Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 października 2016 r.

Sąd Rejonowy w Legnicy I Wydział Cywilny

w osobie:

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2016 r. na rozprawie sprawy

z powództwa J. S.

przeciwko pozwanym: M. S. i E. S.

o zapłatę

I. uchyla nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany na podstawie weksla przez Sąd Rejonowy w Legnicy w dniu 15 lutego 2016 r. w sprawie o sygn. VII Nc 337/16 w części dotyczącej kwoty 3344,71 złotych (słownie: trzy tysiące trzysta czterdzieści cztery złote siedemdziesiąt jeden groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lutego 2016 r. do dnia zapłaty oraz odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 53 114,92 złotych liczonych od dnia 14.10.2016 r. do dnia zapłaty i w tym zakresie powództwo oddala,

II. w pozostałej części nakaz zapłaty utrzymuje w mocy,

III. świadczenie zasądzone nakazem zapłaty w części utrzymanej w mocy jak w pkt I wyroku co do należności głównej i odsetek ustawowych za opóźnienie rozkłada na 16 rat, płatnych co miesiąc do 15 - ego dnia danego miesiąca, w którym przypada płatność, w następujących kwotach:

- 15 rat miesięcznych w kwotach po 3000 złotych, przy czym pierwsza rata będzie płatna do 15 – ego dnia miesiąca, następującego po miesiącu, w którym uprawomocnił się wyrok,

- 16 rata obejmie pozostałą należność w wysokości 8114,92 złotych oraz odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od kwoty 53 114,92 złotych od dnia 1 lutego 2016 r. do dnia 13 października 2016 r., płatna w terminie wyżej wskazanym,

wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku opóźnienia w płatności poszczególnych rat,

IV. zasądza solidarnie od pozwanych na rzecz powoda dalszą kwotę w wysokości 1800 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 1471/16

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym w dniu 1 lutego 2016 r. powód J. S. domagał się od pozwanych: M. S. i E. S. zapłaty z weksla solidarnie kwoty 56 459,63 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania powód wskazał, że jest w posiadaniu weksla własnego wystawionego przez pozwanego M. S., a poręczonego przez jego małżonkę E. S. na zabezpieczenie spłaty pożyczki w kwocie 53 000 zł wraz z odsetkami, która została udzielona pozwanemu w dwóch ratach: 26 000 zł i 27 000 zł w dniu 16 października 2014 r.

Powód wskazał, ze na wypadek braku terminowego zwrotu pożyczki oraz odsetek umownych (12% w skali roku) strony przewidziały odsetki karne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP, a które miały być naliczane od dnia następującego po dniu 31.12.2014 r. Zarówno odsetki umowne, jak i odsetki karne odpowiadały obowiązującym w dniu zawarcia umowy odsetkom maksymalnym.

Powód wskazał, ze pozwani nie uregulowali zobowiązania w ustalonym terminie, co skłoniło powoda do wypełnienia weksla. Na sumę wekslową składają się: kwota pożyczki 53 000 zł i odsetki obliczone na dzień wypełnienia weksla.

Pismem z dnia 19 listopada 2015 r. pozwani zostali zawiadomieni o wypełnieniu weksla i wezwani do jego wykupu.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym wydanym na podstawie weksla w dniu 15 lutego 2016 r. w sprawie o sygn. VII Nc 337/16 Sąd zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 56 459,63 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 lutego 2016 r. oraz kosztami procesu w wysokości 6123 zł, w tym 5400 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

W zarzutach od nakazu zapłaty pozwani zaskarżyli nakaz w całości wnosząc o jego uchylenie i oddalenie powództwa.

Zarzucili, że z uwagi na problemy finansowe nie byli w stanie terminowo spłacić zaciągniętej pożyczki. Jednocześnie wskazali na nieprawidłowości w wypełnieniu weksla, podnosząc, ze kwota udzielonej pożyczki to 50 000 zł, zaś podpisanie oświadczenia przez pozwanego, że otrzymał sumy: 26 000 zł i 27 000 zł było potwierdzone wyłącznie w celu uzyskania gotówki, natomiast pozostałe 3000 zł to kwota premii ukryta w kwocie kredytu, aby móc ominąć np. zapłacenie podatku dochodowego z tytułu uzyskanego przychodu przez powoda. W tych okolicznościach – zdaniem pozwanych – umowa pożyczki jako pozorna jest w całości nieważna, a powództwo winno zostać oddalone.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 października 2014 r. powód J. S. wypełnił weksel własny in blanco wystawiony przez pozwanego M. S. na kwotę 56 459,63 zł, określając datę płatności na 25 listopada 2015 r. Weksel został poręczony przez małżonkę pozwanego - E. S.. Pismem z dnia 19 listopada 2015 r. pozwani zostali wezwani do wykupu weksla.

