Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 23 września 2016 r. w Słupsku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z o. o. z siedzibą w A.

przeciwko (...) Spółce z o. o. z siedzibą w Ł.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

1.  uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda spółki (...) Spółka z o. o. z siedzibą w A. umowę przeniesienia własności nieruchomości, której przedmiotem była:

a)  nieruchomość położona w miejscowości K., gmina D., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

b)  nieruchomość położona w miejscowości K., gmina D., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

c)  położona w miejscowości K., gmina D., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

d)  położona w miejscowości K., gmina D., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...),

zawartej w dniu 2 marca 2010 r. przez dłużnika powoda T. T. z pozwanym spółką (...) Spółka z o.o. z siedzibą w Ł. w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) w wykonaniu zobowiązania wynikającego z uchwały Zgromadzenia Wspólników spółki (...) Spółka z o.o. z dnia 2 marca 2010 r. w przedmiocie podwyższenia kapitału zakładowego tej spółki o kwotę 1.500.000 zł poprzez utworzenie 7.500 nowych udziałów o wartości nominalnej wynoszącej 200 zł każdy, oraz w przedmiocie przystąpienia do spółki nowego wspólnika T. T. i objęcia przez niego nowych udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym spółki (...) Spółka z o.o., objętej aktem notarialnym Rep. A nr (...), oraz w wykonaniu oświadczenia T. T. o przystąpieniu do spółki (...) Spółka z o.o., sporządzonego w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) – w celu umożliwienia zaspokojenia wierzytelności powoda spółki (...) Spółka z o.o. z siedzibą w A. przeciwko T. T. w wysokości 140.471,70 zł wraz z odsetkami ustawowymi za okres od dnia 28 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty, stwierdzonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy z dnia 14 lutego 2013 r. wydanym w sprawie sygn. (...), zmienionym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział I Cywilny z dnia 15 października 2013 r. sygn. akt(...)zaopatrzonym w klauzulę wykonalności z dnia 20 grudnia 2013 r.;

2.  zasądza od pozwanej spółki (...) Spółka z o.o. z siedzibą w Ł. na rzecz powoda (...) Spółki z o. o. z siedzibą w A. kwotę 18.551,29 zł (słownie: osiemnaście tysięcy pięćset pięćdziesiąt jeden złotych 29/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na oryginale właściwy podpis

Sygnatura akt IC 87/15

UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z o.o. z siedzibą w A. w pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Słupsku domagała się uznania za bezskuteczną względem niej umowy zawartej w dniu 2 marca 2010 roku pomiędzy T. T., a pozwaną (...) spółką z o.o. dotyczącej przeniesienia własności nieruchomości położonych w miejscowości K., dla których Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi księgi wieczyste o numerach: (...), (...), (...) oraz (...).

