Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 czerwca 2015 roku w sprawie numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że Ż. S. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu i chorobowemu jako pracownik u płatnika składek J. Ł. od dnia 8 grudnia 2014 roku. Decyzja została wydana na podstawie art.83 ust.1 punkt 1, artr.68 ust.1 punkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2013 roku, poz.121 ze zm.) i art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p.

Odwołania od powyższej decyzji złożyli J. Ł. i Ż. S..

Płatnik J. Ł. zaskarżonej decyzji zarzucił bezpodstawne zakwestionowanie ważności zawartej umowy i stwierdzenie, że umowa została zawarta dla pozoru, w sytuacji gdy zawarta umowa była ważna, faktycznie wykonywana przez obie strony a wynagrodzenie odpowiadało zajmowanemu stanowisku i zakresowi obowiązków.

Wniósł o zmianę decyzji w całości i ustalenie, że Ż. S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym a kwota miesięcznej podstawy składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 5.600 zł.

Ubezpieczona Ż. S. zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1)  naruszenie art.83§1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i bezpodstawne ustalenie, że umowa o pracę zawarta pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem została zawarta dla pozoru, podczas gdy ubezpieczona podjęła pracę i ją wykonywała, pracodawca pracę przyjmował i płacił wynagrodzenie,

2)  błąd w ustaleniach faktycznych poprzez dokonanie bezpodstawnych ustaleń, co do tego, że przedstawiona dokumentacja nie potwierdza wykonywania pracy na stanowisku spedytora oraz że zatrudnienie na stanowisku spedytora przed długotrwałą niezdolnością spowodowaną ciążą miało na celu stworzenie jak najbardziej korzystnych warunków do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Wniosła o zmianę decyzji w całości i ustalenie, że Ż. S. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym a kwota miesięcznej podstawy składek na ubezpieczenia społeczne wynosi 5.600 zł.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołań.

Postanowieniem z dnia 1 września 2015 roku sprawa z odwołania Ż. S. została połączona do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia ze sprawą z wniosku J. Ł. (postanowienie k.19 akt VIIIU 1900/15).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Płatnik J. Ł. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) J. Ł. od 20 grudnia 2010 roku. Przedmiotem działalności są usługi spedycyjne, płatnik prowadzi także lombard. (wydruk z (...) k.152)

Ubezpieczona Ż. S. do 1 lutego 2014 roku była zatrudniona w Hotelu (...) w W. jako kelnerka. (kwestionariusz osobowy – akta osobowe – k.166)

Ubezpieczona od 18 sierpnia 2014 roku zarejestrowała własną działalność gospodarczą, której przedmiotem jest działalność pozostałych agencji transportowych oraz transport drogowy towarów. Ubezpieczona zajmuje się sprzedażą ładunków, nie zajmuje się przewozem. Od 25 sierpnia 2014 roku ubezpieczona została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, z podstawą wymiaru składek wynoszącą 30% minimalnego wynagrodzenia. Ubezpieczona nie była zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Ubezpieczona nie zatrudnia pracowników, nie wykonywała działalności. (...) ubezpieczona zatrudniła w maju 2015 roku. (wydruk z bazy GUS – k.27 akt ZUS, zeznania ubezpieczonej k.178 odwrót w zw. z min.00:11:12 protokół z 19.09.2016 r.)

W dniu 8 grudnia 2014 roku ubezpieczona i płatnik zawarli umowę o pracę na czas nieokreślony. Ubezpieczona została zatrudniona jako spedytor międzynarodowy w pełnym wymiarze czasu pracy, za wynagrodzeniem 5.600 zł. Strony wskazał, że ubezpieczona będzie wykonywać pracę w Ł., przy ul. (...). (umowa o pracę – akta osobowe k.166)

Płatnik zgłosił ubezpieczoną do ubezpieczeń społecznych 15 grudnia 2014 roku. (okoliczność bezsporna)

Ubezpieczona podpisała kartę oceny ryzyka zawodowego na stanowisku spedytora międzynarodowego.

