Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2016 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa J. S.

przeciwko J. W. (1) i W. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 12 listopada 2015 r. sygn. akt IX GC 227/11

1. oddala apelacje;

2. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 2 700zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Elżbieta Uznańska SSA Krzysztof Sobierajski SSA Teresa Rak

I A Ca 379/16

UZASADNIENIE

Powód J. S. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych G. O., J. W. (1) i W. K. na podstawie art. 299 § 1 ksh kwoty 135.638,01 zł ,

członków zarządu dłużnika (...) sp. z o.o., nie zaspokojonej przez spółkę wierzytelności. W toku procesu powód zawarł ugodę sądową z pozwanym G. O., a Sąd umorzył postępowanie w stosunku do tego pozwanego . Nadto wobec zawarcia ugody powód cofnął częściowo żądanie zapłaty w stosunku do pozwanych solidarnie J. W. (1) i W. K. i ostatecznie podtrzymał żądanie zapłaty co do tych pozwanych do kwoty należności głównej 90.425, 34 zł z ustawowymi odsetkami od poszczególnych kwot: 33.184,40 zł od dnia 18.11.2009; od 30.500,25 zł od 1.12.2009r. i od 12.714zł od dnia 22.04.2011r liczonych do dnia zapłaty. Nadto powód domagał się zasądzenia zwrotu kosztów procesu. Na uzasadnienie powództwa powód podniósł ,że wierzytelności stwierdzone tytułem egzekucyjnym wobec dłużnika (...) sp. z o.o. były wymagalne począwszy do listopada 2009r. i nie zostały zaspokojone a egzekucja okazała się bezskuteczna. Pozwani pełnili i pełnią nieprzerwanie funkcje członków zarządu. Pomimo zaprzestania regulowania zobowiązań nigdy nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości.

W odpowiedzi na pozew wnosili o oddalenie powództwa , nie kwestionując tytułów egzekucyjnych zarzucili, iż egzekucja nie została skierowana do wszystkich składników majątkowych. Podnieśli, iż działając jako zarząd spółki starali się doprowadzić do zaspokojenia wierzyciela, wskazując w toku egzekucji składniki majątkowe dłużnika. Przyznali, iż nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości, ale twierdzili, że pomimo tego wierzyciel nie poniósł szkody oraz ,że poprzez nie zgłoszenia wniosku o upadłość potencjał majątkowy spółki nie zmniejszył się, a wierzyciel i tak nie uzyskałby zaspokojenia.

Sąd Okręgowy w Krakowie wyrokiem z dnia 12 listopada 2015 roku zasądził solidarnie od pozwanych J. W. (1) i W. K. na rzecz powoda J. S. kwotę 90 425,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od poszczególnych kwot:

- 33 184,40 zł od dnia 18.11.2009 r do dnia zapłaty;

- 30.500,25 zł od dnia 01.12.2009 r. do dnia zapłaty;

- 12 714 zł od dnia 22.04.2011 r. do dnia zapłaty;

oraz zasądził solidarnie od pozwanych J. W. (1) i W. K. na rzecz powoda J. S. kwotę 10.399 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, umorzył postępowanie w pozostałym zakresie.

Wyrok powyższy został wydany na podstawie następujących ustaleń faktycznych:

Sąd Okręgowy w Krakowie prawomocnym wyrokiem z dnia 13.05.2010r. (IX GC 180/10) , po oddaleniu apelacji pozwanej Spółki wyrokiem z 28.10.2010 r. do sygn. akt I ACa 912/10 przez Sąd Apelacyjny w Krakowie - Wydział I Cywilny, uwzględnił żądanie powoda w stosunku do (...) sp. z o.o., opatrzony następnie klauzulą wykonalności. Zasądzona kwota 122.924,01 zł obejmowała poszczególne należności wymagalne począwszy od 8.11.2009r. przez 18.11.2009r. do 1.12.2009r. Wierzyciel J. S. złożył wniosek przeciwko tej Spółce o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dlaK., sygn. akt komorniczych: XI KM 2337/10. W wyniku podjętych czynności egzekucyjnych komornik ustalił, że Spółka (...) nie posiada żadnego majątku, w związku z czym egzekucja stała się bezskuteczna. Dłużnik nie posiadał na kontach bankowych żadnych pieniędzy, ani też nieruchomości czy też wierzytelności lub praw majątkowych, do których można by skierować egzekucję. Zarząd (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. składał się z m.in. z pozwanych jako członków Zarządu, co najmniej od czasu wymagalności najwcześniejszego zobowiązania w stosunku do powoda, tj. od dnia 08.11.2009 r. (data wymagalności najwcześniejszej faktury). Pomimo zaprzestania regulowania zobowiązań przez Spółkę (...) pozwani - jako członkowie Zarządu tej Spółki ( KRS nr (...), dot. (...) sp. z o, o. w K.) - nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości.

