Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lipca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lipca 2016 roku w Rawie Mazowieckiej

na rozprawie

sprawy z powództwa

(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przeciwko

M. M.

o zapłatę

1.  zasądza od M. M. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 1343,98 zł (jeden tysiąc trzysta czterdzieści trzy złote i dziewięćdziesiąt osiem groszy) z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego liczonymi od dnia 25 września 2015 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  nadaje wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności co do kwoty 500,00 zł (pięćset złotych);

4.  zasądza od M. M. na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 1088,29 zł (jeden tysiąc osiemdziesiąt osiem złotych i dwadzieścia dziewięć groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Jarosław Janeczek

Sygn. akt I C 311/16

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym do tutejszego Sądu w dniu 24 lutego 2016 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. domagał się zasądzenia od pozwanej M. M. kwoty 1539,98 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od kwoty 1395,98 zł od dnia 25 września 2015 roku do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu wskazano że pozwana w dniu 20 maja 2015 roku pożyczyła do powoda kwotę 1400,00 zł, którą miała spłacić w dniu 24 września 2015 roku.

Po tym, jak pozwana nie spłaciła pożyczki, powód podjął działania windykacyjne przewidziane w umowie, za które powód obciążył pozwaną kwotą 196,00 zł, ale czynności te nie okazały się skuteczne.

Nadto powód wskazał, iż na dzień sporządzenia pozwu saldo do spłaty wynosiło 1539,98 zł.

Pozwana M. M. uznała częściowo powództwo co do kwoty 500,00 zł, wnosząc o oddalenia powództwa w pozostałym zakresie. Wskazała, że wpłaciła w listopadzie 2015 roku i na początku 2016 roku na rzecz powoda kwotę 1100,00 zł.

Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 maja 2015 roku M. M. zaakceptowała warunki ramowej umowy pożyczki i w związku z tym dokonała przelewu w kwocie 0,01 zł na konto powoda.

(dowód: wydruk wyciągu bankowego – k. 10, ramowa umowa pożyczki – k. 5-8)

W dniu 22 maja 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. udzieliła pozwanej M. M. pożyczki w kwocie 1400 zł, która miała być spłacona w terminie do 5 lipca 2015 roku bądź do.

(dowód: wydruk wyciągu bankowego – k. 11, umowy pożyczki nr (...) k. 9)

W umowie pożyczki przewidziano, że w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki będą naliczane odsetki za czas opóźnienia w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (§ 14 pkt 2). Przewidziano również opłaty za upomnienie drogą telefoniczną, drogą elektroniczną w formie SMS oraz w formie pisemnego monitu (§ 14 pkt 3). Opłaty miały być zgodne z załącznikiem numer 4 do Ramowej Umowy P..

(dowód: ramowa umowa pożyczki – k. 5-8, umowy pożyczki nr (...) k. 9)

W dniu 24 października 2015 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. skierowała do pozwanej M. M. wezwanie do zapłaty w którym wskazała że żąda spłaty łącznej należności 1472,38 zł (1400,00 zł kwoty pożyczki, 65,00 zł opłat za wezwania do zapłaty, 11,40 zł zaległych odsetek).

(dowód: wezwanie do zapłaty – k. 12, kopia dowodu nadania – k. 13)

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, ze Sąd oddalił wniosek pozwanej o odroczenie rozprawy w dniu 28 lipca 2016 roku celem złożenia przez pozwaną dowodów uiszczenia na rzecz strony powodowej kwoty 1100 zł.

Sąd miał na uwadze, że pozwana została zawiadomienia o terminie rozprawy w dniu 5 kwietnia 2016 roku. Miała więc wystarczającą ilość czasu by przyjść na rozprawę przygotowaną, to jest przynieść dowody wpłat. Winna to zrobić, wobec tego, iż wiedziała z treści pozwu, iż fakt dokonania przez nią spłaty dochodowej pożyczki jest kwestionowany przez stronę powodową.

Pozwana otrzymała, wraz z wezwaniem na rozprawę, wszelkie niezbędne pouczenia, w szczególności o tym, że Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody.

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

W stanie faktycznym sprawy nie może być wątpliwości, iż miedzy stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki (art. 720 k.c.).

Powodowa spółka pożyczyła pozwanej kwotę 1400,00 zł, która ta miała zwrócić do dnia 5 lipca 2015 roku. Okoliczności sprawy wskazują, że do zwrotu części pożyczki tj. kwoty 1343,98 zł nie doszło w umówionym terminie.

W procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki powód jest zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę tej kategorii, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Biorący pożyczkę powinien zaś wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości, przy czym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 lipca 2014 r., I ACa 174/14, LEX nr 1506240).

Wobec tego to na pozwanej ciążył ciężar dowodu okoliczności spłaty pożyczki, któremu jednak nie sprostała.

Poza tym powództwo w zakresie kwoty 500 zł strona pozwana uznała. W myśl art. 213 § 2 k.p.c. Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, co w sprawie nie zachodziło.

Powyższe skutkowało zasądzeniem na rzecz powoda od pozwanej kwoty 1395,98 zł, co znalazło wyraz w punkcie pierwszym wyroku.

Uzasadnione jest również żądanie powoda odsetek za opóźnienie. Zgodnie z art. 481 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Przy czym jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Strony w umowie przewidziały odsetki za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego i w związku z tym Sąd takie odsetki zastosował.

Jeśli chodzi o początkowy termin naliczania odsetek to z umowy pożyczki wynika, iż pozwana miała zwrócić należność powodowi do dnia 5 lipca 2015 roku. Jednakże powód, jako dysponent przedmiotu procesu (zwłaszcza, gdy jest nim przedsiębiorca z profesjonalną obsługą prawną) może chcieć odsetek od należności głównej za okres późniejszy niż wynikający z umowy. Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził odsetki od terminu wskazanego przez powoda tj. 24 września 2015 roku.

Natomiast Sąd uznał, że powództwo co do kwoty 196 zł nie zasługuje na uwzględnienie.

Po pierwsze powód nie przedstawił żadnych dowodów wskazujących, że wykonał jakiekolwiek czynności faktyczne drogą telefoniczną, drogą elektroniczną oraz w formie SMS. Nie wskazał kiedy i jakie czynności podjął. W aktach sprawy znajduje się jedynie pisemne wezwania do zapłaty i ewentualnie tylko za tę czynność windykacyjną mógłby on dochodzić zapłaty.

Po drugie w ocenie Sądu umowa pożyczki, jaką zawarła powodowa spółka z pozwaną w zakresie opłat za upomnienie drogą telefoniczną, drogą elektroniczną oraz w formie SMS i pisemnego monitu, nawet w sytuacji gdyby takie czynności faktyczne miały miejsce jest niedozwoloną klauzula umowną i jako taka nie wiąże pozwanej.

Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Ustawa za nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy, nakazuje traktować te na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Nie może być wątpliwości że pozwana w sprawie jest konsumentem, który zawarł umowę pożyczki z przedsiębiorcą.

Nie budzi również wątpliwości że postanowienia dotyczące opłat windykacyjnych nie dotyczą głównych świadczeń stron. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 roku (I CK 635/03) pojęcie „głównych świadczeń stron” (art. 3851 § 1 zd. 2. k.c.) należy interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Opłaty windykacyjne z cała pewnością nie nalezą do istoty umowy pożyczki.

W końcu nie może podlegać również dyskusji, iż postanowienia umowne dotyczące opłat za upomnienia drogą telefoniczną, drogą elektroniczną oraz w formie SMS i pisemnego monitu nie zostały indywidualnie uzgodnione z pozwaną. Są one częścią umowy ramowej i tabeli opłat, którą powodowa spółka stosuje do wszystkich klientów.

Zastrzeżenie w umowie na niekorzyść klienta opłat za upomnienia drogą telefoniczną, drogą elektroniczną oraz w formie SMS i pisemnego monitu bez jakiekolwiek związku z rzeczywistymi kosztami tych czynności rażąco narusza interes konsumenta i dobre obyczaje.

Opłaty windykacyjne mogą co najwyższej odnosić się do rzeczywistych czynności, odzwierciedlać ich rzeczywisty koszt i nie mogą stanowić źródła dochodu pożyczkodawcy.

W stanie faktycznym sprawy tabela opłat za upomnienie drogą telefoniczną, drogą elektroniczną oraz w formie SMS i pisemnego monitu jest oderwana od rzeczywistych kosztów czynności i ma stanowić jedynie dodatkowe źródło dochodu pożyczkodawcy (wskazuje na to uzależnienie wysokości opłaty od kwot zadłużenia i okresu zadłużenia).

