Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 października 2016 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w B.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 10 listopada 2015 r., sygn. akt X GC 135/15

1.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 3 w ten sposób, że utrzymuje w mocy w całości nakaz zapłaty wydany w dniu 3 września 2014 r. przez Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie o sygn. X GNc 445/14;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.868 (dwa tysiące osiemset sześćdziesiąt osiem) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

  Sygn. akt V ACa 122/16

UZASADNIENIE

Powódka domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanej kwoty 104.123,38 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2014r. oraz kosztów procesu. Podała, iż roszczenia wywodzi z zawartej z pozwanym umowy z dnia 6 grudnia 2011r. o współpracy, na mocy której dostarczała pozwanej na jej zamówienia stolarkę budowlaną. Na zabezpieczenie roszczeń wynikających z umowy pozwana spółka wystawiła weksel in blanco. Wobec braku zapłaty wymagalnych należności wynikających z wykonania zawartej umowy powódka wypełniła weksel zgodnie deklaracją wekslową i opatrzyła go terminem zapłaty na dzień 24 lipca 2014 r., o czym zawiadomiła pozwaną i wezwała do wykupienia weksla. Do pozwu oprócz weksla i deklaracji wekslowej pozwana dołączyła wystawione faktury oraz odpis umowy.

W dniu 3 września 2014 r. został wydany na podstawie weksla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym.

W zarzutach od nakazu pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zarzuciła, że pozwany nie przedstawił żadnych dowodów, które wskazywałyby na wykonanie umowy przez powoda. Zarzuciła, że faktury wystawione przez powoda nigdy nie zostały jej doręczone ani przez nią zaakceptowane. Dotyczy to także faktur wystawionych z tytułu kosztów windykacji.

W odpowiedzi na podniesione przez pozwaną zarzuty powódka wskazała, że wystawiła pozwanej faktury nr (...)r. za prace budowlane i usługi montażu stolarki aluminiowej. Ponadto wystawiła pozwanej faktury obejmujące poniesione przez nią koszty windykacji dochodzonych od pozwanej należności, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 8 marca 2013r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Koszty odzyskania należności zostały ujęte w fakturach wystawionych przez powódkę dla pozwanej o numerach (...). Ponadto podała, że pozwana była wielokrotnie wzywana do zapłaty i były prowadzone z nią rozmowy, co do spłaty zadłużenia i pomimo deklaracji spłaty pozwana nie uiściła należności.

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach utrzymał w mocy nakaz zapłaty wydany w dniu 3 września 2014r. przez Sąd Okręgowy w Gliwicach w sprawie o sygnaturze X GNc 445/14 w zakresie obejmującym kwotę 82.779,10 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2014r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie uchylił nakaz zapłaty i oddalił powództwo, zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.111,75 zł tytułem kosztów postępowania zabezpieczającego oraz kwotę 3.150,20 zł tytułem kosztów procesu ustalając, co następuje.

W dniu 6 grudnia 2011r. strony zawarły umowę o współpracy nr (...) i na mocy tej umowy pozwana miała składać powodowi zamówienia na dostawę stolarki okiennej a powód zobowiązał się realizować zamówienie zgodnie z jego treścią. Powód przed przystąpieniem do wykonania zmówienia sporządzał dokument przyjęcia zamówienia, w którym określał, miedzy innymi, cenę, wysokość zaliczki i termin jej zapłaty. Pozostała część miała być zapłacona w terminie 40 dni od daty odbioru lub dostawy.

W tym samym dniu pozwana podpisała deklarację wekslową oraz złożyła do dyspozycji powódki weksel in blanco na zabezpieczenie roszczeń powstałych lub mogących powstać w związku z prowadzoną współpracą handlową do kwoty 400.000 zł. Powód był upoważniony do uzupełnienia weksla na sumę wekslową odpowiadającą zadłużeniu wystawcy i obejmującą w szczególności niezapłaconą należność i odsetki ustawowe.

W dniu 15 lipca 2014r. powódka powiadomiła pozwaną o wypełnieniu weksla na kwotę 104.123,38zł i wezwała do jego wykupu do dnia 24 lipca 2014r.

