Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 listopada 2016 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 listopada 2016 r. w S.

odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 13 maja 2016 r. Nr (...)

w sprawie J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do odsetek

oddala odwołanie.

Sygn. akt IV U 520/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 maja 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie art.118 ust. 1, 1a, 2 i 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.), odmówił J. K. prawa do wypłaty odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 22 maja 2014 r. do 31 maja 2016 r. Organ rentowy podał, iż Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 3 marca 2016 r. ustalił J. K. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 22 maja 2014 r. do 30 listopada 2016 r. Wyrok ten wpłynął do ZUS w dniu 7 kwietnia 2016 r. W dniu 10 maja 2016 r. organ rentowy wydał decyzję przyznającą ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na wyżej wymieniony okres. W międzyczasie, tj. 5 maja 2016 r. ZUS uzyskał informację, iż w okresie od 22 maja 2014 r. ubezpieczony pobierał zasiłek dla bezrobotnych. W dniu zaś 6 maja 2016 r. do organu rentowego wpłynęła informacja z Powiatowego Urzędu Pracy w M. o kwocie pobranego przez J. K. zasiłku dla bezrobotnych. Ta informacja stanowiła, zdaniem ZUS, ostatnią okoliczność niezbędną do wydania zaskarżonej decyzji. A zatem, decyzja ta została wydana z zachowaniem ustawowego 30-dniowego terminu.

Odwołanie od tej decyzji złożył ubezpieczony J. K., który wniósł o przyznanie mu prawa do odsetek. Wskazał on, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za błędne orzeczenia Lekarzy Orzeczników ZUS, którzy nie dostrzegli istnienia u niego niezdolności do pracy. W konsekwencji, organ rentowy ponosi winę w wydaniu nieprawidłowej decyzji z dnia 9 lipca 2014 r. odmawiającej przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Tymczasem, z opinii biegłych, przeprowadzonych na etapie postępowania apelacyjnego toczącego na skutek złożenia przez ubezpieczonego odwołania od decyzji z dnia 9 lipca 2014 r., wynika, że J. K. był niezdolny do pracy już w lutym 2013 r. W związku z tym ubezpieczony stwierdził, iż na dzień złożenia wniosku o rentę z tytułu niezdolności do pracy spełniał wszystkie warunki do nabycia tego prawa. A zatem, już w dniu 9 lipca 2014 r. organ rentowy powinien wydać decyzję przyznającą mu prawo do przedmiotowej renty. Dlatego też, zdaniem ubezpieczonego, organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, o której mowa w art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Powyższe powoduje, iż ZUS naruszył art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez jego niezastosowanie. Ubezpieczony z ostrożności procesowej podał również, iż organ rentowy naruszył także art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, gdyż wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 marca 2016 r. wypłynął do ZUS 7 kwietnia 2016 r., a decyzja wykonująca ten wyrok została wydana 10 maja 2016 r. (odwołanie, k. 1-4 a. s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powołując się na przepisy prawa i argumentację zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazał ponadto, iż w wyroku z dnia 3 marca 2016 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k. 5-7 a. s.).

Podczas rozprawy w dniu 10 listopada 2016 r. ubezpieczony wskazał, iż domaga się wypłaty odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy pozostającej za okres od 9 sierpnia 2014 r. do 16 maja 2016 r. (protokół k. 20v a. s.).

Sąd ustalił, co następuje:

J. K. dnia 8 kwietnia 2014 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z wnioskiem o rentę z tytułu niezdolności do pracy (k. 1-3 a. r.). Składając powyższy wniosek J. K. był w trakcie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, które zostało mu przyznane do dnia 21 maja 2014 r. Rozpoznając wniosek organ rentowy skierował wnioskodawcę na badanie przez Lekarza Orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 21 maja 2014 r. ustalił, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy (k. 30 a. r.). Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 30 czerwca 2014 r. ustaliła, że wnioskodawca nie jest niezdolny do pracy (k.33 a. r.).

Decyzją z 9 lipca 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił wnioskodawcy J. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (k. 38 a. r.).

