Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 grudnia 2015 roku w sprawie z powództwa (...) Związku (...) w Ł. przeciwko Z. W. o zapłatę, Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.320,09 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia
21 kwietnia 2015 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1.467 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania, mogące mieć wpływ na treść wyroku, tj.:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. polegające na:

- sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków
z niego niewynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, a polegających na przyjęciu, że strony w §12 umowy najmu lokalu z dnia 1 października 2013 roku wprowadziły karę umowną, chociaż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że intencją stron tej umowy było wprowadzenie na mocy tego zapisu roszczenia odszkodowawczego przysługującego powodowi na wypadek wypowiedzenia umowy najemcy
i nieopuszczenia przez niego lokalu w terminie wskazanym przy rozwiązaniu umowy;

- sprzeczności istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego poprzez wyprowadzenie z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających, a ponadto sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, a polegających na przyjęciu, że strony w §12 umowy najmu lokalu z dnia 1 października 2013 roku wprowadziły karę umowną, chociaż z literalnego brzmienia tego zapisu oraz ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że intencją stron tej umowy było wprowadzenie na mocy tego zapisu roszczenia odszkodowawczego przysługującego powodowi za bezumowne korzystanie z lokalu;

b)  art. 227 w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. przez przyjęcie, iż wniosek złożony przez pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego do spraw szacowania czynszów należy pominąć z uwagi na to, iż okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione, podczas gdy w ogóle nie została rozpoznana istota sprawy, a mianowicie nie ustalono, czy i w jakiej wysokości powód poniósł szkodę w związku z bezumownym korzystaniem z lokalu przez pozwanego;

1.  naruszenie prawa materialnego, tj. art. 483 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie go za podstawę rozstrzygnięcia, chociaż powód nie dochodził pozwem roszczenia o zapłatę kary umownej.

W oparciu o wskazane zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania , a także zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na terminie rozprawy apelacyjnej strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska procesowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu. Rozstrzygnięcie Sądu I instancji należało ocenić jako prawidłowe, pomimo częściowo błędnej argumentacji przytoczonej
w jego uzasadnieniu.

Skarżący w wywiedzionym środku odwoławczym podniósł zarówno zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego jak i prawa materialnego. W pierwszym rzędzie zostaną omówione zarzuty naruszenia przepisów postępowania, gdyż wnioski w tym zakresie determinują kierunek dalszych rozważań, skoro prawidłowość zastosowania norm prawa materialnego może być badana jedynie na gruncie niekwestionowanych ustaleń faktycznych.

Zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c. polegający na przyjęciu, że strony w §12 umowy najmu lokalu z dnia 1 października 2013 roku oraz z 1 września 2014 roku wprowadziły karę umowną, podczas gdy z materiału dowodowego wynika, że intencją stron umowy było wprowadzenie na mocy tego zapisu roszczenia odszkodowawczego przysługującego powodowi na wypadek wypowiedzenia umowy najemcy i nieopuszczenia przez niego lokalu w terminie wskazanym przy rozwiązaniu umowy nie jest trafny. W myśl powołanego wyżej przepisu art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Odnosząc się do powyższego zarzutu należy wskazać, iż jest on nieprawidłowo sformułowany. Przez pryzmat art. 233 § 1 k.p.c. nie można bowiem dokonać oceny zasadności przyjęcia przez Sąd przepisów prawa materialnego dotyczących kary umownej. Skarżący nie kwestionuje bowiem stanu faktycznego ustalonego przez Sąd, zwłaszcza faktu zawarcia przez strony umów najmu lokali użytkowych, okoliczności, iż strona powodowa skutecznie wypowiedziała powyższe umowy, a także, że pozwany nie zwrócił powódce
w terminie przedmiotu najmu i poczynionej przezeń oceny dowodów, lecz ocenę prawną
w zakresie przyjęcia przez Sąd, iż zastrzeżenia umowne najmu lokali użytkowych dotyczą
w istocie kary umownej za nienależyte wywiązanie się z zobowiązania, ta zaś może podlegać kontroli jedynie poprzez zarzut niewłaściwego zastosowania prawa materialnego.

