Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Nowaczyński

po rozpoznaniu 23 września 2016 r. w E.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) we W.

przeciwko H. M.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 24 czerwca 2016 r., sygn. akt IX C 2960/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok:

a/ w punkcie I (pierwszym) i oddala powództwo;

b/ w punkcie III (trzecim) i zasądza od powoda (...) z siedzibą we W. na rzecz pozwanego H. M. kwotę 621,20 zł (sześćset dwadzieścia jeden złotych dwadzieścia groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu za pierwszą instancję;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 717 zł (siedemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt I Ca 383/16

UZASADNIENIE

Powód (...) w pozwie wniesionym przeciwko pozwanemu H. M. domagał się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 3.975,15 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Na dochodzoną kwotę składa się należność główna w wysokości 3.169,41 zł oraz skapitalizowane odsetki w wysokości 805,74 zł. Jednocześnie powód wnioskował o zasądzenia kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Nakazem zapłaty z dnia 21 lipca 2015 roku wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Elblągu uwzględnił powództwo w całości.

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty. W sprzeciwie podniósł zarzut niewykazania istnienia zobowiązania w całości oraz zarzut przedawnienia roszczenia.

Sąd Rejonowy w Elblągu wyrokiem z dnia 24.06.2016 r. w sprawie sygn. (...) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.169,41 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18.06.2015 r. do dnia zapłaty (punkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt II) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 445,74 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (punkt III).

Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwany H. M. zawarł w dniu 17 sierpnia 2006 roku umowę z Bankiem (...) Spółką Akcyjną. Na mocy tej umowy pozwany zaciągnął pożyczkę w kwocie netto 7.500 zł. Łączna kwota kosztów pożyczki wynosiła 5.316 zł i obejmowała sumę wszystkich opłat związanych z pożyczką, w tym opłatę przygotowawczą za rozpatrzenie wniosku oraz przygotowanie i zawarcie umowy pożyczki a także sumę wszystkich odsetek za cały okres obowiązywania umowy. Pożyczkę wraz z kosztami pozwany, zgodnie z umową, miał spłacić w 48 miesięcznych ratach. Kwota miesięcznej raty wynosiła zgodnie z umową 267 zł. Termin spłaty pierwszej raty przypadał na dzień 05 września 2006 roku a termin spłaty ostatniej na dzień 05 sierpnia 2010 roku. Pozwany nie spłacał rat należności w terminie. W związku z tym umowa kredytu została wypowiedziana i całość należności objętej umową stała się wymagalna. Następnie, w lipcu 2008 roku Bank (...) S.A. złożył wniosek do Sądu Rejonowego w Elblągu o nadanie klauzuli bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, który wystawił w związku z zadłużeniem pozwanego wynikłym z braku spłacania zobowiązania z tytułu umowy kredytu. Postanowieniem z dnia 24 lipca 2008 roku sąd nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. W oparciu o tak powstały tytuł wykonawczy Bank (...) S.A. wytoczył przeciwko dłużnikowi postępowanie egzekucyjne. Postępowanie to zostało umorzone postanowieniem Komornika Sądowego w E. D. S. z dnia 22 października 2013 roku z uwagi na bezskuteczność. Postanowienie to jest prawomocne. W dniu 26 listopada 2014 roku Bank (...) S.A. zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności przysługującej mu wobec pozwanego z tytułu umowy pożyczki z dnia 17 sierpnia 2006 roku wraz z szeregiem wierzytelności przysługujących mu wobec innych osób. Należność przysługująca Bankowi (...) S.A. z tytułu tej umowy została zapłacona w dniu 03 grudnia 2014 roku.