Ubezpieczona została poinformowana, że jako pracownik branży (...) (transport – spedycja – logistyka) jest odpowiedzialna za organizację transportu towarów bądź osób, że jej obowiązki dzielą się na spedycję właściwą i czynności związane z przemieszczaniem. W ramach spedycji właściwej miała wykonywać czynności związane z pozyskiwaniem zleceń na przewóz towaru z wykorzystaniem środków transportu, zawierać umowy, sporządzać dokumentację transportową, ubezpieczać przesyłki, odbierać przesyłki. Płatnik wskazał, że spedytor jest zatrudniony na pełny etat, pracuje 5 dni w tygodniu 8 godzin dziennie. W razie zapewnienia prawidłowości pracy może być zobowiązany do przerwania urlopu, skrócenia weekendu, odbierania telefonów nieustannie. Pracownik był zobowiązany do wykonywania pracy w biurze. (karta oceny ryzyka – akta osobowe, k.166)

W dniu 8 grudnia 2014 roku ubezpieczona odbyła instruktaż ogólny BHP a 9 grudnia 2014 roku instruktaż stanowiskowy. (karta szkolenia – akta osobowe, k.166)

W dniu 16 grudnia 2014 roku ubezpieczona otrzymała zaświadczenie o barku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku spedytora międzynarodowego. (zaświadczenie – akta osobowe, k.166)

Pracodawca załączył do akt osobowych ewidencję czasu pracy ubezpieczonej, z której wynika, że pracowała po 8 godzin dziennie od godziny 8:00 do godziny 16:00. (ewidencja czasu pracy – akta osobowe k.166)

Ubezpieczona podpisywała listy obecności w okresie od 8 grudnia 2014 roku do 19 stycznia 2014 roku. Ubezpieczona potwierdziła otrzymanie wynagrodzenia gotówką za grudzień 2014 roku i styczeń 2015 roku podpisując listę płac. (listy obecności, listy płac – akta osobowe, k.166)

W następujących dniach ubezpieczona prowadziła rozmowy dotyczące oferty załadunku:

1)  5 grudnia 2014 roku,

2)  8 grudnia 2014 roku z M. T., E. W.,

3)  9 grudnia 2014 roku z D. B. (1), Antonellą A.,

4)  10 grudnia 2014 roku z A. L., P. G. od 16:15-17:00, T. R. w godzinach od 17:48-18:24

5)  11 grudnia 2014 roku z B. N.,

6)  12 grudnia 2014 roku z G. R., z P. K.,

7)  12 grudnia 2014 roku z M. S., E. J. (1) w godzinach od 15:16 do 16:28

8)  15 grudnia 2015 roku z N. K. i M. B.,

9)  16 grudnia 2014 roku z K. S., J. K.

10)  17 grudnia 2014 roku z P. A., z B. M., G. W. w godzinach od 12:09 do 23:10

11)  18 grudnia 2014 roku z E. J. (2)

12)  19 grudnia 2014 roku z A. M.,

13)  22 grudnia 2014 roku z T. M.,

14)  23 grudnia 2014 roku z R. J.

15)  30 grudnia 2014 roku z J. M., D. J.,

16)  13 stycznia 2015 roku z K. K. (1)

(wydruk rozmowy dotyczących ofert transportowych – k.6-10, k.14, k.16-17, k.19-20, 23-24, k.29-30, k.35-36, k.39-43, k.46-47,k.50-51, k.54-55, k.60-61, k.64-66, k.68-69, k.72-73, k.75-76, k.79-80, k.82-86, k.89-91, k. 93-101, k.104, k.107-110, k.112, k.115, k.118-120, k.124-127, k.130-131)

Ubezpieczona miała wykonywać pracę w biurze firmy w Ł. przy ul. (...). Płatnik udostępnił ubezpieczonej laptopa i telefon komórkowy. Swoją pracę ubezpieczona mogła wykonać także w krótszym czasie niż 8 godzin, dla płatnika istotny był rezultat pracy – załadowanie wszystkich samochodów. Po wykonaniu pracy – znalezieniu ładunków dla wszystkich samochodów płatnika ubezpieczona mogła opuścić pracę. Zdarzało się, że ubezpieczona kończyła pracę przed upływem 8 godzin.

Zdarzało się również, że ubezpieczona nie przychodziła do pracy do biura, a podpisy na listach obecności uzupełniała, gdy była obecna w biurze. (zeznania płatnika k.177 odwrót w zw. min.00:06:00 protokół z 19.09.2016 r., zeznania ubezpieczonej k.178 odwrót w zw. z min.00:11:12 protokół z 19.09.2016 r.)