W uzasadnieniu podała, że na podstawie prawomocnego, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 14 lutego 2013 roku wydanego w sprawie o sygn. akt (...) zmienionego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 15 października 2013 roku wydanego w sprawie o sygn. akt (...)przysługuje jej na dzień obecny względem T. T. z zasądzonej wyrokiem kwoty 218.735,12 zł z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu, wymagalna wierzytelność w kwocie 140.471,70zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28 stycznia 2014 roku do dnia zapłaty. Wskazała, że wszczęte na podstawie wyżej opisanego tytułu wykonawczego postępowanie egzekucyjne w sprawie (...) przyniosło zaspokojenie tylko co do kwoty 1.414,23zł. Powódka podała, że przysługująca jej względem T. T. wymagalna wierzytelność wynosi obecnie kwotę 140.471,70zł, albowiem w dniu 16 października 2013 roku drugi jej dłużnik solidarny – Ł. D. uiścił na jej rzecz kwotę 26.049,45zł tytułem kosztów zasądzonych na podstawie wyżej powołanych orzeczeń, natomiast w dniach 25 października 2013 roku, 29 listopada 2013 roku, 30 grudnia 2013 roku i 27 stycznia 2014 roku, pozwana spółka uiściła na jej rzecz kwoty w łącznej wysokości 125.000zł częściowo tytułem odsetek od należności głównej, a częściowo tytułem należności głównej. Powódka podniosła, że na skutek zawarcia w dniu 2 marca 2010 roku umowy pomiędzy T. T., a pozwaną dotyczącej przeniesienia własności nieruchomości położonych w miejscowości K., dla których Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi księgi wieczyste o numerach: (...), (...), (...) i (...) pozwana uzyskała korzyść majątkową, a dłużnik jej T. T. stał się niewypłacalny, bowiem w zamian za dokonanie zaskarżonej czynności uzyskał niewiele warte udziały w kapitale zakładowym pozwanej spółki, którymi obecnie i tak nie dysponuje z uwagi na rozporządzenie nimi w ramach umowy sprzedaży i umowy darowizny na rzecz odpowiednio M. P. i M. T.. Nadto wskazała również, że dłużnik dokonując zaskarżonej czynności działał z zamiarem pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli, w tym powódki, gdyż zdawał on sobie sprawę, albo przynajmniej mógł zdawać sobie sprawę przy zachowaniu należytej staranności, że będzie odpowiadał w przyszłości za długi. Dodatkowo powódka podniosła, że na dzień dokonania zaskarżonej czynności T. T. był już dłużnikiem wobec Urzędu Skarbowego, a Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe (...) spółka z o.o. z siedzibą w U., w której pełnił on funkcję Członka Zarządu, a z którym powódka mająca wówczas nazwę (...) spółka z o.o. pozostawała w stosunkach handlowych było zadłużone co najmniej wobec dwóch podmiotów, w tym wobec powódki. Powódka wskazała przy tym, że prowadząc firmę pod nazwą (...) spółka z o.o. wszczęła postępowania sądowe przeciwko Przedsiębiorstwu Produkcyjno Handlowemu (...) spółce z o.o. z siedzibą w U., gdzie uzyskała nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 4 marca 2009 roku wydany przez Sąd Okręgowy w Słupsku (sygn. akt (...)), nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 15 grudnia 2010 roku wydany przez Sąd Rejonowy w Wadowicach (sygn. akt (...)) oraz wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie z dnia 1 lipca 2011 roku (sygn. akt (...)). Prowadzone postępowania egzekucyjne na podstawie wskazanych wyżej nakazów zapłaty okazały się bezskuteczne. Ponadto powódka podniosła, że zaskarżona czynność dokonana została razem z innymi czynnościami, których przedmiotem było pozbycie się przez dłużnika wszystkich wartościowych aktywów jego majątku. I tak, na podstawie umowy darowizny z dnia 3 marca 2010 roku T. T. darował swojej córce M. T. przysługujące mu udziały, w kapitale zakładowym spółki działającej pod firmą: (...) Spółka z o.o. z siedzibą w G. (98 udziałów o łącznej wartości nominalnej wynoszącej 49.000zł), w kapitale zakładowym spółki działającej pod firmą: Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe (...) Spółka z o.o. z siedzibą w U. (8.521 udziałów o łącznej wartości nominalnej wynoszącej 4.260.000zł) oraz akcje spółki działającej pod firmą: Przedsiębiorstwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w U. (778.608 akcji o łącznej wartości nominalnej wynoszącej 778.608 złotych).

Pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w odpowiedzi na pozew, zaprzeczając wszelkim twierdzeniom strony powodowej, wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że dłużnik powódki w momencie umowy, objętej aktem notarialnym z dnia 2 marca 2010 r.. Rep. A (...), nie był niewypłacalny - bowiem złożył pozwanej odmienne zapewnienia, również na skutek zawarcia przedmiotowej umowy nie stał się niewypłacalny, nie działał ze świadomością pokrzywdzenia jakichkolwiek wierzycieli, i nie doszło do pokrzywdzenia wierzycieli, przeczą temu ustanowione zabezpieczenia rzeczowe, jakie przeszły na stronę pozwaną. Tym samym strona powodowa nigdy nie miałaby możliwości zaspokojenia się z przedmiotowej nieruchomości, przeto wszelkie jej twierdzenia odnośnie pokrzywdzenia przyszłych wierzycieli upadają. Dłużnik nie mógł działać z pokrzywdzeniem przyszłych wierzycieli, skoro rzeczona nieruchomość stanowiła i stanowi przedmiot zabezpieczenia rzeczowego dla (...) Bank (...) S.A., przez co jakiekolwiek zmiany statusu właścicielskiego nie mają zasadniczo znaczenia dla jakichkolwiek innych wierzycieli.

Obie strony wnosiły o zasądzenie od strony przeciwnej na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny;

Powód jest przedsiębiorcą wpisanym do rejestru przedsiębiorców KRS prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział XII Gospodarczy pod numerem (...). Do dnia 27 kwietnia 2011r. firma powoda brzmiała (...) Sp. z o.o.

Od dnia wpisu pozwanej spółki do KRS do maja 2009 roku w skład dwuosobowego zarządu tej spółki wchodził T. T. oraz M. P.. Od 21 maja 2009 roku zarząd pozwanej spółki jest jednoosobowy, a w jego skład wchodzi M. P., która także pozostaje większościowym udziałowcem tej spółki. Prokurentem pozwanej spółki od samego początku pozostaje R. P. - mąż M. P..

dowód; wydruk z (...) ( (...)) k. 23, wydruk z (...) ( (...)) k. 28, wydruk z (...) ( (...)) k. 29.

