Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXVII Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 19 lipca 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) W.

przeciwko I. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia w Warszawie

z dnia 27 lutego 2015 r., sygn. akt I C 628/13

1.  oddala apelację;

2.  nie obciąża pozwanej kosztami postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt XXVII Ca 1085/16

UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym w dniu 7 września 2012 r. powód (...) W. wniosło o zasądzenie od pozwanej I. W. kwoty 9.341,17 zł, na którą to kwotę składać się miało odszkodowanie za bezumowne korzystania z lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...) w W. za okres od 1 sierpnia 2010 r. do 30 kwietnia 2012 r. w łącznej kwocie 8.347,75 zł, a także skapitalizowane odsetki w kwocie 993,42 zł.

W dniu 25 września 2012 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie wydał w sprawie I Nc 6595/13 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym nakazał pozwanej zapłacić żądaną przez powoda kwotę wraz z kosztami sądowymi.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty z dnia 12 listopada 2012 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała na brak należytego umocowania pełnomocnika powoda, zakwestionowała wysokość roszczenia oraz niezasadne, jej zdaniem, stosowanie przez powoda art. 5 k.c. i § 11 ust. 3a załącznika nr 2 nr 2 do uchwały Nr XLI/ 1272/2008 Rady (...) W. z dnia 2 października 2008 r. w sprawie uchwalenia wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem (...) W. na lata 2008 -2012. Nadto pozwana wniosła o zawieszenie postępowania z uwagi na toczące się pomiędzy stronami inne postępowanie dotyczące odszkodowania za bezumowne korzystanie za okres od maja 2009 r. do lipca 2010 r.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2015 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 9.341,17 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 7 września 2012 roku do dnia zapłaty. Zasądził także od I. W. na rzecz powoda (...) W. kwotę 2.068 zł tytułem zwrotu kosztów procesu i nakazał pobrać od pozwanej na rzecz kasy Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie kwotę 47,58 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z opinią biegłego sądowego poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z kolei postanowieniem z dnia 3 czerwca 2015r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia w Warszawie uchylił rozstrzygnięcie w przedmiocie obciążenia pozwanej kosztami postępowania w sprawie i orzekł o nieobciążaniu jej tymi kosztami.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny i przeprowadził rozważania prawne:

(...) W. jest właścicielem niewyodrębnionej części lokali mieszkalnych w budynku przy ul. (...) w W., w tym lokalu mieszkalnego nr (...) o powierzchni użytkowej 27,55 m2.

W dniu 8 listopada 2010 roku Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia wydał wyrok w sprawie o sygn. akt I C 686/09 nakazujący I. W. opróżnienie i opuszczenie lokalu mieszkalnego w w/w budynku wraz ze wszystkimi osobami i rzeczami jego prawa reprezentującymi na rzecz powoda. Jednocześnie w wyroku tym ustalono, iż pozwanej nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.

Apelacja pozwanej od powyższego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6 grudnia 2011 roku w sprawie V Ca 2398/11.

W okresie objętym pozwem zasady obliczania stawki odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego regulował załącznik nr 2 do uchwały Nr XLI/ 1272/2008 Rady (...) W. z dnia 2 października 2008 r. w sprawie uchwalenia wieloletniego programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem (...) W. na lata 2008 -2012. Zgodnie z § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do Uchwały XLI/1272/2008 wysokość miesięcznego odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego ustalało się w skali roku w wysokości 3% wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych określanego przez Wojewodę (...) dla (...) W., za 1m2 powierzchni użytkowej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. Wysokość wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych dla województwa (...) wynosiła:

- w okresie od dnia 1 kwietnia 2010 roku do dnia 30 września 2010 roku -5.912 zł; (obwieszczenie Wojewody (...) z dnia 23 marca 2010 r, Dz. Urz. Woj. (...). Nr 63, poz. 920),

