Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 października 2013 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny- -Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący-Sędzia SO Grażyna Kramarska (spr.)

Sędzia SO Małgorzata Balcerak- Tkacz

Sędzia SR del. Katarzyna Sałaj- Alechno

Protokolant apl. og. Dorota Surma

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2013r. w Warszawie

na rozprawie

sprawyz powództwa M. S.

przeciwko miastu stołecznemu W.

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu

na skutek apelacji pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi- Południe w W. z dnia 5 lipca 2012r.

sygn. akt II C 316/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddala powództwo i zasądza od M. S. na rzecz miasta stołecznego W. kwotę 180 zł. (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

II.  zasądza od M. S. na rzecz miasta stołecznego W. kwotę 290 zł. (dwieście dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Sygn. akt IV Ca 1735/12

UZASADNIENIE

Powódka M. S. wniosła o ustalenie wstąpienia z dniem 12 września 1989r. w stosunek najmu lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. podnosząc, iż zamieszkała w nim i została zameldowana w 1986r., opiekowała się najemcą lokalu J. G. do jej śmierci w dniu 12 września 1989r., a zatem wstąpiła w stosunek najmu na podstawie art. 679 k.c. w związku z art. 31 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.

Pozwane miasto stołeczne W. wniosło o oddalenie powództwa, wskazując, iż powódka nie spełnia przesłanek z art. 691 k.c., w szczególności nie przedstawiła umowy o opiekę zawartej z najemcą lokalu w formie pisemnej.

Wyrokiem z dnia 5 lipca 2012r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w W. ustalił, że powódka wstąpiła z mocy prawa w stosunek najmu lokalu nr (...) przy ul. (...) z dniem 10 lipca 2002r.

Sąd Rejonowy ustalił, iż lokal mieszkalny nr (...) przy ulicy (...) w W. zamieszkiwali małżonkowie J. i E. G. na podstawie nakazu z dnia 15 listopada 1946 roku. Po śmierci E. G. w lokalu mieszkała jego żona J., a od 1986 roku także powódka M. S. – znajoma J. G., która zaproponowała powódce zamieszkanie w lokalu nr (...) w zamian za opiekę. W tym samym czasie powódka została zameldowana w przedmiotowym lokalu. Obie kobiety prowadziły wspólne gospodarstwo domowe, dzieliły się obowiązkami oraz kosztami wynikającymi z korzystania z lokalu. J. G. zmarła w dniu 12 września 1989 roku. Powódka nadal nieprzerwanie mieszka w lokalu uiszczając regularnie wszystkie opłaty związane z lokalem oraz ponosząc koszty jego remontów. Powódka zwracała się do m.st. W. o uregulowanie tytułu prawnego do przedmiotowego lokalu, jednakże odmówiono jej potwierdzenia wstąpienia w stosunek najmu tego lokalu.

