Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Trzeja-Wagner (spr.)

Sędziowie SSO Agata Gawron-Sambura

SSO Marcin Schoenborn

Protokolant Agata Lipke

przy udziale Dariusz Kowalczyk Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Z.

po rozpoznaniu w dniu 13 września 2016 r.

sprawy K. K. (1) /K./, syna S. i S.

ur. (...) w L.

oskarżonego art. 197§1 kk i art. 197§2 kk w zw. z art. 12 kk przy zast. art. 64§1 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu

z dnia 27 stycznia 2016 r. sygnatura akt II K 820/15

na mocy art. 437 § 1 kpk, art. 624 § 1 kpk

1.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

2.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. D. kwotę 619,92 zł (sześćset dziewiętnaście złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) obejmującą kwotę 115,92 zł (sto piętnaście złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) podatku VAT, tytułem zwrotu nieuiszczonych kosztów obrony oskarżonego z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

3.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydatkami obciążając Skarb Państwa.

Sygn. akt: VI Ka 406/16

UZASADNIENIE

Od wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 21 stycznia 2016 r. (sygn. akt II K 820/15) apelacje wnieśli: obrońca oskarżonego i oskarżony.

Obrońca oskarżonego zarzucił wyrokowi Sądu I instancji:

-

obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 4 k.p.k. w zw. z art. 5 k.p.k. i art. 167 k.p.k. poprzez niezbadanie w sposób szczegółowy wszystkich okoliczności sprawy;

-

mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę prawa procesowego, a to art. 7 k.p.k. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, w szczególności zeznań pokrzywdzonej, opinii biegłych oraz wyjaśnień oskarżonego, a to mylne przyjęcie, iż zeznania pokrzywdzonej są przekonujące, błędną interpretację opinii biegłych, a także odmówienia jakiejkolwiek wiarygodności wyjaśnieniom oskarżonego, podczas gdy w sprawie występuje wiele niejasności;

-

mający wpływ na treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że oskarżony dokonał zgwałcenia pokrzywdzonej, podczas gdy oprócz zeznań pokrzywdzonej brak jakichkolwiek innych dowodów na niekorzyść oskarżonego;

-

mającą wpływ na treść orzeczenia obrazę prawa procesowego, a to art. 5 § 2 k.p.k. poprzez poczytanie na niekorzyść oskarżonego nieusuniętych w toku rozprawy wątpliwości.

Podnosząc te zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu i zasądzenie kosztów nieopłaconej obrony z urzędu.

Z daleko posuniętej ostrożności procesowej, gdyby Sąd przyjął, iż oskarżony popełnił zarzucany mu czyn, zarzucił wyrokowi w oparciu o art. 438 pkt 4 k.p.k. rażącą niewspółmierność kary poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 4 lat bezwzględnego pozbawienia wolności w sytuacji, kiedy to kara ta jest nieadekwatna w okolicznościach przedmiotowej spawy.

Oskarżony w swej osobistej apelacji zarzucił wyrokowi Sądu I instancji:

-

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, który miał wpływ na treść orzeczenia, polegający na przyjęciu, iż oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu podczas gdy właściwa ocena jego zachowania w czasie określonym w zarzucie zgodna z jego wyjaśnieniami prowadzi do wniosku przeciwnego;

-

obrazę przepisów postępowania polegającą na niedoprowadzeniu go na rozprawy.

Podnosząc te zarzuty apelujący wniósł o zmianę wyroku poprzez uniewinnienie go od popełnienia zarzucanego mu czynu ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje nie zasługują na uwzględnienie. Z uwagi na fakt, iż zawierają w zasadzie tożsame zrzuty zostaną omówione łącznie.