Sąd pierwszej instancji uznał, iż powództwo zasługiwało w przeważającym zakresie na uwzględnienie. Sąd a quo nie podzielił zapatrywania pozwanego jakoby dochodzone przez powoda roszczenie było przedawnione. Podkreślone zostało, iż złożenie wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu (lipiec 2008r.) przerwało trzyletni bieg przedawnienia roszczenia. Następnie poprzednik prawny powoda w roku 2009 złożył wniosek o wszczęcie egzekucji, co było czynnością przerywającą bieg terminu przedawniania. Komornik wydał postanowienie o umorzeniu egzekucji w dniu 22.10.2013 r., po którego uprawomocnieniu się trzyletni bieg terminu przedawnienia zaczął biec na nowo, zaś powód wystąpił z pozwem w niniejszej sprawie w dniu 18.06.2015 r., co wyraźnie wskazywało na okoliczność, iż w dacie inicjowania procesu roszczenie nie było przedawnione. W ocenie Sądu pierwszej instancji powód za pomocą wchodzących w skład materiału dowodowego dokumentów zdołał dowieść fakt zawarcia umowy cesji. Jednakże Sąd a quo podkreślił, iż roszczenie powoda było usprawiedliwione do kwoty 3.169,41 zł należności głównej, z kolei w zakresie kwoty 805,74 zł dochodzonej tytułem skapitalizowanych odsetek powód nie był w stanie przedstawić klarownej metodologii wyliczenia tak skalkulowanej części roszczenia, co wobec negacji pozwanego w tym zakresie, skutkować musiało oddaleniem powództwa. O odsetkach ustawowych od zasądzonej kwoty 3.169,41 zł orzeczono na podstawie art. 481 k.c. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia adekwatnie do wyniku sprawy.

Apelację od wyroku wniósł pozwany H. M., zaskarżając go w części, tj. w zakresie rozstrzygnięć zawartych w punktach I (pierwszym) i III (trzecim).

Zarzucił skarżący obrazę art. 123 k.c. na skutek jego błędnej wykładni prowadzącej Sąd pierwszej instancji do przekonania, iż w sprawie nie doszło do przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem.

Obrazy art. 231 § 1 k.p.c. oraz art. 233 § 1 k.p.c. apelujący upatrywał w przekroczeniu przez Sąd pierwszej instancji granic swobodnej oceny dowodów i przyjęciu, iż powód wykazał, że umowa sprzedaży wierzytelności zawarta z Bankiem (...) S.A. w W. obejmowała także tę przysługującą wobec pozwanego.

Pozwany domagał się zmiany wyroku w zaskarżonym zakresie i oddalenia powództwa w całości z jednoczesnym zasądzeniem na swoją rzecz kosztów procesu według norm prawem przepisanych. Ewentualnie postulował o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, również z uwzględnieniem kosztów procesu na rzecz skarżącego.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podkreślał, iż skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia w wyniku wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie mógł w okolicznościach tej sprawy dotyczyć powoda. Wszczęcie egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego w klauzulę wykonalności wywierało skutek określony w 123 § 1 pkt 1 k.c. jedynie w przypadku, kiedy wierzycielem egzekwującym był podmiot mający status banku – do którego nie można zaliczyć powoda. W okolicznościach niniejszej sprawy, w ocenie pozwanego, całe roszczenie dochodzone pozwem uznać należało za przedawnione. Pozwany wskazywał, że z dołączonych przez powoda do pozwu dokumentów nie wynikała okoliczność przejścia na powoda wierzytelności przysługującej cedentowi.

W odpowiedzi na apelację pozwanego powód (...) we W. domagał się jej oddalenia oraz zasądzenia kosztów postępowania odwoławczego według norm prawem przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwoławczego apelacja pozwanego jest zasadna. Sąd pierwszej instancji poczynił w sprawie prawidłowe ustalenia co do stanu faktycznego, które należało podzielić bez potrzeby całościowego ich powtarzania, niemniej jednak na podstawie tych okoliczności podniesiony przez pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem uznać trzeba za usprawiedliwiony.

Powód Prokura Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty we W. nabył w dniu 26.11.2014 r. wierzytelność stwierdzoną bankowym tytułem egzekucyjnym nr (...) z dnia 25.06.2008 r., zaopatrzonym w klauzulę wykonalności przez Sąd Rejonowy w Elblągu w dniu 24.07.2008 r. w sprawie sygn. (...), od Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.. Powód bankiem nie jest.

Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29.06.2016 r., III CZP 29/16, System Informacji Prawnej Lex Gamma nr 2067028). Jak wynika z motywów uzasadniania cytowanej uchwały, przerwanie biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. następuje, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania, jeżeli z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane lub uprawnione, a więc skutek przerwania zachodzi tylko w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela. Wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje zatem skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na rzecz którego została wydana klauzula wykonalności; nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności.