Sąd Rejonowy ocenił, iż fakt sprawowania opieki przez powódkę nad najemczynią J. G. nie mógł stanowić przesłanki ustalenia istnienia stosunku najmu przedmiotowego lokalu. Zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego do osób, które do chwili śmierci najemcy lokalu sprawowały nad nim opiekę na podstawie umowy zawartej z najemcą przed dniem 12 listopada 1994r., spełniającej wymagania określone w art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974r. Prawo lokalowe, stosuje się art. 691 Kodeksu cywilnego w brzmieniu obowiązującym przed dniem 12 listopada 1994 roku. Z kolei w. w. art. 9 ust. 2 ustawy stanowił, że umowa o sprawowanie opieki, określająca wzajemne prawa i obowiązki stron, musiała być zawarta za zgodą terenowego organu administracji państwowej wyrażoną w formie decyzji administracyjnej. Powódka natomiast nie dysponowała decyzją administracyjną, w której organ administracji wyraziłby zgodę na sprawowanie przez nią opieki nad najemcą lokalu, gdyż powoływała się na to, że porozumienie z J. G. miało charakter ustny. Uniemożliwia to uznanie, że powódka wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu po zmarłej najemczyni. Zdaniem Sądu Rejonowego podstawę uwzględnienia żądania pozwu może jednak stanowić art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego, zgodnie z którym osoba zajmująca lokal bez tytułu prawnego do dnia wejścia w życie ustawy przez okres nie krótszy niż 10 lat, wstępuje z mocy prawa w stosunek najmu tego lokalu po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, jeżeli właściciel nie wniesie w tym okresie powództwa o nakazanie tej osobie przez sąd opróżnienia lokalu lub jeżeli w tym samym terminie nie wniesiono powództwa o ustalenie nieistnienia stosunku najmu. Ustawa weszła w życie w dniu 10 lipca 2001 roku. Przed tą datą powódka stale zamieszkiwała przez okres 10 lat w przedmiotowym lokalu, nie posiadając żadnego tytułu prawnego do tego lokalu i nie toczyło się przeciwko niej w tym okresie postępowanie o eksmisję. Powódka zatem wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości i wnosząc o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania przy uwzględnieniu kosztów postępowania odwoławczego. Pozwany sformułował zarzut naruszenia art. 321 k.p.c. polegającego na wyrokowaniu co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem pozwu, t.j. na ustaleniu, że powódka wstąpiła w stosunek najmu lokalu na podstawie art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu Cywilnego podczas, gdy wnosiła o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu na podstawie art. 31 powyższej ustawy oraz zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. poprzez przyjęcie, że powódka wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługuje na uwzględnienie w całości, gdyż zasadnie pozwany podnosi, że Sąd Rejonowy wychodząc poza żądanie pozwu orzekł o innym żądaniu niż to, które było przedmiotem pozwu. Żądanie powództwa określa nie tylko treść petitum pozwu, lecz również jego podstawa faktyczna, do której wskazania zobowiązany jest powód wnosząc pozew. Zgodnie bowiem z treścią art. 187 § 1 k.p.c. pozew powinien m.in. zawierać dokładnie określone żądanie oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających to żądanie. Wskazanie w pozwie podstawy prawnej tego żądania nie wiąże Sądu, gdyż ustalenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia, w myśl rzymskiej zasady da mihi factum, dabo tibi ius, pozostaje w wyłącznej dyspozycji Sądu orzekającego. Samo zatem wskazanie przez powódkę, że dochodzi ustalenia wstąpienia w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c. w związku z art. 31 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, nie wiązało Sądu Rejonowego w tym znaczeniu, że nie obligowało do rozpoznania sprawy wyłącznie pod kątem istnienia przesłanek wstąpienia przez powódkę w stosunek najmu na powyższej podstawie prawnej, o ile tylko przedstawione przez powódkę okoliczności faktyczne uzasadniały uznanie, że zaistniały przesłanki wstąpienia w stosunek najmu na innej podstawie. Powódka żądając w pozwie ustalenia, iż wstąpiła w stosunek najmu przedmiotowego lokalu w miejsce najemczyni J. G. powoływała się na to, że zamieszkiwała stale z najemczynią do dnia jej śmierci w 1989r. i że opiekowała się najemczynią, co jej zdaniem uzasadniało wstąpienie w stosunek najmu z dniem śmierci najemczyni. Tak określona podstawa faktyczna pozwu nie została zmieniona przez powódkę do daty zamknięcia rozprawy przed Sądem Rejonowym. O takiej zmianie nie może bowiem świadczyć zawarte w zeznaniu powódki stwierdzenie, że wnosi „ogólnie” o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu, ani tym bardziej oświadczenie profesjonalnego pełnomocnika powódki przed zamknięciem rozprawy, że „wnosi jak w pozwie”. Powołanie się zaś przez powódkę na wspólne zamieszkiwanie z najemczynią, na sprawowanie nad nią opieki oraz wskazanie na datę śmierci najemczyni, jako tę datę, w której miało dojść do wstąpienia w stosunek najmu, jednoznacznie świadczyło o tym, że przedmiotem żądania powódki było ustalenie, że wstąpiła ona w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c. w związku z art. 31 ustawy o ochronie praw lokatorów… Zgodnie z treścią art. 321 k.p.c. Sąd orzeka o roszczeniach, które wynikają z faktów przytoczonych przez powoda. Podstawą orzeczenia nie mogą być zatem okoliczności faktyczne, których powód nie objął swymi twierdzeniami, nawet jeśli wynikają one z całości materiału dowodowego sprawy, gdyż Sąd nie może dostosowywać podstawy faktycznej rozstrzygnięcia do wyników postępowania dowodowego. Niewątpliwie zaś – jak słusznie ocenił Sąd Rejonowy - żądanie pozwu oparte na twierdzeniach o zamieszkiwaniu powódki z najemczynią do dnia jej śmierci i sprawowaniu opieki nad najemczynią, nie zasługiwało na uwzględnienie z tej racji, że powódka nie należała do kręgu osób bliskich najemczyni wymienionych w art. 691 k.c. oraz w art. 8 ustawy prawo lokalowe. Nie dysponowała bowiem zawartą we właściwym trybie umową o opiekę nad najemczynią. Oddalenie powództwa o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu na podstawie art. 691 k.c. w związku z art. 31 ustawy o ochronie praw lokatorów… nie pozbawia jednak powódki możliwości wytoczenia powództwa z powołaniem się na stan faktyczny, który – jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego – mógł doprowadzić do wstąpienia przez nią w stosunek najmu na podstawie art. 30 ustawy o ochronie praw lokatorów …

Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że oddalił powództwo i obciążył powódkę kosztami zastępstwa procesowego poniesionymi przez stronę pozwaną, na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 6 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. O kosztach procesu w postępowaniu apelacyjnym Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z § 6 pkt 2 i § 12 ust. 1 pkt 1 w.cyt. rozporządzenia.