Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KZ 16/16
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2016 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 24 maja 2016 r.
zażalenia obrońcy S. F.
skazanego z art. 158 § 1 i in. k.k.
na zarządzenie Przewodniczącego IV Wydziału Karnego Odwoławczego Sądu
Okręgowego w L. z dnia 1 lutego 2016 r.
w przedmiocie odmowy przyjęcia kasacji od wyroku Sądu Okręgowego w L.
z dnia 8 października 2015 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w L.
z dnia 15 maja 2015 r.,
p o s t a n a w i a:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
Przytoczonym na wstępie wyrokiem z dnia 8 października 2015 r. S. F.
skazany został na łączną karę roku i trzech miesięcy pozbawienia wolności.
Skazany nie był wówczas pozbawiony wolności w tej, ani w innej sprawie.
W dniu 30 grudnia 2015 r. wyznaczony na żądanie skazanego obrońca z
urzędu wniósł na jego korzyść kasację (k. 363), której Przewodniczący Wydziału, w
dniu 1 lutego 2016 r., odmówił przyjęcia wobec nieuzupełnienia jej formalnego
braku polegającego na jej nieopłaceniu (k. 373).
Powyższe zarządzenie o odmowie przyjęcia kasacji zaskarżył obrońca
zażaleniem wniesionym w dniu 9 lutego 2016 r. Wówczas uzyskano informację, że
S. F. został osadzony w zakładzie karnym do odbycia kary orzeczonej w niniejszej
sprawie, co nastąpiło w dniu 2 lutego 2016 r. (k. 385-386).
2
We zażaleniu obrońca zarzucił zaskarżonemu zarządzeniu, mającą wpływ
na jego treść, obrazę art. 527 § 2 k.p.k., polegającą na niezastosowaniu tego
przepisu, w sytuacji gdy skazany w chwili obecnej jest pozbawiony wolności. Na tej
podstawie wniósł o zmianę zaskarżonego zarządzenia oraz o przyjęcie kasacji,
ewentualnie o uchylenie tegoż zarządzenia i przekazane sprawy Prezesowi Sądu
Okręgowego w L. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zarzut zażalenia jest chybiony i dlatego nie zasługuje na uwzględnienie.
Przepis art. 527 § 1 k.p.k. stanowi, że kasacja podlega opłacie. Nieopłacona
kasacja dotknięta jest brakiem formalnym, podlegającym uzupełnieniu w trybie
określonym w art. 120 § 1 k.p.k. Z treści art. 120 § 2 k.p.k. wynika, że w razie
uzupełnienia braku w zakreślonym terminie pismo procesowe zawierające kasację
wywołuje skutki od daty jego wniesienia, w przeciwnym natomiast wypadku pismo
to pozostaje bezskuteczne, co stosownie do treści art. 530 § 2 w zw. z art. 429 i art.
120 § 2 k.p.k., wywołuje decyzję o odmowie przyjęcia skargi, jako niespełniającej
formalnego warunku jej wniesienia.
Na tym tle w realiach sprawy należało uwzględnić, że składane przez
obrońcę pismo procesowe zawierające kasację nie zostało opłacone, co
skutkowało uruchomieniem procedury określonej w art. 120 § 1 k.p.k.
Zarządzeniem z dnia 4 stycznia 2016 r. wezwano skazanego do uzupełnienia jej
formalnego braku przez uiszczenie, w terminie 7 dni, kwoty 450 zł z tytułu opłaty od
tej skargi i pouczono go o konsekwencjach wynikających z treści art. 120 § 2 k.p.k.
(k. 369). Odbiór wezwania, wysłanego pod adresem miejsca zamieszkania
skazanego, pokwitowała jego matka, jako dorosły domownik, w dniu 7 stycznia
2015 r. (k. 372), w tej samej też dacie powiadomienie o powyższym odebrał
obrońca (k. 371). Wobec tego, nie może budzić wątpliwości, że termin do
uzupełnienia tego braku upływał z dniem 14 stycznia 2016 r. Do tej daty, jak wynika
z akt sprawy, strona wnosząca kasację nie wykonała żadnej czynności, co
oznacza, że formalny warunek wniesienia kasacji nie został spełniony.
W nawiązaniu do zarzutu i argumentów zażalenia wypada zauważyć, że na
wniosek strony organ prowadzący postępowanie może zwolnić ją od uiszczenia
opłaty (art. 623 k.p.k.), natomiast z mocy ustawy, tj. na podstawie art. 527 § 2
3
k.p.k., opłaty tej nie uiszcza osoba pozbawiona wolności. Żaden z tych przepisów
nie miał jednak zastosowania w niniejszej sprawie, wobec czego podniesiony w
petitum zażalenia zarzut naruszenia art. 527 § 2 k.p.k. jest oczywiście bezzasadny.