- w okresie od dnia 1 października 2010 roku do dnia 31 marca 2011 roku - 7.060 zł; (obwieszczenie Wojewody (...) z dnia 21 września 2010 r., Dz. Urz. Woj. M.. Nr 168, poz. 4183),

- w okresie od dnia 1 kwietnia 2011 roku do dnia 30 września 2011 roku - 6.963 zł; (obwieszczenie Wojewody (...) z dnia 18 marca 2011r., Dz. Urz. Woj. M.. Nr 45, poz. 1502),

- w okresie od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 marca 2012 roku -5.907 zł; (obwieszczenie Wojewody (...) z dnia 27 września 2011 r., Dz. Urz. Woj. M.. Nr 177),

- w okresie od dnia 1 kwietnia 2012 roku do dnia 30 września 2012 roku - 5.901 zł (obwieszczenie Wojewody (...) z dnia 30 marca 2012 r., Dz. Urz. Woj. M.. z 2012r., poz. 3030).

W okresie objętym pozwem stawka odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego wynosiła odpowiednio w okresie:

- od dnia 1 kwietnia 2010 r. do 30 września 2010 r. - 14,78 zł/m2 (5.912 zł/m2 x 3% :12),

- od dnia 1 października 2010 r. do 31 marca 2011 r. -17,65 zł/m2 (7.060 zł/m2 x 3% :12),

- od dnia 1 kwietnia 2011 r. do 30 września 2011 r. -17,41 zł/m2 (6.963 zł/m2 x 3%: 12),

- od dnia 1 października 2011 r. do 31 marca 2012 r. -14,77 zł/m2 (5.907 zł/m2 x 3% :12),

- od dnia 1 kwietnia 2012 r. do 30 września 2012 r. -14,75 zł/m2 (5.901 zł/m2 x 3% :12).

Stąd też biorąc pod uwagę powierzchnię użytkową lokalu zajmowanego przez pozwaną (27,55 m2) odszkodowanie za bezumowne korzystanie wynosiło odpowiednio:

- za okres od 1 sierpnia 2010 roku do 30 września 2010 r. - 407,19 zł miesięcznie, (14,78 zł/m2 x 27,55 m2) zaś z opłatami za media 542,83 zł miesięcznie,

- za okres od 1 października 2010 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. - 486,26 zł miesięcznie (17,65 zł/m2 x 27,55 m2), zaś z opłatami za media 621,90 zł miesięcznie,

- za okres od 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 marca 2011 r.- 486,26 zł miesięcznie (17,65 zł/m2 x 27,55 m2), zaś z opłatami za media 622,32 zł miesięcznie,

- za okres od 1 kwietnia 2011 r. do dnia 30 czerwca 2011 r. - 479,65 zł miesięcznie (17,41 zł/m2 x 27,55 m2), zaś z opłatami za media 615,71 zł miesięcznie,

- za okres od 1 lipca 2011 r. do dnia 30 września 2011 r. - 479,65 zł miesięcznie (17,41 zł/m2 x 27,55 m2), zaś z opłatami za media 629,51 zł miesięcznie,

- za okres od 1 października 2011 r. do dnia 31 marca 2012 r. - 406,91 zł miesięcznie (14,77 zł/m2 x 27,55 m2), zaś z opłatami za media 556,77 zł miesięcznie,

- za okres od 1 kwietnia 2012 r. do dnia 30 kwietnia 2012 r. - 406,36 zł miesięcznie (14,77 zł/m2 x 27,55 m2), zaś z opłatami za media 556,77 zł miesięcznie.

Pozwana dokonała w okresie objętym pozwem wpłat w łącznej kwocie 4.150 zł, zaś powód zarachował na rzecz pozwanej nadpłatę w łącznej kwocie 1.317,01 zł z tytułu rozliczenia wody.