W ramach prowadzonej działalności powód do sierpnia 2010 roku pozostawał w stosunkach handlowych ze spółką Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe (...) Sp. z.o.o. W związku z zaległościami spółki (...) w zapłacie zobowiązań na rzecz powoda, powód wszczął postępowania sądowe przeciwko tej spółce, w których uzyskał, 'nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 4 marca 2009 roku Sądu Okręgowego w Słupsku Wydział VII Gospodarczy (sygn. akt: (...)) w kwocie 136.840,07 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi oraz w kwocie 5.328,00 zł tytułem kosztów postępowania, nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 15 grudnia 2010 roku Sądu Rejonowego w Wadowicach, Wydział VI Gospodarczy, sygn. akt: (...)) w kwocie 3.050,00 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi oraz w kwocie 1.247,00 zł tytułem kosztów postępowania, wyrok z dnia 1 lipca 2011 roku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział V Gospodarczy (sygn. akt: (...)) na kwotę 7.076,00 zł wraz z należnymi odsetkami ustawowymi oraz na kwotę 1.467,00 zł tytułem kosztów postępowania.

dowód; nakaz zapłaty Sądu Okręgowego w Słupsku, Wydział VII Gospodarczy z dnia 4 marca 2009 roku, pozew o zapłatę z dnia 26 lutego 2009 roku, dokumenty WZ oraz faktury VAT, potwierdzenie salda z dnia 5 grudnia 2008 roku, nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Wadowicach Wydział VI Gospodarczy z dnia 15 grudnia 2010 roku, pozew o zapłatę z dnia 2 grudnia 2010 roku, umowa najmu maszyny z dnia 25 czerwca 2007r. faktury VAT, wyrok Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie Wydział V Gospodarczy z dnia 1 lipca 2011 roku, pozew o zapłatę z dnia 2 grudnia 2010 roku, umowa dzierżawy z dnia 15 lutego 2007 roku, faktury VAT - k. 30-97.

Egzekucja przeprowadzona na podstawie tytułu wykonawczego jakim był prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym Sądu Okręgowego w Słupsku, przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku S. B. (sygn. akt: (...)) okazała się bezskuteczna, a postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w dniu 11 sierpnia 2011 roku na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

dowód; wniosek powoda o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji z dnia 12 stycznia 2010 roku k. 104, postanowienie o przekazaniu sprawy z dnia 20 grudnia 2010 roku ((...)) k.105, postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego i ustaleniu kosztów postępowania z dnia 17 października 2011 roku ((...)) k. 106.

Bezskuteczna okazała się także egzekucja przeprowadzona na podstawie tytułu wykonawczego jakim był prawomocny nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Wadowicach, przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Słupsku S. B. ((...)). Postępowanie w tej sprawie zostało umorzone na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

dowód; wniosek powoda o wszczęcie i przeprowadzenie egzekucji z dnia 16 lutego 2011 roku k. 107, postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego i ustaleniu kosztów postępowania z dnia 11sierpnia 2011 roku ((...)) k. 109.

W związku z bezskutecznością w/w egzekucji powód nie zdecydował się już na wszczynanie kolejnego postępowania na podstawie trzeciego z tytułów wykonawczych, natomiast wniósł do Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy pozew o odszkodowanie przeciwko członkom Zarządu M. - T. T. oraz Ł. D., którego podstawą był przepis z art. 299 k.s.h. Sprawa zakończyła się wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku I Wydział Cywilny z dnia 15 października 2013r. w którym doszło do zasądzenia solidarnie od T. T. oraz Ł. D. kwoty w wysokości 218.735,12 zł wraz z odsetkami ustawowymi oraz kosztami procesu. Postanowieniem z dnia 20 grudnia 2013 i roku Sąd Apelacyjny w Gdańsku nadał w/w tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności.

dowód; tytuł wykonawczy: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku Wydział IX Gospodarczy z dnia 14 lutego 2013 roku (sygn. akt: (...)) wraz wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku Wydział I Cywilny z dnia 15 października 2013 roku (sygn. akt: (...)) - k. 110-112.

Egzekucja przeprowadzona na podstawie wyżej wymienionego tytułu wykonawczego przeciwko T. T. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Lęborku R. W.-T. okazała się jednie częściowo skuteczna w zakresie egzekucji z ruchomości, w wyniku której powodowi przypadła kwota 1.414,23 zł na poczet egzekwowanego roszczenia. W dniu 16 stycznia 2015 roku organ egzekucyjny skierował do powoda pismo w trybie art. 827 k.p.c.

dowód; plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości z dnia 21 maja 2014 roku k. 113-114, wysłuchanie wierzyciela i dłużnika przed zawieszeniem lub umorzeniem postępowania w trybie art. 827 k.p.c. k. 116.

