Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2016r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 listopada 2016r. w S.

odwołania Z. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 13 stycznia 2016 r. Nr (...)

w sprawie Z. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do emerytury

I. zmienia zaskarżoną decyzję i ustala prawo Z. C. do emerytury od (...)2015 roku;

II. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na rzecz Z. C. kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt IV U 198/16

UZASADNIENIE

Decyzją z (...)2016r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił Z. C. prawa do emerytury wskazując, że ubezpieczony nie udowodnił, iż do dnia 1 stycznia 1999r. osiągnął (...)okres ubezpieczenia oraz (...)okres pracy w warunkach szczególnych jak również, będąc członkiem ofe, nie wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku otwartym tego funduszu na dochody budżetu państwa. Organ rentowy ustalił, że na wyżej wymieniony dzień ubezpieczony wykazał staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lata, 7 miesięcy i 22 dni, z czego okresy pracy w warunkach szczególnych wynoszą 7 lat, 11 miesięcy i 27 dni (decyzja z (...)2016r. k.22 akt emerytalnych).

Odwołanie od w/w decyzji złożył Z. C. wnosząc o jej zmianę i ustalenie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że wbrew twierdzeniom organu rentowego do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczyć należy okres zatrudnienia jako operator koparki w Przedsiębiorstwie (...) w M. w okresie od 22 maja 1979r. do 14 października 1990r. Ubezpieczony zarzucił ponadto, że organ rentowy dokonał błędnej oceny stanu faktycznego wynikającego ze świadectw pracy stwierdzając, że ubezpieczony nie legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999r. (...)okresem składkowym i nieskładkowym. Do odwołania ubezpieczony dołączył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa (odwołanie wraz z załącznikami k.1-4 akt sprawy i wniosek dotyczący ofe wyłączony z odwołania i złożony na k.23 akt emerytalnych).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.5-7 akt sprawy). Jednocześnie w związku ze złożeniem przez ubezpieczonego wniosku w przedmiocie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, w dniu 2 marca 2016r. organ rentowy wydał kolejną decyzję, w której odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury, ale – jak wskazał uwzględnił odwołanie w części dotyczącej przekazania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa oraz w zakresie ogólnego stażu pracy, który jak ustalił wynosi 24 lata, 9 miesięcy i 2 dni (decyzja z 2 marca 2016r. k.24 akt emerytalnych).

W toku postępowania ubezpieczony domagał się zaliczenia do ogólnego stażu ubezpieczenia okresu praktycznej nauki zawodu od 1 września 1971r. do 20 czerwca 1973r. oraz pracy w rodzinnym gospodarstwie rolnym po ukończeniu (...)roku życia ,tj. od 5 października 1971r.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony Z. C. w dniu (...). ukończył (...)rok życia. W dniu 8 grudnia 2015r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o ustalenie prawa do emerytury (wniosek z 8 grudnia 2015r. k.1-4 akt emerytalnych). Na podstawie przedłożonych do wniosku dokumentów organ rentowy ustalił, że na dzień 1 stycznia 1999r. ubezpieczony udowodnił staż ubezpieczeniowy w wymiarze 24 lata, 7 miesięcy i 27 dni, z czego okresy składkowe stanowią 24 lata, 7 miesięcy i 22 dni, a okresy nieskładkowe 15 dni. Ponadto organ rentowy ustalił, że do dnia 1 stycznia 1999r. ubezpieczony osiągnął staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 11 miesięcy i 27 dni, na który składa się, z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych i okresu zwolnienia lekarskiego, czas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w M. od 15 października 1990r. do 31 sierpnia 1992r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) w M. od 1 września 1992r. do 31 grudnia 1992r. (świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 8 i 17 akt emerytalnych). Z uwagi na powyższe oraz okoliczność, że ubezpieczony będąc członkiem ofe nie wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku otwartym tego funduszu na dochody budżetu państwa, zaskarżoną decyzją z 13 stycznia 2016r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu przyznania emerytury (decyzja k.22 akt emerytalnych).

