Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2013 r. w Szczecinie

sprawy L. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. W..

o przyznanie emerytury

na skutek skargi o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 lutego 2011r. sygn. akt III AUa 786/10

1.  oddala skargę,

2.  zasądza od ubezpieczonego L. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. W.. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSA Jolanta Hawryszko SSA Anna Polak SSO del. Beata Górska

Sygn. akt III AUa 520/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 listopada 2010 roku Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim oddalił odwołanie L. C. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. W.. z dnia 5 maja 2010 r. i zmienił decyzję z dnia 28 czerwca 2010 roku w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 1 czerwca 2010 roku poczynając, ponadto zasądził od organu rentowego na rzecz L. C. zwrot kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że ubezpieczany przez ponad 15-lat pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako ciastkarz, a dodatkowe obowiązki brygadzisty, magazyniera i zastępcy kierownika wykonywał często po godzinach pracy. Uzasadniało to przyznanie L. C. prawa do emerytury w wieku obniżonym na podstawie art. 32 ust. l ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Po rozpoznaniu apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny w Szczecinie wyrokiem z dnia 22 lutego 2011 roku zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie ubezpieczonego. Sąd odwoławczy nie podzielił istotnych ustaleń sądu pierwszej instancji oraz rozważań prawnych w zakresie, w jakim uwzględniono ubezpieczonemu, jako okres pracy w szczególnych warunkach, zatrudnienie w (...) w G. W.. od dnia 17 lutego 1982 roku, kiedy to pełnił obowiązki kierownika ciastkarni, a następnie od dnia 1 lipca 1982 roku już jako zastępcy kierownika. W konsekwencji za wadliwe uznał rozstrzygnięcie, że ubezpieczony spełnił przesłanki warunkujące przyznanie wcześniejszej emerytury z racji spełnienia wymogu posiadania minimum 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zwrócił uwagę, że z akt osobowych L. C. wynika, że od 1 marca 1977 roku poszerzeniu uległ zakres wykonywanych przez niego czynności, bowiem zatrudniony został dodatkowo jako magazynier wyrobów gotowych w cukierni nr 3. W ramach tej pracy miał on m.in. obowiązek przyjmować surowce, materiały i opał do magazynów, kontrolować faktury, wydawać surowce do produkcji, dbać o wagi i inne urządzenia magazynowe, pilnować by zapasy wystarczały do ciągłości produkcji, sporządzać kartoteki surowców, przygotowywać gotowe wyroby do wysyłki do sklepów, wydawać je konwojentom oraz czuwać nad załadunkiem. Ponadto L. C. w okresie od 17 lutego 1982 roku do 31 lipca 1989 roku poza dotychczas wykonywanymi obowiązkami ciastkarza zajmował także stanowisko kierownicze w tym zakładzie. Z zakresu czynności znajdującego się w aktach osobowych wynika, że jako pełniący obowiązki kierownika ciastkarni zobowiązany był analizować na bieżąco wyniki działalności zakładu i składać z niej wnioski, opinie i sprawozdania, przedkładać wnioski personalne dotyczące pracowników, organizować narady robocze załogi a także współpracować z działem produkcji w opracowywaniu harmonogramów dostaw wyrobów, kierować przebiegiem praktyk uczniów, prowadzić dokumentację zakładu pracy oraz dbać o planowość wykonywania działań itp. Również z zakresu czynności zastępcy kierownika ciastkarni wynika, że ubezpieczony miał szereg obowiązków, które nie były pracami przy wypieku pieczywa m.in. przyjmowanie surowców, materiałów pomocniczych i opału, prowadzenie rejestru przychodu i rozchodu surowców, prowadzenie kartoteki surowców, sporządzanie zarobkowych kart pracowników, odpowiedzialność za prawidłowe prowadzenie magazynu surowców, zastępowanie kierownika pod jego nieobecność w pełnym zakresie czynności itp. Ubezpieczony otrzymywał ponadto od 1 marca 1984 roku miesięczny dodatek za rozładunek surowców przywożonych do ciastkarni.

