Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2013 r. w Lublinie

sprawy D. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o zwrot nienależnie pobranej emerytury

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie

z dnia 21 maja 2013 r. sygn. akt VII U 4171/12

oddala apelację.

III AUa 816/13

UZASADNIENIE

Organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 8 października 2012 r. zobowiązał wnioskodawczynię D. J. do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 października 2011 r. do 31 sierpnia 2012 r. w kwocie 16062 złote. Organ rentowy omyłkowo słownie określił kwotę jako trzy tysiące sto szesnaście złotych dwadzieścia pięć groszy. W związku z powyższym błędem organ rentowy w dniu 9 listopada 2012 r. wydaną nową decyzję wskazując słownie kwotę szesnaście tysięcy sześćdziesiąt dwa złote 29/100 gr.

Od obu decyzji wnioskodawczyni D. J. wniosła odwołanie do Sądu Okręgowego w Lublinie, wskazując, że wielokrotnie informowała organ rentowy o wysokości wypłacanych jej świadczeń i uzyskiwała informację, że emerytura była jej wypłacana prawidłowo. Ponadto wnioskodawczyni podnosiła, że w dniu 13 grudnia 2012 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw jest niezgodna z Konstytucją w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. W związku z tym, zdaniem wnioskodawczyni powinna ona zachować otrzymane pieniądze.

Sprawy, w których wpłynęły odwołania zostały postanowieniem z dnia 7 maja 2013 roku połączone do rozpoznania i rozstrzygnięcia i wyrokiem z dnia 21 maja 2013 roku Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustalił, że D. J. nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 października 2011 roku do 31 sierpnia 2012 roku w kwocie 16062,29 złotych. Rozstrzygnięcie oparł na następującym stanie faktycznym:

Decyzją z dnia 6 listopada 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. przyznał wnioskodawczyni od dnia 4 października 2008 r. emeryturę. Jednocześnie zawiesił wypłatę emerytury z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia w Zespole Szkół (...) im. A.J. V. w L.. W uzasadnieniu tej decyzji zawarte zostało pouczenie, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z każdym pracodawcą, na rzecz którego wykonywał pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury (pkt VII.3 pouczenia).

Decyzją z dnia 30 grudnia 2008 r. organ rentowy przeliczył wnioskodawczyni emeryturę, w dalszym ciągu zawieszając jej wypłatę z powodu kontynuowania zatrudnienia. Zamieścił tożsame z poprzednim pouczenie.

Decyzją z dnia 1 czerwca 2009 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość emeryturę i wznowił od dnia 1 marca 2009 r jej wypłatę. Wnioskodawczyni w dalszym ciągu kontynuowała zatrudnienie w Zespole Szkół. Powyższa decyzja nie zawierała pouczenia o zawieszeniu prawa do emerytury z powodu kontynuowania zatrudnienia. Wynikało to z faktu, że ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych uchylony został z dniem 8 stycznia 2009 r. ust.2a art.103 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który stanowił, że prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na którego rzecz wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. Pouczenia takiego nie zawierały również decyzje o przeliczeniu emerytury z dnia 19 lutego 2010 rz 13 marca 2010 r. z 21 lutego 2011 r, z 6 marca 2012 r.

W związku z ukończeniem przez wnioskodawczynię 60 lat organ rentowy decyzją z dnia 4 sierpnia 2012 r. od dnia 1 września 2012 r. podjął wypłatę emerytury w pełnej wysokości.

Wnioskodawczyni pozostawała w stosunku pracy z Zespołem (...) im. A.J. V. w L. w okresie od 1 września 1990 r. do 31 sierpnia 2012 r.

Sąd Okręgowy orzekł, że odwołania zasługują na uwzględnienie, aczkolwiek z innych niż wskazywała wnioskodawczyni powodów. W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie ma racji powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. Wyrokiem tym TK orzekł, że art.28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art.103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodanym przez art. 6pkt t2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r., w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą z art.2 Konstytucji RP. W uzasadnieniu TK wskazał, że warunek realizacji nabytego prawa do emerytury nie będzie miał zastosowania do osób które nabyły prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r.