Wystawiona przez powódkę faktura (...)r. z dnia 10 stycznia na kwotę 73.274,62zł z terminem płatności na 9 lutego 2014 r. została wystawiona w oparciu o zamówienie na kwotę 88.352,13 zł i protokół odbioru potwierdzający wykonanie robót na kwotę 71.831zł netto. Powódka zapłaciła zaliczkę w kwocie 17.000zł, co wynika z treści faktury. Skoro zatem pozwana przedstawiła protokół odbioru potwierdzający wykonanie prac na kwotę 71 831zl netto tj. kwotę 88.352,13zł brutto to uwzględniając zapłaconą zaliczkę w kwocie 17.000zł, do zapłaty z tej faktury pozostała kwota 71 352,13zł, a nie jak wskazano w fakturze kwota 73.274, 62zł. Taka też kwota została wskazana w wezwaniu do zapłaty.

Z kolei, faktura (...) z dnia 19 sierpnia 2013r. na kwotę 50 092 zł z terminem płatności na 19 sierpnia 2013r. została wystawiona w oparciu o zamówienie na kwotę 80.688zł. Wedle protokołu odbioru wykonano w ramach tego zamówienia prace za kwotę 65.600zł netto. Na podstawie faktury zaliczkowej pozwany zapłacił kwotę 24.200zł. Do zapłaty z faktury nr (...)r. pozostała zatem kwota 15.030,97zł.

Faktura nr (...) z 19 września 2013r. z terminem płatności na dzień 27 października 2013r. obejmowała kwotę 6.396zł za montaż wynikający z zamówienia (...), a fakt wykonania montażu potwierdziły zeznania świadka J. Ś..

W ocenie Sądu Okręgowego, brak jest natomiast podstaw do uznania, iż faktura nr (...)r. dotyczy istotnie usług serwisowych wykonanych na zlecenie pozwanej. Brak podstaw do uznania, że faktury wystawione przez firmę (...) pozostają w zawiązku z pracami wykonywanymi na rzecz pozwanego i na jego zlecenie. Zgromadzone w sprawie dowody nie pozwalają także na uznanie, że wystawione dla pozwanej faktury obejmujące koszty windykacji pozostają związku z kosztami odzyskania wierzytelności powódki, a pozwana w procesie wekslowym może podnosić zarzut, że uzupełnienie weksla, stanowiącego podstawę powództwa, nastąpiło niezgodnie z udzielonym upoważnieniem. Wprawdzie ciężar wykazania niezgodności wypełnienia weksla zgodnie z porozumieniem wekslowym spoczywał na pozwanym, niemniej jednak ocena zgromadzonych sprawie dowodów pozwala na uznanie, że roszczenie powoda okazało się uzasadnione do kwoty 82.779.10 zł. Zgromadzone w sprawie dowody nie pozwalają bowiem na przyjęcie, że wypełnienie weksla powyżej tej kwoty było zgodne z deklaracją wekslową.

Za nieuzasadnione uznał natomiast Sąd pierwszej instancji zarzuty pozwanego odnośnie do braku dowodu spełnienia świadczenia w zakresie wyżej opisanym oraz braku dowodu doręczenia faktur. Zostały bowiem przez powódkę załączone.

Uznając za uzasadnione roszczenie powoda w kwocie 82.779,10 zł, na mocy art. 605 k.c. oraz na podstawie art. 496 k.p.c. utrzymał nakaz zapłaty w tej części a w pozostałej części uchylił nakaz i powództwo oddalił.