Kierując się zasadami doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania, w odniesieniu do całokształtu ujawnionych okoliczności sąd drugiej instancji uznał, że L. C. podczas okresu zatrudnienia w (...) w G. W.. nie wykonywał niezmiennie takich obowiązków, które pozwalałyby na przyjęcie, że w całym spornym okresie ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przebywał w szkodliwych warunkach pracy, tj. wykonywał prace przy wypieku pieczywa, czego wymaga § 2 ust. 1 rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku. Oceny tej nie zmieniło okoliczność, że w czasie pełnienia funkcji zastępcy kierownika L. C. pobierał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. Okoliczność, że praca wielokrotnie świadczona była w nadgodzinach nie wpłynęła na powyższą ocenę. Dla Sądu Apelacyjnego istotne było również to, że następca prawny (...) w G. W.. wydał ubezpieczonemu świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach jedynie za okres do 30 czerwca 1982 roku, bowiem po tej dacie ubezpieczony zatrudniony był przede wszystkim w charakterze zastępcy kierownika ciastkarni.

Kwestionując dalej rozstrzygnięcie sądu Lech C. wniósł skargę kasacyjną, która jednak postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2012 roku nie została rozpoznana.

W dniu 4 lipca 2013 roku L. C. złożył skargę o wznowienie postępowania sądowego w sprawie III AUa 786/10 z uwagi na wykrycie nowych środków dowodowych, które maja wpływ na wynika sprawy, a których strona nie mogła powołać w toku zakończonego postępowania. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie apelacji organu rentowego, a także o przeprowadzenie dowodu z:

1.  akt nr (...) Archiwum Państwowego w G. W.. dotyczących budynku piekarni cukierniczej, na okoliczność ustalenia układu pomieszczeń budynku, w którym znajdowała się ciastkarnia w celu wykazania, że L. C. nawet jeżeli łączył obowiązki kierownicze z pracą ciastkarza, to i tak cały czas przebywał w szkodliwych warunkach w pomieszczeniu z piecem, gdyż tylko tam mógł wykonywać obowiązki zarówno piekarza, jak i kierownika, co powoduje, że praca powoda w warunkach szczególnych wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres ponad 15 lat;

2.  akt płacowych dotyczących L. C. w związku z jego zatrudnieniem w (...) w G. W.., na okoliczność obciążenia czasowego, ilości przepracowanych godzin, ilości godzin nadliczbowych w trakcie jego zatrudnienia, wypłacania dodatku do wynagrodzenia za prace w warunkach szkodliwych,

3.  przesłuchania w charakterze strony L. C. na okoliczność: układu pomieszczeń w ciastkarni, miejsca wykonywania obowiązków kierownika i zastępcy kierownika, faktu ciągłego przebywania w pomieszczeniu z piecem,

Ponadto L. C. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wskazywało na brak właściwego udokumentowania przez ubezpieczonego faktu, że wykonywał on w okresie po dniu 17 lutego 1982 roku pracę w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu. L. C. w rzeczywistości nie wykonywał większości obowiązków wynikających z jego akt osobowych, ale faktycznie cały czas pracował przy piecu. Powierzenie funkcji kierowniczych miało na celu jedynie zwiększenie jego wynagrodzenia. Nawet jeżeli przyjąć, że L. C. wykonywał faktycznie powierzone mu obowiązki kierownicze i łączył je z pracą piecowego, co obniżało wymiar godzinowy jako piecowego, to i tak ubezpieczony cały czas przebywał w bardzo szkodliwych dla organizmu warunkach z uwagi na układ pomieszczeń ciastkarni (niewielkie pomieszczenie z piecem).

Do skargi L. C. załączył fotokopie najistotniejszych jego zdaniem kart akt archiwum. Niezależnie od tego wniósł ponadto o przeprowadzenie dowodu z oryginału akt nr (...) Archiwum Państwowego w G. W.. dotyczących nieruchomości przy ul. (...). Ponadto ubezpieczony przedłożył odpisy kart płacowych prowadzonych przez (...) w G. W.. z na okoliczność ilości przepracowanych godzin i nadgodzin, ilości przepracowanych dni, wypłat różnego rodzaju dodatków do wynagrodzenia, naliczania dodatku za prace w szkodliwych warunkach itp.

