Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Beata Kopania
Protokolant:	sekr. sądowy Małgorzata Bugiel

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2016 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w B.

przeciwko R. S. (1), M. S. (1), E. S. i J. S. (1)

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. na rzecz pozwanych R. S. (1) i M. S. (1) solidarnie kwotę 7.264 zł (słownie: siedem tysięcy dwieście sześćdziesiąt cztery złote) tytułem zwrotu kosztów procesu oraz na rzecz pozwanych J. S. (1) i E. S. solidarnie kwotę 7.217 zł (słownie: siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Syn. akt IC 253/15

UZASADNIENIE

Skarb Państwa, Naczelnik Urzędu Skarbowego w B., wniósł przeciwko pozwanym, R. S. (1), M. S. (1), E. S. i J. S. (1) pozew o uznanie umów:

1.  z dnia 4 listopada 2011r. Rep. A numer (...) sporządzonej przez notariusz, K. K., w Kancelarii Notarialnej w B., mocą której J. S. (1) darował swojemu synowi, R. S. (1), zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L., powiat (...), województwo (...), o powierzchni 3.229 m kw wraz z ustanowieniem na rzecz J. S. (1) i E. S. dożywotniej i nieodpłatnej służebności osobistej, polegającej na prawie do zajmowania łazienki znajdującej się na drugiej kondygnacji budynku mieszkalnego, dla której Sąd Rejonowy w Lęborku prowadzi księgę wieczystą (...)

2.  z dnia 15 listopada 2012r. Rep. A nr (...) sporządzonej przez asesora notarialnym, A. K. (1) – zastępcą notariusza K. K., prowadzącej Kancelarię Notarialną w B., mocą której J. S. (1) darował swojemu synowi, R. S. (1),

a)  zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L. o łącznej powierzchni (...) kw, dla których Sąd Rejonowy w Bytowie prowadzi księgę wieczystą (...);

b)  nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą niezabudowane działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 15.71 ha, położone w miejscowości B., gm. L.;

c)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 13,11 ha, położone w miejscowości B., gm. L.;

d)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą działkę gruntu numer (...) o powierzchni 2,28 ha, położoną w N. H., pow. (...); o numerach (...) o łącznej powierzchni 10,98 ha;

e)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku , stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 10,98 ha położoną w K. w i miejscowości B., gm. L.;

f)  prawo użytkowania wieczystego niezabudowanych działek grunt o numerach (...) objęte księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku o łącznej powierzchni 18,7574 ha, położnej w miejscowości B., gm. L.

wraz z ustanowieniem na rzecz J. S. (1) i E. S. dożywotniej i nieodpłatnej służebności osobistej mieszkania na nabytej nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...), polegającej na prawie do zajmowania przez nich całego budynku mieszkalnego z obowiązkiem niepłatnej dostarczenia przez R. S. (1) na rzecz uprawnionych energii elektrycznej, wody i opału oraz z prawem swobodnego poruszania się przez uprawnionych po całej nieruchomości

3.  w dniu 15 listopada 2012r., rep. A numer (...), sporządzonej przed asesorem notarialnym A. K. (2) – zastępcą notariusza, K. K., prowadzącej Kancelarię Notarialną w B., mocą której J. S. (1) i E. S. darowali swojemu synowi R. S. (1) niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzona przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiąca działkę gruntu numer (...) o powierzchni 3,02 ha położoną w K., gm. L.;

4.  w dniu 26 stycznia 2015r., rep. A numer (...), sporządzonej przed notariuszem M. B. w Kancelarii Notarialnej w K., mocą której R. S. (1) przekazał ze swojego majątku osobistego do majątku R. S. (1) i M. S. (1), objętego wspólnością ustawową małżeńską:

a)  zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L. o łącznej powierzchni (...) kw, dla których Sąd Rejonowy w Bytowie prowadzi księgę wieczystą (...);

b)  nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą niezabudowane działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 15.71 ha, położoną w miejscowości B., gm. L.;

c)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 13,11 ha, położoną w miejscowości B., gm. L.;

d)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą działkę gruntu numer (...) o powierzchni 3,0200 ha, położoną w miejscowości K., gm. L.;

e)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku, stanowiącą działkę gruntu numer (...) o powierzchni 2,28 ha, położoną w N. H., gm. T., pow. (...);

f)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku , stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 10,98 ha położoną w K. w i miejscowości B., gm. L.;

g)  nieruchomość stanowiącą zabudowaną działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L., powiat (...), województwo (...), o powierzchni 3.229 m kw, dla której Sąd Rejonowy w Lęborku prowadzi księgę wieczystą (...)

h)  prawo użytkowania wieczystego niezabudowanych działek grunt o numerach (...) objęte księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku o łącznej powierzchni 18,7574 ha, położonej w miejscowości B., gm. L.

za bezskuteczne wobec Skarbu Państwa – Naczelnika Urzędu Skarbowego w B., któremu przysługuje wobec pozwanego, J. S. (1) wierzytelności z tytułu zaległości podatkowych za 2008r., 2009r., 2010r. i 2011r., odsetek od nich, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych.