Nietrafny był również zarzut naruszenia art. 227 w zw. z art. 217 § 3 k.p.c. Okoliczności sprawy wskazywały, że dowód z opinii biegłego zgłoszony przez pozwanego
w postępowaniu przed Sądem Rejonowym po zamknięciu rozprawy i przed ogłoszeniem wyroku niewątpliwie został powołany dla zwłoki i dotyczył okoliczności dotychczas wyjaśnionych zgodnie z twierdzeniami powoda. Wskazać należy, iż w toku postępowania pozwany nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń odnośnie prawidłowości rozliczeń z tytułu opłat za światło, wodę i pozostałe opłaty administracyjne. Nie wnosił również żadnych zastrzeżeń dotyczących standardu wynajmowanego lokalu oraz wysokości czynszu ustalonego przez strony odpowiednio do stanu lokalu. W tym stanie rzeczy złożony przez stronę pozwaną wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego Sąd słusznie pominął, uznając, że okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione.

Przechodząc do oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego, tj. art. 483 k.c. wskazać należy, iż jest on trafny. Należy zgodzić się z apelującym, iż przyjęcie przez Sąd I instancji, iż zastrzeżenia umowne zawarte w §12 umowy z dnia 1 października 2013 roku oraz z dnia 1 września 2014 roku dotyczą w istocie kary umownej za nienależyte wywiązanie się z zobowiązania było nieprawidłowe. Przede wszystkim z treści przepisów regulujących instytucję kary umownej wynika, iż aby można mówić o karze umownej, musi ona wyraźnie wynikać z treści umowy. Istnienie bowiem kary umownej nie można domniemywać. Przesłanką żądania kary umownej jest bowiem jej wcześniejsze, ważne i skuteczne zastrzeżenie. Z art. 483 § 1 k.c. wynika, że stanowi ona zastrzeżenie, wedle którego naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy pieniężnej. Istotą kary umownej jest więc określenie wprost w umowie jej wysokości w sposób jednoznaczny lub przez wskazanie kryteriów, którymi posługując się, możliwym będzie wskazanie sumy, jaką dłużnik zobowiązany będzie zapłacić wierzycielowi. Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska Sądu Rejonowego, że powołany przez powoda zapis §12 umowy najmu lokalu użytkowego zarówno z dnia 1 października 2013 roku oraz z dnia 1 września 2014 roku zawiera zastrzeżenie kary umownej. W ocenie Sądu Okręgowego literalne brzmienie przepisów §12 zawartych w obu umowach wskazują, iż celem umowy było zapewnienie wynajmującemu powodowi możliwości dochodzenia roszczeń odszkodowawczych na wypadek bezumownego korzystania z lokalu przez najemcę, który po rozwiązaniu umowy nie opuścił lokalu, a nie roszczenie o zapłatę kary umownej za nienależyte wywiązanie się z zobowiązania. Za przyjęciem takiej wykładni przemawia nie tylko literalne brzmienie zapisów umownych, ale również pozostałych dokumentów załączonych przez powoda do akt niniejszej sprawy, w szczególności noty księgowe, które były wystawiane tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, a które potwierdzają, że wspólnym zamiarem stron umowy było umieszczenie w nich zapisów dotyczących przysługującego wynajmującemu roszczenia odszkodowawczego. Wskazać przy tym należy, że to poszkodowany dokonuje wyboru roszczenia, wskazując okoliczności, które uzasadniają jego żądanie (por. art. 187 § 1 pkt 2 k.p.c.). Nie jest konieczne, aby określił kwalifikację prawną, co należy do kompetencji sądu, z której ma on obowiązek skorzystać. Jednak organ stosujący prawo nie może dokonać kwalifikacji w pełni swobodnie, według swego uznania, ale dążyć do udzielenia poszkodowanemu ochrony prawnej. W pierwszej kolejności powinien więc uwzględnić wybór, którego