Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lipca 2016 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Nowaczyński (spr.)

Sędziowie: SO Dorota Twardowska

SO Ewa Pietraszewska

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 6 lipca 2016 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E.

przeciwko M. Ś. (1)

o zwolnienie od egzekucji

oraz z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E.

przeciwko T. Reduktor P. M., D. T., Z. (...) Spółce Jawnej w T.

o zwolnienie od egzekucji

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 1 marca 2016 r. sygn. akt I C 976/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. na rzecz pozwanego T. Reduktor P. M., D. T., Z. (...) Spółki Jawnej w T. kwotę 3.600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za drugą instancję.

Sygn. akt I Ca 234/16

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. w dwóch pozwach skierowanych przeciwko M. Ś. (1) oraz T. Reduktor P. M., D. T., Z. (...) Spółce jawnej w T. domagał się zwolnienia od egzekucji ruchomości: wózka widłowego bez oznaczeń - koloru pomarańczowego, wiertarki stołowej bez oznaczeń - koloru szarego, kompresora – sprężarki, zbiornika ciśnieniowego typ. (...) nr (...), spawarki (...) (...), frezarki Z. nr (...) - nr inwentaryzacyjny(...) - (...), prasy hydraulicznej (...) 25N, urządzenia spawalniczego E. (...) - zajętych w dniu 9 września 2014 r. przez komornika sądowego w sprawach Km(...) i Km (...)

Pozwany T. Reduktor P. M., D. T., Z. (...) Spółka jawna z siedzibą w T. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Wskazał, iż powództwo jest bezzasadne, a strona powodowa nie wykazała by ruchomości objęte zajęciem do niej należały. Zarzucił nadto, że powództwo jest spóźnione z uwagi na fakt, że powódka znacznie wcześniej powzięła wiedzę o dokonanym zajęciu.

Pozwany M. Ś. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Zarzucił, że zawierane umowy, w tym umowa barterowa, zostały zawarte za zgodą obu stron dla pozoru, w celu uniknięcia egzekucji z majątku spółki (...), a tym samym utrudnienia wierzycielom możliwości dochodzenia swoich należności.

Wyrokiem z dnia 1 marca 2016 r. Sąd Rejonowy w Elblągu oddalił powództwa i zasądził od powoda na rzecz obu pozwanych kwoty po 3.600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Orzeczenie to było wynikiem następujących ustaleń i wniosków:

Spółka (...) zajmuje się projektowaniem i wykonywaniem urządzeń mechanicznych do produkcji mebli, maszyn transportowych, podajników - zakład praktycznie zaprzestał działalności. Prezesem powodowej spółki jest W. G.. Spółka (...) zajmuje się typowo produkcją podajników transportowych, a prezesem i wspólnikiem jest K. G., syn W. G., a jednym ze wspólników jest B. G. – synowa prezesa powoda. Dodatkowo K. G. jest prokurentem samoistnym w firmie (...), uprawnionym także obok prezesa do składania oświadczeń woli, podpisywania dokumentów w imieniu spółki i reprezentowania jej na zewnątrz. Obie spółki współpracowały ze sobą, miały podobne profile działalności korzystały z tym samych hal produkcyjnych, miały podobnych kontrahentów.

Dalej ustalono, że Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Elblągu S. K. na wniosek wierzyciela M. Ś. (1) rozpoczął egzekucję w sprawie sygn. akt Km (...) przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w E., na podstawie nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Rejonowy w Częstochowie z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt VIII GNc (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 7 lutego 2014 r. Ten sam komornik na wniosek wierzyciela T. Reduktor P. M., D. T., Z. (...) Spółki jawnej z siedzibą w T. wszczął postępowanie egzekucyjne przeciwko dłużnikowi (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w E. w celu wyegzekwowania należności wynikających z nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 27 czerwca 2014 r. wydanym przez referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Toruniu w sprawie oznaczonej sygn. akt V GNc (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 5 września 2014 r. W dniu 9 września 2014 r. komornik sądowy dokonał, w obecności D. G. prezesa spółki (...) z siedzibą w E., a zarazem prokurenta samoistnego W.-u, przy asyście policji, zajęcia przy ulicy (...) w E. ruchomości w postaci:

1.  wózka widłowego bez oznaczeń, koloru pomarańczowego w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 15.000 zł,

2.  wiertarki stołowej bez oznaczeń, koloru szarego w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 1.500 zł ,

3.  kompresora – sprężarki zbiornika ciśnieniowego typ. (...) nr fabryczny (...), w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 1.500 zł;

4.  spawarki (...) (...) w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 2.000 zł,

5.  frezarki Z. nr (...), nr inwentaryzacyjny (...) - (...) w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 12.000 zł ,

6.  prasy hydraulicznej (...) (...) w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 20.000 zł,

7.  urządzenia spawalniczego E. (...) w ilości jednej sztuki o wartości szacunkowej 5.000 zł,

8.  laptopa A. (...) w ilości jednej sztuki, bez wskazanej wartości szacunkowej – oznaczono w protokole do wyceny biegłego,

9.  laptopa A. (...) D. (...) w ilości jednej sztuki, bez wskazanej wartości szacunkowej – oznaczono w protokole do wyceny biegłego o wartości.

Pod koniec czynności zajęcia przybył ojciec D. W. G. – prezes powodowej spółki (...). Prezes Spółki (...) D. G. (dłużnik), wskazał, iż ruchomości oznaczone w wyżej wymienionym protokole zajęcia pod pozycjami od (...) do(...) i(...) są własnością W. G. jego ojca, a zarazem prezesa powoda. Pismem z dnia 11 września 2014r. komornik zawiadomił o dokonanych czynnościach egzekucyjnych polegających na zajęciu ruchomości W. G. z pouczeniem, że osoba trzecia może w drodze powództwa żądać zwolnienia zajętego przedmiotu od egzekucji, jeżeli skierowanie do niego egzekucji narusza jej prawa.

Ustalono nadto, że W. G. – prezes (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w E. pismem z dnia 12 września 2014 r., które wpłynęło do kancelarii komorniczej w dniu 16 września 2014 r., oświadczył, że ruchomości wyszczególnione w protokole zajęcia pod pozycjami od (...) są własnością spółki. Dodatkowo w tym samym dniu złożył oświadczenie, iż ruchomość wyszczególniona w protokole zajęcia z dnia 9 września 2009 r. pod pozycją (...) (tj. laptop A.) jest jego prywatną własnością. Następnie pismem z dnia 17 września 2014 r. komornik zawiadomił o dokonanych czynnościach egzekucyjnych również spółkę (...).

Sąd a quo ustalił nadto, że dnia 7 stycznia 2015 r. na wniosek wierzyciela M. Ś. (1) wyznaczono termin licytacji, na której prezes spółki (...) K. G. oświadczył, że zajęte maszyny są własnością firmy (...) i zostały zajęte nielegalnie, a komornik nie uwzględnił oświadczeń, iż dłużnik jedynie je dzierżawił. K. G. nie udostępnił maszyn i licytacja nie doszła skutku. W. G. w imieniu powoda w dniu 10 marca 2015 r. złożył do komornika wniosek właściciela zajętych urządzeń o zawieszenie postępowania egzekucyjnego w sprawach Km (...) i Km (...). Wskazał w tym piśmie, że spółka nie została poinformowana o zajęciu maszyn oraz o ich licytacji, przez co uniemożliwiono dokonanie czynności prawnych dla zabezpieczenia ruchomości. Potwierdził, że o licytacji dowiedział się w dniu 9 marca 2015 r. i przysługuje mu powództwo o zwolnienie zajętych przedmiotów od egzekucji w trybie art. 841 § 3 k.p.c.