Na uzasadnienie wskazał, że pozwany, J. S. (1) jest dłużnikiem powoda z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, które na dzień 4 lutego 2015r. wyniosło 253.395 zł. W kwocie tej mieści należność główna w kwocie 156.522 zł. i odsetki w kwocie 96.873 zł. Natomiast zobowiązanie pozwanego, J. S. (1) z tytułu podatku od towarów i usług wyniosło na dzień 4 lutego 2015r. kwotę 208.656,79 zł. W kwocie tej mieści się należność główna w kwocie 126.451,79 zł. i odsetki w kwocie 82.205 zł. Pozwany, wyzbywając się w 2011r. i w 2012r. nieruchomości opisanych wyżej stał się niewypłacalny, a egzekucja prowadzona przeciwko niemu okazała się bezskuteczna. Tymczasem pozwany powinien mieć świadomość odpowiedzialności wobec powoda z tytułu należności podatkowych. Mimo tego, darował swemu synowi nieruchomości opisane w pozwie. Dokonując powyższego, działał w zamiarze pokrzywdzenia powoda. Wskazał, że pozwany J. S. (1) miał świadomość pokrzywdzenia powoda, gdyż w trakcie kontroli podatkowej, przeprowadzone w dniu 22 listopada 2013r. odmówił podpisania protokołu i podpisania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej. W zakresie legitymacji procesowej biernej pozwanych, J. S. (1) i M. S. (2), wskazał, ze uzyskali oni korzyść wskutek dokonania kwestionowanej czynności, albowiem stali się beneficjentami służebności osobistej mieszkania ustanowionej na darowanej nieruchomości. W konsekwencji powyższego, wniesienie pozwu wobec wskazanych pozwanych, stało się konieczne.

Pozwani, E. S. i J. S. (1) oraz R. S. (1) i M. S. (1), wnieśli w pierwszej kolejności o odrzucenie pozwu z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej w niniejszej sprawie. Podali, że powodowi jako publicznej osobie prawnej nie przysługuje uprawnienie do wystąpienia z żądaniem opartym na treści art. 527 k.c. Przedmiotem ochrony pauliańskiej mogą być bowiem tylko, zdaniem pozwanych, wierzytelności cywilnoprawne, a roszczenie powoda do takich nie należą.

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2015r. Sąd Okręgowy w Słupsku odmówił odrzucenia pozwu, a Sąd Apelacyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 25 lutego 2016r. zażalenie pozwanych na powyższe rozstrzygnięcie oddalił. U podstaw orzeczenia sądowego legło twierdzenie, że actio pauliana służy również ochronie roszczeń publicznoprawnych.

Pozwani, E. S. i J. S. (1) oraz R. S. (2) i M. S. (1), wnieśli również o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na ich rzecz kosztów procesu.

Zgodnie wskazali, ze po stronie dłużnika, J. S. (1) w chwili dokonywania kwestionowanych czynności prawnych z dnia 4 listopada 2011r. oraz z dnia 15 listopada 2012r. nie występowała świadomość co do istnienia wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu zobowiązań podatkowych, a w konsekwencji nie nastąpiła przesłanka działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Zakwestionowali twierdzenie powoda jakoby w latach 2008 – 2011 powód miał mieć świadomość ciążącego na nim zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie zgodzili się z wnioskowaniem powoda, że o takiej świadomości miałaby świadczyć okoliczność odmowy podpisania protokołu kontroli i upoważnienia do przeprowadzenia kontroli podatkowej. Wobec tego, że twierdzenie o świadomości J. S. (1) co do wierzytelności powoda są gołosłowne, żądanie zgłoszone w pozwie, zdaniem pozwanych, winno zostać oddalone.

Sąd ustalił:

W latach 2008 - 2011 pozwany, J. S. (1), był właścicielem nieruchomości położonych na ternie gminy L.. W dniu 16 maja 2008r. zawarł umowę dzierżawy na te grunty z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością dla celów eksploatacji zasobów kopalin na złożu określanym obecnie jako G.. Umowę zawarto na 20 lat bez prawa do wcześniejszego wypowiedzenia. Uzyskiwał dochód miesięczny z tego tytułu w formie czynszu w wysokości 0,65 zł za metr sześcienny kopaliny wydobytej z dzierżawionego gruntu. Nie odprowadzał od tego dochodu podatku dochodowego od osób fizycznych, ani podatku od towarów i usług. Umówił się z L., że „oni będą odprowadzać podatek”. Uzgodnienia te dotyczyły podatku od nieruchomości, płatnego gminie. Pozwany był przekonany, że takie rozwiązanie jest prawidłowe, a on sam uzyskując czynsz od (...) nie posiada już żadnych obowiązków podatkowych.