Dowody:

-weksel własny – w depozycie sądowym,

-wezwanie do wykupu weksla wraz z potwierdzeniem nadania, k. 11-12.

Pozwany M. S. wystawił weksel własny in blanco na zabezpieczenie należności wynikających z zawartej między stronami umowy pożyczki z dnia 14 października 2014 r. Chociaż w treści umowy wskazano, że pożyczkodawca udzieli pożyczkobiorcy pożyczki w kwocie 53 000 zł i zostanie ona wypłacona w 2 transzach: w dniu zawarcia umowy – kwota 26 000 zł, a w dniu 17.10.2014 r. – 27 000 zł, w rzeczywistości pożyczona pozwanemu M. S. przez powoda J. S. suma to kwota 50 000 zł, wypłacona w dniach: 14.10.2014 r. – 25 000 zł i w16.10.2014 r. – 25 000 zł.. Pomimo tego pozwany podpisał oświadczenia, że w dniu 14.10.2014 r. odebrał kwotę 26 000 zł, a w dniu 16.10.2016 r. kwotę 27 000 zł. W rzeczywistości pozwany przystał na propozycję powoda co do tego, że pozostałe 3000 zł to inne koszty pożyczki, jak opłaty, premia, prowizje, odsetki, jako że w tym celu powód pobrał kwotę ok. 90 000 zł z linii (...). (...) tej linii wiąże się z różnymi opłatami, które poniósł i ponosi powód do dnia dzisiejszego. Uzgodnienie takie miało związek z kwestiami podatkowym. W Urzędzie Skarbowym wyjaśniono w toku odpowiednich postepowań, że rzeczywista kwota pożyczki to 50 000 zł.

W umowie z dnia 14 października 2014 r. pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu przedmiotu pożyczki do dnia 31 grudnia 2014 r., płacąc odsetki w wysokości 12% wraz ze spłatą kwoty pożyczki za okres od dnia zawarcia umowy do dnia zwrotu (§ 2 umowy). Strony ustaliły również, że w przypadku braku zwrotu pożyczki w umówionym terminie, do dnia 31.12.2014 r., od następnego dnia pożyczkobiorca będzie zobowiązany uiszczać odsetki karne w wysokości czterokrotności wysokości stopy lombardowego NBP.

Dowody:

- umowa pożyczki z dnia 14.10.2014 r., k. 8,

-przesłuchanie stron, e-protokół z dnia 29.09.l2106 r. (00:17-1:14).

-korespondencja mailowa, k. 34-36, 54,

-plan uzyskania pożyczki, k. 55,

-zawiadomienie z dnia 20.01.2016 r. o popełnieniu wykroczenia skarbowego, k. 56-58,

-zeznania podatkowe PIT-37 za lata 2011 i 2012, k.59-64,

- pismo do Urzędu Skarbowego w L. z dnia 15.02.2016 r., k. 65-66,

-postanowienia Naczelnika Urzędu Skarbowego w L. z dnia 21.03.2016 r., k. 78-81,

Powód J. S. oraz pozwany M. S., jako dawni koledzy, byli związani również innymi umowami pożyczek, których pozwany nie spłacał regularnie, o czym wiedziała pozwana E. S.. Na dzień zawarcia umowy z dnia 14 października 2014 r. zadłużenie wynosiło kilkadziesiąt tysięcy złotych. Powód chciał pomóc pozwanemu wyjść z problemów finansowych i jednocześnie uzyskać spłatę własnych wierzytelności, udzielając pożyczki na kwotę 50 000 zł, celem restrukturyzacji jego pilnych zobowiązań z umów bankowych, licząc że pozwanemu uda się uzyskać kredyt hipoteczny, tak jak jak planował, co jednak okazało się niemożliwe, m.in. z powodu zaległości w opłacaniu podatków.

Uzyskaną kwotę pożyczki pozwany M. S. przeznaczył na spłatę zobowiązań wobec banków.