S. F. rzeczywiście został pozbawiony wolności, ale dopiero w dniu 2 lutego
2016 r., a więc już po upływie wskazanego powyżej terminu, z którym ustawa wiąże
uznanie za bezskuteczne pisma procesowego zawierającego kasację. Należy
podkreślić, że brzmienie art. 527 § 2 k.p.k. nie pozostawia wątpliwości co do tego,
że fakt pozbawienia wolności od którego jest uzależnione ustawowe zwolnienie z
opłaty od kasacji musi mieć miejsce, verba legis, przy wnoszeniu kasacji – a więc w
czasie równoległym do czynności procesowych związanych ze złożeniem pisma
zawierającego tę skargę, w celu jej wniesienia, kiedy to aktualizuje się obowiązek
uiszczenia opłaty. Nie można mieć również wątpliwości co do ratio legis tego
unormowania, które sprowadza się do ułatwienia wystąpienia z tą skargą osobie
osadzonej, mającej oczywiste, wynikające z tego faktu trudności w uzyskaniu
środków niezbędnych do uiszczenia opłaty. Stąd nie ma znaczenia ani podstawa
prawna osadzenia, ani też to, czy osoba ta jest pozbawiona wolności w sprawie, w
której zapadł skarżony kasacją wyrok, czy też w innej sprawie. Stąd również
zastrzeżenie wyrażone w art. 527 § 2 k.p.k. zd. 2. k.p.k., z którego wynika, iż opłatę
tę zasądza się jednak od wymienionej osoby w rozstrzygnięciu końcowym, w razie
pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia kasacji. Z perspektywy treści art.
527 ë k.p.k. nie chodzi zatem o to, by wnoszący kasację pozbawiony był wolności w
którymkolwiek momencie postępowania przed, czy też po uprawomocnieniu się
skarżonego kasacją wyroku, lecz o to, by ów stan pozbawienia wolności istniał w
czasie, gdy był on zobowiązany do uiszczenia opłaty od tejże skargi.
Z powyższych powodów, jako niezrozumiały jawi się wytoczony w zażaleniu
zarzut nieuwzględnienia, że S. F. „jest obecnie pozbawiony wolności”. W sytuacji,
gdy skazany korzystał z wolności w czasie, gdy był zobowiązany do uiszczenia
opłaty, a do pozbawienia go wolności doszło kilkanaście dni po upływie
wyznaczonego mu na to terminu, a wręcz już po wydaniu zarządzenia o odmowie
przyjęcia kasacji, nie ma już żadnego znaczenia, że w zakładzie karnym przebywa
on obecnie, czyli w czasie składania zażalenia na to zarządzenie. Nie również
4
znaczenia podnoszona w zażaleniu okoliczność, że obrońca nie mógł nawiązać ze
skazanym kontaktu w czasie, gdy aktualizował się obowiązek uiszczenia opłaty.
Brak jest też podstaw do podzielnia wniosku wyrażonego w uzasadnieniu
zażalenia – jak w nim zaznaczono, z daleko posuniętej ostrożności – „o zwolnienie
S. F. od opłaty kasacyjnej lub też ewentualnie o rozważenie możliwości
przywrócenia terminu do uzupełnienia braku formalnego kasacji poprzez uiszczenie
tej opłaty”. Pierwszy z wniosków jest w oczywisty sposób spóźniony, skoro został
złożony dopiero obecnie – po upływie przewidzianego w art. 120 § 1 k.p.k. terminu
zakreślonego do uiszczenia opłaty. Drugi z kolei, w ogóle nie znajduje podstaw
prawnych, jako że o czym wspomniano na wstępie – procedura unormowana w art.
120 § 1 i 2 k.p.k., w sposób autonomiczny i precyzyjny reguluje konsekwencje
wynikające zarówno z uzupełnienia, jak i nieuzupełnienia braku formalnego pisma i
nie przewiduje możliwości „przedłużenia”, czy też „przywrócenia” terminu do
dopełnienia warunku formalnego.
Przedstawiony stan sprawy świadczy więc w sposób niewątpliwy, że
zaskarżone zarządzenie o odmowie przyjęcia kasacji jest prawidłowe i dlatego Sąd
Najwyższy orzekł, jak na wstępie.