Pozwany, J. S. (1), był wyłącznym właścicielem ziem oddanych do dzierżawy. Majątek ten należał do jego majątku osobistego. Nie tłumaczył swej żonie, E. S., spraw związanych z umową z (...). Nie informował jej o wysokości uzyskiwanego czynszu, nie przekazywał tych środków pieniężnych do wspólnego gospodarstwa. Nie tłumaczył się żonie ze spraw finansowych. Od wielu lat nadużywał alkohol. W rodzinie tej występował problem przemocy domowej. Pozwana, E. S. uzyskiwała dochód ze świadczeń rodzinnych na dzieci. Oprócz tych środków, pozwani utrzymywali się z płodów rolnych pochodzących z gospodarstwa rolnego, którym wyłącznym właścicielem był J. S. (1) (50 ha, w tym 30 ha – ornej ziemi i 20 ha lasów) oraz ze zbiorów runa leśnego.

Dowód: decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. z dnia 4 marca 2014r., k. 55 – 60, przesłuchania pozwanej, E. S. 00:48:14, 00:55:54, 01:08:44, 01:17:04 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 299 – 300v, przesłuchanie pozwanego, R. S. (1) 01:26:18 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 301, przesłuchania pozwanej, M. S. (1) 01:40:43 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 302, przesłuchanie pozwanego, J. S. (1) 00:03:52, 00:20:19, 00:27:55 protokół rozprawy z dnia 13 września 2016r., k. 316v - 317.

W październiku i listopadzie 2013r. Urząd Skarbowy w S. przeprowadził kontrolę podatkową u pozwanego, J. S. (1) w zakresie rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za 2008 – 2011.

Decyzją nr (...) z dnia 4 marca 2014r. Urząd Skarbowy w B. określił wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych za 2008r. na kwotę 99.874 zł., zaś decyzją nr (...) z dnia 10 marca 2014r. określono wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych za lata 2009 – 2011, tj. za 2009r. w wysokości 52.746 zł., za 2010r. – 488 zł., a za 2011r. – 3.414 zł. Na dzień 4 lutego 2015r. odsetki naliczone od powyższego zadłużenia wyniosły: za 2008r. – 162.714 zł, za 2009r. – 4.599 zł. i 80.376 zł., za 2010r. – 689 zł. i 332 zł., za 2011r. – 4.311 zł., 27 zł i 347 zł.

Zadłużenie z tytułu podatku VAT za okres 2008- 2011 wyniosło 126.451,79 zł., a odsetki – 82.205 zł

Dowód: zeznania świadka J. M. 00:33:22 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 298v, decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. nr (...) z dnia 4 marca 2014r., k. 55 - 60, postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. nr (...) z dnia 4 kwietnia 2014r., k. 61 – 64, decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w B. nr (...) z dnia 10 marca 2014r., k. 64- 72, zestawienie zaległości PIT, k. 13, zestawienie zaległości VAT, k. 14.

Powód w związku ze stwierdzonym zadłużeniem wystawił przeciwko J. S. (1) tytuły wykonawcze obejmujące to zadłużenie.

Dowód: tytuł wykonawczy (...), k. 15 - 16, tytuł wykonawczy (...), k. 17, tytuł wykonawczy (...), k. 18, tytuł wykonawczy (...), k. 19, tytuł wykonawczy (...), k. 20, tytuł wykonawczy (...), k. 21, tytuł wykonawczy (...), k. 22, tytuł wykonawczy (...), k. 23, tytuł wykonawczy (...), k. 24 - 25, tytuł wykonawczy (...), k. 26-27, tytuł wykonawczy (...), k. 28-29, tytuł wykonawczy (...), k. 30-31, tytuł wykonawczy (...), k. 32-33, tytuł wykonawczy (...), k. 34-35, tytuł wykonawczy (...), k. 36, tytuł wykonawczy (...), k. 37, tytuł wykonawczy (...), k. 38, tytuł wykonawczy (...), k. 39, tytuł wykonawczy (...), k. 40 tytuł wykonawczy (...), k. 41, tytuł wykonawczy (...), k. 42, tytuł wykonawczy (...), k. 43, tytuł wykonawczy (...), k. 44, tytuł wykonawczy (...), k. 45, tytuł wykonawczy (...), k. 46 tytuł wykonawczy (...), k. 47, tytuł wykonawczy (...), k. 48, tytuł wykonawczy (...), k. 49, tytuł wykonawczy (...), k. 50, tytuł wykonawczy (...), k. 51, tytuł wykonawczy (...), k. 52, tytuł wykonawczy (...), k.53.