Pismem z 15.06.2012r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla K.poinformował Sąd Okręgowy, że prowadzona przeciwko dłużnikowi (...) sp. z o.o. egzekucja zakończyła się 20.06.2011r. umorzeniem postępowania w sprawie XI KM 2337/10, w oparciu o art. 824 § 1 pkt. 3 kpc. Egzekucja była bezskuteczna, na poczet należności nie wyegzekwowano żadnej kwoty.

Zawiadomieniem o bezskutecznej egzekucji, datowanym na 19.01.2013r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w T.poinformował prowadzona przeciwko dłużnikowi (...) sp. z o.o. egzekucja jest bezskuteczna, a dłużnik nie posiada żadnego majątku. Ustalenie to poparł dokumentami z (...) (...) (...), (...) K. oraz rejestru pojazdów

W toku postępowania Sąd Okręgowy na wniosek pozwanych przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego .

Biegła sądowa w toku postępowania analizowała dostarczane jej etapowo przez pozwanego J. W. dokumenty księgowe dłużnika i opinię zasadniczą z 14.02.2013r. uzupełniała stopniowo, gdyż pozwani stopniowo ujawniali gdzie i jakie dokumenty księgowe spółka przez nich zarządzana posiada. Trudności w realizacji opinii biegła wskazała w kolejnych wnioskach .

Sąd Okręgowy dopuścił nadto dowód z opinii wykonanej w toku postępowania karnego prowadzonego przez Prokuratora Rejonowego dla K.w K. do sygn. akt 6Ds 592/12, a dalej 6Ds 273/13. W sprawie tej Prokurator postanowieniem z 25.03.2013r umorzył postępowanie. przyjmując brak znamion przestępstwa z art. 302 § 1 kk. W uzasadnieniu jak ustala Sąd I instancji podsumował wyniki postępowania karnego w tym opinii biegłego przyjmując ,że „majątek spółki (...) pozwalał na pokrycie jej zobowiązań, dlatego też nie sposób przyjąć jakoby którakolwiek z osób zarządzających S. znajdowała się w sytuacji niemożności zaspokojenia wszystkich wierzycieli”. Konstatacja ta wyprowadzona została z analiz tam powołanego biegłego badającego stan niewypłacalności w latach 2008-10r.

Biegła powołana przez Sąd I instancji zapoznała się z opinią w aktach karnych dokonując własnych częściowo odmiennych analiz, na których Sąd Okręgowy oparł swe ustalenia. Wnioski swoje biegła rozwijała w miarę jak otrzymywała kolejne dane księgowe dłużnika i sporządzała kolejne opinie uzupełniające wielokrotnie wskazując na brak rzeczywistej współpracy pozwanych w dostarczaniu niezbędnych dokumentów, pomimo ponawianych przed sądem deklaracji pozwanych, że je udostępnią.

Na podstawie ostatecznych wniosków opinii biegłej Sąd Okręgowy ustalił, iż w analizowanym okresie 2009r. i początku 2010r., pozwani regulowali jedynie część zobowiązań i na przełomie 2009/2010r. istniały wierzytelności przeterminowane ponad 12 miesięcy. Pozwani jako zarząd nie zgłosił wniosku o upadłość pomimo, iż czynniki zewnętrzne wskazywały na dalszy kryzys w działalności transportowej . W oparciu o dokonaną przez biegłą analizę Sąd I instancji ustalił, iż wartość początkowa środków trwałych w pierwszej kolejności wg ksiąg rachunkowych prowadzonych przez firmę na dzień: -08.11.2009 r. wynosiła: 1 169 817,96 zł., a po umorzeniu 213 596,26 zł.,-18.11.2009 r. wynosiła: 1 169 817,96 zł., a po umorzeniu 213 596,26 zł. - 11.01.2010 r. wynosiła: 1111 703,21 zł., a po umorzeniu 203 237,00 zł. Wartość księgowa środków transportu i maszyn w tych okresach zamykała się kwotą 322.393,93 złote. Znaczna część powyższych środków trwałych została sprzedana począwszy od daty 14.01.2010 r., za kwotę 127 000,00 zł.

