Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny:
Przewodniczący: SSR Tadeusz Kotuk
Protokolant: st. sekr. sąd. Anna Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2015 r. w G. sprawy z powództwa K. A. A. przeciwko M. S.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną wobec powoda K. A. A. umowę darowizny nieruchomości objętej księgą wieczystą (...) zawartą w dniu 5 maja 2014 r. pomiędzy J. S. a M. S., któremu to powodowi przysługiwała przeciwko J. S. wierzytelność obejmująca kwotę 14.727,40 zł (czternaście tysięcy siedemset dwadzieścia siedem złotych czterdzieści groszy);

II.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

III.  zasądza od pozwanego M. S. na rzecz powoda K. A. A. kwotę 2.511,75 zł (dwa tysiące pięćset jedenaście złotych siedemdziesiąt pięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1297/14

UZASADNIENIE

Stan faktyczny

W dniu 16 lipca 2012 r. J. S. zawarła z K. A. A.umowę pośrednictwa w sprzedaży nieruchomości z klauzulą wyłączności. Przedmiotem była sprzedaż nieruchomości J. S. położonej w J.. J. S. za usługę zobowiązała się zapłacić kwotę 66.000 zł netto powiększoną o podatek VAT (23%). W dniu 28 listopada 2012 r. (data zawarcia umowy sprzedaży w/w nieruchomości) została spełniona przesłanka wymagalności wynagrodzenia pośrednika.

Dobrowolnie zapłaciła jedynie 3.000 zł.

Okoliczności bezsporne (k. 23-24, 12-22)

W dniu 16 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w Kielcach wydał nakaz zapłaty na rzecz powoda przeciwko J. S. co do kwoty 63.000 zł (sygn. I Nc 145/13). Roszczenie pozwu nie obejmowało naliczonego podatku VAT.

Okoliczność bezsporna (k. 27, 30)

W dniu 11 marca 2014 r. powód wystawił J. S. fakturę VAT na kwotę 77.490 zł brutto (63.000 zł netto). W dniu 13 marca 2014 r. w/w faktura została wysłana listem poleconym J. S. z wezwaniem do zapłaty do 18 marca 2014 r. J. S. odebrała przesyłkę w dniu 14 marca 2014 r. Wobec bezskutecznego upływu terminu powód wystąpił z kolejnym powództwem o zapłatę. W dniu 26 marca 2014 r. Sąd Rejonowy w Kielcach wydał nakaz zapłaty (sygn. I Nc 223/14) – obejmujący rozstrzygnięciem kwotę 14.490 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 marca 2014 r. do dnia zapłaty oraz koszty procesu w kwocie 2.598,25 zł; J. S. wniosła sprzeciw, sprawie nadano sygnaturę I C 656/14. Po rozpoznaniu sprzeciwu zapadł wyrok (12 grudnia 2014 r.) zasądzający kwotę 14.490 zł z odsetkami ustawowymi od 19 marca 2014 r. i kosztami procesu (wyrok uprawomocnił się 17 lutego 2015 r.).

Okoliczności bezsporne (k. 28, 31)

W dniu 5 maja 2014 r. J. S. na podstawie umowy darowizny w formie aktu notarialnego darowała nieruchomość objętą księgą wieczystą (...) swojemu synowi – M. S..

Dowód: wypis aktu notarialnego, k. 74-77

Do chwili obecnej powodowi – mimo wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko J. S. nie udało się wyegzekwować należności objętej powództwem w sprawie I Nc 223/14 (I C 656/14) Sądu Rejonowego w Kielcach.

Okoliczność bezsporna

Ocena dowodów

Ustalenia faktyczne w przeważającej mierze są bezsporne oraz oparte na treści dokumentu urzędowego w postaci wypisu aktu notarialnego.

Ani pozwany ani świadek J. S. nie złożyli zeznań (pozwany nie stawił się bez usprawiedliwienia na przesłuchanie, J. S. odmówiła składania zeznań z uwagi na stosunek pokrewieństwa z pozwanym).

Kwalifikacja prawna

Istnienie wierzytelności poddanej ochronie w powództwie nie było kwestionowane (wynika z treści umowy pośrednictwa pomiędzy powodem a J. S.) i dotyczy wierzytelności z tytułu reszty wynagrodzenia odpowiadającej podatkowi od towarów i usług wraz z należnościami ubocznymi.

Zaskarżona czynność prawna była nieodpłatna, co oznacza, że wierzyciel może żądać uznania jej za bezskuteczną, chociażby beneficjent tej czynności nie wiedział i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli (art. 528 k.c.). Powoływany przez pozwanego w odpowiedzi na pozew brak owej świadomości pozostawał się obojętny dla rozstrzygnięcia.