W pełni podzielając powyższy pogląd i odnosząc go do okoliczności niniejszej sprawy godzi się zauważyć, iż pozwany umowę pożyczki gotówkowej zawarł z poprzednikiem prawnym powoda, tj. Bankiem (...) S.A. w W. w dniu 17.08.2006 r. (k.53-54). Brak terminowego regulowania poszczególnych rat zobowiązania skutkował wypowiedzeniem umowy przez poprzednika prawnego powoda i wystawieniem w dniu 25.06.2008 r. bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...), któremu Sąd Rejonowy w Elblągu w dniu 24.07.2008 r. w sprawie sygn. (...) nadał klauzulę wykonalności na rzecz poprzednika prawnego powoda (k. 3 i 15 akt (...)). Następnie w oparciu o taki tytuł wykonawczy poprzednik prawny powoda wszczął postępowanie egzekucyjne, które prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Elblągu D. S. w sprawie o sygnaturze (...), a które to postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 22.10.2013 r. z uwagi na jego bezskuteczność, tj. w oparciu o art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. (k.55). Powód nabył wierzytelność stwierdzoną przedmiotowym tytułem wykonawczym po umorzeniu postępowania egzekucyjnego, w dniu 26.11.2014 r. (k.8).

Nabywca wierzytelności nie będący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem wykonawczym, natomiast nabywca wierzytelności nie będący bankiem, nawet jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób, niż w nim wskazane za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem (por. dalsze motywy uzasadnienia cytowanej uchwały Sądu Najwyższego sygn. III CZP 29/16).

W okolicznościach przedmiotowej sprawy uznać zatem trzeba, że roszczenie poprzednika prawnego powoda wobec pozwanego stało się wymagalne w dacie wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, tj. 25.06.2008 r., od tej daty zaczął bieg trzyletni termin przedawnienia roszczenia. Złożenie przez poprzednika prawnego powoda wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu przerwało bieg przedawnienia, jako czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu egzekwowania roszczenia, zaś wydanie postanowienia w tym przedmiocie w dniu 28.07.2008 r. w sprawie sygn. (...) na nowo „otworzyło” bieg trzyletniego terminu przedawnienia. Jak wskazano powyżej jedynie w odniesieniu do pierwotnego wierzyciela pozwanego będącego bankiem mogło odnieść skutek prawny kolejne przerwanie biegu przedawnienia wynikające ze złożenia wniosku o wszczęcie egzekucji oraz wydanie postanowienia o jej umorzeniu w dniu 22.10.2013 r. w sprawie Km 60/09. Powód, nie będący bankiem, nabył wierzytelność po umorzeniu postępowania egzekucyjnego. W dniu 22.10.2013 r. bieg trzyletniego terminu przedawnienia rozpoczynał się „na nowo” jedynie w odniesieniu do cedenta, nie zaś cesjonariusza. Innymi słowy, uproszczając wywód, wszelkie okoliczności związane ze wszczęciem postępowania egzekucyjnego w sprawie Km(...) oraz jego następczym umorzeniem na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. nie odnoszą żadnego skutku prawnego wywodzonego z instytucji przedawnienia roszczenia w stosunku do powoda jako cesjonariusza. W ocenie Sądu odwoławczego ostatnią z czynności faktycznych jaką powód mógł wskazywać w kontekście przerwania biegu terminu przedawnienia, odnoszącą skutek także wobec skarżącego, było wszczęcie przez poprzednika prawnego powoda postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Nadanie klauzuli w dniu 28.07.2008 r. „otwierało” – dla powoda – trzyletni termin przedawnienia roszczenia, co w zestawieniu z datą zainicjowania niniejszego procesu uzasadnia twierdzenie, iż roszczenie wobec pozwanego dochodzone pozwem jest sprekludowane.

W tym stanie rzeczy zmieniono zaskarżony wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. i powództwo oddalono.

O kosztach procesu za pierwszą instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013, poz. 490). Na zasądzone koszty składało się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego (600 zł), zwrot opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa (17 zł) oraz koszty przesyłki listu poleconego (4,20 zł).

O kosztach procesu za drugą instancję orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804), a także art. 28 pkt 2 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016, poz. 623). Na zasądzone koszty składało się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego (600 zł), zwrot opłaty od apelacji (100 zł) oraz zwrot opłaty skarbowej od pełnomocnictwa substytucyjnego (17 zł).