Łączna kwota odszkodowania za bezumowne korzystanie w okresie od 1 sierpnia 2010 r. do dnia 30 kwietnia 2012 r. wraz z opłatami za media oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie, pomniejszona o dokonane wpłaty i nadpłatę z tytułu rozliczenia za wodę wyniosła 9.341,17zł.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dokumentów urzędowych zgromadzonych w aktach sprawy, których prawdziwość nie była kwestionowana przez strony. Nie dał zaś wiary dokumentom prywatnym w postaci wykazu zaległości przedstawianych przez powoda w zakresie, w jakim wykazywać miały należności pozwanego.

Sąd Rejonowy podzielił wnioski zawarte w opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości na okoliczności ustalenia wysokości czynszu najmu możliwego do uzyskania za lokal nr (...) położony w budynku przy ul. (...) w W. w okresie od 1 sierpnia 2010 r. do 30 kwietnia 2012 r. Opinia ta została bowiem sporządzona rzetelnie i dokładnie, udzielała wyczerpujących odpowiedzi na zadane pytania, była logiczna, spójna i pozbawiona nieścisłości. Mimo, iż opinia była kwestionowana przez pozwaną, nie zachodziły w ocenie Sądu I instancji żadne powody osłabiające zaufanie do wiedzy, kompetencji, doświadczenia czy bezstronności sporządzającego ją biegłego. Sąd Rejonowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego na okoliczność ustalenia wysokości czynszu możliwego do uzyskania z wynajmu lokalu przy ul. (...) w W. jako zmierzający do wydłużenia postępowania.

Zdaniem Sądu Rejonowego nie ulegało wątpliwości, że do wyliczenia wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu miał zastosowanie akt prawa miejscowego - uchwała Rady (...) W.. Wskazać należało, że wymieniony lokal komunalny nie mógł być wynajmowany na wolnym rynku, zaś sposób naliczania czynszu przez (...) W. znajdował oparcie w § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do Uchwały XLI/ 1272/2008.

W ocenie Sądu Rejonowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. - Dz.U. z 2005r., nr 31, poz. 266) osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Odszkodowanie to odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Powód domagał się kwoty 9.341,17 zł wskazując, że na powyższą kwotę składały się: kwota 8.347,75 zł tytułem należności głównej oraz kwota 993,42 zł tytułem zaległych odsetek ustawowych.

Pozwana kwestionowała dochodzoną pozwem kwotę zarówno co do zasady jak i co do wysokości. Podniosła, że dokumenty przedstawione przez powoda nie są dowodami na istnienie zobowiązania (w tym we wskazanej przez powoda wysokości), nadto podniosła zarzut przedawnienia roszczenia. Biegły sądowy ustalił zatem, w jakiej wysokości należność z tytułu odszkodowania była uzasadniona. Nie ulegało przy tym dla Sądu I instancji wątpliwości, że podstawą prawną pobierania opłat z tytułu odszkodowania była uchwała Rady (...) W. z dnia 2 października 2008 r. nr (...). W okresie objętym pozwem zasadnym było ustalenie opłaty przy zastosowaniu przepisu § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do Uchwały XLI/ 1272/2008 zgodnie z którym wysokość miesięcznego odszkodowania za zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego ustalało się w skali roku w wysokości 3% wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych określanego przez Wojewodę (...) dla (...) W., za 1m2 powierzchni użytkowej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3. Zgodnie z powołanym przepisem, pozwana obowiązana była uiszczać opłatę, która w okresie od sierpnia 2010 r. do września 2010 roku wynosiła 407,17 zł miesięcznie, od października 2010 r. do marca 2011 r. wynosiła 486,26 zł miesięcznie, zaś od kwietnia 2011 r. do września 2011r. wynosiła 479,65 zł miesięcznie, od października 2011 roku do marca 2012 r. 406,91 zł miesięcznie, od kwietnia 2012 r. wynosiła 406,36 zł miesięcznie.