Ł. D. pozaegzekucyjnie uiścił na rzecz powoda kwotę w wysokości 26.049,45 zł tytułem kosztów w/w postępowania sądowego. Pozwana spółka uiściła natomiast kwotę w łącznej wysokości 125.000,00 zł w dniach: 25 października 2013 roku (50.000,00 zł), 29 listopada 2013 roku (25.000,00 zł), 30 grudnia 2013 roku (25.000,00 zł) oraz 27 stycznia 2014 roku (25.000,00 zł), która została zaliczona przez powoda w pierwszej kolejności na odsetki ustawowe, a później na należność główną. Po rozliczeniu dokonanych wpłat powodowi przysługiwała przeciwko T. T. wierzytelność w kwocie 140.471,70 zł wraz z odsetkami od dnia 28 stycznia 2014 roku.

bezspornie.

W dniu 2 marca 2010 roku pomiędzy dłużnikiem powoda T. T. oraz pozwanym doszło do zawarcia umowy, na podstawie której T. T. przeniósł na rzecz pozwanego stanowiące własność T. T. cztery nieruchomości opisane w pozwie. Czynność ta została dokonana w formie aktu notarialnego sporządzonego przez notariusz E. P. (Repertorium A numer (...)). Na podstawie tej umowy pozwany stał się właścicielem nieruchomości objętych wyżej opisaną czynnością prawną.

dowód; umowa przeniesienia własności nieruchomości z dnia 2 marca 2010 roku akt notarialny Repertorium A numer (...) k. 117-123.

Z aktu notarialnego, w którym została zawarta zaskarżona czynność wynika, że została ona zawarta w związku z przystąpieniem T. T. do pozwanej spółki oraz objęcia przez niego 7.500 nowych udziałów o wartości nominalnej 200,00 zł każdy czyli o łącznej wartości 1.500.000 zł w podwyższonym kapitale zakładowym tej spółki. Podwyższenie kapitału zakładowego pozwanej spółki odbyło się na podstawie uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników tej spółki z dnia 2 marca 2010 roku (Repertorium A numer (...)). Oświadczenie T. T. o przystąpieniu do spółki zostało zawarte w akcie notarialnym z dnia 2 marca 2010 roku (Repertorium A numer (...)).

bezsporne, nadto akty notarialne - Repertorium A numer (...), Repertorium A numer (...) k. 144-154.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

Na wstępie wskazać należy, iż nie można odpowiadając na pozew twierdzić, że się nie zgadzając z pozwem „przeczy wszystkim faktom powołanym przez powoda, poza tymi, które wyraźnie się przyzna”. Fakty i dowody związane z konkretnymi okolicznościami, z którymi się pozwany nie zgadza powinien on wskazać, jeśli ma to służyć obronie jego racji, powinien się on ustosunkować do twierdzeń strony powodowej” (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2009 r., sygn. akt (...), opubl). Znajduje to także potwierdzenie w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2004 r., sygn. akt (...), OSNC 2005, nr 5, poz. 77 oraz z dnia 20 grudnia 2006 r., sygn. akt (...). Zatem zaprzeczenie wszystkiemu nie jest skuteczne i nie powoduje, że wszystkie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sporu stają się sporne i jako takie wymagają dowodu (por, art. 227 k.p.c. w zw. z art. 229 230 k.p.c.).

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Z kolei w myśl § 2 cytowanego przepisu czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Jednocześnie ustawodawca wprowadził domniemanie, że jeżeli wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 527 § 3 k.c.).

Przewidziana w art. 527 k.c. instytucja skargi pauliańskiej ma zastosowanie wówczas, gdy dłużnik swoim nielojalnym względem wierzyciela zachowaniem uniemożliwił realizację wierzytelności, gdyż doprowadził się do niewypłacalności albo tę niewypłacalność powiększył, a korzyść z jego działania odniosła osoba trzecia.

Na podstawie komentowanego przepisu można wyróżnić następujące przesłanki warunkujące możliwość skorzystania przez uprawnionego z ochrony pauliańskiej:

-

istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności;

-

dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią;

-

pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika;

-

dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela;

-

uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią;

-

działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Dla zastosowania skargi pauliańskiej wszystkie wymienione przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich udowodnienia co do zasady - zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. - obciąża wierzyciela, który jest uprawniony do zaskarżenia czynności prawnej dłużnika.

O ile wykazanie istnienia wymagalnej wierzytelności, faktu dokonania przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią, pokrzywdzenia wierzycieli czy uzyskania w wyniku czynności prawnej dłużnika korzyści przez osobę trzecią nie stanowi w większości przypadków problemu, o tyle sytuacja komplikuje się w odniesieniu do dwóch pozostałych przesłanek.