Przeprowadzona w 2013r. kontrola podatkowa była dla pozwanych zaskoczeniem.

Dowód: przesłuchanie pozwanej, E. S. 01:00:04 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 299v, przesłuchanie pozwanego, R. S. (1) 01:25:46 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 301.

Prowadzona wobec pozwanego, J. S. (1), egzekucja, okazała się bezskuteczna. Czynności egzekucyjne wykazały, iż w majątku pozwanego brak jest składników, do których można by skierować egzekucję.

Dnia 3 grudnia 2013r. organ egzekucyjny dokonał zajęcia świadczenia J. S. (1) z ubezpieczenia społecznego rolników. W związku z podjętymi czynnościami, poczynając od grudnia 2013r., przesyłana jest na konto powoda część zajętego świadczenia. Od marca 2014r. jest to kwota 263,89 zł. Dokonane zaś w styczniu 2014r. zajęcie rachunków bankowych w Banku Spółdzielczym w B. i (...) nie przyniosły oczekiwanego rezultatu. W chwili obecnej pozwany nie posada żadnych nieruchomości. Nie dysponuje majątkiem, który zaspokoiłby należności skarbowe.

Dowód: zeznania świadka, J. M., 00:28:51 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 298v, zawiadomienie o zajęciu świadczeń dnia 3 grudnia 2013r., k. 73, zpo, k. 74, pismo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 17 grudnia 2013r., k. 75, zawiadomienie i zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego Banku Spółdzielczego z dnia 13 lutego 2014r., k. 76, zpo, k. 77, odpowiedź na zajęcie z dnia 18 lutego 2014r. i 27 lutego 2014r., k. 78, zawiadomienie i zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego banku (...) z dnia 13 lutego 2014r., k. 79, zpo, k. 80, odpowiedź na zajęcie k. 81, pismo Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 24 lutego 2014r., k. 82, zawiadomienie o zajęciu świadczeń zaopatrzenie emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej z dnia 30 kwietnia 2014r., k.83, zpo, k. 84, pismo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 12 maja 2014r., k. 85, z dnia 7 sierpnia 2014r., k. 86, zawiadomienie o zajęciu świadczeń zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenie społecznego oraz renty socjalnej z dnia 2 września 2014r., k. 87-88, zpo, k. 89, pismo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 10 września 2014r., k. 90, postanowienie Sądu Rejonowego w Lęborku z dnia 26 września 2014r., k. 91, pismo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w S. z dnia 21 października 2014r., k. 92, zawiadomienie o zajęciu z dnia 17 grudnia 2014r., k.93, zpo, k. 94, pismo Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego z dnia 30 grudnia 2014r., k.95, zestawienia rozliczenia kwot w postępowaniu egzekucyjnym z dnia 29 sierpnia 2015r., k.96.

W dniu 4 listopada 2011r. przed notariuszem K. K., prowadzącą Kancelarię Notarialną w B., pozwany, J. S. (1) darował swojemu synowi, R. S. (1), do jego majątku osobistego zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L., powiat (...), województwo (...), o powierzchni 3.229 m kw objętą księgą wieczystą KW (...), prowadzoną wówczas przez Sąd Rejonowy w Bytowie wraz z poleceniem ustanowienia na rzecz J. S. (1) i E. S. dożywotniej i nieodpłatnej służebności osobistej, polegającej na prawie do zajmowania łazienki znajdującej się na drugiej kondygnacji budynku mieszkalnego. W dniu zawierania powyższej umowy pozwany, J. S. (1) oświadczył, że darowana nieruchomości nie jest przedmiotem umowy najmu, dzierżawy, użyczenia lub innej umowy o podobnym charakterze, ani nie jest przedmiotem jakiegokolwiek postępowania sądowego, administracyjnego, czy egzekucyjnego. Nadto podał, że nie toczy się wobec niego postępowanie upadłościowe i nie ma żadnych zaległości, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej. Strony oświadczyły, że wartość przedmiotu darowizny szacują na 80.000 zł.

Dowód: akt notarialny Rep. A numer (...) z dnia 4 listopada 2011r., k. 97 – 99.

Pozwany, J. S. (1) podjął decyzję o przekazaniu na rzecz syna R. S. (1) powyższej zabudowanej nieruchomości, albowiem R. miał tam zamieszkać wraz ze swoją żoną, M.. Zawarł związek małżeński w 2011r. Młodzi małżonkowie S., nie godzili się zamieszkanie na tej nieruchomości bez przekazania R. S. (1) prawa własności. Chcieli bowiem dbać o tę nieruchomości i remontować ją.

Dowód: przesłuchanie pozwanej, E. S. 00:58:32 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 299v, przesłuchanie pozwanego, R. S. (1) 01:21:24 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 301, przesłuchanie pozwanej, M. S. (1), 01:40:43 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 302, przesłuchanie pozwanego, J. S. (1) 00:09:00 protokół rozprawy z dnia 13 września 2016r., k. 316v.