Powyższe kwoty odpowiadały wyliczeniem powoda przedstawionym w zawiadomieniach z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie. Kwoty wynikające z zawiadomień odpowiadały wyliczeniom przedstawionym przez powoda w dokumencie prywatnym w postaci wykazu zaległości. Powód w przedmiotowym dokumencie przedstawił wysokość i sposób naliczenia odsetek od zaległych opłat. W ocenie Sądu Rejonowego wskazane wyliczenie powoda wraz z wnioskami płynącymi z opinii biegłego oraz dokumentów w postaci zawiadomień pozwalało na obdarzenie go wiarą w całości. Nie ulegało przy tym wątpliwości, iż przedstawione przez powoda wyliczenie obejmowało korzystne dla pozwanej okoliczności w postaci przyznania przez powoda, że pozwana dokonała wpłat z tytułu odszkodowania na łączną kwocie 4.150 zł oraz zarachowanie na rzecz pozwanej nadpłaty w łącznej kwocie 1.317,01 zł z tytułu rozliczenia wody.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne w całości. Rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu oparto na przepisach art. 98 § 1 i 4 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2002 r., Nr 168, poz. 1349) i art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1025 j.t.).

Apelację od wyroku wniosła pozwana, która zaskarżyła orzeczenie w całości i zarzuciła mu:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

- art. 8 i art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego, albowiem przepisy te nie powinny odnosić się do pozwanej, gdyż nie posiadała ona nigdy tytułu prawnego do lokalu,

- art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w zw. z § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do uchwały Rady Miasta(...) W. nr (...) z dnia 2 października 2008r. w sprawie uchwalenia Wieloletniego Programu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem (...) W. na lata 2008-2012 (Dz.Urz.Woj.M.. (...)) oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez błędną wykładnię i uznanie, że pozwana była zobowiązana w okresie od dnia 1 sierpnia 2010r. do dnia 30 kwietnia 2012r. do uiszczania na rzecz powoda odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego w wysokości określonej w § 11 ust. 1 uchwały z dnia 2 października 2008r., tj. w wysokości 3% wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych określonego przez Wojewodę (...) dla (...) W. w skali roku, podczas gdy pozwana zgodnie z art. 18 ust. 2 uopl zobowiązana była do opłacania odszkodowania w wysokości czynszu, jaki powód mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu;

- art. 18 ust. 1 i 2 uopl w zw. z § 3 ust. 1 i 2 oraz § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do uchwały z dnia 2 października 2008r. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że pozwana w okresie od 1 sierpnia 2010r. do dnia 30 kwietnia 2012r. była zobowiązana do uiszczania na rzecz powoda odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego w wysokości przekraczającej kwotę czynszu określonego przez Prezydenta (...) W. na podstawie § 3 ust. 1 i 2 załącznika nr 2 do uchwały z dnia 2 października 2008r. w sytuacji, gdy powód nie wykazał, że odszkodowanie w wysokości czynszu nie pokrywało poniesionych przez niego strat oraz przesłanek przyznania mu odszkodowania uzupełniającego na podstawie art. 18 ust. 2 uopl;

- art. 18 ust. 1 i 2 uopl poprzez błędną wykładnię, polegająca na przyjęciu, że ustalenie odszkodowania z zastosowaniem stawek określonych w § 3 ust. 1 i 2 załącznika nr 2 do uchwały z dnia 2 października 2008r. nie odpowiadałoby wysokości czynszu, jaki mógłby zostać naliczony przez powoda, gdyby strony łączył stosunek najmu;

- art. 8a ust. 1 i ust. 2 uopl, poprzez przyjęcie, że powód był uprawniony do podwyższania wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu komunalnego zajmowanego przez pozwaną bez zachowania okresu wypowiedzenia;

- art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy żądanie zapłaty przez pozwaną odszkodowania w wysokości ustalonej na podstawie § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do uchwały z dnia 2 października 2008r. jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego z uwagi na trudną sytuację materialną, życiową i zdrowotną pozwanej oraz nie wzięcie pod uwagę treści uchwały SN z dnia 10 lipca l984 r. o sygn. akt III CZP 20/84 i wyroku SN z dnia 4 lipca 2012 r.;