Należy wskazać iż analogiczne klauzule umowne zostały już uznane wielokrotnie za abuzywne. Przykładowo: w sprawie sygn. akt XVII AmC 103/04 Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedopuszczalne postanowienie umowne (...) Sp. z o.o. w G. o treści: „W przypadku zalegania z co najmniej dwoma ratami pożyczkodawca może również wystosować (nie częściej niż raz w tygodniu) upomnienie. Każdorazowe wystawienie upomnienia podlega opłacie w wysokości 50,00 zł”; w sprawie sygn. akt XVII AmC 101/05 Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedopuszczalne postanowienie umowne (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. o treści „Opłaty dodatkowe, które ponosi Zleceniodawca: - (...) - za przyznanie okresu karencji w spłacie rat na 1 miesiąc – 50 PLN - za przyznanie okresu karencji w spłacie rat na 2 miesiące – 100 PLN - za wysłanie upomnienia za zwłokę w zapłacie raty – 20 PLN - za wysłanie wezwania do zapłaty raty – 30 PLN - za wysłanie przedsądowego wezwania do zapłaty – 50 PLN - za wizytę indykatorów w związku z brakiem spłaty 2 rat – 100 PLN - (…) - za telegram informujący o zadłużeniu przeterminowanym – 30 PLN - za monit telefoniczny – 20 PLN - (...)”; w sprawie sygn. akt XVII AmC 12374/12 Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał za niedopuszczalne postanowienie umowne (...) sp. z o.o. w W. o treści "1. W przypadku powstania zadłużenia przeterminowanego, Pożyczkodawca ma prawo wszcząć postępowanie windykacyjne mające na celu doprowadzenie do dobrowolnej spłaty należności, którego koszty ponosi pożyczkobiorca. W związku z tym postępowaniem, Pożyczkodawca ma prawo: a) wysłać wezwanie do zapłaty (monit) pocztą tradycyjną, przy czym opłata za jedno wezwanie obciąża pożyczkobiorcę i wynosi 100 zł (maksymalna liczba wezwań do zapłaty wysłanych pocztą tradycyjną w jednym miesiącu wynosi 30 sztuk); b) wysłać wezwanie do zapłaty (monit) pocztą email, przy czym opłata za jedno wezwanie obciąża Pożyczkobiorcę i wynosi 100 zł (maksymalna liczba wezwań do zapłaty wysłanych pocztą email w jednym miesiącu wynosi 30 sztuk); c) wysłać wezwanie do zapłaty (monit) za pomocą wiadomości SMS, przy czym opłata za jedno wezwanie obciąża Pożyczkobiorcę i wynosi 100 zł (maksymalna liczba wezwań do zapłaty wysłanych za pomocą wiadomości SMS w jednym miesiącu wynosi 30 sztuk); d) wezwać telefonicznie Pożyczkobiorcę do spłaty pożyczki, przy czym za każdy telefon do Pożyczkobiorcy Pożyczkodawca nalicza opłatę w wysokości 100 zł (maksymalna liczba wezwań telefonicznych nie może przekroczyć 30 w jednym miesiącu). 2. Pożyczkodawca ma prawo także w związku z czynnościami windykacyjnymi do wizyty w miejscu zamieszkania/zameldowania lub w miejscu pracy Pożyczkobiorcy, na co Pożyczkobiorca niniejszym wyraża zgodę. Opłata za jedną wizytę w miejscu zamieszkania/zameldowania lub w miejscu pracy Pożyczkobiorcy wynosi 100 zł i opłatą tą obciążany jest Pożyczkobiorca, przy czym maksymalna liczba wizyt wynosi 30 w jednym miesiącu".

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w sentencji pkt 1-2 w zakresie roszczenia głównego.

Ponieważ wyrok zasądzał roszczenie w części uznane przez pozwaną, Sąd nadał mu w tym zakresie z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności (art. 333 § 1 pkt 2 k.p.c.).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. zgodnie, z którym każda ze stron procesu ponosi jego koszty w takiej części, w jakiej proces przegrała.

Z kwoty 1539,98 zł stanowiącej wartość przedmiotu sporu, zasądzona została na rzecz powoda kwota 1343,98 zł, stanowiąca 87,27 % wartości przedmiotu sporu.

Łączne koszty procesu wyniosły 1247,00 zł, wyłącznie po stronie powodowej (30 zł opłaty sądowej, 1200 zł wynagrodzenia pełnomocnika procesowego i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa).

Pozwana winna więc zwrócić powodowi 87,27 % tych wydatków, a więc kwotę 1088,29 zł.

SSR Jarosław Janeczek