Płatnik wykonywał usługi transportowe na rzecz A. P.. Ubezpieczona w kontaktach z A. P. występowała jako przedstawiciel płatnika. A. P. kontaktował się z ubezpieczoną za pośrednictwem platformy trans.eu. oraz telefonicznie. (zeznania świadka A. P. – k.179-179 odwrót)

Z ubezpieczoną kontaktowała się również z E. J. (2). Kontakt dotyczył zlecenia transportowego. (zeznania świadka E. J. (2) min.00:06:24 protokół (...).08.2016 r.)

Kierowcy K. K. (2) i M. W. zostali poinformowani przez płatnika, że ubezpieczona będzie spedytorem, otrzymali numer telefonu do ubezpieczonej telefon. Ubezpieczona odbierała od K. K. (2) dokumenty, przekazywała zlecenia. M. W. otrzymywał również zlecenia i dokumenty od D. B. (2), który był zatrudniony jako pracownik biurowy. (zeznania świadków K. K. (2) min.00:04:55-00:22:49 protokół z 20.04.2016 r., M. W. min.00:22:49-00:33:11 protokół z 20.04.2016 r.)

Płatnik w grudniu 2014 roku zatrudniał na stanowisku pracownika biurowego D. B. (2) za wynagrodzeniem 1.680 zł, na stanowisku kierowcy K. K. (2) za wynagrodzeniem 623,23 zł, M. W. i L. M. za wynagrodzeniem 840 zł. (lista zatrudnionych – k.166, zgłoszenie do ubezpieczeń – k.30 akt ZUS)

Od marca 2015 roku płatnik zatrudniał A. T. i P. N. jako kierowców, a od kwietnia 2015 roku K. B. jako pracownia biurowego za wynagrodzeniem 1.750 zł. (lista zatrudnionych – k.166)

W okresie od czerwca do grudnia 2014 roku płatnik z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej osiągnął dochód w wysokości 282.980,61 zł, a w okresie od stycznia do października 2015 roku 269.578,78 zł. (zestawienia – k.171, k.172)

W dniu 18 grudnia 2014 roku ubezpieczona była na badaniu USG, które potwierdziło 7 tydzień ciąży. (dokumentacja medyczna – k.175)

W okresie od 21 do 23 stycznia 2015 roku ubezpieczona była w szpitalu z powodu poronienia zagrażającego. Do szpitala zgłosiła się 21 stycznia 2015 roku o godzinie 22:50. (historia choroby – k.169)

Ubezpieczona otrzymała zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy od 21 stycznia 2015 roku i do dnia porodu nie wróciła do pracy. Ubezpieczona nie podjęła pracy po urodzeniu dziecka, po 9 sierpnia 2015 roku. Obecnie ubezpieczona jest niezdolna do pracy. (okoliczności bezsporne, zeznania ubezpieczonej min.00:11:12 protokół z 19.09.2016 r.).

W okresie niezdolności ubezpieczonej do pracy płatnik nie zatrudniał innego pracownika, sam wykonywał zadania ubezpieczonej. (zeznania płatnika k.177 odwrót w zw. min.00:06:00 protokół z 19.09.2016 r.)

Od stycznia 2016 roku płatnik zawarł umowę z osobą prowadząca działalność gospodarczą na wykonywanie pracy spedytora. (zeznania płatnika k.178 w zw. min.00:06:00 protokół z 19.09.2016 r.)

Przed zawarciem umowy o pracę ubezpieczona obserwowała pracę D. B. (2). (zeznania ubezpieczonej min.00:38:00-00:39:42 protokół z 19.09.2016 r.)

Ojcem dziecka ubezpieczonej jest J. Ł.. Płatnik i ubezpieczona mieszkają razem i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. (zeznania ubezpieczonej k.179 w zw. z min.00:11:12 protokół z 19.09.2016 r.)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z dokumentów w postaci: wydruku z (...), wydruku z bazy GUS, kwestionariusza osobowego, umowy o pracę, kary oceny ryzyka, zaświadczenia lekarskiego, karty szkolenia bhp, wydruku rozmów, dokumentacji medycznej, zgłoszeń do ubezpieczeń. Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała powyższych dokumentów ani pod względem autentyczności ani treści merytorycznej.

