Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 maja 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 20 kwietnia 2016 r. w Kaliszu

odwołania A. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 17 listopada 2015 r. Nr (...)

w sprawie A. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie ubezpieczenia

oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17.11.2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. stwierdził, że A. Ł. nie podlega od dnia 25.05.2015r. obowiązkowym ubezpieczeniom; emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, ani dobrowolnemu chorobowemu z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Organ rentowy stanął na stanowisku, że ogół okoliczności ujawnionych w toku postępowania kontrolnego wskazuje na to, że twierdzenia wnioskodawczyni, iż zarejestrowaną działalność gospodarczą faktycznie prowadziła, są niewiarygodne, skoro zgłosiła podjęcie działalności w czasie orzeczonej niezdolności do pracy(bo już od 11.05.2015r. otrzymywała zwolnienie lekarskie do 08.06.2015r.) i nie przedstawiła przedstawionych dowodów realizowania usług fotograficznych. W ocenie ZUS, zgłoszenie się przez nią do ubezpieczeń społecznych, w związku z zadeklarowaną działalnością gospodarczą miało służyć jedynie uzyskaniu źródła utrzymania na okres zbliżającego się rodzicielstwa, tym bardziej, że zgłoszenia tego dokonała tuż po otrzymaniu decyzji odmawiającej jej objęcia ubezpieczeniem pracowniczy w związku ze zgłoszeniem przez płatnika składek będącego jej ojcem.

Z decyzją powyższą nie zgodziła się A. Ł. domagając się ustalenia podlegania ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej gdyż zarejestrowała ją już w 2013r. i wprawdzie zawiesiła jako nieopłacalną, ale w związku z nieoczekiwanym wzrostem zainteresowania i wzrostem popytu na usługi fotograficzne działalność odwiesiła, a organ rentowy niesłusznie zarzuca, że jako świadków wskazała znajomych i krewnych, bo małym środowisku większość klientów to takie właśnie osoby.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Bezsporne, a wynikające z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego są następujące okoliczności:

A. Ł.jako płatnik składek (...) – A. Ł.złożyła w ZUS wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego od 21.07.2015r., bo w tym dniu urodziła dziecko, w związku z czym organ wszczął kontrolę, gdyż jej zgłoszenie do ubezpieczenia nastąpiło na krótko wcześniej, od dnia 25.05.2015r.

Organ dysponował przy tym wiedzą, że odwołująca się zarejestrowała swą działalności w Centralnej Ewidencji i Informacji Działalności Gospodarczej RP już w dniu 12.11.2013r., uruchamiając ją z dotacji unijnych, jednak przedsięwzięcie okazało się niedochodowe, więc zawiesiła ją od 03.12.2014r.

Z danych ZUS wynika nadto, że decyzją z dnia 21.05.2015r. A. Ł.została wyłączona z ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego jako pracownik płatnika składek (...) - M. S. (1)za okres od 10.12.2014r. Poza sporem jest, że wspomniany płatnik składek jest ojcem odwołującej się

W toku kontroli w niniejszej sprawie odwołująca się wyjaśniła organowi rentowemu, że działalność jej polega na wykonywaniu usług fotograficznych: zdjęć i sesji plenerowych, montaży filmowych, cyfrowego przeniesienia z filmu z taśmy filmowej, na projektowaniu i realizacja kampanii reklamowych i wykonywaniu odbitek.

W toku postępowania sądowego odwołująca się podała, że do czasu ślubu w lutym 2015r. mieszkała z rodzicami, korzystała z ich pomocy finansowej. Jej mąż w firmie ojca pracuje przy usługowym montażu mebli z minimalnym wynagrodzeniem. Nie odwoływała się od decyzji wyłączającej jej z ubezpieczenia jako pracownik w barze ojca, bo nie chciała narażać dziecka, które jeszcze się nie narodziło i przeżywać stresu związanego z prowadzeniem sporu z ZUS.

Prowadzenie własnej działalności odwiesiła w związku z- jak to podała: nieoczekiwanym wzrostem zainteresowania i wzrostem popytu na usługi fotograficzne.