Ubezpieczony urodził się w dniu (...) w K. M.. Dziadek ubezpieczonego, J. R. w latach 1970-1975 był posiadaczem gospodarstwa rolnego położonego we wsi K. (gmina M.) o powierzchni 2,59 ha (zaświadczenie wydane przez Starostę M. k.30 akt sprawy). Ubezpieczony zamieszkiwał wraz z rodzicami na terenie tego gospodarstwa w latach 1955-1981 (poświadczenie o adresach i okresach zameldowania wydane przez Urząd Gminy M. k.31 akt sprawy). W gospodarstwie tym uprawiane było zboże, ziemniaki oraz buraki. Zajmowano się hodowlą krów- 1-2 sztuk, trzody chlewnej oraz drobiu: gęsi, kur, kaczek. Na terenie tego gospodarstwa obok rodziców ubezpieczonego, jego dziadka i babci, czyli J. i P. małż. R. oraz ubezpieczonego zamieszkiwali również jego dwaj młodsi- o rok i 10 lat, bracia oraz wujek ,tj. brat matki ubezpieczonego wraz z małżonką i dziećmi ,tj. młodszym o dwa lata od ubezpieczonego synem oraz kilka lat młodszą córką. W tym czasie ojciec ubezpieczonego pracował na trzy zmiany jako mechanik w Zakładach (...) w W., zaś matka ubezpieczonego przebywała w domu i opiekowała się dziećmi. Wujek ubezpieczonego stale pracował poza gospodarstwem rolnym - na budowach w W.. W późniejszym okresie stał się niezdolny do pracy i pobierał rentę. Ciotka ubezpieczonego nie pracowała w rodzinnym gospodarstwie rolnym.

W roku szkolnym 1970-1971 ubezpieczony uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w M.. Po ukończeniu 1. klasy liceum, przeniósł się do (...) Szkoły Zawodowej w M., w której kontynuował naukę od 2. klasy. Do tej szkoły ubezpieczony uczęszczał w okresie od 1 września 1971r. do 20 czerwca 1973r. (zaświadczenie wydane przez Zespół Szkół Zawodowych Nr (...) w M. k.29 akt sprawy, świadectwo ukończenia tejże szkoły k.22 akt sprawy).

Po ukończeniu(...)roku życia, co nastąpiło (...)., ubezpieczony łączył naukę w szkole ponadpodstawowej z pracą w rodzinnym gospodarstwie rolnym. W szczególności, wyżej wymieniona praca przybierała znaczący dla funkcjonowania tego gospodarstwa wymiar w okresach wakacyjnych tj. od 1 lipca do 31 sierpnia 1972r. oraz od 20 czerwca do 31 sierpnia 1973r. jak również od 1 września do 31 października 1973r. (od 2 listopada 1973r. ubezpieczony W okresach tych ubezpieczony stale – codziennie pracował w gospodarstwie rolnym i zajmował się przygotowaniem oraz podawaniem posiłków dla hodowanych zwierząt. Ponadto wykonywał prace sezonowe ,tj. pracował przy żniwach, sianokosach, młócce, wykopkach. Okresy wakacyjne ubezpieczony spędzał w domu i nigdzie nie wyjeżdżał (zeznania świadków: T. M. i M. S. k.54v-55v, zeznania ubezpieczonego k.55v-56v).

W dniu 22 maja 1979r. ubezpieczony został zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w M. (umowa o pracę z 22 maja 1979r. k.13 akt osobowych). Początkowo, tj. od 22 maja 1979r. do 24 sierpnia 1982r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze świadczył pracę mechanika samochodowego. Do jego obowiązków należała naprawa samochodów ciężarowych, co odbywało się w kanałach remontowych. Od 25 sierpnia 1982r. do 30 czerwca 1990r. ubezpieczony kontynuował zatrudnienie u tego samego pracodawcy. W tym czasie jednak ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze pracował jako operator koparki. Ubezpieczony wykonywał przy użyciu koparki prace ziemne, rozładunkowe i załadunkowe. Pracę tę ubezpieczony świadczył przez okres całego roku. W końcowym okresie zatrudnienia w powyższym przedsiębiorstwie ,tj. od 1 lipca 1990r. do 14 października 1990r. ubezpieczony wykonywał pracę dozorcy w bazie przedsiębiorstwa (świadectwo pracy k.8 akt rentowych za wnioskiem z 1 lipca 2002r., dokumenty zgromadzone w aktach osobowych ubezpieczonego, w tym angaże, dokument powierzenia ubezpieczonemu od 25 sierpnia 1982r. obowiązków operatora z dnia 31 sierpnia 1982r., dokument oddelegowania ubezpieczonego na stanowisko dozorcy z dnia 29 czerwca 1990r., zeznania świadków: R. G. i S. D. k.24-24v akt sprawy, zeznania ubezpieczonego k.55v i k.23v-24).

Ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i w dniu 4 lutego 2016r. wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa (raport z analizy konta k.11 akt emerytalnych, wniosek w sprawie ofe k.23 akt emerytalnych i decyzja z 2 marca 2016r. k.24 akt emerytalnych).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie Z. C. podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art.184 ust.1 i 2 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015r., poz.748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego przewidzianego w art.32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27 ustawy, a także nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. W myśl art. 32 ust.1 i 4 przywołanej wyżej ustawy pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, a w myśl przywołanego wyżej art.27 ustawy wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z § 3 i § 4 ust.1 pkt 1 i 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A załącznika do rozporządzenia, nabywa prawo do emerytury w w/w wieku, jeżeli ukończył wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia tj. co najmniej 20 lat w przypadku kobiety i 25 lat w przypadku mężczyzny a w tym co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Ponadto zgodnie z § 2 ust.1 przedmiotowego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymagało zbadania, czy ubezpieczony spełnia przesłankę wymaganego ogólnego stażu ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, a w przypadku pozytywnego ustalenia tej kwestii, kolejną okolicznością wymagającą zbadania było ustalenie, czy ubezpieczony legitymuje się co najmniej 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, przy czym obie w/w przesłanki stażowe powinny być spełnione na dzień 1 stycznia 1999r. Bezspornym stało się bowiem, iż w dniu 4 lutego 2016r. ubezpieczony wniósł o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w ofe na dochody budżetu państwa.

Analizując okoliczności sprawy Sąd doszedł do przekonania, że zasadny okazał się wniosek ubezpieczonego o zaliczenie do okresu wymaganego do emerytury następujących okresów pracy w gospodarstwie rolnym dziadków po ukończenia 16. roku życia, tj. od 1 lipca 1972r. do 31 sierpnia 1972r. oraz od 21 czerwca 1973r. (następny dzień po ukończeniu przez ubezpieczonego (...) Szkoły Zawodowej w M. - świadectwo ukończenia tej szkoły k. 22 akt sprawy) do 31 października 1973r. Jak pokazują ustalenia Sądu oparte o dowody z dokumentów oraz o spójne zeznania świadków i samego ubezpieczonego we wskazanym okresie ubezpieczony mieszkał na terenie gospodarstwa rolnego dziadków w miejscowości K. gm. M. i oprócz nauki w szkole ponadpodstawowej w M. pracował w rodzinnym gospodarstwie rolnym. Ubezpieczony zajmował się przygotowywaniem i podawaniem posiłków zwierzętom. Pamiętać należy, iż wyżej wymienione okresy przypadające na okresy letnie i wczesnej jesieni stanowią czas wzmożonej pracy w rolnictwie. Wtedy to bowiem oprócz całorocznych obowiązków wynikających z konieczności utrzymania hodowanych zwierząt, wykonuje się prace sezonowe takie jak: żniwa, sianokosy, wykopki oraz związane z tymi pracami młócenie zboża. Dlatego też Sąd przyjął, iż w okresach tych ubezpieczony świadczył pracę w rodzinnym gospodarstwie rolnym w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie oraz, że praca ta stanowiła znaczący wkład w funkcjonowanie tego gospodarstwa. Doświadczenie życiowe wskazuje bowiem, iż nawet przy stosunkowo niewielkiej powierzchni gospodarstwa małżonków R. tj. ok 2,5 ha, prace w rolnictwie w latach 70-tych XX wieku, zwłaszcza w okresie letnio-jesiennym, wymagały dużego nakładu pracy. Okoliczność zaś, iż wówczas niemalże wszystkie czynności wykonywane były ręcznie sprawia, że zajęcia te były pracochłonne. Powyższej oceny poczynionej przez Sąd nie może przekreślić fakt, iż na terenie gospodarstwa rolnego małżonków R. zamieszkiwały w sumie trzy rodziny ,tj. ich córka z mężem - rodzice ubezpieczonego wraz z dziećmi oraz ich syn z żoną i dziećmi. Nie można bowiem tracić z pola widzenia okoliczności, iż zarówno ojciec ubezpieczonego, jak i jego wujek pracowali zawodowo poza rolnictwem w W.. W tej sytuacji przyjąć należało, że w przywołanych wyżej okresach istniało zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonego w rolnictwie w wymiarze co najmniej 4 godziny dziennie i, że ubezpieczony pracę tę faktycznie wykonywał. Sąd uznał przy tym, iż z uwagi na wielkość gospodarstwa i utrzymywanego inwentarza nie można przyjąć, by w pozostałym okresie, kiedy to nie wykonywano prac polowych lub wykonywano je w mniejszym wymiarze, istniało zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonego w określonym wyżej wymiarze tym bardziej, iż obok nauki poświęcał on również czas na praktyczną naukę zawodu.