Sąd Rejonowy zważył, że stan ustaleń faktycznych dokonano w oparciu o materiał dowodowy zebrany w aktach sprawy, w tym o dokumenty zgromadzone w aktach egzekucyjnych Komornika Sądu Rejonowego w Elblągu S. K., sygn. akt Km (...) i Km (...). Sąd nie znalazł żadnych podstaw, aby odmówić im mocy dowodowej. Za wiarygodne Sąd uznał, też zeznania Z. W. (1) (...). M., D. T., Z. W. z siedzibą w T., które były jasne i logiczne oraz korelowały z treścią dokumentów, a zatem brak było podstaw do kwestionowania ich wiarygodności. Odmówiono natomiast wiary zeznaniom prezesa zarządu powodowej spółki (...), bowiem nie znalazły one potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym. W. G. był bezpośrednio zainteresowany wynikiem postępowania, bowiem prezesem dłużnej spółki jest jego syn. Nadto gołosłowne były zeznania prezesa powodowej spółki co do terminu dowiedzenia się o dokonanym zajęciu. Już 7 dni od dokonania zajęcia ruchomości W. G. złożył w kancelarii komornika oświadczenie co do tego, iż właścicielem zajętych ruchomości jest firma (...), zatem uczynił to jeszcze przed zawiadomieniem o zajęciu ruchomości osoby trzeciej przez komornika.

Pozwani kwestionowali zawartą umowę dzierżawy, umowę barterową i aneks do niej, dokumentację o środkach pomiędzy spółkami (...), jednak ostatecznie okoliczności te nie były brane do oceny merytorycznej zasadności powództwa, gdyż kwestią zasadniczą sporu było ustalenie czy powód domagając się zwolnienia od egzekucji wymienionych w stanie faktycznych maszyn i urządzeń uchybił terminowi do wniesienia powództwa. Powództwo z art. 841 k.p.c. nie jest ukierunkowane na zwalczanie tytułu wykonawczego, ale zmierza do przeciwstawienia się prowadzeniu egzekucji z określonego przedmiotu. Jest to powództwo obrony merytorycznej chroniącej nie dłużnika, lecz wyłącznie osobę trzecią. Może być wytoczone najwcześniej po wszczęciu egzekucji, lecz nie później niż w terminie miesiąca od dnia dowiedzenia się o naruszeniu prawa. W praktyce sądowej przyjmuje się, iż termin ten jest terminem prawa materialnego, o charakterze prekluzji sądowej, zatem nie podlega przywróceniu. Przepis art. 843 § 3 k.p.c. regulujący postępowanie w sprawach dotyczących powództw przeciwegzekucyjnych stanowi lex specialis wobec ogólnych przepisów k.p.c. regulujących tok postępowania dowodowego. Wprowadza miesięczny termin prekluzyjny liczony od dnia, gdy osoba trzecia dowiedziała się o naruszeniu prawa. Legitymacja czynna służy wyłącznie osobie trzeciej, której prawa zostały naruszone w konkretnym postępowaniu egzekucyjnym, zaś legitymowanym biernie jest wierzyciel egzekwujący.

W ocenie Sądu a quo zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdza, iż powód nie zachował miesięcznego terminu na wytoczenie powództwa. Pozwy zostały złożone w dniu 15 kwietnia 2015 r., zaś zajęcie ruchomości zostało dokonane już w dniu 9 września 2014r., przy czym prezes powodowej spółki (...) był częściowo obecny przy czynnościach zajęcia, ściślej przybył na koniec tych czynności. W tych okolicznościach należy wysnuć wniosek, że jako uprawniony do reprezentowania powodowej spółki, faktycznie o zajęciu ruchomości dowiedział się już 9 września 2014 r. Ponadto pismem z dnia 12 września 2014r., które wpłynęło do kancelarii komornika w dniu 16 września 2014 r. W. G. w imieniu powodowej spółki złożył oświadczenie, iż wyszczególnione w protokole zajęcia ruchomości pod pozycjami 1-7 są własnością spółki. Zatem już w tym czasie prezes miał już faktyczną wiedzę o dokonanym zajęciu ruchomości. Przepis art. 841 § 3 kpc mówi o dniu, w którym powód uzyskał informację o naruszeniu swojego prawa, a nie o dniu, w którym powód został pouczony o możliwości wystąpienia z powództwem z art. 841 kpc. W ocenie Sądu powódka składając pozew o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji w dniu 15 kwietnia 2015r. uchybiła terminowi, o którym mowa w art. 841 § 3 kpc liczonemu od dnia, w którym dowiedziała się o naruszeniu swojego prawa, gdyż z całą pewnością miesięczny termin na wytoczenie powództwa upłynął w dniu 12 października 2014r.