Zadeklarowała jako podstawę wymiaru składek za maj 2015r.: 540zł, za czerwiec2015r.kwotę 3000zł i za lipiec 2015 kwotę 2000zł.

W toku kontroli odwołująca się przedłożyła wydruki z księgi podatkowej przychodów i rozchodów wskazujące, że za maj 2015r. zaksięgowana została sprzedaż bezrachunkowa na kwotę 540zł, za czerwiec 2015r.sprzedaż usług na kwotę 300zł w dniu 04 czerwca,700zł w dniu 8 czerwca i 2000zł w dniu 15 czerwca, natomiast za lipiec sprzedaż usług: 50zł w dniu 7 lipca, 1125zł w dniu 10 lipca i 300zł w dniu 16 lipca oraz zaksięgowana została sprzedaż bezrachunkowa na kwotę 525zł. W czerwcu i lipcu wykazane zostało obciążenie składkami na ZUS.

Odwołująca się przedłożyła faktury za wykonane usługi.

Faktura z dnia 04.06.2015r dla D. S. dotyczy sesji za kwotę 700zł (k 18 akt ZUS), z dnia 20.06.2015r. również dla D. S. dotyczy zdjęć plenerowych za 2000zł (k 20 k. ZUS).

Faktura z dnia 07.07.2015r. dla M. S. (2) na kwotę 50zł dotyczy zdjęć na dowód i legitymację.za 50zł (k 21 akt ZUS).

Faktura z dnia 10.07.2015r. dla M. M. dotyczy sesji ślubnej, zdjęć na dowód i odbitek łącznie za 1250zł.(k 22 akt ZUS).

Z załączonych faktur wynika, że w dniu 16.07.2015r. odwołująca się wystawiła fakturę na 300zł na wynajem studia.

Z dostarczonej przez odwołującą się dokumentacji medycznej, wynika, że przebieg jej ciąży był skomplikowany. W dniu 12.12.2014r. znajdowała się 9 tygodniu ciąży i już wówczas poza wymiotami skarżyła się na kłucie w podbrzuszu i plamienie. Podczas wizyty 16. 01.2015r. zgłaszała bóle głowy, podobnie jak podczas wizyty w dniu 13.04.2015r., kiedy podawała, że jest nadto pod kontrolą neurologa i czeka na wynik EEG. Powyższe skłoniło lekarza do udzielenia zwolnienia najpierw na okres od 14.04.2015r. do 11.05.2015r., a następnie od 12.05.2015r. do 08.06.2015r. Odwołująca się zgłaszała dolegliwości także podczas kolejnych wizyt. Była konsultowana kardiologicznie z powodu zgłaszanych duszności. W dniu 13.07. 2015r. zgłosiła lekarzowi upadek na schodach, a podczas wizyty w dniu 20.07.2015r. lekarz skierował ją do szpitala.

Lekarz prowadzący ciążę wyjaśnił, że odwołująca się nie odzyskała zdolności do pracy po dniu 08.06.2015r, a brak dalszych zwolnień wynika z tego, że nie była już nimi zainteresowana.

(dowód- informacja specjalisty ginekologa-położnika z 18.04.2016r. k 21).

W ocenie Sądu opisane wyżej dowody z dokumentów co do prowadzenia działalności nie są wystarczające do przyjęcia za wykazaną tezy o tym, że A. Ł. w okresie objętym sporem działalność gospodarczą faktycznie prowadziła. Jej wersja jest niekonsekwentna i przez to mało wiarygodna.

I tak: w wyjaśnieniach pisemnych odwołująca się podała, że przed 25.05.2015r. niczym się nie zajmowała, później okazało się, że po zawieszeniu działalności rzekomo podjęła pracę w barze ojca. Po drugie: jeśli (jak sama podała) w okresie zimowym oraz wczesnowiosennym nie ma zainteresowania usługami fotograficznymi to niezrozumiałe jest dlaczego działalność ponownie podjęta miałaby mieć stały charakter. Po trzecie: odwołująca się wskazała, że motywem wznowienia działalności w maju 2015r. był wzrost zainteresowania i przyjęcie zleceń na zdjęcia plenerowe, a tymczasem została tylko zaangażowana przez koleżankę (świadka M.) i tylko na poprawiny, czyli jako dodatkowy fotograf. Nie wydaje się więc wiarygodne, by dla tego jednego zlecenia osoba w zaawansowanej cięży i niezdolna do pracy podejmowała działalność uprzednio zawieszoną jako nieopłacalną.