Wbrew wywodom apelacji obrońcy oskarżonego i oskarżonego, Sąd I instancji w sposób prawidłowy i pełny przeprowadził postępowanie dowodowe, a zebrany materiał dowodowy poddał wnikliwej ocenie dochodząc w konsekwencji do trafnych i logicznych wniosków. Sąd merytoryczny dokonując analizy poszczególnych dowodów nie przekroczył ram ich swobodnej oceny i nie popełnił w toku procesu uchybień tego rodzaju, że mogłyby one skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku. Przedstawiony w uzasadnieniu wyroku tok rozumowania i wnioskowania Sądu I instancji jest prawidłowy i zasługuje na akceptację. Ponadto zaprezentowana w pisemnych motywach wyroku ocena zgromadzonego materiału dowodowego uwzględnia wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego i tym samym pozbawiona jest cech dowolności. Uzasadnienie wyroku czyni zadość ustawowym wymogom określonym w art. 424 k.p.k. Sąd Rejonowy wskazał na jakich oparł się dowodach, dlaczego dał im wiarę i należycie wytłumaczył przyjętą kwalifikację prawną.

Sąd Odwoławczy nie znalazł najmniejszych podstaw do odmiennej aniżeli Sąd I instancji oceny przeprowadzonych na rozprawie dowodów, ani też do zakwestionowania poczynionych na ich podstawie ustaleń faktycznych.

W szczegółowym uzasadnieniu Sąd I instancji należycie i przekonująco wskazał, dlaczego dał wiarę zeznaniom świadka B. D. (1), a odmówił jej wyjaśnieniom oskarżonego K. K. (1), i nie sposób zarzucić Sądowi, że jego wywody dotknięte są brakiem logiki czy konsekwencji.

W szczególności trafnie oparł Sąd Rejonowy swoje ustalenia na zeznaniach pokrzywdzonej B. D. (2), które są konsekwentne i korespondują pośrednio z zeznaniami świadków E. K. i S. K.. Podkreślić trzeba, że uznając za wiarygodny dowód z zeznań B. D. (1) i czyniąc go podstawą swoich ustaleń Sąd I instancji zasadnie uznał, że zawierają one opis bezprawnych zachowań oskarżonego i szczegółową relację, a ich oceny mógł dokonać wspierając się niezwykle istotną w tej sprawie opinią biegłego psychologa. Opinia biegłej jest jasna pełna i nie zawiera sprzeczności zatem w pełni zasługuje na uwzględnienie.

Z opinii biegłej psycholog A. B. wynika, że poziom intelektualny pokrzywdzonej mieści się w obszarze normy, nie jest ona osobą upośledzoną umysłowo. Zdolność B. D. (1) do postrzegania, zapamiętywania, odtwarzania oraz komunikowania o zdarzeniach jest zachowana. Biegła wskazała, że na sposób relacjonowania przez pokrzywdzoną o zdarzeniu ma wpływ zespół zależności alkoholowej oraz zjawisko współuzależnienia, jednakże nie ma miejsca celowe zafałszowanie wypowiedzi. Psycholog należycie uzasadniła swoje stanowisko i Sąd I instancji zasadnie przyjął, że wyrażone w tej opinii oceny są trafne i nie budzą wątpliwości. Skoro zatem wersja przedstawiona przez pokrzywdzoną znalazła oparcie w tak obiektywnym dowodzie jakim jest opinia biegłego psychologa, trudno stawiać Sądowi meriti zarzut, iż poczynił błędne ustalenia w oparciu o wskazany wyżej dowód. Okoliczność, iż pokrzywdzona jest osobą uzależnioną od alkoholu nie może stanowić o uznaniu, że jej wersja zdarzenia jest niewiarygodna.

Ponadto słusznie podnosi Sąd Rejonowy, iż wyjaśnienia oskarżonego K. K. (1) nie zasługują na uwzględnienie. Taka ocena wyjaśnień oskarżonego jest zdaniem Sądu Odwoławczego, wbrew temu co stara się wykazać apelacja oceną obiektywną, bezstronną, mającą oparcie w kryteriach logicznego rozumowania, wskazaniach wiedzy i doświadczenia życiowego, oceną w trakcie której analizowano i rozważano wszystkie okoliczności sprawy.

