Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi, wyrokiem z dnia 18 grudnia 2015 roku, w sprawie z powództwa Miasta Ł. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w L., oddalił powództwo w zakresie kwoty 1572,12 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 stycznia 2015 roku do dnia zapłaty, umorzył postępowanie w pozostałej części, a także orzekł o kosztach procesu w oparciu o art. 98§1 i 3 kpc, ustalając, że powód przegrał proces w całości i pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów procesu do rozstrzygnięcia referendarzowi sądowemu.

Sąd Rejonowy ustalił, że decyzją Wojewody (...) z 10 maja 2004 roku stwierdzono, że Gmina M. Ł., z dniem 27 maja 1990 roku, nabyła nieodpłatnie z mocy samego prawa własność nieruchomości Skarbu Państwa, położonej w Ł. przy ulicy (...), oznaczonej w ewidencji gruntów, jako działka nr (...) o powierzchni 76 m. kw. Przedmiotową nieruchomość Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie, w dniu 1 stycznia 1985 roku, a następnie oddał ją w zarząd Kuratorium (...) w Ł.. Na nieruchomości znajduje się Szkoła Podstawowa nr (...). W dniu 1 marca 1992 roku dyrektor Szkoły zawarł z poprzednikiem prawnym pozwanego- Zakładem (...) umowę najmu, której przedmiotem była część przedmiotowej nieruchomości- w celu wybudowania na niej stacji transformatorowo- kontenerowej. Ustalono roczny czynsz najmu. (...) została wybudowana na podstawie pozwolenia na budowę z 14 kwietnia 1992 roku, jej odbiór techniczny oraz przekazanie do użytku nastąpiły 1 czerwca 1993 roku.

Jako podstawę prawną wyroku Sąd Rejonowy wskazał art. 224§2 i 225 w zw. z art. 230 kc. Sąd przyjął, że żądanie zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest bezzasadne, gdyż pozwanemu przysługuje tytuł prawny do nieruchomości, wynikający z umowy najmu, skoro powód nie wykazał, aby umowa została rozwiązana albo wygasła, a zatem, aby nie łączyła stron w okresie objętym pozwem. Alternatywnie Sąd wskazał, że doszło przez pozwanego do zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebności przesyłu, gdyż pozwany posiadał nieruchomość w sposób prowadzący do zasiedzenia, przez okres wymagany prawem. Nabycie ograniczonego prawa rzeczowego wyłącza roszczenie o wynagrodzenia za korzystanie z gruntu bez podstawy prawnej.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego, zaskarżając wyrok w części, tj. w zakresie oddalającym powództwo i rozstrzygającym o kosztach procesu. Skarżący zarzucił naruszenie prawa procesowego, tj.: art. 233 kpc poprzez przyjęcie, że istnieją uzasadnione podstawy do uznania, że poprzednik prawny pozwanego nabył przez zasiedzenie służebność gruntową o treści odpowiadającej służebności przesyłu, i że poprzednim posiadaczom służebności można przypisać dobrą wiarę, jednocześnie uznając, że poprzednicy prawni władali nieruchomością na podstawie umowy najmu; art. 328§2 kpc poprzez pominięcie w treści uzasadnienia dowodów na okoliczność zasiedzenia służebności oraz niewskazanie precyzyjnej podstawy oddalenia powództwa i wskazanie, że podstawą oddalenia powództwa było legitymowanie się poprzedników prawnych pozwanego posiadaniem tytułu prawnego do gruntu albo zasiedzenie służebności przesyłu. Nadto zarzucono naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 7 w zw. z art. 234 kc poprzez przyjęcie, że powód nie obalił domniemania dobrej wiary, art. 6, 172, 176, 288, a także art. 348- 351 w zw. z art. 292 i 352 kc przez uznanie, że pozwany udowodnił, że nabył służebność gruntową w drodze zasiedzenia, w szczególności w sytuacji, gdy treść służebności nie została ustalona, jak również jej przebieg w terenie oraz uznanie, że nastąpiło przeniesienie posiadania nieruchomości i urządzeń przesyłowych w zakresie niezbędnym do zasiedzenia służebności; art. 224§1 i 225 w zw. z art. 230 i 352 kc poprzez uznanie, że pozwany i jego poprzednicy prawni byli posiadaczami w dobrej wierze. Skarżący, w oparciu o art. 380 kpc, wniósł także o rozpoznanie postanowienia Sądu Rejonowego z 18 grudnia 2015 roku, którym Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenia wysokości wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości. W oparciu o te zarzuty, skarżący wniósł o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w zaskarżonej części oraz zasądzenie kosztów procesu od pozwanego na rzecz powoda, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu za II instancję.

W odpowiedzi na apelację pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika w osobie adwokata, wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie była zasadna.