W zakresie wyceny wartości niematerialnych i prawnych, w szczególności znaku towarowego spółki, Sąd Okręgowy za opinią biegłej ustalił zerową wartość tego prawa przyjmują ,że nie mógłby on być zbyty w warunkach rynkowych bez wpływu na powiązania rodzinne, czy kapitałowe. Wobec zarzutów pozwanych kwestionujących wartości środków trwałych biegła przeszacowała majątek trwały w/g kwot zawartych w polisach ubezpieczenia:

W oparciu o te wartości Sąd I instancji na podstawie opinii biegłej ustala :

• stan na dzień 08.11.2009 r. - wartość szacunkowa środków transportu wyceniona na podstawie polis, kwota: 761 290,00 zł., wartość szacunkowa urządzeń i maszyn, kwota: 175 523,53 zł. majątek obrotowy, kwota: 1 249 663,46 zł. Razem, kwota: 2 186 476,99 zł., Stan zobowiązań, kwota: 1 900 477,18 zł.

•stan na dzień 18.11.2009r- wartość szacunkowa środków transportu wyceniona na podstawie polis, kwota:761 290,00 zł., wartość szacunkowa urządzeń i maszyn, kwota: 175 523,53 zł., majątek obrotowy, kwota: 1 322 537,00 zł. Razem, kwota: 2 259 350,53 zł. Stan zobowiązań, kwota: 1 887 741,16 zł.

•stan na dzień 01.12.2009 r. wartość szacunkowa środków transportu wyceniona na podstawie polis, kwota: 761 290,00 zł. wartość szacunkowa urządzeń i maszyn, kwota: 175 523,53 zł., majątek obrotowy, kwota: 1 247 015,95 zł. Razem, kwota: 2 183 829,48 zł. Stan zobowiązań, kwota: 1 949 954,21 zł.

•stan nadzień 11.01.2010 r. wartość szacunkowa środków transportu wyceniona na podstawie polis, kwota:761 290,00 zł. wartość szacunkowa urządzeń i maszyn, kwota: 175 523,53 zł., majątek obrotowy, kwota: 1 115 131,07 zł., Razem, kwota: 2 051 944,60 zł. Stan zobowiązań, kwota: 1 761 187,72 zł. W oparciu o te wartości ustalone na podstawie polis ubezpieczenia majątku trwałego przyjmuje sąd I instancji ,że majątek spółki na dni; 08.11.2009 r., 18.11.2009 r., 01.12.2009 r. i 11.01.2010 r., przewyższa zobowiązania.

W oparciu o te ustalenia przyjmuje Sąd Okręgowy ,że powództwo zasługuje na uwzględnienie. Dokonana przez sąd analiza zebranego w sprawie materiału wykazała ,że powód prowadził egzekucję do całego znanego mu majątku dłużnej Spółki. Świadczy o tym w pierwszej kolejności treść wniosku o wszczęcie i przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego skierowanego do Komornika, w którym wierzyciel podał kilka sposobów egzekucji ze składników majątkowych dłużnika. W toku egzekucji Komornik stwierdził, że dłużnik nie posiada środków pieniężnych na żadnym z ustalonych kont bankowych, nie figuruje w ewidencji (...) jako właściciel pojazdów samochodowych ani w Ewidencji(...) jako właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości, nie posiada też nadpłaty zobowiązań publicznoprawnych. Ponawiane przez Komorników czynności zakończyły się wydaniem kolejnego postanowienia o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności, a podjęte przez organ egzekucyjny działania w nie przyniosły zamierzonego rezultatu. Pozwani wprawdzie aktywnie bronili się przed zarzutami karnymi, w równoległym postępowaniu, uzyskując tam umorzenie postępowania wobec ustalenia, iż na koniec 2010r. nie było stanu uzasadniającego ogłoszenie upadłości ale biegła powołana przez Sąd podważyła takie wnioski w szczególności wyliczenia w których przyjmowano po stronie aktywów wartość znaku towarowego, który w tym wypadku nie posiadał wartości rynkowej.

