Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2016 roku

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Anna Zawadka

Sędziowie: SO Jacek Matusik

SO Sebastian Mazurkiewicz (spr.)

protokolant: p.o. protokolant sądowy Wioletta Gumienna

przy udziale prokuratora Mariusz Ejflera

po rozpoznaniu dnia 13 września 2016 roku

sprawy Z. K. syna L. i R. ur. (...) w T.

oskarżonego o przestępstwa z art. 178 a § 1 kk, art. 229 § 3 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie

z dnia 21 grudnia 2015 roku sygn. akt III K 357/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  uchyla rozstrzygnięcia: z pkt III o karze łącznej oraz z pkt IV o warunkowym zawieszeniu jej wykonania;

2.  Z. K. uniewinnia od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art. 229 § 3 kk i kosztami procesu w tej części obciąża Skarb Państwa;

II.  w pozostałej części utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

III.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk (w brzmieniu sprzed 18 maja 2015 r.) w zw. z art. 4 § 1 kk wykonanie orzeczonej za przestępstwo z art. 178a § 1 kk kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza na okres próby wynoszący 2 (dwa) lata;

IV.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia przypadających na niego kosztów sądowych za drugą instancję, wydatkami tymi obciąża Skarb Państwa.

SSO Anna Zawadka SSO Jacek Matusik SSO Sebastian Mazurkiewicz

Sygn. akt VI Ka 408/16

UZASADNIENIE

(dot. całości wyroku)

Wniesiona apelacja okazała się zasadna w takim zakresie w jakim doprowadziła do zmiany zaskarżonego wyroku i uniewinnienia oskarżo­nego Z. K. od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa z art. 229 § 3 kk. W pozostałej części – tj. w tej, w której kwestionowała ona wymiar środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych – nie była ona zasadna.

Zasadne okazały się zarzuty apelacji, dotyczące obrazy prawa procesowego, które doprowadziły Sąd Rejonowy do błędnych ustaleń faktycznych, polegających na stwierdzeniu zaistnienia propozycji korupcyjnej ze strony oskarżonego Z. K. (pkt 1-3).

Sąd Okręgowy nie podzielił dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny zeznań świadków – funkcjonariuszy policji oraz wyjaśnień oskarżonego – w kwestii czynu z art. 229 § 3 kk. W ocenie Sądu Okręgowego całokształt treści zeznań świadków Ł. T. i M. A. – oceniony z punktu widzenia art. 7 kpk – nie daje pewności, że Z. K. obiecał im udzielić korzyści majątkowej w zamian za odstąpienie od zatrzymania go i zwrot prawa jazdy, a wręcz powoduje, że istnieją co do tego niedające się usunąć wątpliwości. Zwrócić należy uwagę – co wyeksponował obrońca oskarżonego – że choć obaj funkcjonariusze w toku śledztwa spójnie (aż do zgodności w zakresie użytych zwrotów, co nie musi samo w sobie budzić wątpliwości co do wiarygodności zawartych tam treści) wskazali, że zatrzymany obiecywał im korzyść majątkową w zamian za odstąpienie od zatrzymania i zwrot prawa jazdy, to jednak treść zeznań tych świadków z rozprawy na tyle istotnie obniżyła ich wiarygodność, że nie pozwoliła dokonać ustaleń w zakresie winy Z. K., co do faktu popełnienia przestępstwa z art. 229 § 3 kk. Sąd Rejonowy oceniając całokształt zeznań przesłuchanych policjantów w zakresie z art. 229 § 3 kk stwierdził, że były one zborne, w toku śledztwa obfitowały w szczegóły, uznając jednocześnie za naturalne fakt, iż z upływem czasu pewne szczegóły uszły pamięci świadków, co – zdaniem sądu I instancji – nie podważa ich wiarygodności. Dostrzegł Sąd Rejonowy także fakt, iż interwencje związane z zatrzymywaniem osób prowadzących pojazdy pod wpływem alkoholu są na porządku dziennym, zasadniczo nie różnią się od siebie, stąd trudno się dziwić policjantom, że po upływie kilku miesięcy nie są w stanie precyzyjnie odtworzyć ich przebiegu. Analizując – z punktu widzenia części zarzutów określonych w punkcie 3 – materiał dowodowy w niniejszej sprawie, z tak dokonaną oceną materiału dowodowego nie można się zgodzić, albowiem nie pozwala na to porównanie treści zeznań świadków z postępowania jurysdykcyjnego z treścią ich depozycji z postępowania przygotowawczego. Zwrócić trzeba uwagę, że obaj świadkowie zeznawali przed Sądem Rejonowym po upływie zaledwie 6-7 miesięcy od zaistnienia czynu. O ile szczegóły interwencji związanej z nagminnymi interwencjami polegającymi na zatrzymywaniu nietrzeźwych kierowców mogły już po takim czasie ujść pamięci świadków, o tyle nie sposób przyjąć, że mogło się tak samo stać w przypadku czynu z art. 229 kk. Wniosek taki nasuwa się w sposób oczywisty po ustaleniu, że świadek A. (k. 97) dopiero po pytaniu sądu przypomniał sobie kwestię związaną z propozycją korupcyjną, które jak stwierdził zdarzają się rzadko (w ciągu 6 lat pracy), oskarżony K. miał być drugą taką osobą. Sąd Rejonowy wezwał świadka do wyjaśnienia tego, z jakiego powodu o kwestii propozycji korupcyjnej nie powiedział spontanicznie (a dopiero na skutek pytań szczegółowych), jednak treść odpowiedzi na te pytania nie może przekonywać o wiarygodności zeznań w tym zakresie. M. A. nie potrafił bowiem logicznie wskazać, z jakiego powodu nie pamiętał o powyższym, nadto nie potrafił przekonująco wyjaśnić, z jakiego powodu pamiętał zaś o nieznaczącym szczególe, czyli o tym, że Z. K. był spragniony i otrzymał w związku z tym wodę do picia. Podobnie rzecz się przedstawia z zeznaniami świadka Ł. T., który w postępowaniu jurysdykcyjnym (k. 134v) wspomniał, że z tego co pamięta oskarżony próbował ich „przekupić”, ale szczegółów tego nie pamięta. W tej deklaracji nie byłoby niczego szczególnego, gdyby nie fakt, że świadek T. – policjant z 3 letnim stażem, pierwszy raz zeznający w sądzie – nie pamiętał szczegółów próby wręczenia korzyścią majątkowej przez Z. K. (pierwszej w swojej karierze policyjnej), zaś więcej szczegółów zapamiętał ze zdarzenia związanego z zatrzymaniem oskarżonego jako osoby nietrzeźwej. Takie zeznania – mimo treści relacji z postępowania przygotowawczego – nie mogą zostać uznane jako wiarygodne w części dotyczącej kwestionowanego przez obrońcę czynu z art. 229 kk. Zbiorczo zaś – w kwestii zeznań obu policjantów – należy zaznaczyć, że próba wręczenia korzyści majątkowej w związku z pełnioną funkcją jest niewątpliwie obraźliwa dla policjantów, co powoduje, że po upływie 6-7 miesięcy od daty takiego zdarzenia powinna być pamiętana przez nich w dużej ilości szczegółów, zwłaszcza w porównaniu z dość powszechną kwestią interwencji wobec nietrzeźwego kierowcy, co do której świadkowie wykazali się znacznie lepszą pamięcią.

