Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

10 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy we Wrocławiu I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Dominika Romanowska

Protokolant: Anna Gniwek

po rozpoznaniu na rozprawie 28 kwietnia 2016 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa Gminy W.

przeciwko E. R.

- o zapłatę

I.  uchyla w całości wyrok zaoczny z 07 lipca 2015 r. wydany przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu pod sygn. I C 594/15;

II.  oddala powództwo;

III.  zasądza od strony powodowej na rzecz pozwanej kwotę 7.217 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 15 stycznia 2015 r. strona powodowa Gmina W. wniosła o zasądzenie od pozwanej E. R. kwoty 225.602,34 zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska strona powodowa podała, że w dniu 31 stycznia 2011 r. zawarła z pozwaną i jej mężem, L. R. umowę sprzedaży lokalu przy ul. (...). Cenę lokalu ustalono na kwotę 169.600 zł, od której nabywcom – najemcom lokalu udzielono 89,70 % bonifikaty. W efekcie pozwana i L. R. zapłacili za lokal 17.768,80 zł.

Strona powodowa podała, że pozwana wraz z mężem w dniu 23 października 2012 r. zawarli przedwstępną umowę sprzedaży, a 5 grudnia 2012 r. zbyli lokal przy ul. (...) na rzecz M. K. za kwotę 195.000 zł. W dniu (...) r. zmarł L. R.. Natomiast w dniu 23 grudnia 2013 r. pozwana nabyła od swojego syna, W. R. lokal mieszkalny przy ul. (...), wykorzystując na ten cel wszystkie środki uzyskane ze sprzedaży lokalu nabytego od strony powodowej z bonifikatą.

Strona powodowa wskazała, że w niniejszej sprawie zachowanie pozwanej wypełniło hipotezę normy wynikającej z art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, wobec czego stronie powodowej przysługuje roszczenie o zwrot kwoty bonifikaty, która po waloryzacji i doliczeniu skapitalizowanych odsetek ustawowych na dzień 14 stycznia 2015 r, wynosi 225.602.34 zł.

W dniu 7 lipca 2015 r. tut. Sąd wydał wyrok zaoczny (k. 45), w którym zasądził od pozwanej kwotę dochodzoną pozwem wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami procesu.

W sprzeciwie od wyroku zaocznego z dnia 7 września 2015 r. (k. 54) pozwana E. R. wniosła o uchylenie w całości wyroku zaocznego oraz o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego. W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podała, że nieruchomość przy ul. (...) nabyła wyłącznie w celach zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych, a zatem w tym samym celu, na który została jej przyznana bonifikata. Pozwana planowała nabyć ten lokal już w listopadzie 2013 r., ustalając warunki transakcji z W. R., jednak do terminowego zawarcia umowy nie doszło z uwagi na opieszałość zbywcy.

Pozwana wskazała na ciężkie położenie, w jakim znajdowała się w dacie upływu rocznego terminu, w którym – zgodnie z prawem – pozwana była obowiązana nabyć inny lokal mieszkalny, tak żeby zwolnić się z obowiązku zwrotu bonifikaty. Pozwana wskazała, że w dniu (...) r. zmarł brat pozwanej, S. T., pozostawiając pozwaną w konieczności opieki nad jej drugim bratem, W. T., który był inwalidą wojskowym. Natomiast w dniu (...) r. zmarł mąż pozwanej, L. R.. Ta osobista tragedia doprowadziła do wykształcenia się u powódki poważnego zaburzenia stresowego pourazowego, który przez wiele miesięcy uniemożliwiał pozwanej racjonalne myślenie i dopilnowywanie swoich podstawowych spraw. Pozwana podała nadto, że do niezachowania terminu – obok opieszałości syna – przyczynił się również fakt błędnego odczytania przez pozwaną terminu do zawarcia umowy. W konsekwencji umowa została zawarta 17 dni po upływie rocznego terminu, o którym mowa w ustawie o gospodarce nieruchomościami.