Dokonując oceny wiarygodności dowodów z dokumentów w postaci list obecności i ewidencji czasu pracy ubezpieczonej Sąd uznał, iż dokumenty te są nie odzwierciedlają rzeczywistego czasu pracy ubezpieczonej. Treść tych dokumentów jest sprzeczna z zeznaniami płatnika i ubezpieczonej. Z ewidencji czasu pracy i list obecności wynika, że ubezpieczona pracowała od godziny 8:00 do godziny 16:00, w okresie od 8 grudnia 2014 roku do 20 stycznia 2016 roku. W ewidencji czasu pracy za styczeń 2015 roku znajduje się zapis, że 20 stycznia 2015 roku ubezpieczona pracowała 8 godzin – od 8:00 do 16:00. W tym dniu brak jest podpisu ubezpieczonej na liście obecności. 21 stycznia 2015 roku pracodawca wskazał, że ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim natomiast do szpitala ubezpieczona została przyjęta o godzinie 22:50, czyli w tym dniu powinna wykonywać pracę. W ewidencji czasu pracy ubezpieczonej nie została uwzględniona praca polegająca na prowadzeniu rozmów dotyczących przewozu w dniach: 10, 12 i 17 grudnia 2014 roku, którą to pracę ubezpieczona wykonywała po godzinie 16:00. Nadto z zeznań płatnika wynika, że były dni w których ubezpieczonej nie było w pracy i dni w które pracowała krócej niż 8 godzin dziennie, co nie znalazło odzwierciedlenia ani w ewidencji czasu pracy ani na listach obecności.

Sprzeczne są zeznania ubezpieczonej i płatnika co do czasu pracy. Z zeznań ubezpieczonej wynika, iż pracę rozpoczynała o godzinie 7:00 rano w biurze płatnika, bądź w swoim miejscu zamieszkania, kiedy to po wstaniu na stronach internetowych giełdy transportowej poszukiwała zleceń. Natomiast płatnik zeznał, że ubezpieczona rozpoczynała pracę o godzinie 8:00 w biurze w Ł. i że czasem pracowała do godziny 18:00.

Nie zasługują na wiarę zeznania ubezpieczonej, że o ciąży dowiedziała się w styczniu 2015 roku, podczas wizyty lekarskiej. 18 grudnia 2014 roku ubezpieczona miała badanie USG, które potwierdziło 7 tydzień ciąży. Nadto z karty choroby wynika, iż przed wydaniem ubezpieczonej karty ciąży 5 lutego 2015 roku ubezpieczona przyjmowała leki podtrzymujące ciążę – duphaston, że leczyła się u innego lekarza. W dniu przyjęcia do szpitala 21 stycznia 2015 roku ubezpieczona była w 11 tygodniu ciąży. Zatem o ciąży ubezpieczona wiedziała co najmniej od 18 grudnia 2014 roku.

Niewiarygodne są zeznania płatnika co do okoliczności poznania ubezpieczonej. W toku postępowania przed organem rentowym płatnik wskazał, że poznał ubezpieczoną za pośrednictwem znajomego, który polecił ubezpieczoną do pracy jako spedytora. Natomiast w toku postępowania przed Sądem płatnik wskazał, że ubezpieczoną poznał z ogłoszenia na (...) w listopadzie lub na początku grudnia 2014 roku, gdzie zamieścił ogłoszenie o poszukiwaniu pracownika. Inne okoliczności poznania płatnika podaje ubezpieczona, zeznając że odpowiedziała na ogłoszenie na platformie internetowej (...) i że płatnika poznała we wrześniu lub październiku 2014 roku.

W ocenie Sądu zlecenia przewozu nie potwierdzają, że wykonywała je ubezpieczona Ż. S. w ramach świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę. Zlecenia złożone w toku postępowania sądowego różnią się od tych złożonych przed organem rentowym. W zleceniach złożonych w toku postępowania dopisano pod oznaczeniem (...) imię i nazwisko ubezpieczonej (...) obok oznaczenia firmy, imienia i nazwiska płatnika.