Dowód:

-przesłuchanie stron, e-protokół z dnia 29.09.2106 r. (00:17-1:14).

Pozwany M. S. prowadzi własną działalności gospodarczą, z której aktualnie uzyskuje dochód brutto w wysokości około 6000 złotych miesięcznie. Uzyskiwane dochody nie są zajęte w toku postepowań egzekucyjnych. Pozwani są właścicielem nieruchomości położonej w L. przy ul. (...). Pozwany oczekuje, że będzie mógł spłacić część zobowiązań po uzyskaniu zadośćuczynienia za śmierć ojca, co do którego sprawa jest aktualnie w toku.

Pozwana E. S. jest pracownikiem Poczty Polskiej i otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w kwocie ok. 2300 brutto.

Obecnie pozwani jeżdżą codziennie z córką do Ś. na rehabilitację.

Dowody:

- wyjaśnienia pozwanych, e-protokół z dnia 29.09.2016 r. (00;51-1:06).

Na poczet należności wynikających z umowy pożyczki z dnia 14.10.2014 r. pozwani dokonali spłaty kwoty 2635,76 zł, która została zaliczona na poczet odsetek.

okoliczność bezsporna

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało w znacznej części uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać, że z uwagi na zarzuty pozwanych sąd zbadał treść stosunku podstawowego będące podstawą roszczenia dochodzonego pozwem na podstawie weksla.

Niewątpliwie cechą weksla jest jego abstrakcyjny charakter wyrażający się w oderwaniu od gospodarczej przyczyny wystawienia weksla, co nie uniemożliwia przejścia z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego na ogólną płaszczyznę stosunku podstawowego, który jest źródłem dochodzonego roszczenia cywilnoprawnego, jak dokonano w niniejszej sprawie. W doktrynie podkreśla się, że abstrakcyjność zobowiązania wekslowego zostaje złagodzona we wzajemnych stosunkach pomiędzy wystawcą a pierwszym wierzycielem wekslowym (remitentem). Oprócz tego formułowana jest reguła, zgodnie z którą wierzyciel wekslowy nie może mieć wobec swego bezpośredniego kontrahenta więcej praw niż to wynika ze stosunku podstawowego.

Artykuł 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (j.t. Dz.U. 2016.160) nie wymaga żadnej szczególnej formy dla zawarcia porozumienia wekslowego, określającego zasady wypełnienia weksla in blanco. Może być ono zawarte zarówno pisemnie, jak i ustnie, w sposób wyraźny lub dorozumiany, musi być to jednak przejaw woli, który w świetle okoliczności towarzyszących, w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią tej czynności prawnej (art. 60 k.c.)

Zgodnie z treścią art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Pozorność występuje w każdym przypadku, gdy strony zgodnie ustalą, że co najmniej oświadczenie woli złożone przez jedną z nich nie będzie wywoływało wyrażonych w nim skutków prawnych. W przypadku pozorności chodzi bowiem o dwa oświadczenia: jedno ujawnione jest tylko między stronami, drugie zaś przeznaczonej na zewnątrz, jak – w ocenie Sądu - w niniejszym przypadku co do umowy pożyczki kwoty 3000 zł.

Artykuł 58 § 3 k.c. stanowi o tym, że jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynności pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałyby dokonana.

W ocenie Sądu nieważnością z powodu pozorności jest dotknięta część umowy pożyczki z dnia 14 października 2014 r., tj. co do kwoty 3000 zł, jako że ostatecznie strony były zgodne co do tego, że kwota ta nie została przekazana pozwanemu mimo podpisania przez niego oświadczenia o jej pobraniu, a w rzeczywistości były to dodatkowe koszty udzielenia pożyczki, na które pozwany M. S. wyraził zgodę, z obawy, by umowa doszła do skutku.