Pozwana podała, że niespornym jest, iż kwota bonifikaty została przez pozwaną w całości spożytkowana na jej cele mieszkaniowe, a zatem na ten sam cel, na który udzielono jej bonifikaty. Jedyną rzeczywistą podstawą żądania powództwa jest fakt nieznacznego uchybienia terminowi na zakup nowej nieruchomości. Takie działanie, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności faktyczne niniejszej sprawy, stanowi przykład bezdusznego zachowania organów administracji lokalnej, które pomijają w całości cel udzielenia spornej bonifikaty, żądając jej zwrotu, pomimo, iż nie sposób dostrzec jakiegokolwiek elementy, który świadczyłby o tym, że pozwana sprzeniewierzyła się celowi pomocy uzyskanej od powodowej Gminy. W ocenie pozwanej sprawia to, iż roszczenie Gminy nie powinno być traktowane jako wykonywanie prawa i podlegać ochronie. Działanie strony powodowej jest bowiem sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do bonifikaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 31 stycznia 2011 r. powodowa Gmina W. sprzedała na rzecz najemców lokalu – pozwanej E. R. i L. R. lokal mieszkalny przy ul. (...) we W., ustalając cenę na kwotę 169.600 zł. Najemcom udzielono bonifikaty w wysokości 89,70 %, w związku z czym ostatecznie cena lokalu wyniosła 17.768,80 zł. W treści umowy nabywcy lokalu zobowiązali się do zwrotu zwaloryzowanej kwoty bonifikaty w przypadku zbycia lokalu przed upływem 5 lat. Obowiązek zwrotu miał nie dotyczyć sytuacji, w której lokal byłby zbyty na rzecz osoby bliskiej, zamiany mieszkania na inny lokal mieszkalny czy nieruchomość wykorzystywaną na cele mieszkaniowe, jak również przypadku, w którym środki uzyskane ze sprzedaży zostałyby przeznaczone w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego albo nieruchomości wykorzystywanej na cele mieszkaniowe.

Dowód:

- akt notarialny z dnia 31 stycznia 2011 r. sporządzony przez notariusza A. K. (1), rep. A numer (...), k. 10 – 12

W przeszłości lokal mieszkalny przy ul. (...) był wynajmowany od Gminy przez rodziców L. R. (teściów pozwanej). W związku ze stopniową utratą sił i postępującymi procesami starczej demencji występującymi u teściów, pozwana i jej mąż wspomagali rodziców i opiekowali się nimi. Postępująca utrata sił rodziców i konieczność stałej opieki nad nimi spowodowała, że pozwana i jej mąż w 2007 r. wprowadzili się na stałe do lokalu przy ul. (...). Po śmierci rodziców w 2008 r. L. R. i jego małżonka wstąpili w stosunek najmu.

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

Pozwana i jej małżonek planowali zbyć lokal przy ul. (...) i pozyskane w tym celu środki przeznaczyć na zakup nieruchomości położonej na wsi, gdzie mogliby zamieszkać. W dniu 23 października 2012 r. pozwana i jej mąż zawarli z M. K. przedwstępną umowę sprzedaży lokalu przy ul. (...). Z kolei na podstawie umowy z dnia 5 grudnia 2012 r. pozwana i jej małżonek sprzedali lokal na rzecz M. K. za kwotę 195.000 zł.

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

- akt notarialny z dnia 23 października 2012 r. sporządzony przez notariuszem A. K. (2), rep. A numer (...), k. 13 – 15

- akt notarialny z dnia 5 grudnia 2012 r. sporządzony przez notariuszem A. K. (2), rep. A numer (...), k. 16 – 18

W dniu (...) r. zmarł brat bliźniak pozwanej, S. T.. S. T. przed śmiercią opiekował się drugim bratem pozwanej, W., który w wieku 18 lat doznał wypadku podczas pełnienia służby wojskowej i był niezdolny do samodzielnej egzystencji. Po śmierci S. opieka nad pozostałym bratem spoczęła głównie na pozwanej E. R..

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

(...) r. zmarł mąż pozwanej, L. R.. Małżonek pozwanej zmarł podczas pobytu za granicą, gdzie pracował, aby zgromadzić pozostałe środki na zakup domu na wsi.

Dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu L. R., k. 21

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

Po śmierci brata i męża pozwana znajdowała się w bardzo złym stanie psychicznym i emocjonalnym. Pozwana w tym okresie mieszkała ze swoim niepełnosprawnym bratem w zajmowanym przez niego lokalu przy ul. (...). Opieka nad bratem pochłaniała czas pozwanej, była swoistą misją a jednocześnie źródłem dużego obciążenia zarówno na płaszczyźnie fizycznej jak i emocjonalnej. Brat powódki był osobą zgorzkniałą z powodu swojej niepełnosprawności, a stan nieruchomości przy ul. (...) był niezadowalający z uwagi na stan techniczny lokalu, ogrzewanie piecem kaflowym, brak ciepłej wody i kłopotliwych sąsiadów. Pozwana miewała momenty załamania i w tym czasie w opiekę nad jej bratem mocno angażował się syn pozwanej, W. R.. Początkowo pozwana miała opory, aby zwrócić się o profesjonalną pomoc medyczną, jednak około dwa miesiące po śmierci męża zaczęła korzystać z pomocy psychiatrycznej oraz psychologicznej. W związku z przeżywanymi zaburzeniami powódka wciąż przyjmuje leki antydepresyjne oraz nasenne zalecone przez lekarza.