Odwołanie od tej decyzji wniósł ubezpieczony, w wyniku czego sprawę tę, pod sygnaturą IV U 943/14, rozpoznawał Sąd Okręgowy w Siedlcach. W wyroku z dnia 30 kwietnia 2015 r. roku Sąd ten oddalił odwołanie J. K.. Sąd Okręgowy ustalił bowiem, opierając się na opiniach biegłych lekarzy neurologa, kardiologa, diabetologa, gastroenterologa, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy (wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach wraz z uzasadnieniem k. 52 i 54-55v akt sprawy IV U 943/14). Biegli ci kategorycznie stwierdzili, że ubezpieczony jest zdolny do wykonywania pracy zgodnie z posiadanymi przez niego kwalifikacjami: inspektor BHP, a rozpoznane u niego schorzenia mogą być leczone w ramach okresowych zwolnień lekarskich. Wszyscy opiniujący w sprawie biegli nie stwierdzili u ubezpieczonego niezdolności do pracy. Analizując te opinie Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że stanowią one miarodajny i wiarygodny dowód w sprawie, gdyż wydane zostały przez lekarzy specjalistów, a ponadto poprzedzone zostały analizą dokumentacji lekarskiej wnioskodawcy i jego badaniem. Opinie są spójne i logiczna oraz należycie uzasadnione. Ponadto biegły gastroenterolog w opinii uzupełniającej stwierdził, że załączone przez ubezpieczonego badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego nie daje podstaw do zmiany postawionych przez niego wniosków (k.36 i 43 akt sprawy IV U 943/14).

Ubezpieczony wywiódł apelację od tego wyroku. W toku postępowania przed Sądem II instancji J. K. przedstawił nową dokumentację medyczną (k. 76-131 oraz 133-139 akt sprawy IV U 943/14) i w związku z tym oraz z przebytym przez wnioskodawcę operacyjnym przeszczepem wątroby, Sąd ten dopuścił dowód z opinii biegłych gastrologa i hepatologa (k. 158-160 akt sprawy IV U 943/14). W dniu 3 marca 2016 r. Sąd Apelacyjny w Lublinie wydał wyrok (sygn. akt III AUa 559/15), w którym zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Siedlcach z dnia 30 kwietnia 2015 r. oraz poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że ustalił J. K. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 22 maja 2014 r. do 30 listopada 2016 r. Sąd Apelacyjny ustalił bowiem, opierając się na opinii biegłych gastrologa i hepatologa, iż ubezpieczony z powodu stanu zdrowia już w lutym 2013 r. był całkowicie niezdolny do pracy, kiedy wystąpiły cechy uszkodzenia wątroby o charakterze marskości niewyrównanej z objawami nadciśnienia wrotnego i stopniowo narastały aż do dużego morfologicznego uszkodzenia z objawami niewydolności wątroby. Pogarszający stan doprowadził do decyzji o przeszczepie wątroby, a w usuniętym narządzie dodatkowo stwierdzono obecność raka wątrobowo-komórkowego. Sąd Apelacyjny podzielił opinię z uwagi na jej fachowość, bardzo dokładne uzasadnienie oraz logiczne przedstawienie wniosków końcowych. Biegłe w opinii odniosły się do schorzenia wnioskodawcy, bardzo szczegółowo przeanalizowały dokumentację medyczną dołączoną do akt oraz oceniły wyniki wszystkich badań wykonywanych w toku długotrwałego leczenia, a przede wszystkim nieznanej poprzednio opiniującym biegłym okoliczności związanych ze stanem chorego narządu, który prawidłowo został oceniony dopiero po jego usunięciu. W konsekwencji Sąd ten stwierdził, iż ubezpieczony, jak wynika z akt rentowych spełnia wszystkie warunki wymagane do nabycia prawa do renty – został uznany za osobę niezdolną do pracy, niezdolność ta powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu oraz wykazał wymagany okres składkowy i nieskładkowy, legitymuje się bowiem okresem ubezpieczenia 9 lat, 7 miesięcy i 29 dni w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie w wraz z uzasadnieniem k. 179 i 185-186v akt sprawy IV U 943/14).

W dniu 7 kwietnia 2016 r. do pozwanego Oddziału ZUS wpłynął powyższy wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 marca 2016 r. (k. 62 a. r.)

W dniu 21 kwietnia 2016 r. do (...) Oddział w S. wpłynął wniosek o wypłatę odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 marca 2016 r. (k. 88 a. r.)

Rozpatrując ten wniosek w dniu 5 maja 2016 r. organ rentowy uzyskał informację, iż J. K. pobierał zasiłek dla bezrobotnych w okresie od 27 maja 2014 r. do 26 maja 2015 r. W dniu 6 maja 2016 r. do organu rentowego wpłynęła informacja z Powiatowego Urzędu Pracy w M. o kwocie pobranego przez J. K. zasiłku dla bezrobotnych (k. 69-71 a. r.).