Oceniając należność kwoty 3000 zł tytułem kosztów udzielenia pożyczki pozwanemu, to zdaniem Sądu roszczenie w tym zakresie nie zostało udowodnione przede wszystkim co do wysokości. Sam fakt, że pozwany wyraził zgodę na ta kwotę nie jest wystarczający, gdyż kwestionował ją tak co do zasady, jak i w wysokości, słusznie zarzucając, że nie wiadomo co się na nią składa, tym bardziej że powód korzystał z linii (...) w szerokim zakresie, również na własne potrzeby. Wszelkie twierdzenia i dowody w tym zakresie podlegały prekluzji w myśl. art. 207 k.p.c. i art. 217 k.p.c. i winny być zgłoszone przez powoda już w pozwie, czego nie czyniono, wyraźnie wskazując, że pozwanemu przekazano sumę pożyczki – 53 000 zł. Zdaniem Sądu dla uwzględnienia żądania w tym zakresie niezbędne było przedłożenie dowodów z dokumentów na okoliczność wysokości rzeczywiście poniesionych kosztów uzyskania przez powoda środków w wysokości 50 000 zł dla pozwanego, czemu J. S. nie sprostał. Z tych powodów roszczenie nie zasługiwało na uwzględnienie co do żądania zapłaty kwoty 3000 zł, tytułu nieważnej części umowy pożyczki, a jako czynności ukrytej – z powodu niewykazania wysokości poniesionych kosztów, zwłaszcza, że nie wykluczone, iż powód zaliczał do nich również odsetki, co nie byłoby uprawnione wobec naliczenia odsetek maksymalnych od kwoty roszczenia głównego.

W ocenie Sądu brak jest natomiast podstaw do uznania za nieważną całej umowy pożyczki z dnia 14.10.2014r., tym bardziej że pozwany przyznał, iż uzyskał od powoda kwotę 50 000 zł, która była mu przydatna na spłatę pilnych zobowiązań wobec banków. Podjął w tym zakresie swobodną decyzję, która miała mu ułatwić wyjście z problemów finansowych.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów: z weksla i umowy pożyczki, a także wyjaśnieniach stron, mających charakter uzupełniający, zwłaszcza w kwestii ustalenia pozorności umowy pożyczki na kwotę 3000 zł. Fakt uzyskania przez pozwanego M. S. pożyczki w kwocie 50 000 zł wynikał również z treści dokumentów przedkładanych do Urzędu Skarbowego.

Orzekając na podstawie art. 496 k.p.c. o treści wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym Sąd uchylił ten nakaz w części dotyczącej kwoty 3344,71 zł, tj. co do kwoty 3000 zł wraz z naliczonymi ustawowymi odsetkami od tej kwoty w wysokości 344,71 zł wraz z dalszymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu – 1 lutego 2016 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w tym zakresie, uznając roszczenie za niezasadne.

Należy zauważyć, że w § 2 umowy pożyczki z dnia 14.10.2014 r. strony określiły wysokość odsetek umownych na 12% od dnia zawarcia umowy do dnia zwrotu pożyczki, co w rzeczywistości odpowiada wysokości odsetek maksymalnych, które od 9.10.2014 r. do dnia 5.03.2015 r. wynosiły 12%, stąd też dokonując niezbędnych obliczeń wskazywano dla uproszczenia w każdym przypadku odsetki maksymalne.

Opierając się na datach początkowych i końcowych naliczenia odsetek ustawowych maksymalnych, wskazanych przez powoda w piśmie z dnia 19.09.2016 r. (k. 102-103), które były należne zgodnie z umową z dnia 14.10.2104 r. Sąd dokonał następujących wyliczeń. Ustalono, że powodowi należy się zwrot kwoty pożyczki 25 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi maksymalnymi za okres od dnia 16.10.2014 r. do dnia 12.11.2015 r. w wysokości 2883,56 zł oraz kwota 25 000 zł tytułem zwrotu sumy nominalnej pożyczki wraz z odsetkami ustawowymi maksymalnymi od dnia 18.10.2014 r. do dnia 12.11.2015 r. co dało kwotę 2867,12 zł. W związku tym ogółem kwota należnych odsetek ustawowych maksymalnych wynosi 5750,58 zł (suma kwot 2883,56 zł i 2867,12 zł). Ponieważ pozwani uiścili na poczet należności odsetkowych kwotę 2635,76 zł, jak wynikało z twierdzenia powoda zawartego w piśmie z dnia 21.09.2016 r. (k. 103), nie zakwestionowanego przez pozwanych na rozprawie pomimo pytania Przewodniczącego w tym zakresie, stąd do zapłaty tytułem odsetek pozostała kwota 3114,92 zł (różnica kwot 5750,68 zł i 2635,76 zł), co razem z kwotą nominalną pożyczki dale sumę 53 114,92 zł. Różnica kwoty zasądzonej nakazem zapłaty 56 459,63 zł i kwoty 53 114,92 zł to kwota 3344,71 zł co do której powództwo zostało oddalone wraz z dalszymi odsetkami jak w pkt I wyroku.