W ocenie skarżącego pojawienie się nowych istotnych okoliczności dotyczących sprawy uzasadnia wzruszenie prawomocnego wyroku i ponowne rozpoznanie sprawy. Analiza uzyskanego obecnie materiału dowodowego pozwala na stwierdzenie, że praca L. C. była wykonywana w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres ponad 15 lat, co uzasadnia nabycie prawa do emerytury w wieku obniżonym z dniem 1 czerwca 2010 roku.

W odpowiedzi na skargę o wznowienie postępowania organ rentowy wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od ubezpieczonego na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego. Zdaniem strony wskazane w skardze środki dowodowe nie mogą stanowić podstawy wznowienia postępowania. Skoro L. C. do zasobów Archiwum Państwowego mógł dotrzeć w trakcie poprzedniego postępowania. Ponadto dokumentacja architektoniczna nie wnosi do sprawy żadnych nowych elementów. Z załączonych rysunków nie wynika by ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wypieku pieczywa. Natomiast dowodami z listy płac ubezpieczony dysponował już od 20 sierpnia 2012 r., więc ustawowy termin ich skutecznego przywołania minął 20 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Skarga L. C. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 lutego 2011 roku w sprawie III AUa 786/10, wydanym w wyniku rozpoznania apelacji od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 2 listopada 2010 roku jest dopuszczalna, jednak jej merytoryczne rozpoznanie nie doprowadziło do uwzględnienia zawartych w niej żądań.

Zgodnie z art. 403 § 2 k.p.c. można żądać wznowienia w razie wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu. Okoliczności i dowody później wykryte to okoliczności w poprzednim postępowaniu w ogóle nieujawnione i nieznane stronom. Ponadto zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2013 r. (sygn. I CZ 40/13, LEX nr 1353111) „możliwość wznowienia postępowania na podstawie przewidzianej art. 403 § 2 k.p.c. jest uzależniona od łącznego istnienia przesłanek wykrycia po uprawomocnieniu się orzeczenia nowych faktów, które istniały w toku postępowania, ale nie zostały w nim powołane, możliwości ich wpływu na wynik sprawy oraz niemożności skorzystania z nich przez strony w poprzednim postępowaniu”.

L. C. nowych okoliczności faktycznych rzutujących na ocenę zasadności swojego roszczenia upatruje w dowodach z dokumentów przedłożonych na potrzeby niniejszego postępowania, tj. dokumentacji architektonicznej budynku ciastkarni (...) w G. W.. oraz dokumentacji płacowej.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że warunki w jakich świadczona była praca ubezpieczonego były już przedmiotem ustaleń sądów orzekających w sprawie. L. C. wykazywał dotychczas, że całość jego obowiązków pracowniczych koncentrowała się na pracy ciastkarza, zaś jeśli już wykonywać miał jakiekolwiek inne czynności, robił to poza normatywnym czasem pracy. Okoliczność wykonywania pracy w nadgodzinach także była oceniana przez sądy przed wydaniem prawomocnego wyroku w sprawie. Tym samym twierdzenie, że prowadzenie dokumentacji pracowniczej w ramach zmienionych po 1982 roku obowiązków służbowych było przez L. C. wykonywane w okolicy pieca nie jest okolicznością nową, dotychczas nie rozpatrywaną w sprawie.

Sąd Apelacyjny ponownie podkreśla, że nie daje wiary temu, że wykonując wszystkie czynności wynikające z zakresu obowiązków pracowniczych L. C. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Przedstawiana obecnie dokumentacja architektoniczna dotycząca układu pomieszczeń w (...) w G. W.. powyższej oceny nie zmienia. Wynika z niej, że budynek zakładu pracy składał się z kilku izb, m.in. dwóch warsztatów (jeden z piecem), sklepu i magazynu. Wśród licznych obowiązków ubezpieczonego było m.in. przyjmowanie surowców, materiałów pomocniczych i opału, prowadzenie kartoteki surowców, odpowiedzialność za prawidłowe prowadzenie magazynu surowców, zastępowanie kierownika pod jego nieobecność w pełnym zakresie czynności itp. Czynności te z racji ich charakteru nie były świadczone tylko i wyłącznie w pomieszczeniu, w którym znajdował się piec cukierniczy. Podkreślenia wymaga także, że nie sama bliskość pieca powodowała istnienie szczególnych warunków wpływających na zdrowie pracowników, a co za tym idzie uzasadniająca wcześniejsze nabycie uprawnień emerytalnych. Istotnym elementem pracy cukierników i piekarzy jest pylenie mąki, na którą były narażone osoby zajmujące się przede wszystkim wyrabianiem ciasta. Z tego względu do chorób zawodowych tych grup zawodowych zalicza się astmę zawodową piekarzy i alergiczne zewnątrzpochodne zapalenie pęcherzyków płucnych.