Także argumenty wymienione w zarzutach opisanych w punktach 1 i 2 nie są pozbawione słuszności, a to na skutek oceny całokształtu zeznań funkcjonariuszy policji, którzy o kwestii rzekomej propozycji korupcyjnej – która miała mieć miejsce przecież na terenie jednostki policji – niewiele byli w stanie zeznać, zasłaniając się niepamięcią. Otóż Sąd Rejonowy wskazał w uzasadnieniu, że nie daje wiary m.in. tej części wyjaśnień Z. K., w której zrelacjonował on o nieprawidłowym zachowaniu funkcjonariuszy policji, powołując się wniosek, że policjanci wykonywali rutynowe czynności i nie mieli powodów do relacjonowania zdarzenia niezgodnie z rzeczywistością, zaś oskarżony sam przyznał, że nie wszystko pamięta z zatrzymania, zaś swoją pewność, że nie kierował do policjantów propozycji korupcyjnej wywiódł z faktu braku pieniędzy. Otóż co prawda oskarżony wskazał, że „z tego co pamięta” nie werbalizował propozycji korupcyjnej wobec policjantów i dodał, że nie miał takich pieniędzy, to należy wziąć pod uwagę, że osoba podejmująca próbę wręczenia korzyści majątkowej w zamian za pewną czynność liczy się z tym (a wręcz liczy na to), że propozycja taka zostanie przyjęta. Trudno tym samym zakładać, że oskarżony K. składał propozycję, której nie mógł wypełnić, zaś to, czy posiadał proponowaną kwotę pieniędzy w walucie EURO nie zostało ustalone, a na brak takich pieniędzy wskazywała jego żona E. K.. Rozważenia wymaga także kwestia tego, czy „niepamięć” lub niechęć do szczegółowego relacjonowania przez świadków A. i T. przebiegu interwencji w jednostce policji nie wynika z – oględnie rzecz ujmując – nieprawidłowego ich zachowania wobec oskarżonego, co może także tłumaczyć powód, dla jakiego w treści zeznań świadków na etapie postępowania przygotowawczego pojawił się element związany z propozycją korzyścią majątkowej ze strony oskarżonego. Zwrócić należy uwagę, że Z. K. podał, że nie kłócił się z policjantami, jednak wskazał, że jako nietrzeźwy mógł wyrażać swoje niezadowolenie z zatrzymania, nadto wyjaśnił, że został uderzony w brzuch. Postępowanie w przedmiocie przekroczenia uprawnień przez funkcjonariuszy policji – wszczęte z urzędu, nie zaś na skutek kierunkowego zawiadomienia oskarżonego – zostało co prawda umorzone wobec ustalenia, że brak danych dostatecznie uzasadniających popełnienie przestępstwa, jednak ten fakt w niniejszym postępowaniu nie oznacza, że nie istnieją wątpliwości, czy zachowanie świadków wobec oskarżonego Z. K. było w pełni profesjonalne a tym samym, czy ich zeznania dotyczące zaistnienia przestępstwa z art. 229 kk są wiarygodne. Nie można bowiem wykluczyć – co częściowo podnosi obrońca oskarżonego – że funkcjonariusze policji zachowując się nieprawidłowo wobec uciążliwego zatrzymanego pomówili go o popełnienie przestępstwa z art. 229 kk, co w sposób oczywisty – wobec organów procesowych – obniżało jego wiarygodność w zakresie relacjonowania o przebiegu zatrzymania, zwłaszcza wobec powszechnie znanej opinii o omnipotencji zeznań funkcjonariuszy policji.