Jak już wcześniej wskazano ciężar udowodnienia, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycielu spoczywa na korzystającym z omawianej regulacji prawnej wierzycielu. W praktyce ustala się ten fakt za pomocą domniemania faktycznego, opartego na dwóch innych faktach, że dłużnik wiedział o istnieniu wierzycieli oraz, że znał skutek dokonywanej czynności dla jego majątku (usunięcie lub nieuzyskanie określonych składników majątku). Ten ostatni fakt przeważnie też ustala się przez domniemanie faktyczne, którego podstawą jest ogólna dojrzałość, sprawność umysłowa i doświadczenie życiowe dłużnika.

Ustalony przez Sąd stan faktyczny w znacznej mierze miał charakter bezsporny. Ponadto dowodzony był dokumentami złożonymi przez strony, które nie były kwestionowane. Również Sąd nie znalazł podstaw by odmówić im waloru wiarygodności i uznał je za w pełni wiarygodne.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt posiadania przez powoda wymagalnej wierzytelności, do których spłaty zobowiązany był dłużnik T. T.. Fakt ten potwierdzony został dodatkowo poprzez wystawiony przeciwko dłużnikowi tytuł wykonawczy. Bezsprzecznie miał on zatem pełną świadomość istnienia ciążących na nim zobowiązań.

Na skutek dokonania zaskarżonej czynności dłużnik stał się niewypłacalny. Aktualnie brak jest bowiem możliwości wywiązania się przez dłużnika z całości lub choćby w znacznej części z zobowiązań finansowych wobec powoda, gdyż brak jest wystarczających do tego składników majątkowych należących do dłużnika. Zaskarżona czynność nie była jedyną czynnością wpływającą na stan posiadania dłużnika, co wynika wprost z ustalonego powyżej stanu faktycznego. Brak należących do dłużnika składników majątkowych zdatnych do egzekucji potwierdzają wyniki postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika R. W.-T..

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości fakt, iż dłużnik T. T., dokonując przedmiotowej zaskarżonej czynności z dnia 2 marca 2010 roku objętej aktem notarialnym Rep. A nr (...) stał się niewypłacalny. W słowniku języka polskiego czytamy, że niewypłacalny, to „nie mogący wywiązać się z zobowiązań finansowych". Natomiast aktualnie brak jest właśnie możliwości wyegzekwowania od T. T. wierzytelności przysługującej powodowi. Okoliczność ta znajduje potwierdzenie w wynikach postępowania egzekucyjnego.

W doktrynie wskazuje się, że to, czy czynność prawna dłużnika krzywdzi wierzycieli, należy oceniać nie według chwili dokonania tej czynności, lecz według chwili jej zaskarżenia. Pogląd ten Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podzielił.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwie w chwili zaskarżenia czynności należało uznać, iż wskazana powyżej czynność prawna dokonana pomiędzy pozwanym i dłużnikiem powoda, była dokonana z pokrzywdzeniem wierzyciela (...) Sp. z o.o. siedzibą w A., bowiem przyczyną złożenia pozwu była niemożność wyegzekwowania przysługującej mu należności. Potwierdzały to dokumenty przedłożone przez powoda, wskazujące na bezskuteczność prowadzonej przeciwko dłużnikowi egzekucji.

Pomiędzy zaskarżoną czynnością prawną a niewypłacalnością istnieje zależność, która w sposób pozytywny przechodzi test conditio sine qua non. Dokonanie zaskarżonej czynności było bowiem warunkiem bez którego nie powstałaby niewypłacalność T. T., albowiem w dalszym ciągu byłby on właścicielem poważnego aktywu majątkowego o dużej wartości w postaci własności czterech nieruchomości. W chwili dokonywania zaskarżonej czynności T. T. zdawał sobie sprawę lub przynajmniej mógł zdawać sobie sprawę przy zachowaniu należytej staranności, że z tytułu jego udziału w zarządzie spółki M. w przyszłości będzie odpowiadał za długi spółki (...) w stosunku do wierzycieli tej spółki, w tym wobec powoda.

Wyniku testu conditio sine qua non nie zmienia fakt uprzedniego obciążenia jednej z czterech nieruchomości objętych zaskarżoną czynnością prawną z dnia 2 marca 2010 roku (KW nr (...)) hipotekami wymienionymi w dziale IV tej księgi wieczystej i opisanymi przez pozwanego w odpowiedzi na pozew. Z powołaniem się na te obciążenia pozwany argumentował, że powód i tak nie uzyskałby zaspokojenia ze spornych nieruchomości, skoro w razie ich egzekucyjnej sprzedaży pierwszeństwo zaspokojenia przysługiwałoby wierzycielowi hipotecznemu. Zdaniem pozwanego taki stan rzeczy miałby przesądzać o braku pokrzywdzenia powoda w niniejszej sprawie.

Należy jednak zgodzić się z powodem, że w okolicznościach niniejszej sprawy zaskarżona czynność prawna obejmująca m.in. obciążoną hipotecznie nieruchomość objętą KW nr (...), została dokonana z pokrzywdzeniem powoda.

