania, które się nie
toczy.
Jednocześnie wobec oświadczenia Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego, że
postępowanie dyscyplinarne przeciwko Sędziemu M. W. nie zostało wszczęte, brak
było podstaw do obniżenia mu wynagrodzenia. Art. 129 u.s.p. odnosi się bowiem
do zawieszenia w czynnościach i obniżenia wynagrodzenia w stosunku do
sędziego, wobec którego wszczęto postępowanie dyscyplinarne, co w niniejszej
sprawie nie nastąpiło. O kosztach orzeczono na podstawie art. 133 u.s.p.
W zażaleniu zawieszony w czynnościach Sędzia, zarzucając uchwale
naruszenie art. 438 pkt 3 k.p.k., w związku z art. 128 u.s.p., tj. błąd w ustaleniach
faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mające wpływ na jego treść,
wniósł o jej uchylenie i przywrócenie go do wykonywania czynności służbowych
sędziego Sądu Okręgowego.
W uzasadnieniu zażalenia, skarżący, nie kwestionując zaistnienia zarzucanego
zdarzenia, wskazał na możliwość jego zakwalifikowania jako niemającego
charakteru wykroczenia dyscyplinarnego, a tym bardziej jako przestępstwa.
Stwierdził, że zawieszenie w czynnościach należy traktować jako swego rodzaju
środek zapobiegawczy, służący zabezpieczeniu prawidłowego przebiegu
4
postępowania karnego lub dyscyplinarnego, podczas gdy jego zastosowanie w
niniejszej sprawie nie zmienia poziomu zabezpieczenia prawidłowości przebiegu
postępowania, skoro go nie utrudnia, współdziała z organami prowadzącymi
postepowanie i nie zamierza go utrudniać. Wskazał również, że interes służby i
autorytet wymiaru sprawiedliwości nie będą narażone na szwank z powodu
wykonywania przez niego czynności służbowych. Przez wzgląd na dobro służby,
szacunek dla Sądu Okręgowego i autorytet wymiaru sprawiedliwości złożył bowiem
niezwłocznie po zaistnieniu zdarzenia z 23 grudnia 2015 r. rezygnację z funkcji
przewodniczącego wydziału, wobec czego nie miałby kontaktu ze stronami lub
interesantami, poza salą sądową. Może więc w sposób prawidłowy i rzetelny
wykonywać obowiązki sędziego, co potwierdza jego nienaganna 25 letnia służba,
potwierdzona w opinii Prezesa Sądu Okręgowego w […].
W ocenie skarżącego Sąd pierwszej instancji w sposób jednostronny i
formalistyczny skupił się na wymienionych w ustawie przesłankach, nie
dostrzegając potrzeby ich oceny z różnych punktów widzenia. Dobro wymiaru
sprawiedliwości podlega także oglądowi osób, które go sprawują i które na jego
rzecz pracują, a odsunięcie od wykonywania czynności sprawnie wykonującego
swój zawód sędziego, cieszącego się zaufaniem i bardzo dobrą opinią
przełożonych, oraz wsparciem współpracowników, nie służy temu dobru.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 130 § 1 u.s.p., jeżeli sędziego zatrzymano z powodu schwytania
na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa umyślnego albo jeżeli ze względu
na rodzaj czynu dokonanego przez sędziego powaga sądu lub istotne interesy
służby wymagają natychmiastowego odsunięcia go od wykonywania obowiązków
służbowych, prezes sądu albo Minister Sprawiedliwości mogą zarządzić
natychmiastową przerwę w czynnościach służbowych sędziego aż do czasu
wydania uchwały przez sąd dyscyplinarny, nie dłużej niż na miesiąc. Z kolei według
zdania pierwszego § 3 tego artykułu, o wydaniu zarządzenia, o którym mowa w § 1,
prezes sądu albo Minister Sprawiedliwości w terminie trzech dni od dnia jego
wydania zawiadamia sąd dyscyplinarny, który niezwłocznie, nie później niż przed
5
upływem terminu, na który przerwa została zarządzona, wydaje uchwałę o
zawieszeniu sędziego w czynnościach służbowych albo uchyla zarządzenie o
przerwie w wykonywaniu tych czynności. Z porównania powołanych wyżej
przepisów wynika, że zawieszenie sędziego na podstawie art. 130 § 3 u.s.p. w
czynnościach przez sąd dyscyplinarny jest uzasadnione, gdy uzasadnione było
zarządzenie przez prezesa sądu odsunięcia sędziego na podstawie art. 130 § 1
u.s.p. Jeśli więc sąd uzna tę czynność za prawidłową, powinien zawiesić sędziego
w czynnościach. Prezes Sądu Okręgowego zastosował środek w postaci
odsunięcia sędziego od wykonywania obowiązków służbowych przerwę z powodu
drugiej z wymienionych w art. 130 § 1 przesłanek, tj. gdy ze względu na rodzaj
czynu dokonanego przez sędziego powaga sądu lub istotne interesy służbowe tego
wymagają.