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

- prywatna opinia psychologiczna N. L., k. 59 – 61

W związku z nagłą śmiercią L. R. upadł plan nabycia domku na wsi, do którego miałaby przeprowadzić się pozwana wraz z małżonkiem. Pozwana początkowo znajdowała się w zbyt ciężkiej sytuacji emocjonalnej, żeby zajmować się tą sprawą. Pozwana miała jednak świadomość obowiązku zwrotu bonifikaty w przypadku zaniechania nabycia innego lokalu mieszkalnego w ciągu roku od daty zbycia mieszkania przy ul. (...). Ostatecznie pozwana wraz z synem zdecydowała, że odkupi od swojego syna W. R. lokal przy ul. (...) za cenę odpowiadającą kwocie uzyskanej z tytułu zbycia lokalu przy ul. (...). Mieszkanie przy ul. (...) było w przeszłości własnością pozwanej oraz jej małżonka a w 2008 r. darowali je synowi. Po nabyciu przez pozwaną lokalu przy ul. (...), jej syn wraz z małżonką przeprowadził się w mieszkaniu przy ul. (...).

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

Ostatecznie pozwana zawarła umowę sprzedaży nieruchomości przy ul. (...) grudnia 2013 r. Zawarcie umowy w tej dacie było spowodowane błędem pozwanej odnośnie biegu rocznego terminu do nabycia innego lokalu mieszkalnego w celu uniknięcia obowiązku zwrotu bonifikaty na rzecz Gminy oraz opieszałością W. R., który odkładał datę zawarcia umowy na ostatni, prawnie dopuszczalny – w ocenie pozwanej i jej syna – dzień. Błędne wnioski wynikały z pobieżnej analizy umów dotyczących sprzedaży lokalu mieszkalnego – umowy przedwstępnej i ostatecznej. Pozwana zwracając uwagę jedynie na datę dzienną a pamiętając, iż ostateczna umowa zawarta została w miesiącu grudniu, zaniechała dokładnego sprawdzenia, przyjęła dla wyznaczenia terminu nabycia nieruchomości datę dzienną z umowy przedwstępnej zawartej w październiku 2012 r., a nie z umowy przyrzeczonej z grudnia 2012 r. W konsekwencji pozwana uznała, iż umowa z synem musi zostać zawarta najpóźniej w dniu 23 grudnia 2013 r., a nie w dacie 5 grudnia 2013 r.

Dowód:

- akt notarialny z dnia 23 grudnia 2013 r. sporządzony przed notariuszem J. J., rep. A numer (...), k. 19 – 20

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

- akt notarialny z dnia 23 października 2012 r. sporządzony przez notariuszem A. K. (2), rep. A numer (...), k. 13 – 15

- akt notarialny z dnia 5 grudnia 2012 r. sporządzony przez notariuszem A. K. (2), rep. A numer (...), k. 16 – 18

Pozwana miała przeprowadzić się do lokalu przy ul. (...) wraz ze swoim bratem W.. Warunki panujące w nieruchomości przy ul. (...), w którym pozwana opiekowała się swoim niepełnosprawnym bratem, nie były odpowiednie (zły stan techniczny lokalu, piec kaflowy, brak ciepłej wody, kłopotliwi sąsiedzi). Syn pozwanej przeprowadził remont lokalu przy ul. (...), przystosowując go do potrzeb osoby niepełnosprawnej, mającej problemy z samodzielnym poruszaniem się (dostosowanie łazienki, przymocowany do podłogi stół w kuchni, co ułatwiało wstawanie). Brat pozwanej – pomimo początkowych pozytywnych deklaracji – miał jednak silne opory w związku z przeprowadzką w inne miejsce. Ostatecznie pozwana mieszkała z bratem przy ul. (...) aż do jego śmierci, która miała miejsce w listopadzie 2014 r.

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

Po śmierci brata pozwana zamieszkała w nabytym od syna lokalu przy ul. (...). Natomiast syn pozwanej, W. R. wraz ze swoją małżonką przeprowadził się do lokalu przy ul. (...), będącym własnością teściowej W. R..