Nie zostało wykazane również aby dłużna Spółka posiadała wierzytelności, z których strona powodowa w drodze egzekucji mogłaby uzyskać realne zaspokojenie a ciężar wykazania istnienia takich wartości majątkowych obciążał pozwanych

W przekonaniu sądu I instancji przepis art. 299 § 1 k.s.h. bezskuteczność egzekucji nie ogranicza się wyłącznie do wykazania negatywnego rezultatu zakończonego postępowania egzekucyjnego, ale polega także na wykazaniu, że stan majątkowy spółki z o. o. nie pozwała na zaspokojenie jej wierzyciela" i ustalenie przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela. Dowody bezskuteczności egzekucji powód dostarczył w pozwie i uzupełnił w toku postępowania, w miarę jak uzyskiwał wiedzę o dalszych czynnościach Komorników. W realiach sprawy pozwanym można zatem przypisać odpowiedzialność, bo pomimo świadomości narastających zagrożeń, nawet w następnych okresach nie złożyli wniosku o upadłość. Przepisu art. 21 ust. 1 Pr. u. i n., wynika ,że dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w Sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu, jeżeli dłużnikiem jest osoba prawna, obowiązek, o którym mowa w ust. 1, spoczywa na każdym, kto ma prawo go reprezentować. Podstawą ogłoszenia upadłości spółki z o.o. jest natomiast jej niewypłacalność która zgodnie z art. 11 Pr. u. i n. zachodzi, gdy spółka nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a także wtedy, gdy jej zobowiązania przekroczą wartość majątku, nawet wówczas, gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. W świetle postanowień art. 299 k.s.h.

członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność zarówno za zobowiązania istniejące w momencie, gdy zachodziły przesłanki ogłoszenia upadłości jak również za zobowiązania powstałe później a bardzo istotne trudności w regulowaniu zobowiązań dłużna Spółka posiadała już przed powstaniem wierzytelności strony powodowej, co wykazała opinia biegłej na podstawie której sąd I instancji poczynił powyższe ustalenia faktyczne.

Pozwani mając świadomość istnienia wierzytelności powoda, jako członkowie zarządu wyzbyli się majątku spółki nie zaspakajając powoda ani w części. W szczególności, jak ustaliła biegła, znaczna część środków trwałych została sprzedana począwszy od daty 14.01.2010 r., za kwotę 127 000,00 zł nie składając wniosku o ogłoszenie upadłości co doprowadziło do bezskuteczności egzekucji w stosunku do spółki.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 §1 i 3 k.p.c.

Apelacje od powyższego wyroku złożyli pozwani J. W. (1) i W. K. , który zaskarżyli orzeczenie w całości i zarzucili:

1)  naruszenie przepisów postępowania

- art. 224 § 1 kpc poprzez niewyjaśnienie sprawy w sposób dostateczny i przyjęcie odpowiedzialności członków zarządu w sytuacji gdy nie zostało wykazane w toku postępowania aby konieczne było złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości (...) spółki z o.o.

- art. 233 §1 kpc poprzez naruszenie zasad wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz błędną ocenę dowodu z opinii biegłego w sytuacji występujących w niej rozbieżności , które nie zostały wyjaśnione

- błąd w ustaleniach faktycznych polegających na przyjęciu , iż postanowienie o umorzeniu egzekucji stanowiło o braku majątku w spółki z którego mógł się zaspokoić powód

2) naruszenie prawa materialnego a to art. 299 ksh przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie poprzez przyjęcie ,że członkowie zarządu pozwani w sprawie ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki (...) w sytuacji gdy w postępowaniu została wykazana przesłanka egzoneracyjna w braku wykazania obiektywnego przekonania o obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Z powołaniem się na te zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, zasadzenie kosztów procesu ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja jest nieuzasadniona.