W dniu 10 maja 2016 r. (...) Oddział w S., wykonując wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 marca 2016 r., wydał decyzję przyznającą ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 22 maja 2014 r. do 30 listopada 2016 r. (k. 77 a. r.).

Zaskarżoną decyzją z 13 maja 2016 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do wypłaty odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 22 maja 2014 r. do 31 maja 2016 r. (decyzja k. 89 a. r.).

W dniu 17 maja 2016 r. organ rentowy wypłacił ubezpieczonemu świadczenie wynikające z renty z tytułu niezdolności do pracy za okres od 22 maja 2014 r. do 31 maja 2016 r. (okoliczność bezsporna, k. 20v a. s.).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie J. K. podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 121 ze zm.), jeżeli Zakład – w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów – nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego, przy czym nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei w myśl art. 118 ust.1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2015 r., poz. 748 ze zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3. Zgodnie z ust. 1a wskazanego przepisu w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wypływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W myśl ust. 2 powyższego przepisu jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do świadczenia oraz jego wysokość organ rentowy dokonuje wypłaty świadczenia w terminie określonym w ustępie 1. Jeżeli na podstawie przedstawionych środków dowodowych nie jest możliwe ustalenie prawa lub wysokości świadczenia, za datę wyjaśnienia ostatniej okoliczności, o której mowa w ust. 1, uważa się datę końcową dodatkowego terminu do przedstawienia niezbędnych dowodów, wyznaczonego przez organ rentowy albo datę przedstawienia tych dowodów (art. 118 ust. 3).

Zgodnie z poglądami wyrażonymi w orzecznictwie, odpowiedzialność za błędy Lekarza Orzecznika i Komisji Lekarskiej ponosi organ rentowy. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 21 czerwca 2012 r., III UK 110/11, wydanie orzeczenia w przedmiocie niezdolności do pracy oraz jego kontrola dokonywana przez Głównego Lekarza Orzecznika Oddziału, stanowią niezbędne etapy postępowania prowadzonego przez organ rentowy w sprawach o świadczenia rentowe. Ponadto, zarówno Lekarz Orzecznik, jak i Główny Lekarz Orzecznik Oddziału, działają w ramach organu rentowego. Jeśli zatem wydanie nieprawidłowej decyzji w sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy byłoby następstwem niewłaściwej oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o to świadczenie, dokonanej przez Lekarza Orzecznika lub Głównego Lekarza Orzecznika Oddziału, a więc następstwem niewłaściwych ustaleń faktycznych, to błąd taki należy uznać za błąd organu rentowego, powodujący jego odpowiedzialność na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Wobec tego organ rentowy musi zapłacić odsetki od nieprzyznanego w terminie świadczenia, jeśli Sąd przyznał prawo do niego na podstawie dokumentów już znanych Zakładowi.

Niewątpliwie okolicznością niezbędną do rozpoznania wniosku ubezpieczonego o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy było dokonanie oceny stanu jego zdrowia. W świetle powołanych wyżej przepisów oraz stanowiska orzecznictwa stwierdzić należy, że dla odpowiedzialności Zakładu Ubezpieczeń Społecznych istotne jest zatem, czy organ rentowy dysponował takimi informacjami, które umożliwiłyby mu dokonanie prawidłowej oceny stanu zdrowia ubezpieczonego jeszcze na etapie postępowania przed organem, innymi słowy - czy istniały przeszkody by Lekarz Orzecznik ZUS oraz Komisja Lekarska ZUS wydali orzeczenie o niezdolności do pracy.