Obiektywny stan majątku dłużniczki, wykazany dostępnymi powodowi środkami dowodowymi wskazuje, że w chwili dokonania darowizny (a tym bardziej po jej dokonaniu) dłużniczka była niewypłacalna, gdyż nie tylko nie uiściła wymagalnej pozostałej części wynagrodzenia pośrednika odpowiadającej podatkowi od towarów i usług (14.490 zł), ale była w znacznym opóźnieniu z zapłatą wcześniej zasądzonej większej (podstawowej) części tego wynagrodzenia (63.000 zł). W tej sytuacji ciężar udowodnienia, że dłużnika nie była w chwili darowizny niewypłacalna (i nie działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela) obarczał więc pozwanego (art. 6 k.c., por. m.in.. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 stycznia 2014 r., I ACa 681/13, LEX nr 1454627). Pozwany nie przedstawił żadnego dowodu wskazującego na brak niewypłacalności dłużniczki w chwili dokonania darowizny. Dowodzenie tego było stosunkowo nieskomplikowane, gdyż wystarczało udowodnić istnienie innych składników majątkowych dłużniczki, umożliwiających zapłatę w/w długów.

W wyroku uwzględniającym powództwo ze skargi pauliańskiej należy precyzyjnie oznaczyć zakres ochrony, tj. wskazać wysokość wierzytelności, co do której skarga odniosła skutek. W niniejszym przypadku logicznym jest, że ochroną mógł być objęty taki zakres pozostałej części wynagrodzenia pośrednika (i należności ubocznych), które istniały w dacie dokonania zaskarżonej wierzytelności, a więc kwota 14.490 zł (odpowiadająca wartości naliczonego podatku od towarów i usług) oraz odsetki ustawowe od tej kwoty za okres od dnia 19 marca 2014 r. do dnia poprzedzającego datę darowizny (a więc do dnia 3 maja 2014 r.). Suma tych odsetek (po kapitalizacji) wynosi 237,40 zł. Łącznie więc skarga pauliańska odniosła skutek do wierzytelności powoda do sumy 14.727,40 zł.

W zakresie przewyższającym tę sumę powództwo było niezasadne, gdyż nie można logicznie przypisać dłużniczce działania ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela w odniesieniu do wierzytelności, która ma powstać dopiero po dacie zaskarżonej czynności (czyli w przyszłości). Sąd cywilny musi rygorystycznie przestrzegać normy z art. 321 § 1 k.p.c., zaś profesjonalny pełnomocnik powoda nie określił w pozwie (ani piśmie rozszerzającym powództwo) podstawy faktycznej powództwa co do wierzytelności powstałych po 5 maja 2014 r. jako dotyczących ochrony powoda jako przyszłego wierzyciela (art. 530 k.c.). Ta samo dotyczy kwestii kosztów procesu w sprawie sygn. I C 656/14: roszczenie w tym zakresie powstaje dopiero z chwilą określenia ich w orzeczeniu kończącym postępowanie, a to zapadło w sprawie I C 656/14 dopiero w dniu 12 grudnia 2014 r., a więc kilka miesięcy po dokonaniu zaskarżonej czynności prawnej.

W powództwie ze skargi pauliańskiej nie ma obowiązku wykazywania wierzytelności prawomocnym orzeczeniem sądowym, choć w niniejszej sprawie taki dowód się pojawił (k. 91), co w pełni potwierdza ustalenie Sądu, że w chwili dokonania zaskarżonej czynności prawnej wierzytelność ta rzeczywiście istniała i była wymagalna co do kwoty głównej (14.490 zł) oraz odsetek ustawowych liczonych od dnia 19 marca 2014 r. Takie (a nie odmienne) ustalenie jest jednocześnie konieczne z uwagi na treść art. 365 § 1 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze powództwo uwzględniono w zakresie opisanym w punkcie I. sentencji na mocy art. 527 § 1 i § 2 k.c., art. 528 k.c., 531 § 1 k.c.

W punkcie II. sentencji w pozostałym zakresie powództwo oddalono na mocy art. 530 k.c. a contrario.

Koszty

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 100 k.p.c. (stosunkowe rozdzielenie).

Powód wygrał proces 75% (wzięto pod uwagę ostatecznie wskazany zakres kwotowy mającej podlegać ochronie wierzytelności 19.450 zł [k. 99] w stosunku do uwzględnionego w punkcie I. sentencji), pozwany – 25%.

Koszty powoda to opłata sądowa od pozwu 932 zł, opłata za czynności adwokackie w stawce minimalnej (2.400 zł, § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie […]), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł). 75% z sumy tych kosztów to kwota zasądzona od pozwanego na rzecz powoda w punkcie III. sentencji.