dokonał dochodzący roszczenia. Natomiast w braku wskazań ze strony żądającego, zważywszy na kompensacyjny charakter odpowiedzialności odszkodowawczej, na sądzie ciąży obowiązek dokonania takiej dopuszczalnej prawnie kwalifikacji zdarzenia, która w największym stopniu uwzględniałaby interes poszkodowanego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 maja 2015 roku, V ACa 32/15, LEX nr 1781872). Nie można przy tym tracić z pola widzenia, że powód był reprezentowany w niniejszej sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika, który wskazał w pozwie, iż dochodzi odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy. W tym stanie rzeczy przyjęcie przez Sąd I instancji, że roszczenie powoda jest roszczeniem o zapłatę kary umownej bez wskazania przyczyn, dla których Sąd odmówił zasadności roszczenia powoda w oparciu o wskazaną przez niego w pozwie podstawę prawną należało uznać za nieprawidłowe oraz sprzeczne z wolą strony. Pomimo jednak nieprawidłowo przyjętej przez Sąd Rejonowy kwalifikacji prawnej dochodzonego roszczenia, wskazać należy, że ocena prawna dokonana przez Sąd nie miała wpływu na trafność wydanego rozstrzygnięcia. Z powołanych w pozwie okoliczności faktycznych wynika, że żądanie powoda w oparciu o podstawę prawną wskazaną w pozwie tj. z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu jest uzasadnione w całości. Jak wynika z akt sprawy bezspornym między stronami był fakt zawarcia przez strony dwóch umów najmu lokali użytkowych położonych w Ł. przy ul. (...), okoliczność, iż strona powodowa skutecznie wypowiedziała powyższe umowy, a także, że pozwany nie zwrócił powódce w terminie przedmiotu najmu oraz fakt dalszego korzystania z lokalu użytkowego. Kwestie sporne dotyczące wysokości dochodzonego odszkodowania wynikały zaś z treści §12 umów najmu, zgodnie z którym powód miał prawo naliczyć pozwanemu odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu w wysokości trzykrotnego czynszu oraz wystawionych przez powoda not księgowych, z których wynika łączna kwota zaległości pozwanego oraz poniesionej przez powoda szkody. Oceny tej nie są w stanie zmienić zarzuty pozwanego, sprowadzające się do wykazania, iż powód nie doznał żadnej szkody, bowiem czynsz został przeliczony na pozostałych adwokatów. Zgodnie z treścią umowy strony uzgodniły jedynie, że w przypadku rozwiązania umowy z jednym z Najemców ogólne koszty wynajmu ponoszą pozostali współnajemcy w częściach równych. Z zapisu tego w żadnym razie nie wynika, by pozostali współnajemcy ponosili odpowiedzialność za zobowiązania jednego z nich. Jak wynika z treści §2 ust. 10 umowy, z tytułu opłat wskazanych w ust. 7 i 8 Najemcy będą ponosić względem wynajmującego odpowiedzialność indywidualną. Zapłata opłat przewidzianych w ust. 8 następować będzie na podstawie faktur wystawionych odrębnie na każdego z Najemców na w sposób obejmujący 1/6 całości opłat. W przypadku zaś zwłoki w zapłacie czynszu wynajmujący naliczać miał Najemcy odsetki ustawowe, zaś ustalenie sposobu zaliczania dokonywanych zaległych wpłat pozostaje w decyzji wynajmującego. Tymczasem jak wynika z akt sprawy pozwany poza częściową zapłatą świadczenia wynikającego z noty 1/11/2014, nie przedstawił żadnego dowodu spełnienia pozostałych świadczeń. Same zaś twierdzenia pozwanego nie stanowią dowodu.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądzono od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnych ustaloną na podstawie § 12 ust. 1 pkt 4 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. 2013.490 j.t.) w zw. z §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015.1804).