Apelację od powyższego wyroku, w części uchylającej nakaz zapłaty i oddalającej powództwo oraz orzekającej o kosztach procesu wniosła powódka i podnosząc zarzut naruszenia:

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę przedstawionych przez powódkę faktur obrazujących poniesienie przez powódkę kosztów: odzyskania wierzytelności, prac wykonanych przez firmę (...) jak również zamówionej dodatkowo przez pozwaną konstrukcji aluminiowej (faktura (...) wystawiona na kwotę 73.274,62 zł),

- art. 233 § 1 w zw. z art. 328§ 2 k.p.c. poprzez sprzeczność treści uzasadnienie wyroku z sentencja wyroku skoro z wyliczeń zamieszczonych w motywach wyroku wynika, że roszczenie powódki jest uzasadnione do kwoty 92.779,10 zł;

- art. 605 k.c. poprzez jego niezastosowanie,

- art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych poprzez jego niezastosowanie do roszczenia obejmującego koszty odzyskania należności głównej,

- art. 6 k.c. poprzez jego błędną wykładnię

wniosła o jego zmianę poprzez utrzymanie nakazu zapłaty w całości ewentualnie w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w uchylonym zakresie do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja podlegała uwzględnieniu.

Przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie pozostaje roszczenie z weksla gwarancyjnego in blanco wystawionego przez pozwaną Spółkę, a nadto postępowanie jest prowadzone z zachowaniem przepisów o postępowaniu nakazowym co oznacza, że w jego fazie zapoczątkowanej wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty, dochodzi do przerzucenia ciężaru dowodu na stronę pozwaną. Jeżeli zatem dłużnik podnosi zarzuty przeciwko wekslowi gwarancyjnemu, w szczególności odnoszące się do stosunku podstawowego, to na nim, a nie na wierzycielu, spoczywa ciężar ich wykazania (tak: SN w wyroku z dnia 21 października 2010 r. w sprawie IV CSK 109/10, por. również uzasadnienie uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 r. w sprawie III CZP 19/66 - OSNCP 1968/5/79). Zawarte w art. 493 § 1 i w art. 495 § 2 k.p.c. ograniczenia co do możliwości podnoszenia dodatkowych okoliczności w postępowaniu nakazowym dotyczą stron, a nie sądu, jako że merytorycznym uzasadnieniem dopuszczalności takiej kontroli sądu z urzędu jest surowość odpowiedzialności wekslowej. Z tej przyczyny, jak się przyjmuje w orzecznictwie, o wszczęciu takiej kontroli z urzędu i o jej zakresie sąd powinien uprzedzić strony, aby umożliwić im wypowiedzenie się w tej kwestii i ewentualne przedstawienie dodatkowych dowodów ( por. wyrok SN z dnia 16 grudnia 2016 r., V CSK 136/15).

Nie budzi wątpliwości, że obowiązujące w postępowaniu nakazowym ograniczenia procesowe nie pozbawiają dłużnika prawa podnoszenia w zarzutach od nakazu zapłaty zarzutów, jakie mu przysługują na podstawie przepisów prawa materialnego, a więc zarzutu wynikającego z łączącego strony stosunku cywilnoprawnego (art. 16 pr. weksl.) oraz zarzutu uzupełnienia weksla niezgodnie z zawartym przez strony porozumieniem wekslowym (art. 10 pr. weksl.).

Z treści załączonej do pozwu deklaracji wekslowej wynika, że powódka mogła uzupełnić wręczony jej przez pozwaną weksel gwarancyjny in blanco w każdym czasie tj. do chwili spłaty wszelkich zobowiązań powstałych lub mogących powstać w przyszłości na sumę odpowiadającą zadłużeniu wystawcy weksla i obejmujących w szczególności niezapłaconą należność oraz odsetki ustawowe wynikających z prowadzonej przez strony współpracy handlowej objętej umową w rozpoznawanej sprawie (k 22). Nie ulega zatem wątpliwości, że powódka upoważniona była do uzupełnienia weksla na sumę, która stanowiłaby efekt rozliczenia dokonanego po zakończeniu współpracy oraz że objęte pozwem roszczenia (w tym roszczenie o zwrot kosztów windykacji wierzytelności powstałych w związku z wykonywaniem umowy), mające oparcie w art.10 ust.2 ustawy z dnia 8.03.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych w zw. z art. 605 k.c. mają związek z tą umową.