Podkreślenia wymaga, że zarówno Lekarz Orzecznik ZUS w orzeczeniu z 21 maja 2014 r. oraz Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 30 czerwca 2014 r. dokonując oceny na podstawie dokumentacji medycznej zebranej w aktach rentowych ustalili, iż ubezpieczony jest zdolny do pracy. Do takiego samego wniosku doszło aż 4 lekarzy specjalistów z zakresu neurologii, kardiologii, diabetologii oraz gastroenterologii, którzy opiniowali w toku postępowania IV U 943/14 przed Sądem Okręgowym w Siedlcach. A zatem, lekarze ci, opierając się na tej samej dokumentacji, którą posiadał organ rentowy, doszli do tożsamych wniosków, co Lekarz Orzecznik ZUS oraz Komisja Lekarska ZUS. Tym samym opinia wyżej wymienionych biegłych potwierdza prawidłowość diagnozy dokonanej przez lekarzy działających na zlecenie ZUS. Mało tego, dostarczone przez ubezpieczonego w trakcie postępowania przed Sądem pierwszej instancji badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, jak stwierdził biegły gastroenterolog w opinii uzupełniającej, nie dało podstaw do zmiany postawionych przez niego wniosków. W konsekwencji i ta okoliczność przesądza o tym, iż organ rentowy nie poniósł winy przy wydaniu decyzji z dnia 9 lipca 2014 r. Przyczyną zmiany tej decyzji, co nastąpiło w drodze wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 marca 2016 r., było wydanie, na zlecenie Sądu II instancji, opinii przez biegłych gastrologa i hepatologa. W uzasadnieniu do tej opinii (k. 160 akt IV U 943/14) biegli podali, iż cechy marskości wątroby niewyrównanej z objawami nadciśnienia wrotnego wystąpiły u opiniowanego w luty 2013 r. i utrzymywały się oraz stopniowo narastały. Pogarszający się stan zdrowia ubezpieczonego doprowadził do decyzji o przeszczepie wątroby, który został wykonany w sierpniu 2015 r. Biegli ci z kolei jako jedyni spośród lekarzy wypowiadających się w kwestii zdolności ubezpieczonego do pracy dysponowali dokumentacją dostarczoną przez ubezpieczonego po wydaniu wyroku przez Sąd Okręgowy w Siedlcach, tj. po dniu 30 kwietnia 2015 r. Skoro zatem, organ rentowy nie dysponował tą dokumentacją, to trudno przypisywać mu winę przy tym, iż dokonał, jak dopiero okazało się na etapie postępowania apelacyjnego, błędnej oceny zdolności do pracy ubezpieczonego. Powyższa ocena wpisuje się w poglądy wyrażone przez orzecznictwo.

Na marginesie odnotować należy, iż niezawarcie przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 3 marca 2016 r. stwierdzenia o odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nie jest przyczyną, która decyduje o przekreśleniu zasadności roszczenia ubezpieczonego. Dlatego też w tym akurat aspekcie stanowisko ZUS jest błędne.

Wobec powyższych ustaleń, Sąd Okręgowy uznał, że roszczenie o odsetki od wyrównania świadczenia rentowego nie jest zasadne w świetle przepisów art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i art. 85 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Istotą sporu zaistniałego na gruncie niniejszej sprawy było, w ocenie Sądu, ustalenie, czy organ rentowy ponosi odpowiedzialność za ustalenie przez Lekarza Orzecznika ZUS w orzeczeniu z 21 maja 2014 r. oraz Komisję Lekarską ZUS w orzeczeniu z 30 czerwca 2014 r., iż ubezpieczony jest zdolny do pracy. Skoro zatem, przedstawiona wyżej analiza materiału dowodowego zebranego w sprawie IV U 943/14 doprowadziła do wniosku, iż organ rentowy takiej odpowiedzialności nie ponosi, to roszczenie ubezpieczonego o wypłatę odsetek nie zasługuje na uwzględnienie. Kluczowym bowiem dla rozstrzygnięcia niniejszego postępowania było ustalenie, czy decyzja z dnia 9 lipca 2014 r. została wydana w określonym w art. 118 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS 30-dniowym terminie od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. W tym przypadku okoliczność tę stanowiłoby orzeczenie Komisji Lekarskiej ZUS z 30 czerwca 2014 r. Na marginesie dodać należy, iż, co prawda, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 marca 2016 r. wpłynął do pozwanego Oddziału ZUS w dniu 7 kwietnia 2016 r., a decyzja wykonująca ten wyrok została wydana w dniu 10 maja 2016 r., jednakże opóźnienie w dochowaniu tego terminu jest nieznaczne i wynosi jedynie 3 dni. Stąd też nie powinno mieć ono znaczenia przy rozstrzyganiu tej sprawy. W konsekwencji okoliczność, kiedy organ rentowy dowiedział się o fakcie pobierania przez ubezpieczonego zasiłku dla bezrobotnych nie powinna mieć decydującego znaczenia dla orzeczenia w kwestii prawa J. K. do wypłaty odsetek od wyrównania renty z tytułu niezdolności do pracy.

Stąd też odwołanie J. K. podlegało oddaleniu i dlatego też z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.