W zleceniach transportowych przesłanych przez (...) sp. z o.o. w K., (...) sp. z o.o. w K., (...) sp. z o.o. w M., E. J. (2), (...) sp. z o.o. spółkę komandytową w Ł. nie ma danych ubezpieczonej jako spedytora ani osoby do kontaktów. Natomiast w dokumentach złożonych przez płatnika w toku postępowania przed organem rentowym te dane (imię i nazwisko, numer telefonu ubezpieczonej zostały dopisane. Te same dokumenty złożone w załączeniu do odwołania zawierają dane ubezpieczonej ale w innym miejscu. Dotyczy to także firm (...), P. S., (...) sp. z o.o. spółki komandytowej, T. R., (...), (...) SA w K., (...) F. (...), (...). W zleceniu dla (...) sp. z o.o. w R. imię i nazwisko ubezpieczonej jest dopisane pismem doręcznym. Ta zmiana dokumentów poprzez dopisanie imienia i nazwiska, także telefonu ubezpieczonej miała na celu uwiarygodnienie świadczenia przez nią pracy na rzecz płatnika. Dodatkowo należy wskazać, iż dokumenty te nie są podpisane przez zleceniobiorcę oraz że nie w każdym dokumentów ubezpieczona jest wskazywana jako spedytor, jest wpisywana jako osoba do kontaktów.

Załączone do odwołania wydruki z komunikatora mają potwierdzić wykonywanie przez ubezpieczona pracy. Ubezpieczona takie rozmowy prowadziła, jednak nie wynika z nich czy w imieniu płatnika. Ubezpieczona wskazywała nazwiska kierowców – P. B. (w zleceniu dla firmy (...)), K. G. (w zleceniu dla firmy (...), ML G. (...)), którzy nie byli zatrudnieni przez płatnika. Jako kierowców, którzy mieli wykonać zlecenia w grudniu 2014 roku dla PPUH (...) sp. jawnej, E. J. (2) ubezpieczona podała kierowcę A. T., którego płatnik zgłosił do ubezpieczeń od marca 2015 roku. Jedna z rozmów została przeprowadzona 5 grudnia 2014 roku czyli przed zatrudnieniem ubezpieczonej a kierowcą był P. N., którego płatnik zatrudnił od 16 marca 2015 roku.

Sąd pominął złożone do akt kserokopie notatek z zestawieniami kursów, albowiem z dokumentów tych nie wynika, że zostały sporządzone przez ubezpieczoną.

Z zeznań świadków K. K. (2) i M. W. wynika, iż czynności dotyczące rozliczenia wykonywali także z innym pracownikiem D. B. (2). Świadek M. W. zeznał, że spedytorem był D. B. (2) i od niego otrzymywał zlecenia i informacje o załadunkach. Natomiast świadek K. K. (2) zeznał, że dokumenty zostawiał albo ubezpieczonej albo płatnikowi.

Świadkowie zgodnie zeznali, że płatnik poinformował ich, że spedytorem będzie ubezpieczona. Jak wynika z zeznań świadków czynności spedycyjne wykonywał także D. B. (2), a nie tylko ubezpieczona. W tym zakresie zeznania świadków są sprzeczne z zeznaniami ubezpieczonej i płatnika. Świadek M. W. zeznał, że z ubezpieczoną nie miał częstych kontaktów, głównie kontaktował się z drugi spedytorem a rozliczał się z płatnikiem po powrocie z trasy. Świadek K. K. (2) również potwierdził, że w pracy byli ubezpieczona i D. B. (2). Świadek potwierdził, że kontaktował się z ubezpieczoną, gdy musiał przetłumaczyć na język angielski bądź gdy czego nie wiedział.

Nie są wiarygodne zeznania płatnika, że ubezpieczona pracowała z K. B., gdyż K. B. została zatrudniona od 20 kwietna 2015 roku, czyli w okresie gdy ubezpieczona była na zwolnieniu lekarskim. K. B. nie mogła również rozliczać zleceń ubezpieczonej.