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

Cena lokalu przy ul. (...) została w umowie z dnia 23 grudnia 2013 r. ustalona na kwotę 200.000 zł. Cena ta została uiszczona częściowo w gotówce, w kwocie 120.000 zł, którą to kwota pierwotnie miała zostać wykorzystana na poczet ceny nabycia domku na wsi. Nadto W. R. zgodził się zaliczyć na poczet ceny otrzymane od rodziców po sprzedaży lokalu przy ul. (...) świadczenie pieniężne w wysokości ok. 80.000 zł.

Dowód:

- akt notarialny z dnia 23 grudnia 2013 r. sporządzony przed notariuszem J. J., rep. A numer (...), k. 19 – 20

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

Część środków uzyskanych z tytułu sprzedaży lokalu na rzecz matki W. R. przeznaczył na remont lokalu, w celu przystosowania go dla potrzeb niepełnosprawnego wujka.

Dowód:

- zeznania świadka W. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:07:53 – 00:46:09

- przesłuchanie pozwanej E. R., e-protokół rozprawy z dnia 28 kwietnia 2016 r., 00:46:09 – 01:01:39

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powodowa gmina domagała się zwrotu kwoty bonifikaty udzielonej pozwanej E. R., powołując się na fakt zbycia nabytego od Gminy lokalu przed upływem 5-letniego terminu od daty sprzedaży lokalu przez Gminę oraz brak dalszych okoliczności wyłączających obowiązek zwrotu bonifikaty. W tym kontekście należy zauważyć, że zgodnie z art. 68 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami, jeżeli nabywca nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny zbył tę nieruchomość przed upływem 5 lat, licząc od dnia nabycia, jest zobowiązany do zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji – na żądanie właściwego organu. Obowiązek zwrotu bonifikaty odpada jednak między innymi wtedy, gdy środki uzyskane ze sprzedaży lokalu wykorzystane zostały w ciągu 12 miesięcy na nabycie innego lokalu mieszkalnego albo nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele mieszkaniowe. Przytoczone postanowienia ustawowe zostały nadto powtórzone w treści umowy sprzedaży łączącej powodową gminę z pozwaną i jej zmarłym małżonkiem.

Pomiędzy stronami nie był sporny fakt udzielenia bonifikaty, jej wysokość oraz zbycie lokalu przy ul. (...) na rzecz osoby trzeciej na podstawie umowy z dnia 5 grudnia 2012 r. Poza sporem pozostawała również okoliczność, że pozwana nabyła lokal od swojego syna W. R. na podstawie umowy z dnia 23 grudnia 2013 r., a zatem 18 dni po upływie 12 –miesięcznego okresu istotnego z punktu widzenia obowiązku zwrotu bonifikaty, jak również wysokość ustalonej ceny. Pozwana zarzucała jednak, że podnoszenie przez stronę powodową roszczenia stanowi w zaistniałych okolicznościach faktycznych nadużycie prawa i z tego powodu nie powinno podlegać ochronie. W związku z tym należy wskazać, że zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Nie budzi wątpliwości, że stronie powodowej przysługiwała legitymacja czynna do występowania w niniejszej sprawie, skoro bonifikata została przyznana przez powodową gminę. W ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała jednak legitymacji biernej pozwanej w odniesieniu do całej kwoty udzielonej bonifikaty. Bonifikata została bowiem udzielona łącznie powódce oraz jej małżonkowi L. R., który zmarł 2 miesiące po zbyciu nieruchomości przy ul. (...) na rzecz osoby trzeciej, a na 10 miesięcy przed upływem terminu umożliwiającego zwolnienie się od obowiązku zwrotu bonifikaty – przez zakup innego lokalu (bądź nieruchomości) o charakterze mieszkalnym. Z chwilą śmierci L. R. ustała wspólność majątkowa małżeńska i odpowiednio wraz z przysługującym mu udziałem w majątku wspólnym dziedziczeniu podlegały wszelkie inne prawa i obowiązki majątkowe zmarłego o charakterze cywilnoprawnym, w tym środki pieniężne uzyskane z tytułu zbycia lokalu przy ul. (...) (por. wyrok SN z dnia 25 listopada 2011 r., II CSK 134/11 Lex nr 1108508). Strona powodowa nie wskazała kręgu spadkobierców ustawowych czy testamentowych L. R., a tylko w przypadku istnienia ważnego testamentu (bądź braku innych spadkobierców ustawowych) można by uznać, że to na pozwanej spoczywał obowiązek zwrotu całej bonifikaty. W tym stanie rzeczy – wobec braku zaoferowania przez strony dowodów wskazujących na podstawę i zakres dziedziczenia po zmarłym L. R. – uznać należało, iż pozwaną E. R. mógł obciążać co najwyżej obowiązek zwrotu ¾ zwaloryzowanej kwoty bonifikaty, z uwagi na podział majątku wspólnego małżonków w dacie śmierci oraz dziedziczenie przez pozwaną połowy spadku po zmarłym małżonku (art. 931 § 1 k.c.).