Inne zlecenia nie zostały udowodnione. Faktury wystawione na D. S.w ogóle budzą zastrzeżenia co do wiarygodności, bo świadek ta zaprzeczyła przed sądem by zlecała usługi jakich te faktury dotyczą. Podała, że to jej brat posłużył się danymi jej firmy, a brat ten jest kolegą męża odwołującej się. Obaj zajmują się organizacją koncertów hip-hopowych, na których to rzekomo miały odbyć się sesje zdjęciowe. Sama obecność odwołującej się na koncertach i nawet wykonywanie na nich zdjęć, co świadek potwierdziła, nie świadczy o świadczeniu usług w ramach działalności, tym bardziej, że organizator koncertów nie zlecał tego jako podmiot prawa, a posłużyć się musiał cudzymi danymi firmowymi.

Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z rzeczywistego prowadzenia tej działalności. Kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem działalności, zgłoszeniem jej do ewidencji, dopełnieniem obowiązków związanych z powinnościami płatniczymi wobec fiskusa, organu rentowego, przygotowaniem miejsca dla jej prowadzenia, zaopatrzeniem w niezbędne ku temu narzędzia itp., o ile mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, to nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.

W ocenie Sądu ogół okoliczności faktyczne niniejszej sprawy nakazuje przyjąć, że odwołująca działalności gospodarczej faktycznie nie prowadziła. Przede wszystkim nie pozwalał jej na to stan zdrowia, bowiem po ostatnim zwolnieniu lekarskim udzielonym jej do 08.06.2015r. nie odzyskała zdolności do pracy. Nie zmieniła się też sytuacja na rynku usług fotograficznych pozwalając na zmianę rokowań co do opłacalności prowadzenia działalności. Nie wykazała by miał miejsce ów nagły wzrost zapotrzebowania na jej usługi. Poza wykonaniem zdjęć na poprawinach u koleżanki nie miała widoków na żadne zlecenia. Dowody jakie odwołująca się przedstawiła Sąd więc za niewiarygodne, mające stworzyć jedynie pozory wykonywania działalności.

Odwołująca się powoływała się na obecne kontynuowanie działalności podjętej od 25.05.2015r., ale dostarczone dowody nie mają wpływu na zmianę oceny jej sytuacji. Wprawdzie przedstawiła wydruki z podatkowej księgi przychodów i rozliczeń od stycznia 2016r. do marca 2016r., ale dowody te nie są wiarygodne dla potwierdzenie jej wersji o poprawie na rynku usług fotograficznych. Nie wynika z nich wcale, by -jak podawała- nastąpił wzrost zainteresowania jej usługami. Skoro poprzednio działalność zawiesiła z uwagi na brak zleceń w okresie zimowym i wczesno –wiosennym, to świadczyłoby to o tym, że jej działalność ma szanse funkcjonować tylko sezonowo. Z przedłożonych danych nie wynika by nastąpił wzrost zainteresowania jej usługami ani w maju 2015r. ani później. W księdze podatkowej wykazane są tylko pojedyncze zdarzenia i to po dłuższej przerwie oraz dotyczące niewielkich kwot. Jedyna wyższa kwota dotyczy zaksięgowania sprzedaży bezrachunkowej w marcu 2016r., co jednak nie daje się zweryfikować fakturami i budzi wątpliwość gdyż dotyczy „okrągłej” kwoty 2000zł.

Poprzednio niska dochodowość uzasadniała zawieszenie działalności, a nic nie wskazuje na to, by sytuacja się zmieniła. Okoliczności ekonomiczne uzasadniające zawieszenie działalności nie zmieniły się zatem, a doszedł jeszcze czynnik zdrowotny wykluczający w końcówce ciąży podejmowanie działań wymagających aktywności fizycznej. Odwołująca się nie wykazała więc w przekonujący sposób by rzeczywiście podjęła działalności od 25.05.2015r.