Wobec uwzględnienia zarzutów z punktów 1-3 nie ma potrzeby szerszego odnoszenia się do zarzutu określonego w punkcie 4 (art. 436 kpk in fine). W kwestiach istotnych dla niniejszego postępowania – w przedmiocie braku dowodów zawinienia oskarżonego Z. K. w zakresie czynu z art. 229 kk – wyjaśnienia oskarżonego są na tyle szczegółowe, że w zestawieniu z wymową dowodów przeciwnych wystarczają do ustalenia, że istnieją podstawy od uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu czynu z art. 229 kk.

Na skutek uwzględnienia powyższych zarzutów obrazy prawa procesowego, Sąd Okręgowy zakwestionował prawidłowość ustaleń sądu I instancji co do popełnienia przez Z. K. przestępstwa z art. 229 § 3 kk. Konsekwencją powyższego stała się konieczność zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego K. od popełnienia tegoż czynu i na podstawie art. 630 kpk kosztami procesu w tej części obciążono Skarb Państwa (punkt I. podpunkt 2 sentencji), co zostało poprzedzone uchyleniem rozstrzygnięcia o karze łącznej pozbawienia wolności i jej warunkowym zawieszeniu (punkt I. podpunkt 1 sentencji).

Apelacja obrońcy oskarżonego w części dotyczącej środka karnego wymierzonego za przestępstwo z art. 178a § 1 kk nie była zasadna (punkt 5 apelacji). Wbrew twierdzeniom apelacji fakt przyznania się oskarżonego do popełnienia przestępstwa z art. 178a § 1 kk, jego krytyczny stosunek do tego zachowania i skrucha nie powodują, że orzeczony środek na okres 2 lat jawi się jako niewspółmiernie surowy. Zwrócić należy uwagę, że – analizując przepis art. 42 § 2 kk w brzmieniu obowiązującym w dacie popełnienia przez Z. K. przestępstwa z art. 178a § 1 kk – ustawowe granice wymiaru środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów wynoszą od roku do dziesięciu lat. Dostrzeżone przez Sąd Rejonowy okoliczności obciążające, szczegółowo wymienione i opisane w uzasadnieniu wyroku powodują, że nie sposób uznać, iż okres 2 lat trwania tego środka karnego jest okresem rażąco niewspółmiernie surowym, a tym samym, że właściwe jest jego orzeczenie na okres minimalny. Słusznie sąd meriti dostrzegł przede wszystkim znaczny stopień nietrzeźwości Z. K. i brak istotnej potrzeby, dla której zdecydował się on na prowadzenie pojazdu w takim stanie. Te i pozostałe dostrzeżone okoliczności powodują, że pomimo postawy oskarżonego zaprezentowanej dopiero w toku postępowania karnego nie sposób uznać, że dwuletni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych jest nieadekwatny, a co dopiero rażąco niewspółmiernie surowy.

Z tego względu – w pozostałym zakresie – zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy (punkt II sentencji). Jednocześnie – wobec wcześniejszego uchylenia rozstrzygnięcia o karze łącznej i jej warunkowym zawieszeniu – Sąd Okręgowy w punkcie III sentencji orzekł w przedmiocie warunkowego zawieszenia orzeczonej za przestępstwo z art. 178a § 1 kk kary pozbawienia wolności, oznaczając okres próby na – niekwestionowany przez strony – okres 2 lat.

O ponoszeniu kosztów sądowych za drugą instancję orzeczono na podstawie art. 624 § 1 kpk w związku z art. 634 kpk.

SSO Anna Zawadka SSO Jacek Matusik SSO Sebastian Mazurkiewicz