Przede wszystkim jednak pozwana wykazała, że podnoszenie przez stronę powodową roszczenia o zwrot udzielonej bonifikaty stanowi – w zaistniałych okolicznościach losowych oraz biorąc pod uwagę niewielki zakres opóźnienia w nabyciu kolejnego lokalu – działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego a nadto sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem uprawienia przysługującego Gminie (korelującego z pierwotnym uprawnieniem powódki do otrzymanej bonifikaty). Pozwana środki ze sprzedaży lokalu przeznaczyła bowiem ostatecznie na zakup innego lokalu, który miał służyć i służy jej celom mieszkaniowym. Pozwana jedynie w niewielkim stopniu uchybiła terminowi do kupna innego lokalu, a uchybienie to było związane z osobistą tragedią, której doznała powódka w okresie po zawarciu umowy z powodową gminą i po sprzedaży dawnego lokalu komunalnego na rzecz osoby trzeciej. Pozwana i jej mąż pierwotnie planowali nabyć inną nieruchomość jednak wobec śmierci małżonka oraz brata pozwanej plany te musiały ulec weryfikacji. Okoliczności te wynikają z zeznań syna powódki W. R. oraz wyjaśnień samej powódki, które w ocenie Sądu są przekonujące i spójne logicznie. Powodowa gmina nie zaoferowała zaś żadnych dowodów, które mogłyby świadczyć o tym, że działania pozwanej miałyby zmierzać do bezpodstawnego wzbogacenia się kosztem Gminy, co mogłoby być traktowane jako działanie wykluczające możliwość powołania się przez pozwaną na mającą wyjątkowy charakter hipotezę art. 5 k.c. (por. wyrok SA (...) z dnia 16 kwietnia 2013 r., I ACa 1453/12, Lex nr 1313334). Nie może budzić wątpliwości, że w niniejszej sprawie nie było przeszkód do rozważania zastosowania tego przepisu, skoro mowa jest o cywilnoprawnych, majątkowych relacjach łączących strony procesu (por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 21 stycznia 2015 r., I ACa 695/14, Lex nr 1734670).

W toku rozprawy w dniu 28 kwietnia 2016 r. pełnomocnik strony powodowej zwracał uwagę na fakt wstąpienia przez pozwaną w stosunek najmu po rodzicach małżonka pozwanej. Z przedstawionych na rozprawie przez strony informacji wynika jednak, że sprawa ta była już przedmiotem postępowania sądowego, w którym ustalono, iż pozwana i jej małżonek w istocie wstąpili w stosunek najmu lokalu komunalnego. Zresztą Gmina nie negowała tego faktu w momencie zawierania umowy sprzedaży lokalu oraz udzielenia bonifikaty pozwanej oraz jej małżonkowi. Niezależnie od tego, z zaoferowanego materiału dowodowego nie wynika, żeby działanie pozwanej było nastawione na nabycie prawa do lokalu komunalnego. Pozwana i jej małżonek opiekowali się rodzicami L. R. i w związku tą opieką (mającą długotrwały charakter) zdecydowali się w 2007 r. zamieszkać przy ul. (...). Decyzja ta była wymuszona pogarszającym się stanem zdrowia – procesami demencyjnymi, które pogłębiały się u rodziców małżonka pozwanej i uniemożliwiały im samodzielne funkcjonowanie. Te okoliczności w sposób przekonująco pozwana wykazała zeznaniami swojego syna W. R. oraz własnymi wyjaśnieniami. Natomiast strona powodowa nie zaoferowała żadnych dowodów, które przeczyłyby tym faktom. Przy tym Sąd miał na uwadze, że opieka nad rodzicami, dziadkami i innymi członkami rodziny w podeszłym wieku jest w naszym społeczeństwie rzeczą naturalną i niewątpliwie podejmowanie takiej opieki motywowane jest w przeważającym stopniu względami uczuciowymi istniejącymi w relacjach pomiędzy członkami najbliższej rodziny.