Sąd Apelacyjny - Sąd Dyscyplinarny trafnie uznał, że w świetle zebranych
dowodów Prezes Sądu Okręgowego w […] miał podstawy do uznania, że spełniona
została przesłanka dokonania czynu w rozumieniu art. 130 § 1 u.s.p. Użycie w art.
130 § 1 wyrażenia „czyn dokonany” należy rozumieć jako wskazanie na taką
sytuację, w której nie chodzi jeszcze o formalne zarzucenie lub stwierdzenie
popełnienia określonego czynu, lecz jedynie o „domniemanie dokonania czynu”
przez sędziego, którego przyjęcie jest uzasadnione w świetle określonych
okoliczności faktycznych konkretnej sprawy (uchwała Sądu Najwyższego z 11
marca 2004 r., SNO 8/04, OSNSD 2004, nr 1, poz. 1). Weryfikacja tych ustaleń i
wynikających z nich wniosków, w kontekście wywodów zawartych w zażaleniu,
nastąpić może w ewentualnych dalszych postępowaniach – karnym i
dyscyplinarnym.
Trafnie również Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny ocenił, że wystąpiła kolejna
przesłanka zawieszenia sędziego w czynnościach, tj. wzgląd na powagę sądu i
istotne interesy służby. Należy zgodzić się, że sędzia, zwłaszcza orzekający w
sprawach karnych, na którym ciąży dostatecznie uprawdopodobnione
dopuszczenie się czynu o znamionach występku art. 178a § 1 k.k., nie powinien
wykonywać czynności służbowych sędziego orzekającego o winie i karze innych
osób. Dopuszczenie do takiej sytuacji musiałoby się spotkać z negatywnym
odbiorem społecznym, godzącym w autorytet wymiaru sprawiedliwości.
6
Nieprzekonujące są też podnoszone przez skarżącego argumenty odwołujące
się do pełnienia przez zawieszenie w czynnościach z art. 130 u.s.p. funkcji
podobnych do środków zapobiegawczych, służących zabezpieczeniu prawidłowego
przebiegu postępowania karnego lub dyscyplinarnego. Istotnie, nie można negować
że przedmiotowy środek może pełnić taką również rolę. Nie ma ona jednak
znaczenia podstawowego. Środek ten może i powinien być stosowany nawet
wtedy, gdy ze strony sprawcy nie ma zagrożenia dla prawidłowego toku
postępowania, jeśli przemawia za tym wzgląd na powagę sądu lub istotne interesy
służby. Te wartości zostały bowiem wyraźnie uznane przez ustawodawcę za
decydujące o dopuszczalności i możliwości jego stosowania. Także nienaganny
przebieg wcześniejszej służby sędziego nie może, w sytuacji gdy sędzia dopuścił
się czynu mającego znamiona umyślnego występku prowadzenia pojazdu w stanie
nietrzeźwości, przeważyć nad wskazanym celem zastosowania przedmiotowego
środka.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny na podstawie art.
131 § 3 u.s.p. orzekł jak w sentencji.
kc