Przyjmując zatem jedynie okresy wakacyjne w latach: 1972 i 1973 oraz okres od września do października 1973r. (6 miesięcy) jako okresy pracy w gospodarstwie rolnym stwierdzić należy, że ubezpieczony legitymuje się co najmniej 25-letnim okresem wymaganym do nabycia emerytury. Okres pracy w gospodarstwie rolnym zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podlega bowiem zaliczeniu do okresu pracy wymaganego do emerytury.

Na marginesie stwierdzić należy, iż do ogólnego stażu ubezpieczeniowego nie może zostać zaliczony okres praktycznej nauki zawodu odbywający się równolegle z pobieraniem przez ubezpieczonego nauki od 2 klasy szkoły zawodowej. Ubezpieczony nie udowodnił bowiem, by podstawą owej praktycznej nauki zawodu była umowa o naukę zawodu zawarta z zakładem pracy w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz. U. z 1958 Nr 45 poz. 226 ze zm.). Zeznania świadków w osobach kolegów ubezpieczonego (T. W. i W. D. – na k.53v-54v akt sprawy) wskazują, że prace wykonywane w okresie nauki w szkole zawodowej w Fabryce (...) w M. odbywały się w warunkach praktyk szkolnych (bez wynagrodzenia, pod nadzorem instruktorów zatrudnianych przez szkołę).

W ocenie Sądu, ubezpieczony wykazał, iż na dzień 1 stycznia 1999r. legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Do okresów zakwalifikowanych bowiem przez organ rentowy ,tj. 7 lat, 11 miesięcy i 27 dni, doliczyć należy pracę ubezpieczonego jako mechanika dokonującego napraw w kanałach oraz operatora koparki podczas zatrudnienia od 22 maja 1979r. do 30 czerwca 1990r. w Przedsiębiorstwie (...) w M. (ponad 11 lat). Ze zgromadzonych bowiem w aktach organu rentowego oraz aktach osobowych dokumentów oraz logicznych i korespondujących ze sobą zeznań świadków oraz samego ubezpieczonego wynika, iż stale i w pełnym wymiarze świadczył on pracę – kolejno mechanika w kanałach remontowych, a następnie operatora koparki. Odnośnie zatrudnienia na pierwszym z wymienionych stanowisk, które trwało od 22 maja 1979r. do 24 sierpnia 1982r. stwierdzić należy, iż okoliczność świadczenia przez ubezpieczonego pracy mechanika w kanałach remontowych wynika z zasługujących na wiarę zeznań ubezpieczonego oraz świadka S. D., który w spornym okresie zatrudniony był jako operator koparki i spycharki w (...) w M.. Wymienieni zgodne zeznali, iż ubezpieczony zajmował się wówczas naprawą samochodów ciężarowych, co odbywało się w kanałach remontowych. Nie budzi wątpliwości Sądu, iż w okresie od 25 sierpnia 1982r. do 30 czerwca 1990r. ubezpieczony świadczył pracę operatora koparki. Okoliczność ta jednoznacznie wynika z treści zgromadzonej w sprawie dokumentacji oraz zeznań świadków S. D. i R. G., a także zeznań samego ubezpieczonego. Reasumując uznać należało, że w/w okresie ubezpieczony wykonywał prace zaliczane do pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu wykazu A odpowiednio dział XIV poz.16 oraz dział V poz.3 załącznika do w/w rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art.477 ¹⁴§2 Sąd orzekł jak w pkt I wyroku. Jako datę początkową przyznania emerytury przyjęto początek miesiąca, w którym ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o to świadczenie.

Rozstrzygnięcie o kosztach Sąd oparł o przepisy art.98§1 i §3 kpc w zw. z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r. poz.1800).