- art. 451 § 1 k.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy pozwana dokonując comiesięcznej zapłaty wskazywała na poczet, którego długu świadczy, co spowodowało uwzględnienie w całości żądania powoda co do zapłaty należności głównej i odsetek od dochodzonych kwot;

2. naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

- błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy mające istotny wpływ na wynik sprawy poprzez przyjęcie jako podstawy zaskarżonego wyroku danych zawartych w dokumentach przedłożonych przez powoda w kserokopiach, które nie zostały przez nikogo poświadczone za zgodność z oryginałem, a więc nie były dokumentami w świetle przepisów k.p.c. i nie powinny zostać włączone do materiału dowodowego niniejszej sprawy;

- art. 129 k.p.c. w zw. z art. 128 k.p.c. oraz art. 308 § 1 i 2 k.p.c. poprzez włączenie do materiału dowodowego dokumentów przedłożonych przez powoda w kserokopiach, które nie zostały przez nikogo poświadczone za zgodność z oryginałem, a więc nie były dokumentami w świetle przepisów k.p.c.,

- art. 258 k.p.c. w zw. z art. 308 § 1 i 2 k.p.c. w zw. z art. 235 § 1 k.p.c. poprzez ustalenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy na podstawie dokumentów przedłożonych przez powoda w kserokopiach, które nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem, zamiast ustalenia tych okoliczności za pomocą przesłuchania świadków (osób, które podpisały przedłożone dokumenty prywatne), co stanowi obejście przepisów o przeprowadzaniu dowodów z zeznań świadków oraz narusza zasadę bezpośredniości;

- art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążanie pozwanej kosztami procesu w całości, w tym kosztami zastępstwa prawnego powoda w sytuacji, gdy z uwagi na trudną sytuację materialną, życiową i zdrowotną pozwanej zachodził szczególnie uzasadniony przypadek, który uzasadniał odstąpienie od obciążania pozwanej kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa prawnego;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd I instancji dowolnej oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym w szczególności opinii biegłego i dokumentów przedłożonych przez powoda poprzez uznanie, że treść opinii i tych dokumentów nie budziła wątpliwości w sytuacji, gdy pozwana kwestionowała w trakcie postępowania żądanie powoda zarówno co do zasady, jaki i co do wysokości;

- art. 100 ust. 2 w zw. z art. 102 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez pozostawienie bez rozpoznania wniosku złożonego w piśmie procesowym z dnia 29 kwietnia 2014r. o zwolnienie pozwanej od kosztów sądowych.

Na podstawie art. 381 k.p.c., z uwagi na fakt, że potrzeba powołania się na te dowody zaistniała na obecnym etapie postępowania, wniosła o dopuszczenie następujących dowodów z dokumentów:

- decyzja ZUS z dnia 3.03.2015r. (znak: l/ (...)) o podwyższeniu renty;

- decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 5.12.2014r. (nr (...)) o przyznaniu pomocy w formie posiłku;

- decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 4.03.2015r. (nr (...)) o przyznaniu zasiłku celowego;

- decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 4.03.2015r. (nr (...)) o przyznaniu zasiłku celowego na pokrycie części kosztów leków i leczenia w marcu 2015r.;

- decyzja Prezydenta (...) W. z dnia 4.03.2015r. (nr (...)) o przyznaniu zasiłku celowego na opłatę energii elektrycznej w marcu 2015r.;

- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia pozwanej z dnia 20.04.2015r.;

- karta informacyjna dotycząca leczenia szpitalnego z dnia 1.02.2013r.;

- zaświadczenie lekarskie z dnia 8.02.2012r.;

- zawiadomienie z dnia 21.01.2013r. dotyczące wysokości opłat.

Pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania, zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu przed sądem II instancji, z uwagi na fakt, że nie zostały one pokryte w całości ani w części, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi l instancji, pozostawienie sądowi I instancji rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej; zasądzenie na rzecz pełnomocnika z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu przed sądem I i II instancji, z uwagi na fakt, że nie zostały one pokryte w całości ani w części.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy uznał ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji za prawidłowe i przyjął je w całości za własne czyniąc podstawą rozstrzygnięcia.