W dniu 15 listopada 2012r. przed asesorem notarialnym, A. K. (1) – zastępcą notariusza K. K., prowadzącej Kancelarię Notarialną w B., pozwany J. S. (1) darował swojemu synowi, R. S. (1), do jego majątku osobistego

a)  zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L. o łącznej powierzchni 2899 m kw, dla których Sąd Rejonowy w Bytowie prowadzi księgę wieczystą (...);

b)  nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy Bytowie, stanowiącą niezabudowane działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 15.71 ha, położone w miejscowości B., gm. L.;

c)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 13,11 ha, położoną w miejscowości B., gm. L.;

d)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiącą działkę gruntu numer (...) o powierzchni 2,28 ha, położoną w N. H., pow. (...);

e)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy Bytowie, stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 10,98 ha położoną w K. w i miejscowości B., gm. L.;

f)  prawo użytkowania wieczystego niezabudowanych działek gruntu o numerach (...) objętych księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie o łącznej powierzchni 18,7574 ha, położnej w miejscowości B., gm. L..

wraz z ustanowieniem na rzecz J. S. (1) i E. S. dożywotniej i nieodpłatnej służebności osobistej mieszkania na nabytej nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...), polegającej na prawie do zajmowania przez nich całego budynku mieszkalnego z obowiązkiem niepłatnej dostarczenia przez R. S. (1) na rzecz uprawnionych energii elektrycznej, wody i opału oraz z prawem swobodnego poruszania się przez uprawnionych po całej nieruchomości

Tym samym aktem notarialnym, pozwani, J. S. (1) i E. S., darowali swojemu synowi, R. S. (1), niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzona przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiąca działkę gruntu numer (...) o powierzchni 3,02 ha położoną w K., gm. L..

Powyższa darowizna została dokonana z poleceniem dokonania i podziału przez obdarowanego działki nr (...) wraz z poleceniem darowania jej do dnia 15 listopada 2020r. na rzecz jego siostry S. S. (2) oraz brata, D. S..

Obdarowany ustanowił na nabytej nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) na rzecz pozwanych, J. F. i M. S. (2), dożywotnią i nieodpłatną służebność osobistą mieszkania, polegającą na prawie do zajmowania przez nich całego budynku mieszkalnego z obowiązkiem nieodpłatnego dostarczenia przez R. S. (1) na rzecz uprawnionych energii elektrycznej, wody i opału oraz z prawem swobodnego poruszania się oraz uprawnionych po całej nieruchomości.

Darowane nieruchomości stanowiły gospodarstwo rolne wraz z inwentarzem żywym i martwym zwianym z prowadzeniem tego gospodarstwa.

Strony zgodnie oświadczyły, ze przedmiot darowizny szacują na 400.000 zł.

Darczyńcy oświadczyli, iż darowane nieruchomości nie są przedmiotem jakiegokolwiek postępowania sądowego, administracyjnego, czy egzekucyjnego. Nadto podali, że nie toczy się wobec nich postępowanie upadłościowe i nie ma żadnych zaległości, do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej.

Dowód: umowa darowizny z dnia 15 listopada 2012r., Rep. A numer (...), k. 100 – 104.

Pozwany, J. S. (1), podjął decyzję o darowaniu powyższych nieruchomości R. S. (1), gdyż osiągnął wiek emerytalny i zamierzał oddać gospodarstwo rolne najstarszemu z synów J. i E. S., R.. Osoba ta od najmłodszych lat pracowała na gospodarstwie rolnym swoich rodziców. Po przekazaniu gospodarstwa rolnego, pozwany, R. S. (1) wraz ze swoja żoną inwestował w nie, dokonywał zakupu maszyn potrzebnych do jego prowadzenia.

Dowód: przesłuchanie pozwanej, E. S., 00:58:32, 01:02:25 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 299v, przesłuchanie pozwanego, R. S. (1) 01:21:24, 01:30:18, 01:31:57 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 301 – 301v, przesłuchania pozwanej, M. S. (1) 01:44:41, 01:48:16 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 302, przesłuchanie pozwanego, J. S. (1) 00:09:00, 00:18:20 protokół rozprawy z dnia 13 września 2016r., k. 316v.