Z dokumentacji pracowniczej L. C. wynika, że od 1 marca 1977 roku został on dodatkowo zatrudniony jako magazynier wyrobów gotowych i miał m.in. obowiązek przyjmować surowce, materiały i opał do magazynów, kontrolować faktury, wydawać surowce do produkcji, dbać o wagi i inne urządzenia magazynowe, pilnować by zapasy wystarczały do ciągłości produkcji, sporządzać kartoteki surowców, przygotowywać gotowe wyroby do wysyłki do sklepów, wydawać je konwojentom oraz czuwać nad załadunkiem. Ponadto od 1 marca 1984 roku ubezpieczony otrzymywał miesięczny dodatek za rozładunek surowców przywożonych do ciastkarni. Prace te w sposób oczywisty nie były wykonywane w pomieszczeniu, w którym znajdował się piec cukierniczy.

Dalej zważyć należy, że niezgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego jest przyjęcie, że powierzenie L. C. obowiązków kierowniczych nie uszczupliło obowiązków ciastkarza, a miało na celu jedynie podwyższenie wynagrodzenia ubezpieczonego, jako cenionego pracownika. Logicznym jest, że gdyby pracodawcy zależało wyłącznie na zmianie wynagrodzenia pracownika, bez zmiany zakresu jego obowiązków, mógłby to uczynić poprzez np. nagrody pieniężne, podwyżkę wynagrodzenia, etc. Mimo podnoszonych w skardze argumentów, aktualne pozostaje ustalenie, że ubezpieczony z chwilą zmiany obowiązków pracowniczych przestał wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki ciastkarza.

Niezaprzeczalnie najdonioślejszym dla rozpoznania niniejszej sprawy pozostaje fakt, że z chwilą odejścia z pracy L. C. otrzymał świadectwo pracy, w którym następca prawny pracodawcy stwierdził, że ubezpieczony wykonywał pracę w szczególnych warunkach jedynie do 1982 roku, później bowiem pracownik ten zatrudniony był przede wszystkim w charakterze zastępcy kierownika ciastkarni.

Odnośnie przedłożonej na obecnym etapie postępowania dokumentacji płacowej Sąd Apelacyjny zauważa, że przywołano ją na okoliczność wykazania, że ubezpieczony wykonywał powierzone mu obowiązki w ponad normatywnym wymiarze czasu pracy. Okoliczność pracy w nadgodzinach była tymczasem przedmiotem oceny Sądu Okręgowego i Apelacyjnego w zakończonym prawomocnym wyrokiem postępowaniu. Ponadto przedłożone listy płac nie stanowią dowodu tego, jakie czynności, w jakich godzinach ubezpieczony wykonywał. Zatem i z tego względu uznać należało, że nowe dowody nie stanowią podstawy do wzruszenia prawomocnego rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie o sygn. III AUa 786/10.

Z tych też względów Sąd Apelacyjny, poza oceną złożonych na potrzeby niniejszej sprawy fotokopii planów budynku ciastkarni, nie znalazł podstaw do zwracania się do Archiwum Państwowego w G. W.. o akta nr (...) dotyczące tego budynku, na okoliczność ustalenia układu pomieszczeń w nim się znajdujących. Również wniosek skarżącego o przesłuchanie w charakterze świadka L. C., jako zbędny, podlegał oddaleniu na podstawie art. 217 k.p.c.

Mając na uwadze, że nowe środki dowodowe wskazane przez skarżącego nie mogły mieć wpływu na wynik sprawy. Sąd Apelacyjny po ponownym rozpoznaniu sprawy oddalił skargę L. C. o wznowienie postępowania na podstawie art. 412 § 2 k.p.c.

Del. SSO Beata Górska SSA Anna Polak SSA Jolanta Hawryszko