Podkreślić również należało, że argumentacja prawna przeprowadzona w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia również zasługiwała na akceptację, co czyniło zbędnym obszerne jej powtarzanie w tym miejscu.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska pozwanej, iż art. 18 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego nie miał zastosowania w niniejszej sprawie. Sama bowiem ustawa, jak to wynika z jej art. 1, reguluje wszystkie sprawy związane z zasadami gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Niewątpliwie zaś lokal zajmowany przez pozwaną do tego zasobu należy. Ponadto przepis wyraźnie odnosi się do osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego, a nie do byłych lokatorów, czy osób, które utraciły tytuł prawny do lokalu. Gdyby intencją ustawodawcy było zastosowanie regulacji w/w przepisu wyłącznie do byłych lokatorów, to takie sformułowanie w przepisie zostałoby zawarte. Należało także wskazać, iż apelacja jako całokształt przedstawionych zarzutów przez stronę pozwaną była w tym zakresie wewnętrznie sprzeczna, z jednej strony wskazywała wszak na niemożność stosowania do niniejszej sprawy ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, a następnie pełnomocnik pozwanej zwrócił uwagę na nieprawidłową, jego zdaniem, interpretację art. 18 ust. 1 i 2 wskazując zwłaszcza na sprzeczność załącznika nr 2 do uchwały Rady (...) W. z przepisem rangi ustawowej, jakim niewątpliwie jest art. 18 w/w ustawy, a więc tym samym nie kwestionował samej możliwości stosowania ustawy z 2001r. do sytuacji pozwanej.

Przechodząc do rozważań dotyczących ewentualnego naruszenia art. 18 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego w zw. z § 3 ust. 1 i 2 i § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do uchwały Rady Miasta (...) W. nr (...) z dnia 2 października 2008r. w sprawie uchwalenia Wieloletniego Programu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem (...) W. na lata 2008-2012 (Dz.Urz.Woj.M.. (...)) oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP Sąd Okręgowy uznał, że wnioskowanie pozwanej odnośnie nieważności § 11 ust. 1 załącznika nr 2 ze względu na rzekomą sprzeczność z art. 18 w/w ustawy byłoby zbyt daleko idące. Pozwana analizując treść art. 18 nie dostrzegła bowiem, że pomiędzy ust. 2 i 3 tego przepisu istnieją różnice i nie jest tak, że w obydwu sytuacjach, niezależnie od tego, czy osoba zobowiązana posiada prawo do lokalu socjalnego lub zamiennego oraz posiadała wcześniej tytuł prawny do lokalu, czy też nie, odszkodowanie co do zasady powinno odpowiadać czynszowi za lokal, przy czym czynsz ten ma taką samą wysokość w obydwu przypadkach. Tymczasem poza tym, że odszkodowanie w odniesieniu do osób nie uprawnionych do otrzymania lokalu może być zasadne w pełnej wysokości, przewyższającej czynsz, kiedy właściciel wykaże, że odszkodowanie nie pokryło poniesionych strat, zarówno z redakcji samego przepisu (wykładnia językowa), jak i z intencji ustawodawcy, celu tej regulacji (wykładnia celowościowa) wynika, iż wysokość czynszu w obydwu przypadkach jest różna. W ust. 2 przepisu czynsz ma być opłacany w wysokości, jaką osoby zobowiązane opłacałyby, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Byłby to w przypadku lokali komunalnych czynsz określony w § 3 ust. 1 i 2 załącznika nr 2 do uchwały Rady Miasta (...) W. nr (...) z dnia 2 października 2008r. W ten sposób została ściśle określona i ograniczona wysokość czynszu w stosunku do osób, które kiedyś utraciły prawo do lokalu i które pozostają w dotychczasowym lokalu nie ze swojej winy, ale w wyniku nie dostarczenia im lokalu zamiennego czy socjalnego. W treści przepisu określenie wysokości odszkodowania w tym przypadku nastąpiło przez sformułowanie "odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł". Podobnej ochronie nie zostały poddane osoby, które nie mają prawa do lokalu zamiennego lub socjalnego. W tym przypadku jest mowa o odszkodowaniu, które "odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu". Niewątpliwie wysokość czynszu w tym przypadku byłaby wyższa, jako że chodzi o czynsz aktualnie uzyskiwany na rynku za najem mieszkania.