W tej sytuacji rozpoznawane powództwo oddalono, gdyż dotyczyło ono roszczenia, które wygasło. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

W apelacji od powyższego wyroku powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w E. domagał się jego zmiany przez uwzględnienie żądania pozwu. Zarzucił obrazę przepisów regulujących ochronę prawa własności, w szczególności art. 21 Konstytucji RP, naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wybiórczą, jednostronną i sprzeczną z zasadami doświadczenia życiowego ocenę dowodów, w szczególności uznanie za wiarygodne zeznań świadków, bez ich weryfikacji a unieważnienie innych tylko dlatego, że osoba zeznająca nie posiada wykształcenia prawniczego i nie jest w stanie przedstawić stanowiska w sposób przejrzysty i charakterystyczny dla języka prawniczego.

W uzasadnieniu wskazano, że wbrew poczynionym ustaleniom spółka (...) o fakcie zajęcia maszyn została poinformowana w dniu 17 marca 2015 r., gdy otrzymała pismo komornika z dnia 13 marca 2015 r. z protokołem zajęcia ruchomości. Wszystkie wcześniej wysyłane pisma należy traktować jako działania prewencyjne i domyślne, które nie potwierdzają, że powód dowiedział się przed datą 17 marca 2015 r. o zajęciu jego ruchomości i mógł podjąć obronę przed tymi czynnościami. Dlatego też powództwo o zwolnienie zajętych przedmiotów od egzekucji wniesiono w terminie. Powoływane pismo z dnia 11 września 2014 r. w aktach komornika nie występuje. W ocenie powoda Sąd I instancji nieprawidłowo ustalił i ocenił profile działalności spółek (...) oraz pominął ocenę przedstawionych dowodów na okoliczność, że prawo własności zajętych ruchomości przysługuje powodowi. W sposób stronniczy potraktowano zeznania prezesa powoda, nie dając mu możliwości swobodnego wypowiedzenia się w sprawie.

Pozwany T. Reduktor P. M., D. T., Z. (...) Spółka jawna w T. domagał się oddalenia apelacji, jako bezzasadnej, i zasądzenia od powoda kosztów procesu za drugą instancję według norm przepisanych, zaś pozwany M. Ś. (2) nie odniósł się do apelacji wniesionej przez powoda.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powoda, jako niezasadna, podlegała oddaleniu.

Wbrew stawianym zarzutom Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia wskazywanych przepisów prawa materialnego i procesowego i zasadnie orzekł o żądaniu pozwu, czyniąc w sprawie trafne ustalenia faktyczne i wyciągając z nich zasadne wnioski. Poczynione w sprawie ustalenia i postawione oceny Sąd Okręgowy przyjmuje więc za własne, bez potrzeby procesowej ponownego ich przedstawiania w niniejszym uzasadnieniu.