Po pierwsze twierdzenie pozwanego o braku możliwości zaspokojenia się powoda ze spornych nieruchomości z uwagi na możliwość preferencyjnego zaspokojenia się z tych nieruchomości przez bank (...) S.A. pozostaje nieudowodnione, a co więcej niemożliwe do zweryfikowania w zebranym materiale dowodowym, a w tym zakresie ciężar dowodu obciążał pozwanego. Brak możliwości zaspokojenia się powoda ze spornych nieruchomości miałby miejsce tylko wówczas, gdyby rzeczywista wartość roszczeń przysługujących wierzycielowi hipotecznemu przewyższałaby rynkową wartość nieruchomości (ewentualnie hipotetycznie możliwą do uzyskania ceną nabycia licytacyjnego uzyskaną w postępowaniu egzekucyjnym). Tymczasem brak jest w sprawie twierdzeń i dowodów, na podstawie których można by takie wartości ustalić. Dotyczy to zarówno wartości spornych nieruchomości, jak i wysokości roszczeń banku (...) S.A. (z siedmiu hipotek wpisanych w dziale IV. KW nr (...) jedynie dwie hipoteki umowne łączne zwykłe o numerze 7 i 9 mogą korzystać z domniemania istnienia wierzytelności (por. art. 71 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych I hipotece w brzmieniu obowiązującym przed 20 lutego 2011r.), a pozostałe hipoteki umowne łączne kaucyjne nie korzystają z tego domniemania (por. art. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych (...) hipotece w obecnym brzmieniu oraz art. 105 tej ustawy w brzmieniu obowiązującym przed 20 lutego 2011 roku, w zw. z art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw). Bez wątpienia co podkreślono już wyżej, to pozwany wywodzący z wyżej opisanych okoliczności skutki prawne powinien przedstawić dowody celem wykazania tych okoliczności (art. 6 k.c.).

Po drugie pojęcie pokrzywdzenia wierzycieli jest tym terminem, który nabiera ostatecznego kształtu w konkretnej sytuacji. Niewątpliwie w niniejszej sprawie, oceniając czy zaskarżona czynność pokrzywdziła powoda, Sąd miał na względzie to, że zobowiązania wynikające z umów kredytu zabezpieczone tymi dwoma hipotekami umownymi łącznymi zwykłymi wpisanymi w KW nr (...), zabezpieczone są także innymi hipotekami łącznymi wpisanymi do ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości objętych KW nr (...) oraz KW nr (...). Wierzyciel hipoteczny posiadający prawo pierwszeństwa zaspokojenia swoich wierzytelności z ceny uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości objętej KW nr(...), swoje prawa mógłby także równolegle realizować z dwóch innych nieruchomości objętych KW nr (...) oraz KW nr (...). W takim przypadku kwota przypadająca do podziału na rzecz powoda po egzekucyjnej sprzedaży nieruchomości objętej KW nr (...) byłaby niewątpliwie większa.

W końcu, dla oceny przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela w przypadku obciążenia sprzedawanej przez dłużnika nieruchomości hipoteką, istotne jest, czy wierzyciel mógłby zaspokoić się w całości lub w części z wartości nieruchomości pozostałej po odliczeniu hipoteki, przy czym jeżeli wierzyciel miałby możliwość tylko częściowego zaspokojenia się z nieruchomości obciążonej hipoteką na rzecz innej wierzytelności uprzywilejowanej, to tak ma on prawo domagać się uznania bezskuteczności czynności prawnej w całości ze względu na całą swoją wierzytelność (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2007 r., (...)).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy trzeba podkreślić, że przedmiotem zaskarżonej umowy z dnia 2 marca 2010 roku były łącznie cztery nieruchomości, z których tylko jedna (KW nr (...)) była obciążona hipotekami, a trzy pozostałe (KW nr (...), KW nr (...), i KW nr (...)) były wolne od obciążeń. Gdyby sporne nieruchomości pozostały w majątku dłużnika T. T., egzekucja zostałaby przeprowadzona w stosunku do wszystkich czterech nieruchomości. W takim przypadku powód uzyskałby zaspokojenie z trzech nieobciążonych nieruchomości (KW nr (...), KW nr (...), KW nr (...)) i to niezależnie od tego jaką cenę udało by się za te nieruchomości uzyskać. Jednocześnie obciążenie nieruchomości objętej KW nr (...) hipoteką we wrześniu 2013 roku, czyli już po dokonaniu zaskarżonej czynności, jest bez znaczenia z punktu widzenia możliwości zaspokojenia się powoda z tej nieruchomości (por. art. 532 k.c.). Natomiast zaspokojenie powoda z nieruchomość KW nr (...) uzależnione by było od ceny uzyskanej z egzekucyjnej sprzedaży tej nieruchomości, oraz rzeczywistej wysokości roszczeń przysługujących bankowi (...). S.A., nie większej jednak niż kwoty hipotek, przy czym rzeczywista wysokość roszczeń mających przysługiwać bankowi musiałby uwzględniać zaspokojenie się przez bank także z dwóch innych wyżej opisanych nieruchomości objętych KW nr (...) oraz KW nr (...)współobciążonych hipotekami razem z KW nr (...). Nie można przy tym zgodzić się z pozwanym, który twierdzi, że trzy nieruchomości objęte KW nr (...), (...), (...), bez nieruchomości objętej KW nr (...) „nie przedstawiają jakiejkolwiek realnej wartości ekonomiczno finansowej". Ze stwierdzeniem tym trudno polemizować skoro zostało ono powołane przez pozwanego jedynie przy formułowaniu wniosków dowodowych w odpowiedzi na pozew, natomiast w uzasadnieniu tego pisma procesowego, pozwany tego stwierdzenia w żaden sposób nie uzasadnił. Stwierdzenie to jest także sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania. Niewątpliwie nieruchomości objęte KW nr (...), KW nr (...) i KW nr (...) przedstawiają jakąś wartość rynkową. Zainteresowanymi zakupem tych nieruchomości mogą być na przykład osoby (podmioty) posiadające nieruchomości sąsiadujące z tymi trzema nieruchomościami, którzy kupując je powiększyliby posiadane przez siebie grunty. Z całą pewnością gdyby nieruchomość objęta KW nr (...) nie przedstawiała żadnej wartości ekonomiczno finansowej, to bank nie zabezpieczyłby na tej nieruchomości swoich pretensji.