W świetle powyższego należy zatem przyjąć, że to pozwana w zarzutach od nakazu zapłaty lub w dalszym toku postępowania - z zachowaniem dyspozycji art. 493 § 1 zdanie drugie k.p.c. – winna była przedstawić twierdzenia i dowody na poparcie stanowiska procesowego nakierowanego na oddalenie powództwa oraz że w toku postępowania po złożeniu zarzutów od nakazu zapłaty powódka nie był zobligowana do wykazania zasadności dochodzonego roszczenia na płaszczyźnie łączącej strony umowy.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwana podniosła zarzut niewykazania przez powódkę faktu wykonania zamówienia i że zostało ono wykonane zgodnie z umową, a nadto, ze nie przedstawiła dowodu doręczenia faktur, w tym faktur za wykonanie wobec niej działań windykacyjnych. Nie twierdziła natomiast, że nie zostało ono wykonane i że zostało wykonane niezgodnie z umową. Nie zareagowała także na przedstawione przez powódkę w odpowiedzi na zarzuty dokumenty potwierdzające wykonanie zamówienia (protokóły odbioru) oraz dowody doręczenia faktur, jak również nie zakwestionowała ich wysokości. Tak więc pozwana, która – jak to wyżej wskazano - zobligowana była wskazywane okoliczności powołać nie tylko w formie twierdzeń i zarzutów w zarzutach od nakazu zapłaty ale i je udowodnić (art. 6 k.c. w zw. z art. 493 § 1 k.p.c.), obowiązkowi temu nie sprostała i nie odniosła się także do zarzutów skarżącej zawartych w apelacji.

W świetle przedstawionych argumentów brak było podstaw do nieuwzględnienia roszczenia powódki w części zaskarżonej; nadto skarżąca słusznie podniosła, że z przedstawionego w motywach zaskarżonego wyroku wyliczenia wysokości uwzględnionych roszczeń wynika, że Sąd Okręgowy uznał je za uzasadnione do kwoty 92.779,10 zł.

W świetle przedstawionego wyjaśnienia w odpowiedzi na zarzuty, co składa się na sumę wekslową i przedstawionych dokumentów nie można pominąć, że skoro pozwana nie zakwestionowała wykonania na jej rzecz usługi serwisowej polegającej na zamontowaniu stabilizatorów drzwi automatycznych i montażu rygla blokującego drzwi oraz programatora brak było podstaw do zakwestionowania tej wierzytelności, zwłaszcza że nie sposób doszukać się merytorycznego uzasadnienia dopuszczalności takiej kontroli sądu z urzędu, o której notabene Sąd pierwszej instancji nie uprzedził powódki w celu wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości, a zwłaszcza wskazywanych przez Sąd Okręgowy rozbieżności pomiędzy fakturą firmy (...) a wystawioną przez powódkę refakturą.

Skarżąca wyjaśniła również, że w kwocie 73.274,62 zł, objętą fakturą nr (...), czemu pozwana nie zaoponowała, mieści się koszt zamówionej dodatkowo przez pozwaną konstrukcji aluminiowej.

Nie zasługuje również na aprobatę stanowisko Sądu Okręgowego, jakoby zgromadzone w sprawie dowody nie pozwalały także na uznanie, że wystawione dla pozwanego faktury obejmujące koszty windykacji pozostają związku z kosztami odzyskania wierzytelności powódki, zwłaszcza że jak wynika ze złożonego przez skarżącą dokumentu (k.228), przed wytoczeniem procesu, na zlecenie powódki, prowadzone było wobec pozwanej postępowanie windykacyjne prze firmę (...).

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 496 k.p.c. w związku z art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w pkt 1 i 3 w ten sposób, że utrzymał nakaz zapłaty w całości.

Na podstawie art. 98 w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Sąd Apelacyjny obciążył również stronę pozwaną obowiązkiem zwrotu na rzecz powódki poniesionej przez skarżącą opłaty sądowej od apelacji (1068 zł) oraz kosztów wynagrodzenia pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym ustalonych w kwocie 1800 zł na podstawie § 2 w związku z § 6 pkt 5 w zw. z § 12 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

SSO del Ilona Kolarz SSA Barbara Kurzeja SSA Olga Gornowicz-Owczarek