Podstawę prawną solidarnej odpowiedzialności pozwanej E. S. jako poręczyciela stanowi art. 881 k.c.

Z uwagi na rozłożenie należności na raty Sąd uchylił również nakaz zapłaty co do odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 53 114,92 zł od dnia następnego po wydaniu wyroku, tj. od 14.10.2016 r. do dnia zapłaty, jako że rozłożenie należności na raty ma ten skutek, że powodowi należą się odsetki ustawowe od dnia wymagalności roszczenia tylko do dnia wyroku, a następnie w razie opóźnienia w płatności poszczególnych rat.

W ocenie Sądu w niniejszym przypadku zaistniały szczególne okoliczności do rozłożenia należności na raty na podstawie art. 320 k.p.c. W ocenie Sądu pozwani nie są w stanie spłacić jednorazowo kwoty pożyczki wraz z odsetkami i kosztami, z uwagi na wysokość osiąganych dochodów, inne zobowiązania oraz aktualną sytuację osobistą związaną z koniecznością rehabilitacji ich córki, co zdaje się zauważał sam powód, wyrażając początkowo zgodę na rozłożenie należności na raty. Natychmiastowa wymagalność całej kwoty mogłaby narazić pozwanych na poważną szkodę w postaci egzekucji z nieruchomości, w której zaspakajają swoje potrzeby mieszkaniowe, dlatego też wydaje się celowe, by mieli szansę zorganizowania niezbędnych środków w odpowiednim czasie. Ustalając wysokość rat i ich terminy Sąd kierował się uzgodnieniami stron w tym zakresie (k. 109), pomimo iż nie doszło do zawarcia ugody, jako że powód nie wyraził zgody na zwolnienie hipoteki przymusowej na nieruchomości pozwanych. Sąd miał jednak na uwadze, że w kwestii rat zostało wypracowane porozumienie, po ocenie przez pozwanych ich możliwości finansowych, co zostało zaakceptowane przez powoda. Raty te jedynie nieznacznie odbiegają od zawartego porozumienia, z uwagi na konieczność odpowiedniej redakcji orzeczenia w tym zakresie, ustalono termin płatności pierwszej raty do 15-dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uprawomocnił się wyrok. Pozwany M. S. prowadzi własną działalność gospodarczą, poza tym – jak sam wskazał - oczekuje na uzyskanie znacznej kwoty tytułem zadośćuczynienia, w zakazu z czym winien mieć możliwość spełnienia świadczenia jak w pkt III wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 100 k.p.c, jako że powód uległ pozwanymi tylko co do nieznacznej części roszczenia. Kwota roszczenia głównego i skapitalizowanych odsetek podlegających wliczeniu do wartości przedmiotu sporu, co do której nakaz zapłaty został utrzymany w mocy to 53 114,92 zł, co stanowi 94,08% z kwoty dochodzonej pozwem – 56 459,63 zł. dlatego też zasądzono na rzecz powoda całość poniesionych przez niego kosztów, na które składają się koszty zasądzone nakazem zapłaty, tj. opłata sądowa od pozwu – 706 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz 75% stawki minimalne wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika na podstawie § 2 pkt 6 i § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015.1804), w brzmieniu obowiązującym w dacie wszczęcia postponowania – 5400 zł. Zgodnie z § 3 tego rozporządzenia w razie skutecznego wniesienia zarzutów opłatę ustala się według zasad ogólnych, stąd w punkcie IV wyroku zasądzono solidarnie na rzecz powoda brakującą kwotę wynagrodzenia pełnomocnika w wysokości 1800 zł, jako że stawka minimalna dla wartości przedmiotu sprawy jak w pozwie to 7200 zł.

Obowiązek solidarnego zwrotu kosztów przez pozwanych wynika z treści art. 105 § 2 k.p.c.

Z tych powodów orzeczono jak w sentencji.

Sygn. akt I C1471/16

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...)

-pełn. powoda – r.pr. W. P.,

-pozwanemu M. S.,

-pozwanej E. S.,

3)  (...)

L., dnia 28 października 2016 r.