S ąd zważył, co następuje:

Odwołania, jako niezasadne podlegały oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.6 ust.1 punkt 1, art.8 ust.1 i art.11 ust.1 i art.12 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.963) pracownicy, to jest osoby pozostające w stosunku pracy, podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Definicja pracownika na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych została zawarta w przepisie art.8 ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Pojęcie stosunku pracy, o jakim mowa w art.8 ust.1 ww. ustawy jest równoznaczne z pojęciem stosunku pracy definiowanym przez art. 22 k.p. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I UK 296/04, OSNP 2006/9-10/157).

Stosownie do treści art.22§1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Stosunek pracy posiada szczególne cechy, które pozwalają na jego odróżnienie od innych stosunków prawnych do niego zbliżonych.

Stosunek pracy wyróżnia się:

1)  koniecznością osobistego wykonania pracy,

2)  podporządkowaniem pracownika pracodawcy,

3)  wykonywaniem pracy na rzecz pracodawcy

4)  i na jego ryzyko,

5)  a ponadto odpłatnością pracy.

W razie ustalenia, że w łączącym strony stosunku prawnym występowały elementy obce stosunkowi pracy nie jest możliwa ocena, że zawarta została umowa o pracę.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do ustalenia, czy ubezpieczona Ż. S. faktycznie świadczyła pracę na rzecz J. Ł., czy też strony zawarły kwestionowaną umowy o pracę wyłącznie w celu wyłudzenia świadczeń z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc dla pozoru, ewentualnie czy czynność ta nie zmierzała do obejścia prawa i nie była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. O pozorności umowy o pracę wnioskować należy z całokształtu okoliczności dotyczących momentu zawarcia umowy, jak i przez pryzmat zdarzeń późniejszych.

W niniejszej sprawie płatnik składek J. Ł. zawarł w dniu 8 grudnia 2014 roku z ubezpieczoną Ż. S. umowę o pracę na czas nieokreślony. Ubezpieczona została zatrudniona na stanowisku spedytora międzynarodowego z wynagrodzeniem 5.600 zł. Ocena realizacji zwartej przez ubezpieczoną i płatnika umowy o pracę wskazuje na to, że strony zawarły umowę o pracę, której nie miały zamiaru realizować.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w wykonywaniu przez ubezpieczoną pracy występowały elementy obce dla stosunku pracy.

Przede wszystkim w świadczeniu przez ubezpieczoną pracy nie występuje podporządkowanie co do czasu i miejsca świadczenia pracy. Oczywiście kształt podporządkowania pracownika może być różny, m.in. w zależności od pełnionej funkcji lub zajmowanego stanowiska. Najbardziej charakterystyczny aspekt podporządkowania określa art.100 k.p., wskazując na obowiązek pracownika stosowania się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. Praca musi być wykonywana w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę.

Wszystkich pracowników zatrudnionych podstawowym czasie pracy obowiązuje ta sama norma czasu pracy określona w art.129§1 k.p., pracownicy są zobowiązani do wykonywania pracy określonego rodzaju, który powinien wynikać z umowy o pracę i są rozliczani z wykonania pracy pod kątem starannego działania, a nie rezultatu.

Ubezpieczona miała wykonywać pracę w siedzibie pracodawcy przez 5 dni w tygodniu 8 godzin dziennie oraz dodatkowo w razie potrzeby pracodawcy, po godzinach pracy odbierać telefony od kierowców. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby ubezpieczona pozostawała do dyspozycji pracodawcy przez 8 godzin dziennie, 40 godzin tygodniowo. Ubezpieczona nie pracowała w godzinach od 8:00 do 16:00. Zdarzało się, że pracę kończyła przed godziną 16:00 i wracała do domu oraz że pozostawała w domu, nie przyjeżdżała do biura. Pracodawca w tych dniach nie miał żadnego nadzoru nad pracą ubezpieczonej.

Ubezpieczona swobodnie dysponowała czasem pracy, a przedstawiona dokumentacja w postaci ewidencji czasu pracy i list obecności jest niewiarygodna. Fakt nieobecności ubezpieczonej w pracy nie został w żaden sposób wykazany w ewidencji czy na liście obecności. Nie wykazano również, aby ubezpieczona w niektóre pracowała dłużej niż 8 godzin. Ubezpieczona nie przedstawiła dokumentów potwierdzających wykonywanie pracy w każdym dniu, skoro jej zadaniem było poszukiwanie zleceń transportowych dla płatnika.