Rozpoznanie zarzutów apelacji wymaga w pierwszej kolejności odniesienie się do wyspecyfikowanych w niej zarzutów naruszenia przepisów postępowania. Zarzuty te są nieuzasadnione gdyż ustalony w sprawie stan faktyczny został oparty o poprawną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego. Kluczowym dla sprawy dowodem była opinia biegłej z zakresu księgowości której wnioski w pełni zasługują na przyjęcie za podstawę ustaleń w sprawie. Opinia została sporządzona w oparciu o dokumenty dostarczone przez pozwanych , pozwani w toku procesu kwestionowali jej wnioski, dostarczali kolejne dokumenty co skutkowało koniecznością uzupełniania jej ustaleń pierwotnych. W konsekwencji biegła dokonała oceny stanu finansowego spółki pozwanych na datę wymagalności wierzytelności powoda oraz na datę wyzbycia się przez spółkę istotnych składników majątku trwałego według wartości księgowej oraz z uwzględnieniem polis ubezpieczeniowych. Nie ma zatem podstaw do podniesienia skutecznego zarzutu naruszenia przez sąd I instancji art. 233 § 1 kpc poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego i niewyjaśnienia rozbieżności we wnioskach opinii. Uchybień w tym zakresie skarżący upatrują w „zerowej” wycenie wartości znaku towarowego i nieuwzględnienie jego znaczenia dla kondycji ekonomicznej ich spółki. Taki zarzut jest nieuprawniony gdyż trafnie podnosi biegła ,że decydujące dla oceny stanu ekonomicznego przedsiębiorcy ma nie wartość księgowa określonych praw ale wartość rynkowa przejawiająca się w kwocie która można uzyskać spieniężając to prawo. Oceny biegłej ,że w sytuacji gdy znak towarowy nie był powszechnie znany, istniała fatalna koniunktura na rynku, pozwani skutecznie nie zakwestionowali. Za wnioskami biegłej przemawiają zresztą fakty zaistniałe w sprawie, a mianowicie biegła ustala wartość środków trwałych metodą księgową na kwotę 322.393,93 złote a w oparciu o polisy na kwotę 761 290,00 zł., a spółka kierowana przez pozwanych przeważającą część powyższych środków trwałych posiadających wartość rynkową sprzedaje począwszy od daty 14.01.2010 roku za kwotę 127.000,00 zł. Takie porównanie tych wartości przemawia za przyjęciem przeszacowania tego majątku zarówno pod względem księgowym jak i w zawartych polisach ubezpieczeniowych. Świadczy o tym dalsza sekwencja zdarzeń gdyż po zbyciu istotnych składników majątkowych spółka okazała się niewypłacalna w tym stopniu ,że egzekucja okazała się bezskuteczna. Powoływanie się zatem przez pozwanych na naruszenie przez sąd przepisu art. 224 kpc w tym znaczeniu ,że sąd I instancji wadliwie ustalił , iż nie zaistniały przesłanki do ogłoszenia upadłości jest nieuzasadnione. Biegła podkreśliła bowiem i to przyjmuje sąd I instancji za podstawę ustaleń, że w okresie listopada 2009 roku spółka nie regulowała części swoich zobowiązań, panowała fatalna koniunktura rynkowa i istniały podstawy do podjęcia działań na podstawie przepisu art. 21 ust. 1 Pr. u. i n. gdyż wartość zobowiązań ciążących na spółce przekraczała w istotny sposób realną wartość majątku i pozwani jako członkowie zarządu funkcjonujący w obrocie gospodarczym musieli mieć tego świadomość a w każdym razie przy zachowaniu należytej staranności zdolność do takiej oceny . Można założyć tezę , że gdyby pozwani nie dokonali zbycia wartościowych środków trwałych po 10 stycznia 2010 roku ale złożyli wniosek o ogłoszenie upadłości to istniała realna możliwość chociażby częściowego zaspokojenia się powoda w postępowaniu upadłościowym . Nie ma również uzasadnionych podstaw do przyjęcia za skuteczny zarzut wadliwych ustaleń faktach dotyczących bezskuteczności egzekucji i oparcie się w tym zakresie przez sąd wyłącznie na postanowieniu o umorzeniu egzekucji. Po pierwsze skoro pozwani twierdzili ,że istniał inny majątek pozwalający na skuteczną egzekucję to winni go wykazać. Po drugie jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd Najwyższy z postanowieniem o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wiąże się faktyczne domniemanie bezskuteczności egzekucji. Obalenie tego domniemania obciążą pozwanych i winni oni w procesie wytoczonym na podstawie art. 299 ksh wykazać ,że wierzyciel nie uruchomił przysługujące mu środki, aby zaspokoić się z istniejącego majątku spółki względnie istniał majątek pozwalający na zaspokojenie jej wierzyciela. Takich okoliczności pozwani nie wykazali a z pism komornika i postanowienia o umorzeniu egzekucji jednoznacznie wynika , że brak było jakiegokolwiek majątku pozwalającego na skuteczną egzekucję.

Nie doszło również do naruszenia przez sąd I instancji prawa materialnego a to art. 299 ksh.