Sąd dał również wiarę twierdzeniom pozwanej co do jej trudnej sytuacji po śmierci męża oraz brata-bliźniaka, konieczności korzystania przez pozwaną z pomocy specjalistycznej oraz wpływie tej trudnej sytuacji na brak należytego zaangażowania się przez pozwaną w sprawy urzędowe i majątkowe. Sąd miał na uwadze, że zaoferowana przez pozwaną opinia psychologa ma jedynie charakter prywatnej ekspertyzy, która nie może w procesie cywilnym stanowić dowodu mającego znaczenie dla ustalenia okoliczności wymagających wiedzy specjalistycznej. Tym niemniej, biorąc pod uwagę rozmiar doznanej przez pozwaną tragedii nie było w ocenie Sądu wątpliwe, że opisana reakcja emocjonalna powódki miała charakter adekwatny do doznanej straty. W związku z tym dopuszczanie dowodu z opinii biegłego sądowego nie miało uzasadnienia w okolicznościach niniejszej sprawy, albowiem ocena postępowania pozwanej nie wykracza poza ramy doświadczenia życiowego. Nadto podkreślić należy raz jeszcze, że podnoszone w toku postępowania zastrzeżenia pełnomocnika powodowej gminy co do dobrej czy złej wiary pozwanej nie zostały w żadnym zakresie poparte jakimikolwiek wnioskami dowodowymi ze strony Gminy.

W ocenie Sądu pozwana wykazała również, że środki uzyskane przez pozwaną ze zbycia lokalu przy ul. (...) zostały w całości przeznaczone na nabycie innego lokalu mieszkalnego. Niezależnie od sygnalizowanych wcześniej kwestii związanych z dziedziczeniem środków z tytułu sprzedaży lokalu przez L. R. (co do których legitymacja pozwanej nie została w pełnik wykazana) czy też dziedziczeniem obowiązku zwrotu udzielonej bonifikaty, z treści aktu notarialnego z dnia 23 września 2013 r. wynika, że pozwana uiściła na rzecz W. R. kwotę 200.000 zł, a zatem kwotę przewyższającą cenę uzyskaną ze sprzedaży lokalu przy ul. (...). Treść tego postanowienia umownego potwierdzają zeznania W. R. oraz wyjaśnienia pozwanej. Sąd miał na uwadze, że z zeznań tych wynika, że część środków została przekazana W. R. już wcześniej, jeżeli jednak strony umowy sprzedaży postanowiły ostatecznie potraktować tę kwotę jako część ceny lokalu, to w ocenie Sądu nie wykraczało to poza kompetencje stron do kształtowania łączących ich stosunków prawnych wyznaczonej zasadą swobody umów (art. 353 ¹ k.c.), jak również nie może być traktowane – w świetle przedstawionych okoliczności – jako nieetyczne działanie pozwanej, wyłączające możliwość powołania się na art. 5 k.c. Podobnie nie można stawiać pozwanej zarzutu na tej podstawie, że pewna (nieokreślona), część z uzyskanej ceny została przez zbywcę lokalu przeznaczona na remont lokalu w celu przystosowania go dla potrzeb niepełnosprawnego brata pozwanej.

Konkludując, pozwana wykazała, że podnoszone przez powodową gminę roszczenie narusza w przedstawionych okolicznościach sprawy zasady współżycia społecznego takie jak zasada sprawiedliwości społecznej, zasada solidarności (wyrażająca się w obowiązku wspierania oraz dbania o dobro osób starszych, niedołężnych, niepełnosprawnych oraz wspieraniu osób dotkniętych różnego rodzaju wypadkami losowymi) oraz zasada zaufania obywatela do administracji publicznej. Nadto żądanie strony powodowej jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do żądania zwrotu bonifikaty, którego celem jest niedopuszczenie do sprzeniewierzenia pieniędzy publicznych przyznanych – tak jak w okolicznościach niniejszej sprawy – na cele mieszkaniowe. Tymczasem z zaoferowanych dowodów wynika, że przyznana bonifikata w istocie służy tym celom, a uchybienie pozwanej w dochowaniu terminu do nabycia innego lokalu ma, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, jedynie nieznaczny charakter.

Orzeczenie o kosztach znajduje podstawę w art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Na koszty zasądzone od strony powodowej w wysokości 7.217 zł składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w wysokości 7.200 zł oraz opłata od pełnomocnictwa udzielonego pełnomocnikowi w kwocie 17 zł.