Strona odwołująca się winna mieć na uwadze, że ramy swobodnej oceny dowodów (art. 233 k.p.c.), wyznaczone są wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego oraz regułami logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność (wyrok SN z dnia 10 czerwca 1999 r. II UKN 685/98).

Sąd nie neguje prawa kobiet w ciąży do zatrudnienia ani do bycia podmiotem gospodarczym, ale musi to wynikać z realizowania stosunku pracy albo z faktycznego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Odwołująca się nie podważała decyzji o wyłączeniu jej z ubezpieczenia pracowniczego ani nie wykazała by „odwieszoną” działalność podjęła, a jedynie opłaciła składki i to za krótki okres do czasu urodzenia dziecka.

Przedstawione faktury dotyczą incydentalnych zdarzeń, nie świadczą wcale o podjęciu działań o cechach pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu ustawowym. Zeznania świadka D. S.wykazują wręcz, że nastąpiło tworzenie dowodów tylko na potrzeby zainicjowanej sprawy. Zlecenie wykonania sesji fotograficznej podczas koncert hip-hopowego miałby sens tylko gdyby podmiot zlecający usługę miał jakąś podmiotowość prawną, mógł ten wydatek rozliczyć w swych kosztach Posłużenie się cudzymi danymi temu przeczy i logicznym jest, że wydanie faktury przez odwołującą się służyło tylko uwiarygodnieniu jej twierdzeń o podjęciu zawieszonej działalności.

Przystąpienie przez odwołującą się do ubezpieczenia społecznego w okresie zaawansowanej ciąży i niezdolności do pracy, z równoczesnym zadeklarowaniem podstawy wymiaru składek nieadekwatnej do wykazanych przychodów na to ubezpieczenie, świadczy o zamiarze uzyskania przez nią zasiłku macierzyńskiego i dowodzi, że jedynym determinantem jej zachowania, polegającego na zgłoszeniu wznowienia działalności gospodarczej, była chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i to bez faktycznego jej uskuteczniania.

Nie zasługuje na wiarę twierdzenie, że działalność wznowiła by mieć środki utrzymania skoro mąż zarabiał minimalne wynagrodzenie, bo jego zarobki i wcześniej były na tym poziomie. W ocenie sądu celem działania odwołującej się nie było faktyczne wznowienie prowadzenie działalności, ale zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych dla uzyskania zabezpieczenia finansowego w związku z macierzyństwem po utracie widoków na inny tytuł ubezpieczenia.

Odwołująca się nie potrafiła w sposób przekonujący wyjaśnić bowiem dlaczego zamiar podjęcia aktywności powstał u niej w okresie zaawansowanej ciąży i to tak trudno przebiegającej, że korzystała ze zwolnień lekarskich.

Nie trafia do przekonania Sądu jej twierdzenie, że nie wiedziała o zagrożeniu ciąży i była przekonana, że zwolnienia lekarskie nie świadczą o niezdolności do pracy. Matka należycie dbająca o zdrowie przyszłego potomstwa, powstrzymuje się od podejmowania zachowań ryzykownych dla zdrowia Nie ma żadnych powodów aby sądzić, że odwołującej się nie zależało na prawidłowym rozwoju noszonego dziecka, czym jednak ryzykowałaby gdyby wbrew zaleceniom lekarskim miała mimo trwającej nadal niezdolności do pracy podjąć zawodową aktywność, w tym związaną z obecnością na imprezach jak poprawiny weselne czy koncert hip-hopowe. Bez znaczenie przy tym pozostaje, z jakich powodów zdrowotnych niezdolność taką orzeczono, skoro lekarz tak decydujący miał na uwadze również prawidłowy rozwój ciąży. Nie jest wiarygodne by odwołująca się konsultowała z lekarzem podjęcie aktywności, wyklucza to informacja lekarza o nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. „o systemie ubezpieczeń społecznych” (Dz. U. z 2016r. poz. 34).), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi, przy czym za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się między innymi osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych (art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy).