Bezspornie także odpowiednie organy gminy mają prawo do kształtowania zarówno sposobu ustalania (uchwała rada gminy) jak i konkretnej wysokości (zarządzenie Prezydenta, burmistrza etc.) czynszu w lokalach komunalnych, a akty tych organów stanowią obowiązujące daną społeczność akty prawa miejscowego.

Zważywszy na powyższe, należało uznać, że powód miał prawo ukształtować wysokość odszkodowania poprzez odniesienie do czynszu dla osób, które utraciły tytuł do lokalu i osób, które nigdy go nie posiadały.

Sąd Okręgowy nie uznał przy tym za zasadny zarzutu naruszenia art. 8 a ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego. Przepis ten ma bowiem zastosowanie wyłącznie do czynszu i innych opłat uiszczanych w ramach istniejącego stosunku prawnego między właścicielem a lokatorem, o czym świadczy wprost redakcja przepisu. Ponadto art. 18 ustawy wyraźnie wskazuje, że zobowiązani opłacają nie czynsz, tylko odszkodowanie, którego wysokość jedynie odpowiada wysokości czynszu. Instytucja wypowiedzenia określona w art. 8 a ustawy określa formę ważnego wypowiedzenia, terminy jego dokonywania, przesłanki wypowiedzenia oraz możliwość zakwestionowania go przez zobowiązanego do zapłaty czynszu. Trudno byłoby wyobrazić sobie, aby którakolwiek z tych regulacji mogła mieć zastosowanie w stosunku do osób zajmujących lokal bez tytułu prawnego. Poza tym, jak wskazano powyżej, uchwały organów samorządu są aktami prawa miejscowego i jako takie są powszechnie dostępne i znane osobom, których regulacje te dotyczą (zamieszkującym na danym obszarze).

Zważyć również należało, że pozwana, poza swoimi twierdzeniami, nie przedstawiła w postępowaniu żadnych dowodów na okoliczność, że częściowych spłat zadłużenia dokonywała ze wskazaniem, na poczet którego długu ich dokonuje, na co zresztą wskazał Sąd Rejonowy w uzasadnieniu orzeczenia. Tym samym niezasadny okazał się zarzut naruszenia art. 451 k.c.

Co do zarzutów dotyczących dowodów zgromadzonych w sprawie, Sąd Okręgowy wskazał, że wydruki komputerowe stanowią "inny środek dowodowy", o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Ich moc dowodową należy oceniać zgodnie z zasadami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. (tak wyrok SA w Białymstoku z dnia 19 grudnia 2014 r. I ACa 637/14, wyrok SA w Łodzi z dnia 24 września 2014r. I ACa 404/14).

Tak więc przedstawiony przez powoda wykaz zaległości podpisany przez osoby uprawnione mógł być dowodem w sprawie. Natomiast rację miała pozwana, że kserokopie dokumentów i to w dodatku nie potwierdzone za zgodność z oryginałem nie mogły być uznane za dowód z dokumentu, jak również za dowód w rozumieniu art. 308 k.p.c. dotyczyło to przy tym nie tylko pism złożonych przez powoda, ale i części pism pozwanej, np. stanowiska Rzecznika Praw Obywatelskich, jej korespondencji z powodem.