Przede wszystkim należy zauważyć, że Sąd pierwszej instancji oddalił powództwo na podstawie art. 841 § 3 k.p.c. a contrario, zasadnie uznając, że powództwo o zwolnienie zajętych ruchomości od egzekucji wniesiono po upływie miesięcznego terminu od dowiedzenia się przez powoda o naruszeniu jego prawa. Termin ten biegnie od dnia, w którym strona faktycznie dowiedziała się – powzięła informację – o zajęciu przedmiotu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2007r. V CSK 275/07, LEX nr 677785 i A. Adamczuk, Komentarz do art. 841 k.p.c., system LEX Omega). Oceniając przesłankę dowiedzenia się o zajęciu Sąd a quo prawidłowo wskazał, że prezes zarządu spółki W. W. G. przybył na ulicę (...) w E. pod koniec czynności komornika polegających na zajęciu ruchomości w dniu 9 września 2014 r. – co potwierdza protokół czynności (k. 39v akt Km (...)). Obecny przy czynności zajęcia prezes dłużnika spółki (...) oświadczył do protokołu, że zajęte ruchomości poz. 1 – 7 stanowią własność W. G. (por. protokół zajęcia – k. 40 akt j.w.). Wobec tego oświadczenia komornik zasadnie powiadomił W. G. o zajęciu konkretnie wskazanych ruchomości i pouczył o powództwie z art. 841 k.p.c. W dniu 16 września 2014 r. wpłynęło do kancelarii komornika pismo spółki (...) z dnia 12 września 2014 r., podpisane przez jej prezesa W. G., że ruchomości wyszczególnione w protokole zajęcia pod poz. 1 – 7 są własnością firmy (...) (por. pisma – k. 44, 45 akt j.w.). Następnie pismem z dnia 17 września 2014 r. komornik podjął próbę zawiadomienia o zajęciu samej spółki (...). W tym stanie oczywistym był wniosek, że spółka (...) faktycznie dowiedziała się o zajęciu jej ruchomości najpóźniej w dniu 12 września 2014r., kiedy to jej organ – prezes zarządu – w imieniu spółki potwierdził, że „ruchomości wyszczególnione w protokole zajęcia …pod pozycjami 1 – 7 znajdujące się w E. ulica (...) są własnością firmy (...)”, gdyż już w tej dacie musiała zostać podjęta przez powoda informacja o naruszeniu jego prawa własności. Niezależnie od powyższego, nawet gdyby dawać wiarę twierdzeniom powoda, że o zajęciu nic nie wiedział, to ostatecznie trzeba wskazać, że spółka (...) w dniu 10 marca 2015 r. złożyła do komornika pismo, podpisane przez jej prezesa zarządu, z wnioskiem o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, w którym wyraźnie wskazano, że „…na podstawie art. 847 k.p.c. spółka nie została poinformowana o zajęciu maszyn oraz o ich licytacji. Uniemożliwiono tym samym dokonanie czynności prawnych dla zabezpieczenia ruchomości. O licytacji dowiedziałem się w dniu 09.03.2015 r. Od tego okresu zgodnie z art. 841 § 3 k.p.c. przysługuje spółce 30-dniowe wniesienie powództwa na wyłączenie zajętych przedmiotów z egzekucji” (por. pismo – k. 34 akt Km 2509/14). Tak więc nawet przyjęcie daty 9 marca 2015 r., jako daty dowiedzenia się przez powoda o naruszeniu jej prawa, potwierdza zasadność decyzji co do faktu wniesienia powództwa o zwolnienie od egzekucji z przekroczeniem miesięcznego terminu wynikającego z art. 841 § 3 k.p.c., gdyż oba powództwa połączone do wspólnego rozpoznani wniesiono do sądu dopiero w dniu 15 kwietnia 2015 r.

Potwierdzić należy stanowisko Sądu pierwszej instancji, że omawiany termin jest terminem prawa materialnego o charakterze prekluzyjnym, który nie podlega przywróceniu. Wraz z jego upływem roszczenie wygasa ( por. A. Adamczuk, Komentarz do art. 841 k.p.c., system LEX Omega). Już tylko takie ustalenie dawało podstawę do oddalenia powództwa, bez potrzeby oceniania innych dowodów i argumentów. Również Sąd Okręgowy, wobec ustalenia trafności tego stanowiska, zwolniony jest od konieczności odnoszenia się do innych zarzutów zgłoszonych w apelacji, gdyż i tak nie mogły mieć one żadnego znaczenia dla rozpoznania apelacji.

W tym stanie apelację powoda, jako niezasadną, należało oddalić na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach procesu za drugą instancję postanowiono na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804).