Sąd Rejonowy, jako przyczynę oddalenia powództwa, wskazał okoliczność pozostawania przez pozwanego (jako najemcę) w stosunku najmu nieruchomości, której dotyczył pozew, a ewentualnie, w razie uznania, że takie stanowisko nie jest trafne, okoliczność przysługiwania pozwanemu ograniczonego prawa rzeczowego. Dla rozstrzygnięcia apelacji konieczne jest zatem zbadanie, czy pozwany rzeczywiście ma tytuł prawny do nieruchomości, jako najemca. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z 10 maja 1990 roku Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych, mienie państwowe staje się w dniu wejścia w życie ustawy (tj. 27 maja 1990 roku) mieniem właściwych gmin. Jak stanowi art. 18 ust. 1 ustawy, wojewoda wydaje decyzję w sprawie stwierdzenia nabycia mienia z mocy prawa, w sprawie jego przekazania- w zakresie unormowanym ustawą. W orzecznictwie przyjmuje się jednolicie, że z uwagi na charakter tej decyzji, która zawiera elementy konstytutywne, dopóki nie zostanie ona wydana i nie stanie się ostateczna, dopóty właścicielem mienia (nieruchomości) jest Skarb Państwa, a gmina nie może skutecznie powoływać się na swoje prawo własności, ani wykonywać praw właścicielskich. Skutek materialno- prawny w postaci nabycia mienia następuje zatem nie z chwilą wejścia ustawy w życie, ale w dacie, w jakiej decyzja wydana w oparciu o tę ustawę, stanie się ostateczna (por. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 29 lipca 1993 roku w sprawie III CZP 64/93). W tym miejscu należy jeszcze dodać- na potrzeby niniejszej sprawy- że zgodnie z art. 7 ust. 2 cyt ustawy, nabycie z mocy prawa mienia przez gminę nie narusza praw osób trzecich do tego mienia, przy czym skoro przepis ten nie rozróżnia, o jakie prawa chodzi, w tym, czy tylko o prawa rzeczowe, czy także o prawa obligacyjne, brak jest podstaw do dokonywania ograniczenia zakresu przedmiotowego tego przepisu, czego potwierdzeniem są także orzeczenia sądów administracyjnych, powołujących się na omawianą regulację również w przypadku praw innych, niż prawa rzeczowe (por. wyrok WSA w Gdańsku z 24 września 2004 roku w sprawie (...) SA/ Gd (...)). W świetle powyższego należy stwierdzić, że Miasto Ł. stało się właścicielem przedmiotowej nieruchomości nie wcześniej, niż w dniu wydania decyzji komunalizacyjnej (10 maja 2004 roku). Zatem do tej daty Skarb Państwa był uprawniony, jako właściciel, dokonywać czynności prawnych dotyczących nieruchomości, w tym zawierać umowy, także poprzez podmiot zarządzający, a zatem umowa najmu zawarta 1 marca 1992 roku pomiędzy dyrektorem Szkoły nr 143, a poprzednikiem prawnym pozwanego była zawarta skutecznie (następstwo prawne pozwanego zostało wykazane, nie było także kwestionowane przez powoda). Nabycie prawa własności tej nieruchomości przez gminę, mimo charakteru nabycia pierwotnego, gdyż taki charakter ma nabycie na podstawie ustawy z 10 maja 1990 roku, nie spowodowało przy tym żadnych skutków dla najemcy, a to z uwagi na treść przytoczonego wcześniej art. 7 ust 2. tej ustawy. Tak samo zatem jak w przypadku nabycia pochodnego, najemca nie traci statusu najemcy (art. 678§2 kpc). Jak trafnie wskazał Sąd Rejonowy, powód, a to na nim spoczywał ciężar dowodu (art. 6 kc) nie wykazał, aby na chwilę zamknięcia rozprawy umowa nie wiązała już stron procesu. Co więcej, to powód - przy piśmie z 13 sierpnia 2015 roku- złożył dokumenty dotyczące najmu części nieruchomości, której dotyczyło żądanie pozwu, a także dalsze dokumenty dotyczące nabycia nieruchomości przez Skarb Państwa, a następnie przez Miasto Ł., wreszcie dokumenty pozwalające na stwierdzenie, że grunt, którego dotyczy pozew, jest częścią nieruchomości będącej przedmiotem nabycia przez Skarb Państwa, a następnie Miasto Ł.. Na marginesie jedynie wypada wskazać, że Sąd Rejonowy nietrafnie przyjął, że w dniu zawarcia umowy najmu (1 marca 1992 roku) właścicielem gruntu, którego dotyczy sprawa, było Miasto Ł., a nie Skarb Państwa- zważywszy wcześniejsze rozważania dotyczące chwili nastąpienia skutku materialno prawnego komunalizacji mienia Skarbu Państwa (nie wcześniej niż 10 maja 2004 roku), popadając tym samym w sprzeczność, bo jednocześnie przyjmując, że umowa najmu zawarta 1 marca 1992 roku przez zarządzającego mieniem w imieniu Skarbu Państwa, jest skuteczna.

Wobec ustalenia, że pozwany włada gruntem w oparciu o umowę najmu, a więc jest posiadaczem zależnym (art. 336 kc), bezprzedmiotowe są rozważania dotyczące ewentualnej podstawy oddalenia powództwa przez Sąd Rejonowy, gdyż pozwany nie mógł jednocześnie władać nieruchomością, jak uprawniony z tytułu służebności gruntowej odpowiadającej swą treścią służebnością przesyłu, a zatem jego posiadanie nie mogło być posiadaniem prowadzącym do zasiedzenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w oparciu o art. 385 kpc, orzekł, jak w sentencji wyroku.

Z uwagi na wynik postępowania apelacyjnego, w oparciu o art. 98§1 i 3 oraz art. 109§1 zd. 1. w zw. z art. 391§1 kpc, należało zasądzić od powoda na rzecz pozwanego, tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, kwotę 300 zł, stanowiącą wynagrodzenie pełnomocnika (§6 pkt 3 w zw. z §13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (…)- t. jedn. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461.