W związku z wyżej opisanymi okolicznościami jedynym celem dokonania zaskarżonej czynności przez T. T., było wyzbycie się posiadanego majątku (nieruchomości) przez T. T. dla spowodowania niewypłacalności i uniemożliwienia wierzycielom zaspokojenia się. Czynności te nie miały żadnego innego celu ani racjonalnego wytłumaczenia. Z pewnością czynności te nie miały żadnego uzasadnienia ekonomicznego skoro T. T. w zamian za własność czterech nieruchomości o powierzchni ponad 11 hektarów uzyskał udziały o wartości rynkowej około 49.000,00 zł. Przy ocenie zamiaru jakim kierował się T. T. dokonując w/w czynności (umyślnie zrealizowany cel szkodzenia przyszłym wierzycielom, a nie cel ekonomiczny), należy wziąć pod uwagę, także to, że czynności te zostały podjęte z osobami, z którymi T. T. pozostawał w najbliższych z możliwych relacjach biznesowych (pozwana spółka). Pierwszym udziałowcami pozwanej spółki byli bowiem właśnie T. T. oraz R. P., jak również spółka (...). W dniu 31 marca 2009 roku podmioty te zbyły wszystkie posiadane przez siebie udziały na rzecz spółki (...). Podmiotem sporządzającym sprawozdanie finansowe pozwanej spółki za rok 2009 była spółka (...). Z bilansu pozwanej spółki sporządzonego na dzień 31 grudnia 2009 roku wynika, że majątek tej spółki (aktywa trwałe i obrotowe) wynosił 6.305.447,99 zł, natomiast zobowiązania wyniosły 9.823.142,44 zł, co stanowiło przesłankę do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości tej spółki wobec jej niewypłacalności w rozumieniu art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego. T. T. przystępował więc do niewypłacalnej spółki, z czego musiał sobie zdawać sprawę, skoro zarządzana przez niego spółka (...) zajmowała się sporządzeniem sprawozdania finansowego pozwanej spółki w czasie kiedy T. T. dokonywał zaskarżonej czynności. W okresie, w którym T. T. pozostawał wspólnikiem w spółce (...) wspólnikiem tym pozostawał też najpierw R. P., a później spółka P.F.I. Sp. z O.O., w zarządzie której co najmniej od maja 2009 roku zasiadał R. P.. T. T. pozostawał przez cały ten czas członkiem zarządu M., a R. P. prokurentem pozwanej spółki ( vide dokumenty w aktach - trzy umowy sprzedaży z dnia 31 marca 2009 roku, dokumenty sprawozdania finansowego za rok 2009r., sprawozdanie zarządu pozwanej spółki za rok 2009,) wydruk z(...)), wydruki z (...): (...) ( (...)), (...) ( (...)), (...) (...)) k. 188-208).