W dniu 26 stycznia 2015r., pozwany R. S. (1), przed notariuszem M. B. w Kancelarii Notarialnej w K., darował ze swojego majątku osobistego do majątku R. S. (1) i M. S. (1), objętego wspólnością ustawową małżeńską:

a)  zabudowaną nieruchomość stanowiącą działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L., dla których Sąd Rejonowy w Bytowie prowadzi księgę wieczystą (...);

b)  nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiącą niezabudowane działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 15.71 ha, położone w miejscowości B., gm. L.;

c)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy Bytowie, stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 13,11 ha, położone w miejscowości B., gm. L.;

d)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiącą działkę gruntu numer (...) o powierzchni 3,0200 ha, położoną w miejscowości K., gm. L.;

e)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiącą działkę gruntu numer (...) o powierzchni 2,28 ha, położoną w N. H., gm. T., pow. (...);

f)  niezabudowaną nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Bytowie, stanowiącą działki gruntu o numerach (...) o łącznej powierzchni 10,98 ha położone w K. i miejscowości B., gm. L.;

g)  nieruchomość stanowiącą zabudowaną działkę gruntu nr (...), położoną w miejscowości B., gm. L., powiat (...), województwo (...), o powierzchni 3.229 m kw, dla której Sąd Rejonowy w Bytowie prowadzi księgę wieczystą (...)

h)  prawo użytkowania wieczystego niezabudowanych działek grunt o numerach (...) objęte księgą wieczystą (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Lęborku o łącznej powierzchni 18,7574 ha, położonej w miejscowości B., gm. L..

Dowód: umowa darowizny z dnia 26 stycznia 2015r., rep. A numer (...), k. 105 – 110.

J. S. (1) ma 70 lat. Posiada wykształcenie podstawowe (7 klas). Ukończył kursy rolnicze. Pochodzi z rodziny wiejskiej. Nigdy nie pracował zarobkowo. Nie był zatrudniony u innego podmiotu. Nigdy nie rozliczał się z podatku dochodowego, nie wypełniał zeznań podatkowych. Płacił natomiast podatek od nieruchomości do gminy. Pozwana , E. S., również nie rozliczała podatku dochodowego, gdyż nie osiągała żadnego dochodu. Nigdy nie pracowała zarobkowo. Pracowała natomiast w gospodarstwie rolnym, zajmowała się też opieka nad własnymi dziećmi. Pozwani, J. i E. S. nigdy nie rozmawiali między sobą o kwestiach podatkowych. Ich relacje rodzinne były i są zaburzone.

J. S. (1) nie ma wiedzy co do tego, co to jest podatek dochodowy oraz podatek od towarów i usług.

Dowód: przesłuchanie pozwanej, E. S. 01:08:44, 01:10:43, 01:11:02, 01:12:26 01:11:10, 01:11:22 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 300, przesłuchanie pozwanego, R. S. (1) 01:34:30 protokół rozprawy z dnia 7 lipca 2016r., k. 300v, przesłuchanie pozwanego, J. S. (1) 00:26:11, 00:30:08 protokół rozprawy z dnia 13 września 2016r., k. 317.

Sąd zważył:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Roszczenie powoda oparte jest na instytucji prawa cywilnego opisanej w art. 527 k.c. W myśl par 1 przywołanego przepisu, gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Powyższy przepis stanowi uprawnienie wierzyciela do zakwestionowania skuteczności krzywdzącej go czynności dłużnika dokonanej z osobą trzecią. Jego funkcją jest zabezpieczenie interesów wierzyciela w wypadku nielojalnego postępowania dłużnika (często realizowanego w porozumieniu z osobą trzecią i na jej korzyść), który doprowadza swój majątek do stanu zagrażającego zaspokojeniu wierzycieli (ograniczając realne możliwości wyegzekwowania odpowiedzialności osobistej). Przesłankami uwzględnienia roszczenia wierzyciela są:

1.  istnienie prawnie chronionej wierzytelności wierzyciela (powoda) względem dłużnika, który dokonał czynności prawnej z osobą trzecia (pozwanym);

2.  dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela (powoda);

3.  uzyskanie przez osobę trzecią (pozwanego) korzyści majątkowej w wyniku dokonania czynności prawnej;

4.  istnienie u dłużnika w chwili dokonania czynności prawnej świadomości działania z pokrzywdzeniem wierzyciela (powoda);

5.  wiedza osoby trzeciej (pozwanego) o działaniu dłużnika za świadomością pokrzywdzenia wierzyciela (powoda) oraz działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Dla zastosowania skargi pauliańskiej wszystkie wymienione powyżej przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich udowodnienia co do zasady, zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c., obciąża wierzyciela, który jest uprawniony do zaskarżenia czynności prawnej dłużnika. Jednakże ustawodawca wprowadził domniemanie prawne w art. 527 par 3 k.c., wskazując, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli korzyść majątkową uzyskała osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Wskazać należy, że w myśl art. 531 par 1 k.c. uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową.

W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości istnienie wierzytelności powoda wobec J. S. (1). Objęte są one tytułami wykonawczymi, których odpisy zostały załączone do pozwu (k.15-53). Dokumenty te nie były kwestionowane przez pozwanych. Poza sporem jest również okoliczność, iż dłużnik nie dysponuje majątkiem, z którego powód mógłby skutecznie zaspokoić swe wierzytelności.