Oznacza, to iż organ rentowy miał prawo do wydania w stosunku do wnioskodawczyni decyzji wstrzymującej wypłatę emerytury od dnia 1 października 2011 r. Wnioskodawczyni nabyła bowiem prawo do emerytury przed 8 stycznia 2009 r. Organ rentowy jednak takiej decyzji nie wydał i wypłacał wnioskodawczyni świadczenie.

Przytaczając treść przepisu art. 138 ust. 1 i 2 ustawy o z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z którym osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu, Sąd Okręgowy wskazał, że za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się m.in. świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Wprawdzie nie ma w niniejszej sprawie wątpliwości, że wnioskodawczyni w okresie od 1 października 2011 r. do 31 sierpnia 2012 r. pobrała nienależnie emeryturę, gdyż niedopuszczalne było pobieranie emerytury i jednoczesne pozostawanie w stosunku pracy, ale aby jednak powstał obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wnioskodawczyni powinna była być pouczona o braku prawa do jego pobierania.

Analiza akt emerytalnych wnioskodawczyni wskazuje, że takowego pouczenia – w okresie od 1 października 2011 r. do 31 sierpnia 2012 r. nie uzyskała.

Od tego wyroku apelację wniósł organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. zaskarżając wyrok w całości. Wyrokowi zarzucał naruszenie prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art.138 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i zmianę zaskarżonych decyzji w ten sposób, że wnioskodawczyni nie jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń. Wnosił o zmianę wyroku i oddalenie odwołania. W uzasadnieniu skarżący podnosił, że skoro wnioskodawczyni nie zachowała prawa do wypłaty emerytury w okresie od 1 października 2011 roku do 31 sierpnia 2012 roku to występują przesłanki do jego zwrotu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Podnoszona przez skarżącego argumentacja, że świadczenie wypłacone wnioskodawczyni w okresie od 1 października 2011 roku do 31 sierpnia 2012 roku jest świadczeniem nienależnym, była wzięta pod uwagę przez Sad Okręgowy, który orzekł zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego. o tej zasadzie. Powyższe jednak nie przesądza jeszcze, że jest to świadczenie nienależnie pobrane w rozumieniu art. 138 ustawy emerytalnej. Art. 138 stanowi, że dana osoba jest obowiązana do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia wówczas, gdy zostało ono wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, o ile była ona pouczona o braku prawa do jego pobierania.

Sąd Okręgowy wydał swe rozstrzygnięcie uznając, że ta ostatnia przesłanka nie została spełniona, bowiem nie było właściwego pouczenia wnioskodawczyni przez organ rentowy. Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni przed dniem wydania zaskarżonej decyzji nie otrzymała decyzji, w której znajdowałoby się pouczenie o okolicznościach powodujących zawieszenie prawa do emerytury. Zatem przed datą otrzymania tej decyzji odwołująca nie miała świadomości, że pobiera świadczenie nienależne bowiem kontynuuje zatrudnienie. Wskazać tu trzeba, że w art. 138 ust. 2 pkt 1 chodzi o takie pouczenie, w którym organ rentowy informuje ubezpieczonego, że utraci prawo do świadczenia, gdy wystąpią okoliczności, które zgodnie z przepisami prawa spowodują utratę tego prawa. Może polegać na przytoczeniu przepisów określających te okoliczności, ale musi być na tyle zrozumiałe, aby świadczeniobiorca mógł je odnieść do własnej sytuacji (konkretyzacja pouczenia). Z analizy akt rentowych wynika, że wnioskodawczyni nie otrzymała pouczenia, z którego wynikałoby, że kontynuowanie zatrudnienia powoduje zawieszenie wypłaty świadczenia po dniu 1 października 2011 roku.

Organ rentowy nie wykazał tej istotnej okoliczności, świadczącej o doręczeniu wnioskodawczyni informacji lub pouczenia o zasadach zawieszania wypłaty świadczeń od dnia 1 października 2011 roku, a zatem nie może obecnie domagać się zwrotu emerytury wypłaconej we wskazanym okresie.

Z tych względów i na mocy art.385 KPC Sad Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.