Jak postanowiono w art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym – a zatem osoby prowadzące pozarolniczą działalność, skoro ustawodawca nie wymienił tej kategorii ubezpieczonych w ust. 2 i 3.

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą obejmowane są ubezpieczeniem chorobowym na ich wniosek (art. 11 ust. 2 ustawy).

Stosownie zaś do brzmienia art. 13 pkt 4 tej ustawy, osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności, do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, a ustaje od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony albo od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie albo od dnia ustania tytułu podlegania temu ubezpieczeniu (art. 14 ust. 1 i ust. 2 pkt 1-3 ustawy).

Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika z faktycznego prowadzenia tej działalności. Kwestie związane z formalnym zarejestrowaniem, wyrejestrowaniem, czy zgłaszaniem przerw w tej działalności mają pewne znaczenie w sferze dowodowej, ale nie przesądzają same w sobie o podleganiu obowiązkowi ubezpieczenia społecznego (por. postanowienie SN z dnia 14.09.2007 r., III UK 35/2007, LEX nr 483284; wyroki SN: z dnia 19.03.2007 r., III UK 133/2006, OSNP 2008/7-8 poz. 114; z dnia 15.03.2007 r., I UK 300/2006, LEX nr 338807; z dnia 27.06.2006 r., I UK 340/2005, LEX nr 376431; z dnia 30.11.2005 r., I UK 95/2005, OSNP 2006/19-20 poz. 311 i z dnia 11.01.2005 r., I UK 105/2004, OSNP 2005/13 poz. 198).

Przepis art. 13 pkt 4 ustawy systemowej jednoznacznie kładzie nacisk na rozpoczęcie wykonywania pozarolniczej działalności i zaprzestanie wykonywania tej działalności, a nie na moment dokonania w ewidencji działalności gospodarczej stosownego wpisu o zarejestrowaniu działalności bądź jego wykreślenia. W konsekwencji obowiązkowi ubezpieczeń społecznych podlega osoba faktycznie prowadząca działalność gospodarczą (a więc wykonująca tę działalność), a nie osoba jedynie figurująca w ewidencji działalności gospodarczej na podstawie uzyskanego wpisu, która działalności tej nie prowadzi (nie wykonuje).

Istnienie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie przesądza o faktycznym prowadzeniu tej działalności. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24.05.2012 r., II UK 259/11 (LEX nr 1235838), wykonywanie działalności pozarolniczej (gospodarczej) w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych to rzeczywista działalność o cechach określonych w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 02.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, czyli działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Ocena, czy wykonywana jest działalność gospodarcza, należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero następnie do ich kwalifikacji prawnej.

Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 02 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej(Dz. U. z 2015 r. poz. 584 j.t.), działalnością taką jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Działalność gospodarcza musi więc mieć charakter zarobkowy, zorganizowany i ciągły.

W ujęciu tradycyjnym, działalność gospodarcza charakteryzuje się profesjonalnością, samodzielnością, podporządkowaniem zasadzie racjonalnego gospodarowania, celem zarobkowym, trwałością prowadzenia, wykonywaniem w sposób zorganizowany, a przede wszystkim uczestniczeniem w obrocie gospodarczym. Właściwości cechujące działalność gospodarczą, które powinny występować łącznie, to działanie stałe, nieamatorskie, nieokazjonalne, z elementami organizacji, planowania i zawodowości rozumianej jako fachowość, znajomość rzeczy oraz specjalizacja (zob. „Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz” pod red. B.Gudowskiej i J.Strusińskiej-Żukowskiej, C.H.BECK, W-wa 2011, s. 106-107, por. także uchwałę 7s SN z dnia 18 czerwca 1991r., III CZP 40/91, OSNC 1992/2/17).

Po stronie odwołującej się w badanym okresie, zachodził całkowity brak takiego zachowania, które odpowiadałoby wyżej przytoczonym cechom.

Skoro tak, to odwołanie A. Ł. jako pozbawione słuszności należało oddalić, o czym orzeczono na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.