Brak jest jednak okoliczności, które pozwoliłyby na wniosek, że kwestionowane przez powoda czynności procesowe zostały dokonane w celu pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela J. S. (1). Strona powodowa nie przedstawiła dowodów, które wykazałby, że J. S. (1) w chwili zawarcia umowy z dnia 4 listopada 2011r. oraz umowy z dnia 15 listopada 2012r. działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda. O świadomości istnienia zobowiązania podatkowego u J. S. (1) nie może świadczyć okoliczność przywołana przez powoda, tj. niewykazanie dochodów w zeznaniach podatkowych, nieudostępnienie dokumentów źródłowych, odmowa podpisu upoważnienia do kontroli podatkowej, jak tez samego protokołu kontroli.

Wskazać przy tym należy, iż okoliczność działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli jest przesłanką subiektywną. W orzecznictwie panuje zapatrywanie, że wystarcza świadomość dłużnika, że czynność prawna przez niego dokonana może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się. Świadomość ta musi istnieć w chwili dokonania czynności prawnej. Ponadto w orzecznictwie wskazuje się, że do przyjęcia świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli, o którą chodzi w art. 527 § 1 k.c. wystarczy, by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 stycznia 1995 r.,(...), OSA 1995, z. 2, poz. 6; tak również wyrok SA w Poznaniu z dnia 12 maja 2005 r., (...), OSA 2006, z. 3, poz. 8, s. 33). Świadomość pokrzywdzenia istnieje, gdy dłużnik wie, że na skutek czynności prawnej określone walory wyjdą z jego majątku, a wierzyciele będą mieli trudności z zaspokojeniem. Wystarczy świadomość, że dokonana czynność prawna może spowodować dla ogółu wierzycieli niemożność zaspokojenia się. Przyjmuje się, iż świadomość obejmuje w tym przypadku dwa elementy: po pierwsze dłużnik wiedział o istnieniu wierzytelności, a po drugie znał skutek czynności prawnej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 lutego 2014 r., (...)).

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż chronologia zdarzeń dotyczących daty przeprowadzonej kontroli podatkowej, wystawienia tytułów wykonawczych i darowania nieruchomości przez J. S. (1), a także poziom ogólnej wiedzy J. S. (1) i jego świadomość prawna, nie pozwalają na wnioskowanie, że w chwili dokonywania spornych czynności prawnych J. S. (1) działał ze świadomością pokrzywdzenia powoda.

Podkreślić należy, że Urząd Skarbowy w B. przeprowadził u J. S. (1) kontrolę podatkową w październiku 2013r. oraz w listopadzie 2013r. Decyzje stwierdzające nieprawidłowości po stronie J. S. (1) w zakresie nierozliczenia podarku od osób fizycznych oraz podatku od towaru i usług zostały wydane w marcu 2014r. (k. 55 i k. 64). Tymczasem umowy darowizny pomiędzy J. S. (1) na rzecz R. S. (1) zostały zawarte w dniu 4 listopada 2011r. oraz w dniu 15 listopada 2012r.

Jednocześnie ze zgodnego i logicznego przesłuchania wszystkich pozwanych wynika wprost, że J. S. (1), do czasu kontroli podatkowej oraz wstawienia tytułów wykonawczych przez Urząd Skarbowy w B., nie posiadał żadnej wiedzy odnośnie jego zobowiązania wobec Skarbu Państwa w zakresie obowiązku rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od towaru i usług w związku z umową dzierżawy na grunty, zawartą z (...).

Sąd uznał powyższy dowód za wiarygodny.

Wskazać należy, że J. S. (1) jest osobą, która swą edukację zakończyła na 7 klasie podstawówki. Nadto, ukończył miesięczny kurs rolniczy. Nigdy nie świadczył pracy na podstawie umowy o pracę, nie rozliczał się z uzyskiwanego dochodu, gdyż takiego nie uzyskiwał. Utrzymywał się z płodów rolnych pochodzących ze swego gospodarstwa rolnego. Nadto, jego żona otrzymywała świadczenia rodzinne na dzieci, dodatkowo zbierała runo leśne. Pozwany, również w chwili obecnej nie rozumie takich pojęć jak dochód, przychód, wartość netto, wartość brutto, co wynika z jego przesłuchania.

Wiedzy o ewentualnym obowiązku rozliczenia się z uzyskiwanych przez J. S. (1) dochodów od (...) nie posiadała również żona pozwanego, E. S.. Z resztą, co wynika z przesłuchania E. S. i R. S. (1), J. S. (1) nie tłumaczył się żonie z uzyskiwanego dochodu od (...). Małżonkowie S. nie rozmawiali o sprawach podatkowych, finansowych. W rodzinie tej występował problem nadużywania alkoholu przez J. S. (1) oraz stosowania przez niego przemocy. Zatem w rodzinie S. nie występowały okoliczności sprzyjające pojawienia się rozmów dotyczących obowiązku rozliczenia się z urzędem skarbowym.