Uchybienia przepisom art. 129 k.p.c. w zw. z art. 128 k.p.c. oraz art. 308 § 1 i 2 k.p.c. nie miały wpływu na wynik sprawy w zakresie roszczenia głównego o tyle, że wysokość stawek odszkodowania przewidziana w § 11 ust. 1 załącznika nr 2 do uchwały Rady Miasta (...) W. nr (...) z dnia 2 października 2008r. w sprawie uchwalenia Wieloletniego Programu Gospodarowania Mieszkaniowym Zasobem (...) W. na lata 2008-2012 (Dz.Urz.Woj.M.. (...)) w poszczególnych okresach była znana, pozwana nie kwestionowała zajmowania lokalu we wskazanym w pozwie okresie, nie posiadała do niego tytułu prawnego i poza twierdzeniami nie wykazała uiszczenia w tym okresie jakiejkolwiek należności na rzecz powoda. Ponadto Sąd Rejonowy dopuścił dowód z opinii biegłego, który dysponując powierzchnią mieszkania oraz informacjami o wysokości odszkodowania za m2 był w stanie, bez odniesienia się do pism złożonych w postępowaniu, wyliczyć należne powodowi odszkodowanie.

Całkowicie niezrozumiały był dla Sądu II instancji zarzut dotyczący naruszenia art. art. 258 k.p.c. i art. 235 § 1 k.p.c. zważywszy, że żadna ze stron nie wnosiła o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, a ponadto, jak wskazano wyżej, okoliczności istotne dla postępowania mogły zostać ustalone przez biegłego sądowego.

Rozważanie zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 102 k.p.c. okazało się bezprzedmiotowe, albowiem Sąd Rejonowy dokonał postanowieniem zmiany orzeczenia w tym zakresie zgodnie właśnie z art. 102 k.p.c.

Sąd Okręgowy w oparciu o art. 381 k.p.c. dopuścił złożone w apelacji wnioski dowodowe w postaci dowodów z dokumentów złożonych w postępowaniu apelacyjnym. Sąd Okręgowy zważył, że ich część powstała dopiero po wydaniu rozstrzygnięcia przez Sąd I instancji, a ponadto były istotne dla oceny zasadności stanowiska pozwanej w kontekście czy zarzutu naruszenia art. 5 k.c., czy orzeczenia o kosztach postępowania.

Sąd Okręgowy oddalił natomiast wniosek o zawieszenie postępowania jako bezprzedmiotowy dla rozstrzygnięcia. Nawet bowiem korzystne dla pozwanej orzeczenie co do uchwały odmawiającej jej przyznania prawa do lokalu socjalnego nie spowodowałoby, że sytuacja prawna pozwanej za okres wskazany w pozwie uległaby zmianie. Gmina bowiem zostałaby jedynie zobowiązana do ponownego rozpoznania wniosku pozwanej ze skutkami jednak na przyszłość, a nie wstecz, tj. od daty złożenia wniosku.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do oddalenia powództwa na podstawie art. 5 k.c. Sąd II instancji nie miał co prawda wątpliwości, że sytuacja pozwanej zdrowotna i finansowa nie jest łatwa, niemniej jednak zważył, że przepis ten powinien mieć zastosowanie jedynie w wyjątkowych sytuacjach, kiedy wykonanie uprawnień właścicielskich przez powoda byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, stanowiło nadużycie prawa. W ocenie Sądu Okręgowego taka sytuacja w sprawie nie miała miejsca. Trudno wnioskować, że właściciel lokalu zajmowanego przez osobę, która nie posiada żadnego tytułu do tego lokalu, w ten tylko sposób, że żąda odszkodowania za korzystanie ze swojej rzeczy, nadużywa prawo. Z kolei na dobrodziejstwo zastosowania art. 5 k.c. nie powinien powoływać się ten, kto sam nadużywa prawa. Tymczasem pozwana od 6 lat nie wykonuje orzeczenia sądu o eksmisji. Co więcej zajmowany lokal zajęła również bez żadnego tytułu, co zresztą doprowadziło do nieprzyznania jej prawa do lokalu socjalnego w toku postępowania o eksmisję.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w oparciu o art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o kosztach postępowania orzekając w oparciu o art. 102 k.p.c. z uwagi na sytuację materialną i zdrowotną pozwanej.