Materiał dowodowy jakim dysponował Sąd Rejonowy nie był rozbudowany, gdyż nie było postronnych bezpośrednich świadków zdarzenia, co z uwagi na charakter przypisanego oskarżonemu czynu jest sytuacją typową, jednakże należy stwierdzić, że zebrane i prawidłowo ocenione dowody dawały Sądowi I instancji pełną podstawę do poczynienia ustaleń oraz wyciągnięcia z nich wniosków w zakresie sprawstwa i winy przypisanego oskarżonemu czynu.

Wbrew zarzutom podniesionym w apelacjach należy podkreślić, że Sąd Rejonowy miał w polu widzenia relacje jakie panowały pomiędzy oskarżonym a B. D. (3). Zeznania pokrzywdzonej zostały szczegółowo przeanalizowane w powiązaniu z innymi dowodami, w tym także z wyjaśnieniami oskarżonego. Nie sposób przyjąć jak tego domagają się apelujący by zeznania pokrzywdzonej należało ocenić krytycznie. Sugerowana przez nich chęć pomówienia oskarżonego o zarzucany mu czyn nie jest uprawniona i nie znajduje uzasadnienia w świetle zgromadzonych dowodów. Argumenty jakie w tym przedmiocie przedstawił Sąd Rejonowy w pełni zasługują na akceptację, natomiast te, do których odwołuje się oskarżony stanowią jedynie polemikę ze stanowiskiem Sądu i realizację przyjętej linii obrony, brak jest po stronie skarżących takich argumentów, które mogłyby skutecznie je podważyć.

Odnośnie zarzutu naruszenia zasady in dubio pro reo wyrażonej w art. 5 § 2 k.p.k. podkreślić należy, że norma ta nie ogranicza zasady swobodnej oceny dowodów, a zatem jeśli z materiału dowodowego wynikają różne wersje zdarzenia, jedna prezentowana przez pokrzywdzoną a druga przez oskarżonego, to nie jest to równoznaczne z zaistnieniem nie dających się usunąć wątpliwości, w rozumieniu wyżej cytowanego przepisu. W takim przypadku sąd jest zobowiązany do dokonania ustaleń właśnie na podstawie swobodnej oceny dowodów i tak też Sąd I instancji uczynił. Ze stanu tej sprawy nie wynika, by w tym postępowaniu pozostały nieusunięte wątpliwości, które sąd merytoryczny byłby zobligowany rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego. Skarżący nie przedstawił w odniesieniu do tego zarzutu szerszej argumentacji, podobnie zresztą jak w odniesieniu do przywołanej w apelacji jednej z ogólnych reguł postępowania karnego wyrażonej w art. 4 k.p.k., która nie może stanowić podstawy zaskarżenia wyroku, jak również w odniesieniu do przytoczonego art. 167 k.p.k.

Akta sprawy po wyłączaniu przez Sąd Okręgowy czynu z art. 197 § 1 k.k. i art. 197 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. przy zast. art. 64 § 1 k.k. do odrębnego rozpoznania wpłynęły do Sądu Rejonowego w dniu 15.10.2015 r. Pierwszy termin rozprawy został wyznaczony na dzień 26.11.2015 r. Oskarżony został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy i pouczony o treści przepisów m.in. 353, 374, 376, 377, 422, 427 § 4 i 447 § 5 k.p.k. Przepisy te zostały wprowadzone w związku z przyjęciem z dniem 1 lipca 2015 r. nowego modelu rozprawy. Zgodnie z treścią art. 374 § 1 k.p.k. obecność oskarżonego na rozprawie jest jedynie jego prawem, a nie obowiązkiem. Pierwszoplanową sprawą było zapewnienie oskarżonemu gwarancji procesowych podjęcia oraz zrealizowania rzeczywistej i świadomej decyzji woli, czy chce on wziąć udział w rozprawie. Doręczając prawidłowo oskarżonemu pouczenia Sąd Rejonowy dochował gwarancji procesowych. Zgodnie z treścią art. 353 § 3 k.p.k., doręczając oskarżonemu pozbawionemu wolności, którego obecność na rozprawie nie jest obowiązkowa, zawiadomienie o terminie rozprawy, należy pouczyć go o prawie do złożenia wniosku o doprowadzenie go na rozprawę. Ustawodawca wyznaczył dla oskarżonego siedmiodniowy termin do złożenia wniosku o doprowadzenie go na rozprawę. Oskarżony K. K. (1) wniosku takiego nie złożył, w związku z czym nie był doprowadzany na rozprawy. Zatem nie mamy do czynienia z bezwzględną przyczyną odwoławczą określoną w art. 439 § 1 pkt 11 k.p.k. W toku całego postępowania przed Sądem I instancji oskarżony miał wyznaczonego obrońcę z urzędu, który był obecny na wszystkich rozprawach i również nie składał wniosku o doprowadzenie oskarżonego na rozprawę. Na ostatniej rozprawie obrońca oświadczył, iż nie żąda uzupełnienia postępowania dowodowego i nie zgłasza wniosków przed zamknięciem przewodu sadowego. Zatem niezrozumiałe są wnioski dowodowe składane przez oskarżonego i jego obrońcę w toku postępowania odwoławczego, które sprowadzają się w zasadzie do powtórzenia postępowania przeprowadzonego przed Sądem I instancji.