Płatnik wymagał od ubezpieczonej rezultatu pracy – znalezienia ładunków dla każdego samochodu. J. Ł. zeznał, że jeśli ubezpieczona wykonała pracę (zapewniła załadunek dla wszystkich samochodów) w ciągu 1 – 2 godzin mogła wrócić do domu. Taka organizacja pracy nie jest charakterystyczna dla umowy o pracę, która nie jest umową rezultatu a umową starannego działania.

Ubezpieczona, jak wynika z jej zeznań i zeznań płatnika, mogła wykonywać pracę w miejscu swojego zamieszkania (choć w umowie wskazano, że miejscem wykonywania pracy jest Ł. ul. (...)).

Pracodawca nie kontrolował pracy ubezpieczonej ani co do czasu pracy, nie wydawał jej poleceń dotyczących pracy.

Swoboda ubezpieczonej w wykonywaniu i organizacji pracy (także w zakresie czasu pracy i miejsca jej wykonywania) nie pozwala na uznanie, że wykonywała pracę w ramach pracowniczego podporządkowania.

Dowodu wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę nie stanowią ani zeznania ubezpieczonej i płatnika, ani zeznania świadków A. P., E. J. (2), K. K. (2) i M. W.. Z zeznań tych wynika, że ubezpieczona wykonywała pewne czynności na rzecz płatnika – prowadziła rozmowy dotyczące przewozów oraz odbierała dokumenty od kierowców, ale nie ma dowodów, że wykonywała te czynności w ramach umowy o pracę, że podlegała podporządkowaniu pracodawcy. Ubezpieczona nie podpisywała zleceń transportowych.

Wbrew twierdzeniom płatnika ubezpieczona nie miała doświadczenia w pracy na stanowisku spedytora. Do lutego 2014 roku pracowała jako kelnerka w hotelu, a od 18 sierpnia 2014 roku zarejestrowała własną działalność gospodarczą, która miała polegać na poszukiwaniu ładunków i transportu. W ramach własnej działalności gospodarczej ubezpieczona nie mogła korzystać z giełdy transportowej, bowiem dostęp do portalu miał przedsiębiorca po upływie 6 miesięcy od zarejestrowania działalności gospodarczej. Ubezpieczona nie wykonywała pracy w swojej firmie tylko opłacała składki. Od sierpnia 2105 roku ubezpieczona zatrudniła pracowników w swojej firmie.

Ubezpieczona prowadziła własną działalność gospodarczą o zbliżonym przedmiocie działalności i prace na rzecz płatnika mogła wykonywać w ramach tej działalności, tym bardziej, że wykonywała je jeszcze przed formalnym zawarciem umowy o pracę, o czym świadczy zlecenie z dnia 5 grudnia 2014 roku.

Z materiału dowodowego nie wynika, aby ubezpieczona znała biegle język angielski i francuski, a to znajomość języków obcych miała zadecydować o zatrudnieniu ubezpieczonej. W kwestionariusz osobowym ubezpieczona podała, że jest komunikatywna w języku angielskim, nie wskazywała na znajomość języka francuskiego.

Na brak zamiaru realizacji umowy wskazują także okoliczności niezwiązane bezpośrednio z osobą ubezpieczonej jak niezatrudnienie innej osoby na jej miejsce, co świadczy o braku potrzeby zatrudnienia pracownika oraz ustalenie wynagrodzenia które przewyższało wynagrodzenie innych pracowników (także zajmującego się (...)).

Zgodnie z art.83§1 k.c. w zw. z art.300 k.p. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Z czynnością prawną pozorną mamy do czynienia wówczas, gdy występują łącznie, następujące warunki: oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru, oświadczenie woli musi być złożone drugiej stronie, adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru, czyli być aktywnym uczestnikiem stanu pozorności. Pierwsza i zasadnicza cecha czynności pozornej wyraża się brakiem zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie prawo łączy z tego typu i treścią złożonego oświadczenia. Jest to zatem z góry świadoma sprzeczność między oświadczonymi a prawdziwymi zamiarami stron, czyli upozorowanie przez strony na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana. Jednakże zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z 14 marca 2001 roku (sygn. akt III UKN 258/00, OSNAP 2002/21/527), nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował. Nie wyklucza to rozważenia, czy w konkretnym przypadku zawarcie umowy zmierzało do obejścia prawa (art.58§1 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