Nadto przesłuchanie wszystkich pozwanych wskazuje na to, ze motywacją przekazania R. S. (1) nieruchomości było: co do pierwszej umowy - przekazanie na własność nieruchomości budynkowej, w której R. S. (1) miał zamieszkać wraz ze swoją poślubioną w 2011r. żoną, zaś co do drugiej umowy – przekazania najstarszemu synowi gospodarstwa rolnego do dalszego jego prowadzenia wobec przejścia J. S. (1) na emeryturę z KRUSu.

Wskazane wyżej okoliczności darowania R. S. (1) nieruchomości są dla sądu prawdziwe. Zgodne są bowiem z zasadami doświadczenia życiowego, są logiczne.

Okoliczności powyższe wskazują, że na moment dokonania zaskarżonych czynności powód nie miał świadomości istnienia zobowiązań podatkowych wobec powoda. Zatem celem jego działania nie było pokrzywdzenie Skarbu Państwa – Urzędu Skarbowego w B. jako wierzyciela, a jedynie rozdysponowanie majtkiem na rzecz najstarszego syna. Skoro J. S. (2) nie miał świadomości istnienie zobowiązania wobec Skarbu Państwa, to oczywiste jest, że nie działał z pokrzywdzeniem tego wierzyciel.

W tej sytuacji bezprzedmiotowe są rozważania na temat tego, czy pozwany, R. S. (1), dysponował wiedzą o działaniu dłużnika za świadomością pokrzywdzenia wierzyciela (powoda).

Powyższe oznacza, że umowy z dnia 4 listopada 2011r. oraz z dnia 15 listopada 2012r. nie zostały dokonane z zamiarem pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela.

W dalszej kolejności wskazać należy, że skoro umowy powyższe nie były dokonane z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela, to pozwany, R. S. (2) mógł swobodnie dysponować majątkiem uzyskanym wskutek darowizny od swego ojca i dokonać dalszych rozporządzeń tym majątkiem, tak jak to uczynił w umowie z dnia 26 stycznia 2015r.

Reasumując powyższe rozważania, sąd uznał, że powód nie wykazał, by zaskarżone czynności prawne były dokonane w zamiarze pokrzywdzenia wierzyciela. Dlatego też powództwo zostało oddalone na podstawie art. 527 k.c., stosowanego a contrario.

Na koniec sąd wskaże, że w niniejszej sprawie nie budziło wątpliwości, że R. S. (2) jest osobą trzecią, która uzyskała korzystać majątkową wskutek czynności prawnej z dnia 4 listopada 2011r. oraz z dnia 15 listopada 2012r., a także, że M. S. (1) jest osobą, na rzecz której osoba trzecia dokonała kolejnego rozporządzenia (art. 531 par 2 kc). Zatem legitymacja procesowa bierna tych osób była bezsporna.

Natomiast co do J. S. (1) i E. S. jako osób trzecich, które uzyskały korzyść majątkową wskutek czynności prawnej z dnia 4 listopada 2011r. oraz z dni 15 listopada 2012r., gdyż nabyli służebność osobistą mieszkania, powstaje wątpliwość. Dla oceny bowiem, czy przesłanka uzyskania korzyści majątkowej w rozumieniu art. 527 k.c. została spełniona istotne znaczenie ma to, czy w wyniku zaskarżonej czynności osoba trzecia uzyskała od dłużnika określony walor majątkowy lub czy odpadł po jej stronie obowiązek zwrotu takiego waloru dłużnikowi. Nie sposób przyjąć, że J. S. (1) może w niniejszej sprawie występować jako dłużnik oraz jako osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową od dłużnika. W tej sytuacji, sąd uznał, że po stronie J. S. (1) brak jest legitymacji procesowej biernej do występowania w niniejszej sprawie. Zatem co do tego pozwanego, sąd oddalił powództwo na podstawie art. 531 par 1 k.c. stosowany a contrario.

W razie niepodzielenia powyższej argumentacji, podstawą oddalenia powództwa wobec J. S. (1) jako osoby trzeciej, jest brak przesłanki działania dłużnika z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 par 1 i par 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013r. poz. 461) w zw. z par 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015.1800). Wobec tego, że powód przegrał sprawę w całości, sąd stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik procesu zasądził od powoda na rzecz pozwanych koszty procesu, na które składa się wynagrodzenie adwokata w wysokości 7.200zł. oraz opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17zł., a także wobec pozwanych, R. S. (1) i M. S. (1), opłatę od zażalenia w wysokości 30 zł.