Apelacja oskarżonego jak i jego obrońcy nie zawiera argumentów, które mogłyby podważyć trafność rozumowania Sądu Rejonowego. Sprowadzają się one właściwie wyłącznie do negacji oceny dowodów dokonanej przez Sąd Orzekający, przy czym nie wykazują skarżący czym uchybił ów Sąd w przeprowadzonej ocenie, w wyprowadzonych wnioskach kryteriom logicznego rozumowania i zdrowemu rozsądkowi.

Analiza przeprowadzonego przez Sąd Orzekający postępowania, w tym analiza okoliczności rzutujących na wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego prowadzi do wniosku, iż ocena dokonana przez Sąd I instancji jest trafna i złożone środki odwoławcze nie zasługują na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego wymierzoną oskarżonemu karę nie może uznać za rażąco surową. O rażącej surowości kary można mówić jedynie wówczas, gdy kara orzeczona przez sąd w sposób oczywisty, wyraźny, a więc rażący odbiega od kary, którą należałoby orzec prawidłowo stosując dyrektywy wymiaru kary ujęte w przepisie art. 53 k.k.

Skoro więc w rozpoznawanej sprawie Sąd w stosunku do oskarżonego trafnie ocenił i wyważył stopień zawinienia, stopień społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu oraz okoliczności osobiste wskazujące na ocenę sytuacji rodzinnej i stopnia demoralizacji, uznać należy, iż decyzja Sądu Orzekającego pozostaje pod ochroną wynikającą z prawa swobody uznania sędziowskiego w zakresie wymiaru kary i nie może być uznana za dowolną.

Fakt uprzedniej wielokrotnej karalności również został uznany jako okoliczność obciążająca wpływająca na wymiar kary. Orzeczona wobec oskarżonego K. K. (1) kara 4 lat pozbawienia wolności jest adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego, okoliczności przestępstwa, a także społecznej szkodliwości czynu. Kara ta z pewnością uświadomi oskarżonemu wagę popełnionego czynu oraz rozmiar wyrządzonej krzywdy.

Mając na uwadze charakter czynu orzeczenie o środku karnym – zakazie kontaktowania się z pokrzywdzoną oraz zbliżania się do niej, tak pod względem jego zakresu jak i czasu trwania, zasługuje na pełną aprobatę, gdyż przyczyni się do zapewnienia należnego spokoju pokrzywdzonej i jej ochrony.

Mając na uwadze naprowadzone powyżej okoliczności i nie przedstawienie w apelacjach argumentów mogących skutecznie podważyć prawidłowość orzeczenia Sądu I instancji, zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Mając na względzie obecną sytuację materialną oskarżonego, który jest pozbawiony wolności, zwolniono go od ponoszenia kosztów sądowych za drugą instancję.