Z regulacji art. 299 § 1 i 2 wynika na rzecz wierzyciela domniemanie szkody w wysokości niewyegzekwowanego wobec spółki zobowiązania, związku przyczynowego między szkodą wierzyciela a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości . Od odpowiedzialności z art. 299 § 1 k.s.h. członek zarządu może się uwolnić, jeżeli wykaże, że:

1) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości;

2) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy;

3) pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody . Według art. 21 ust. 1 pr.up.n. dłużnik jest zobowiązany zgłosić wniosek o ogłoszenie upadłości nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Obowiązek ten aktualizuje się w przypadku zaistnienia którejkolwiek z podstaw ogłoszenia upadłości przewidzianej w art. 11 ust. 1 i 2 pr.up.n. (niewykonywanie wymagalnych zobowiązań, brak funduszów wystarczających na pokrycie długów). W orzecznictwie Sądu Najwyższego na tle wykładni art. 299 § 2 k.s.h. przyjmuje się, że za „właściwy czas" w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. nie może być uznany moment, gdy majątek spółki nie wystarcza nawet na częściowe zaspokojenie wierzycieli i kosztów postępowania upadłościowego, a więc gdy spółka jest już bankrutem. Właściwym czasem na zgłoszenie wniosku jest zatem moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym (por. m.in. wyrok SN: z 11 października 2000 r., III CKN 252/2000; oraz szereg innych orzeczeń) W wyroku z dnia 18 października 2000 r., Sąd Najwyższy stwierdził, że właściwy czas do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest przesłanką obiektywną, ustalaną na podstawie okoliczności faktycznych każdej sprawy. Dla jego określenia nie ma znaczenia subiektywne przekonanie członków zarządu gdyż odpowiedzialność członka zarządu wyłącza tylko brak winy w bieta każdej postaci w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęciu postępowania układowego polegający na braku możliwości stwierdzenia istnienia podstawy do ogłoszenia upadłości, pomimo dołożenia należytej staranności. Przenosząc te rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić ,że pozwani nie wykazali tych przesłanek egzoneracyjnych. Wprawdzie sąd I instancji ustala ,że na datę powstania zobowiązań względem powoda licząc wartość środków trwałych według polis ubezpieczeniowych wartość majątku przekraczała wysokość zobowiązań ale ustalenie to nie może być miarodajne dla przyjęcia ,że nie zaistniały wtedy przesłanki do ogłoszenia upadłości gdyż jak podkreślono dokonując oceny zarzutów naruszenia przepisów postępowania, ustalona w ten sposób wartość majątku nie może być miarodajna ponieważ polisy zawierają tylko górną kwotę odpowiedzialności ubezpieczyciela i wartościom tym przeczy kwota za jaką zbyto wartościowe środki trwałe. Przemawia to również za przyjęciem ,że wartość księgowa majątku była przeszacowana o czym świadczy wycena znaku towarowego stanowiącego istotny składnik tych środków. W okolicznościach sprawy zatem należy przyjąć ,że podstawy do uruchomienia postępowania upadłościowego zaistniały już w chwili wymagalności wierzytelności powoda gdyż jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyżej cytowanym orzeczeniu za „właściwy czas" w rozumieniu art. 299 § 2 k.s.h. nie może być uznany moment, gdy majątek spółki nie wystarcza nawet na częściowe zaspokojenie wierzycieli i kosztów postępowania upadłościowego, a więc gdy spółka jest już bankrutem. Właściwym czasem na zgłoszenie wniosku jest zatem moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na przynajmniej częściowe zaspokojenie wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. Dalsza sekwencja zdarzeń potwierdza tą tezę gdyż za kilka miesięcy spółka nie posiadała jakiegokolwiek majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela. Zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości w tym terminie pozwoliłoby na zaspokojenie się chociażby częściowo wierzyciela skoro istniał majątek , który po 10 stycznia 2010 roku został zbyty.

Przemawia to również za przyjęciem ,że nie została wykazana przesłanka ,że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości wierzyciel nie poniósł szkody . Pozwani nie mogą się nadto bronić zarzutem braku winy w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Skoro pozwani prowadzili działalność gospodarczą to musieli posiadać sumę wiedzy o realiach rynkowych , stanie własnej firmy i przy zachowaniu należytej staranności mieć świadomość przeszacowania wartości majtku trwałego spółki , którego istotną część zbyli za kwoty znacznie niższe niż wartość księgowa, oraz narastających problemach , których dobitnym sygnałem był brak częściowego zaspakajania zobowiązań oraz powstanie zobowiązań przeterminowanych o 12 miesięcy. Otwarcie linii kredytowej przez bank mnie zmienia tej oceny w sytuacji gdy udzielenie kredytu w pierwszej kolejności jest uzależnione od przedstawienia stosownych zabezpieczeń. Te okoliczności stanowią o nieuwzględnieniu zarzutów apelacji.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 385 kpc oddalił apelacje .

Na podstawie art. 98 § 1 kpc Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 2700 złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego .

SSA Teresa RAK SSA Krzysztof Sobierajski SSA Elżbieta Uznańska