Okoliczności niniejszej sprawy pozwalają na ustalenie, że pozwana spółka uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie w rozumieniu przepisów o skardze paulińskiej. „Przez pojęcie "odpłatność", użyte w art. 530 k.c, należy rozumieć w zasadzie pełny ekwiwalent korzyści majątkowej" (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2005 roku, sygn. akt: (...), niepubl. LEX nr (...)). Natomiast w wyniku zaskarżonej czynności pozwana spółka uzyskała własność czterech nieruchomości o powierzchni ponad 11 ha nie spełniając na rzecz T. T. żadnego świadczenia, które można byłoby uznać za ekwiwalent otrzymanego przysporzenia. T. T. objął bowiem 7.500 udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym pozwanej spółki, których rzeczywista wartość wyniosła 48.975,00 zł (6,53 zł za jeden udział). Na taką wartość objęte udziały zostały wycenione przez samego T. T. w umowie sprzedaży z dnia 3 marca 2010 roku zawartej z M. P., której przedmiotem była sprzedaż 3.825 udziałów za cenę 25.000,00 zł. Umowa ta była nieważna, jednakże zawarte w niej oświadczenie co do wartości udziałów pozwala na ustalenie ich rzeczywistej wartości. Z resztą na taką samą wartość udziały te zostały wycenione w ważnej umowie sprzedaży zawartej przez te same strony w dniu 23 listopada 2010 roku. Bezpłatne uzyskanie korzyści majątkowej przez pozwaną spółkę sprawia, że w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie przepis art.. 528 k.c. w zw. z art. 530 zd. pierwsze k.c., a nie przepis z art. 530 zd. drugie k.c. Wykładnia językowa przepisu z art. 530 zd. 2 k.c. skłania do wyrażenia stanowiska, że obejmuje on tylko przypadki pełnej ekwiwalentności świadczeń. Innymi słowy korzyść majątkowa jest odpłatna w rozumieniu art. 530 zd. k.c.2, gdy została uzyskana w zamian za świadczenie stanowiące jego ekwiwalent. Jeżeli więc osoba, która dokonała przysporzenia nie otrzymała w zamian korzyści majątkowej stanowiącej jej ekwiwalent, dokonała tego przysporzenia bezpłatnie. Natomiast w rozumieniu przepisów o skardze pauliańskiej uzyskanie przez osobę trzecią korzyści może nastąpić tylko albo odpłatnie, i wówczas stosuje się art. 530 zd. 2 k.c. albo nieodpłatnie, i w takim przypadku znajdzie zastosowanie art. 528 k.c. Konsekwencją zastosowania art. 528 k.c. w niniejszej sprawie jest to, że nie ma w niej żadnego znaczenia stan świadomości pozwanej spółki przy dokonywaniu zaskarżonej czynności z T. T., w tym zorientowanie pozwanej co do motywów działania T. T..

Wierzytelności powoda w dniu dokonywania umowy darowizny jak i w dniu wystąpienia z powództwem była skonkretyzowana w takim stopniu, który umożliwiał udzielenie ochrony w ramach actio pauliana.

Mając na względzie powyższe Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o przesłuchania stron z uwagi na to, że okoliczności wskazane w tezie dowodowej były nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd nie jest związany nawet zgodnym stanowiskiem stron co do potrzeby przeprowadzenia przesłuchania stron. Dowód z przesłuchania stron może być dopuszczony jedynie wtedy, gdy materiał dowodowy został wyczerpany lub też w danej sprawie w ogóle brak środków dowodowych, a fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy nie zostały wyjaśnione. Jeżeli zatem zebrany w sprawie materiał w pełni wyjaśnił stan faktyczny, nie ma podstaw do zarządzenia dowodu z przesłuchania stron. W orzeczeniu z dnia 28 listopada 1997 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 299 k.p.c. obligujący sąd do zarządzenia dowodu z przesłuchania stron w celu wyjaśnienia – dotychczas niewyjaśnionych – faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, dotyczy tylko takich faktów, które w ocenie sądu są istotne, a nie takich, które jedynie strony określają jako istotne ( vide: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1997 roku, (...), Biul. SN 1998, nr 2, s. 14). Natomiast w orzeczeniu z 12 grudnia 2000 roku (vide: sygn. (...), OSP 2001, nr 7-8, poz. 116) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że do stron, a nie do sądu, należy ocena, czy pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy w sposób dla niej korzystny. Z zachowanej nadal dotychczasowej treści art. 299 k.p.c. nie wynika nakaz przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron na odmiennych zasadach niż ogółu pozostałych dowodów.

O kosztach procesu (punkt 2 sentencji wyroku) Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i art.108 k.p.c., oraz § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 z późn. zm.). zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 18.551,29 zł z uwzględnieniem przedłożonego spisu kosztów. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez wykwalifikowanego pełnomocnika (adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego) zalicza się wynagrodzenie i wydatki jednego adwokata. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 lipca 2012 r., (...)Biul. SN 2012, nr 7. poz. 8. wyjaśnił, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi zastępowanemu przez pełnomocnika będącego adwokatem koszty jego przejazdu do sądu jeżeli w okolicznościach sprawy były one niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.