W wyroku z dnia 2 lipca 2008 roku (II UK 334/07, Lex nr 531865) Sąd Najwyższy wskazał, iż w sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa. Ocena taka nie odnosi się jednak do sytuacji gdy podejmowane czynności w ramach zawartej umowy o pracę nie mają na celu rzeczywistej realizacji tej umowy, a jedynie uwiarygodnienie jej świadczenia – innymi słowy są czynnościami pozornymi, fikcyjnymi - pracownik udaje, że wykonuje jakieś czynności jedynie po to, aby stworzyć dowody jej świadczenia.

Ubezpieczona przed zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia prowadziła własną działalność gospodarczą i podlegała ubezpieczeniom społecznym na zasadach preferencyjnych (podstawa wymiaru składek była określona na podstawie artr.18a ust.1 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i stanowiła 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia).

Ubezpieczona i płatnik prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, płatnik jest ojcem dziecka ubezpieczonej. Płatnik składek zgłaszając do ubezpieczenia społecznego z tytułu umowy o pracę niewątpliwie umożliwił ubezpieczonej otrzymywanie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ubezpieczona w dacie zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia (15 grudnia 2014 roku) mogła wiedzieć, że jest w ciąży (podczas podania w dniu 18 grudnia 2014 roku stwierdzono 7 tydzień ciąży). W krótkim czasie od zatrudnienie – od 21 stycznia 2015 roku ubezpieczona stała się niezdolna do pracy i do pracy nie powróciła do dnia wydania wyroku.

W ocenie Sądu celem podjętych przez ubezpieczoną działań było uzyskanie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z ciążą i macierzyństwem. Nawet jeżeli nie można zarzucić ubezpieczonej takiego działania, to z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż umowa o pracę nie była wykonywana. Wprawdzie płatnik składek założył akta osobowe, ubezpieczona podpisywała listy płac, to jednak w ocenie Sądu dokumenty te nie świadczą o wykonywaniu pracy. Stworzenie tej dokumentacji miało jedynie uprawdopodobnić świadczenie pracy. Do ustalenia, że doszło do powstania między stronami stosunku pracy nie jest wystarczające spełnienie warunków formalnych zatrudnienia, a konieczne jest ustalenie, że strony miały zamiar wykonywać obowiązki stron stosunku pracy, wynikające z umowy o pracę i to czyniły. W przypadku ubezpieczonej doszło jedynie do zmiany tytułu do ubezpieczenia, a zmiana ta miała na celu uzyskanie przez ubezpieczoną wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ocena zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że był to jedyny cel zawarcia umowy z J. Ł..

W ocenie Sądu strony umowy musiały mieć świadomość tego, że umowa nie będzie ich obowiązywać, a ich ewentualne zobowiązania z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne będą krótkotrwałe. Nawiązanie stosunku pracy, którego elementami są zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy i zobowiązanie pracodawcy do wypłacania wynagrodzenia, nie było rzeczywistym celem stron. Stronom chodziło o uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i temu celowi podporządkowały skonstruowanie określonej sytuacji prawnej, a umowa o pracę stanowić miała przede wszystkim narzędzie do realizacji tego celu. Fikcyjne, czyli tylko pozorne zawarcie umowy o pracę nie mogło stanowić podstawy do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami pracowników.

Przedstawione wyżej rozważania jednoznacznie wskazują, iż zawarta umowa o pracę i sposób jej realizacji nie odpowiada treści art.22 k.p. Umowa ta jest zatem nieważna z uwagi na jej pozorność (art.83§1 k.c.).

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołania.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art.98§1 i 3 k.p.c. w zw. z art.99 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik postępowania. Sąd zasądził od ubezpieczonej i płatnika na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. kwotę po 60 (sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie §2 ust.1 i 2 w zw. z §11 ust.2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu z dnia 28 września 2002 r. (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz.490, z późn. zm.). Sąd ustalając ww. kwotę wziął pod uwagę §2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 29 lipca 2015 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1078) oraz treść §21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.( Dz. U. z 2015 roku, poz.1804).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawców.

24.10.2016 r.